Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (398.09 KB, 8 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>1. Dàn ý phân tích cảnh đám ma gương mẫu</b>
1. Mở bài
Giới thiệu tác phẩm: Cảnh “đám ma gương mẫu” trong đoạn trích Hạnh phúc của một
tang gia khơng chỉ mang đến tiếng cười hài hước, hóm hỉnh mà tiếng khóc than của
những giá trị đạo đức bị băng hoại.
2. Thân bài
– Nghịch lí của đoạn trích được thể hiện ngay trong nhan đề của chương “Hạnh phúc
của một tang gia”.
–> Từ bao giờ mà một đám tang lại có thể mang đến niềm hạnh phúc cho con người?
– Đám tang của cụ cố Tổ lại thật đặc biệt với những nghi thức lạ lùng, khơng khí náo
nhiệt như trong đám hội.
+ Nghi lễ đám ma có sự xuất hiện theo lối Tây, Ta, Tàu.
+ Tiếng khóc của người thân trong gia đình thì chìm nghỉm trong tiếng nói chuyện,
cười đùa đầy lố lăng của đám thanh niên nam nữ, của những người tham dự đám ma.
–> Đám ma dường như mất đi khơng khí thơng thường mà trở nên hỗn độn, hài hước
như một sân khấu rộng lớn, nơi có rất nhiều diễn viên cùng nhau hoàn thành một vở
kịch đầy giả tạo.
– Cảnh hạ huyệt là đỉnh cao của bút pháp trào phúng, nơi những nhân vật trong đoạn
trích tự bóc trần mặt nạ giả dối của mình.
+ Cậu Tú Tân vì muốn thể hiện tài năng chụp ảnh mà nhảy hết lên ngôi mộ này đến
ngôi mộ khác để tự đạo diễn cho cuốn phim của mình.
+ Cụ cố Hồng vui mừng, hạnh phúc vì được mặc áo xơ gai, chống gậy nhưng đến khi
hạ huyết cũng đã dốc hết sức để diễn vai của một người con có hiếu, cố Hồng khóc
đến lả người đi.
+ Trong khơng khí hun náo ấy cịn xuất hiện một tiếng khóc đặc biệt khiến người
đọc cười ra nước mắt, đó chính là tiếng khóc của Phán Mọc Sừng
3. Kết bài
Có thể nói, đám ma của cụ cố Tổ là “đám ma gương mẫu”, đám ma có một không hai
nơi phơi bày đến tận cùng những cái xấu xa, giả tạo của những con người thuộc tầng
lớp trên của xã hội
<b>2. Phân tích cảnh đám ma gương mẫu - mẫu 1</b>
người thân, là sự ra đi của các đấng sinh thành, thì làm sao có thể lấy làm hạnh phúc
được? Thế mà kỳ lạ và mỉa mai thay, có một “tang gia” trong tiểu thuyết Số đỏ của
Vũ Trọng Phụng lại “hạnh phúc” thật, lại “nhiều người sung sướng lắm”, lại “ai cũng
vui vẻ cả”…!
Để dàn dựng một màn hài kịch cười, trước hết phải phát hiện ra một mâu thuẫn trào
phúng. Tiếng cười có mn hình vạn trạng, tuy nhiên bao giờ nó cũng bật ra trước
một mâu thuẫn trào phúng được phóng đại lên.
Mâu thuẫn trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia được gợi lên ngay từ cái
nhan đề của nó. Tang gia mà lại hạnh phúc! Nhà có người chết mà lại vui! Tang gia
quả có bối rối nhưng đó là cái bối rối sung sướng, bối rối không phải để tổ chức một
đám rước, một ngày hội.
Người chết là cụ cố tổ. Cụ mất đi để lại một gia tài lớn. Nhưng ông già quái ác này lại
Và hạnh phúc đã đến. Đặc sắc của đoạn trích là đã diễn tả được chung quanh hạnh
phúc chung của tang gia, mỗi thành viên trong gia đình lại có một hạnh phúc riêng
khơng ai giống ai, gắn liền với tính cách riêng của mỗi người và mỗi nhân vật lại có
một mâu thuẫn trào phúng.
Chẳng hạn như cụ cố Hồng. Vì là cụ cố nên ln đóng vai già yếu, tuy tuổi cụ mới
ngồi 50. Xưa nay, cụ mới đóng trị già yếu trong nhà, nay nhờ có đám tang cụ được
diễn trị già yếu trước hàng nghìn người. “Cụ cố Hồng đã nhắm nghiền mắt mà mơ
màng đến lúc cụ mặc đồ xô gai. Lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc, vừa khóc mếu, để
cho thiên hạ phải chỉ trỏ: Úi chà! Trơng kìa! Con trai lớn đã già đến thế kia kìa!”
Vợ chồng Văn Minh thì chắc chắn sẽ được chia một gia tài kha khá, chỉ còn phải lo
mời luật sư đến chứng kiến cái chết của cụ cố tổ để cái chúc thư kia đi vào giai đoạn
thực hành chứ khơng cịn là lí thuyết viển vơng nữa.
Đây cũng là dịp để tiệm may âu hóa và ông có thể lăng xê những mốt trang phục táo
bạo nhất có thể ban cho những ai có tang đương đau đớn, vì kẻ chết cũng được hưởng
chút ít hạnh phúc ở đời.
Cơ Tuyết thì sung sướng vì được mặc bộ y phục Ngây thơ hở cả nách và nửa vú viền
đen, đội cái mũ mấn xinh xinh…. Tuyết mời các quan khách rất nhanh nhẹn, trên mặt
lại có vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt.
chở sư cụ chùa bà Banh, đại diện hội Phật Giáo, báo Gõ Mõ cùng với những vòng hoa
đồ sộ….
Hạnh phúc còn lan ra cả ngồi gia đình người chết. Cảnh sát Min Đơ, Min Toa được
Một trong những nét đặc sắc của chương truyện là tả đám đông ồn ào. Láo nháo,
nhặng xị. Dường như có ý thức khi vận dụng kĩ thuật điện ảnh, tác giả lùi xa quay
toàn cảnh đám tang đang nghiêm chỉnh đi theo quan tài người chết đến tận huyệt với
cái điệp khúc đám cứ đi…. Có khi lại dí sát ống kính quay cận cảnh để thấy đây
không phải là một đám ma mà là một đám rước, đám hội hết sức vui vẻ. Đám cứ đi
nhưng không ai nghĩ đến việc đưa đám. Đến đây không phải để khoe những bộ ngực
đầy huân, huy chương và những bộ râu ria oai vệ thì cũng để thì thầm với nhau về
những chuyện vợ con, chuyện sắm một cái áo, cái tủ…. Còn bọn thanh niên thì chim
nhau, cười tình với nhau, bình phẩm, ghen tng nhau, hẹn hị nhau bằng vẻ mặt buồn
rầu của người đi đưa đám ma.
Màn kịch kết thúc bằng chi tiết hài hước "chó đểu". Ơng Phán mọc sừng dúi vào tay
Xuân 5 đồng thanh toán tiền thuê Xuân tố cáo cái nhục mọc sừng của ông ta. Hạnh
phúc của một tang gia là tác phẩm dùng hình thức chế giễu lật tẩy tính chất bịp bợm
của những tầng lớp gọi là thượng lưu, trí thức của Hà Nội xưa.
<b>3. Phân tích cảnh đám tang gương mẫu - mẫu 2</b>
Trong nền văn học Việt Nam đã xuất hiện nhiều cây bút nổi tiếng như Nguyễn
Khuyến, Tú Xương. Nhưng đến Vũ Trọng Phụng (1912 – 1939) thì người đời mới coi
ơng là bậc thầy của nghệ thuật trào phúng. Quãng đời sáng tác của Vũ Trọng Phụng
rất ngắn ngủi nhưng sự nghiệp lại rất đồ sộ đặc sắc, đặc biệt là ông để lại những kiệt
tác như tiểu thuyết “Số đỏ” 1936. Trong tiểu thuyết “Số đỏ” thì “Hạnh phúc của một
tang gia” là chương nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng có dịp tung hồnh
nhất. Ơng đã đưa vào trang sách hành trăm người đại diện cho cả cái xã hội thượng
lưu để mà giễu nhại lật tẩy cái giả nhân giả nghĩa của xã hội nửa tây nửa ta trước cách
2.a. Tiểu thuyết “Số đỏ” tác giả dựng lên một sự đểu giả nhốn nháo của cái xã hội nửa
tây nửa ta âu hóa trước cách mạng. Xã hội đó được thu nhỏ trong một gia đình thượng
lưu gồm nhiều thế hệ do cụ cố Tổ đứng đầu. Cụ cố Tổ là một đại gia giàu có nên có
viết chúc thư sẽ chia của cho con cháu khi chết. Đám con cháu đã tìm mọi cách làm
cho cụ Tổ chết sớm để chia của, cuối cùng họ đã tìm ra được cách hay nhất đó là th
Xn Tóc Đỏ tố cáo ơng Phán người cháu rể bị mọc sừng. Cụ Tổ vốn là đại biểu cho
gia phong nề nếp nên khi nghe tin đó đã uất ức mà chết. Thay vì việc buồn đau vì một
cây cổ thụ ngã xuống thì đám con cháu lại hả hê hạnh phúc. Cái loạn đó từ trong gia
đình đã lan ra cả đám tang dẫn đến đám tang cũng nhốn nháo cũng đểu giả.
thống phải trang trọng trang nghiêm. Nhưng sự thể lại không như truyền thống vốn có
mà ngược lại hồn tồn. Đám tam thì có heo quay đi lộng, một việc xưa nay hiếm. Lối
tổ chức đám tang lại vừa ta vừa tàu vừa tây láo nháo hỗn loạn. Làm rộn lên đám tang
lại là cậu Tú Tân, cậu như là người chỉ huy của đám tang vậy đó cũng là điều khác lạ.
Chi tiết nực cười nhất làm vỡ tung hình ảnh của một đám tang truyền thống đó là
Xuân Tóc Đỏ cùng với một đoàn người khác chen ào vào trước đám tang. Thông
thường đám tang thường diễn ra theo một trật tự rất có tổ chức nghiêm trang thì nay
được chen ngang như một đám rước đó là chuyện nực cười khơng thể tưởng tượng nổi.
Với một sự hỗn loạn như thế đám tang đã làm náo loạn tất cả những khu phố đi qua.
Với một điệp từ “đám cứ đi” nhà văn còn gợi lên cho người đọc một đám tang rộng
dài như một đám biểu tình, như một đám rước hội.
Một đám tang thật đơng vui có đến ba trăm người nhưng ba trăm người đó có thái độn
như thế nào trong đám tang. Ba trăm người là ba trăm tâm trạng vui. Nhà văn không
đi miêu tả tâm trạng của từng người từng kẻ mà nhấn mạnh tâm trạng thái độ của ba
hạng người: những người bạn của cụ cố Hồng đại diện cho phái truyền thống, những
người bạn của cô Tuyết, bà Văn Minh đại diện cho phái tân tiến âu hóa, cậu Tú Tân,
Những người bạn của cụ cố Hồng là những kẻ tai to mặt lớn, đáng lí họ phải làm
gương cho con cháu, phải có một thái độ văn hóa nhất trang nghiêm nhất. Thì trong
tác phẩm Vũ Trọng Phụng lại cho họ xuất hiện hoàn toàn khác hẳn với điều lẽ ra họ
nên có, họ đi đám tang là để khoe huân chương và khoe các bộ ria. Họ đi đám tang là
để có dịp tâm sự về chuyện “vợ con gia đình, về cái tủ mới sắm cái áo mới may”. Tệ
hại hơn hết là họ có thái độ đểu giả thiếu nghiêm túc trong việc dúi mắt vào làn da
trắng thập thị của cơ Tuyết mà quên đi phận sự của mình là đang tiễn đưa người quá
cố đáng kính.
Những người trai thanh gái lịch hà thành hiện thân cho văn minh âu hóa thì lại đi
chiêm chọc nhau ghen tn ghè biểu nhau, họ nói tồn những chuyện xa lạ với đám
tang. Đó là thái độ vơ văn hóa của một lớp người ln nghĩ mình là văn hóa văn minh
nhất.
Cịn thái độ hành động của thân chủ tang gia thì sao? Vẫn là một tâm trạng vui sướng
hạnh phúc thường trực trong mỗi thành viên. Khi cụ cố Tổ chết cả nhà đều mừng khi
đám tang diễn ra cũng thế. Bà cụ Hồng thì “sung sướng reo lên” giữa đám tang khi
Xuân Tóc Đỏ đưa đến hai vịng hoa chen ngang vào giữa đám tang. Cụ bà đã thốt lên
“ấy, nếu thiếu cái ấy thì khơng được to may nhờ anh Xn nghĩ hộ tơi”. Trong khi đó
cậu Tú Tân lại lăn xăn chụp ảnh như trong hội chợ. Cụ cố Hồng thì giả đị mếu máo
cho hợp hồn cảnh, cịn ơng cháu mọc sừng người được hưởng lợi nhất trong cái chết
cụ cố Tổ thì dở một trị chó đểu nhất đó là dúi năm đồng gấp tư vào tay Xuân Tóc Đỏ
để trả tiên cơng. Hành động này lại càng đểu giả hơn khi được bao che bởi tiếng khóc
giả đị hức hức, đó là tiếng khóc đánh lạc hướng quan khách đánh lạc hướng đám
đông nhưng không che được mắt Vũ Trọng Phụng.
thuẫn này: đám tang lẽ ra buồn đau ai ốn thì cả gia đình đều vui, cả đám đông quan
khách cũng đều một trạng thái ấy. Đám tang theo cái lí ở đời phải trang nghiêm, phải
3. Vốn được mệnh danh là nhà văn hiện thực xuất sắc, trong các tác phẩm của mình
Vũ Trọng Phụng ln lơi ra những sự thật ở đời. Có khi miêu tả sự thật với một thái
độ thương cảm đau xót, có khi dựng lên một sự thật để châm biếm mỉa mai để mà
khinh bỉ căm ghét. Thái độ của Vũ Trọng Phụng trong chương “Hạnh phúc của một
tang gia” nhất là trong việc miêu tả đám đông tang gia là một thái độ khinh bỉ căm
ghét. Đây là một thái độ rất có trách nhiệm với xã hội, nhà văn muốn cho xã hội thấy
được một vẫn đề nghiêm trọng là những giá trị văn hóa cổ truyền đang bị đảo lộn, cơn
lốc âu hóa đang làm mai một truyền thống, tha hóa con người.
<b>4. Phân tích cảnh đám tang gương mẫu - mẫu 3</b>
Với đặc điểm là một tiểu thuyết hoạt kê, tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Phụng đã miêu
tả thật sống động bao nhiêu cảnh đời và con người mang tính hài hước, giễu cợt.
Khơng chỉ một cuộc đời của nhân vật chính – Xn Tóc Đỏ – đáng cười, mà hầu như
tất cả các nhân vật, các tình huống, chi tiết truyện đều đáng cười, đáng phê phán.
Chương XV của tác phẩm với tiêu đề Hạnh phúc của một tang gia – miêu tả đám tang
cụ cố tổ, giống như một chuỗi cười dài, một cuộc đưa tiễn tập thể, cuộc hành trình tới
mộ của cả xã hội, cái xã hội tư sản thành thị Âu hóa rởm, văn minh rởm hết sức lố
lăng, đồi bại đang hiện diện ở Việt Nam những năm 30 – 45 của thế kỉ XX. Mỗi tình
huống truyện, mỗi nhân vật cứ tự nhiên làm bật ra tiếng cười. Tiếng cười mang nhiều
sắc độ, liên tục khơng dứt. Nó kéo dài trong suốt thời gian đám tang, suốt cuộc hành
trình đưa tiễn…
Đọc tên chương – Nguyên văn trong tác phẩm là: Hạnh phúc của một tang gia – một
cái đám ma gương mẫu… chúng ta không khỏi bật cười bởi cách thơng báo hóm hỉnh
của nhà văn. Nội dung sự việc là một việc đau đớn, bất hạnh. Vậy mà tang gia lại có
hạnh phúc! Việc tang là nghi lễ thiêng liêng, cần trang trọng, vậy mà ngôn từ dành
cho cái việc đại hiếu của một gia đình như gia đình cụ cố Hồng lại hỗn độn, pha trộn
tùy tiện chữ Hán, chữ Nôm, nào hạnh phúc, nào tang gia, nào văn minh, gương mẫu,
cứ như chuyện đùa, chuyện vui vậy! Cái sự đùa vui ấy mở màn cho vở hài kịch mà
trên sân khấu hiện thật rõ hai trạng huống nực cười: đám tang nhưng không phải là
đám tang, nó là một đám…. rước. Có người nhưng khơng phải là con người mà là….
những hình nhân dị dạng, những quái vật.
thành phố nhốn nháo… Kèn ta, kèn Tây, kèn Tàu lần lượt thay nhau mà rộn lên.
Tiếng khóc của những người trong tang gia xen lẫn tiếng thì thầm về chuyện vợ con,
nhà cửa, may áo, sắm tủ, hoặc những tiếng nói thì thào của bọn đàn ơng bình phẩm
sắc đẹp của các cơ gái, than thở việc vợ béo, chồng gầy. Vậy đấy, trên cái sân khấu
hài hước, người đọc thấy được một khung cảnh pha tạp, hỗn độn, đồ vật và con người
hỗn độn, âm thanh và màu sắc hỗn độn, việc vĩnh biệt một con người là việc đùa vui,
tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn. Đám rước mà như ở hội chợ. Đám tang hay
đám rước? Bởi vì, như tác giả kể: Đám cứ đi rồi lại đám cứ đi. Những lời văn bỡn cợt,
lơ lửng, hóm hỉnh, chua chát. Và ông nhận xét: Thật đúng là một đám ma to tát có thể
làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không
gật gù cái đầu.
Đỉnh cao màn kịch trào phúng của đám ma thì cảnh hạ huyệt lại là cao trào tập trung
những mâu thuẫn đáng cười nhất. Tú Tân xuất hiện như nhà đạo diễn cuốn phim hài
kiêm quay phim nhiếp ảnh, cùng bạn bè rầm rộ nhảy lên những ngôi mả như muốn
đánh thức những linh hồn chết kia trở dậy để chứng kiến đám tang linh đình về người
ơng của hắn. Hắn bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy hoặc gục đầu hoặc cong
lưng… cho đúng mốt hoặc lau mắt như thế này, như thế nọ… hợp thời trang để làm
Chất bi hài của cảnh khiến người đọc cười ra nước mắt. Chỉ có một tiếng khóc lớn
nhất bật lên là của ơng Phán mọc sừng, ơng oặt người đi, khóc mãi khơng thơi và
tiếng khóc của ơng thật đặc biệt. Nhưng thực ra đó là tiếng khóc nhằm che giấu nụ
cười nên khơng ra khóc mà cùng chẳng ra cười. Cuối cùng chỉ là những âm thanh
méo mó: Hứt! Hứt! Hứt!… Ơng thương cho người đã khuất chăng? Khơng phải! Ơng
đang đóng kịch trước mắt mọi người. Thực ra ơng ta rất mừng vì cụ Tổ chết và ơng
được chia phần khá nhiều, kể cả cái giá của bộ sừng mà vợ ơng đã cắm lên đầu ơng.
Miệng khóc, tay ông dúi nhanh vào tay Xuân Tóc Đỏ tờ bạc năm đồng gấp làm tư để
trả công cho hắn đã gọi ông là Phán mọc sừng trước người nhà vợ. Và cũng nhờ đó
mà ơng có thêm được món tiền lớn.
Đám ma trong Hạnh phúc của một tang gia của Vũ Trọng Phụng là đám ma có một
khơng hai khơng chỉ nó to nhất Hà thành xưa nay mà vì những diễn biến của đám tang
đó, những màn kịch đã xuất hiện. Ta như có cảm tưởng Vũ Trọng Phụng đang chứng
kiến cái đám tang đó và tường thuật lại cho người đọc một cách chi tiết về nó với một
nụ cười châm biếm mỉa mai. Ngòi bút Vũ Trọng Phụng đúng là sắc như dao. Đằng
sau những lời nói như đùa, sự thật của đời sống cứ hiện ra lồ lộ trên đó nói lên hai
điều lớn nhất: sự tàn nhẫn và sự dối trá.
<b>5. Cảnh đám ma gương mẫu qua ngòi bút châm biếm của Vũ Trọng Phụng</b>
Như thế nào được gọi là đám tang gương mẫu? Xưa nay chỉ có những việc tốt, người
tốt mới được gọi là gương mẫu. Phải chăng Vũ Trọng Phụng đang ngầm muốn thể
hiện điều gì đằng sau đám tang ấy? Từ lúc cụ cố Tổ nhắm mắt xuôi tay cho tới khi hạ
huyệt, tất cả đều diễn ra theo đúng kiểu của một đám ma thực sự.
Lúc đầu, ai nấy đều bối rối vì chưa biết xử trí ra sao và làm như thế nào. Mỗi người
Cảnh đưa đám bắt đầu. Tuyết buồn vì chưa thấy Xuân đến. Những điều băn khoăn
trong lòng Tuyết khiến Tuyết đau khổ một cách rất chính đáng, có thể muốn tự tử
được. Mặt Tuyết lại hơi có một vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt một nhà có đám. Mọi
thành phần xã hội tới dự đám tang đều đủ cả. Những ông bạn thân của cụ cố Hồng,
ngực đầy những huy chương như: Bắc Đẩu bội tinh, Long bội tinh, Cao Mên bội tinh,
Vạn Tượng bội tinh, vân vân… trên mép và cằm đều đủ râu ria, hoặc dài hoặc ngắn,
hoặc đen hoặc hung hung hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn. Họ tới không phải
để tiễn đưa người nằm trong linh cữu về nơi an nghỉ cuối cùng, mà đến để thể hiện cái
oai của mình bằng một loạt các thể loại huân huy chương.
Về mặt nghi lễ, đám tang được cử hành theo lỗi cả Ta, Tàu, Tây, có kiệu bát cống, lợn
quay đi lọng cho đến lốc bốc xoảng và bú dích và vịng hoa, có đến ba trăm câu đối,
vài ba trăm người đi đưa, lại có cậu tú Tân chỉ huy, những nhà tài tử chụp ảnh đã thi
nhau như ở hội chợ. Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong
Đám cứ đi...
Một đám tang thật gương mẫu rất đáng để làm gương cho thiên hạ. Nhưng bản chất
trong đám tang ấy lại là sự lố lăng, tồi tệ. Người chết nằm đó, nhưng không một ai
tiếc thương. Ngược lại, đây là cơ hội để họ được mở mày mở mặt với dân chúng.
Cụm từ Đám cứ đi được nhắc đi nhắc lại nhiều lần đã khắc sâu thêm sự giả dối và đồi
bại của xã hội “thượng lưu” ở thành thị trong những năm trước Cách mạng.