Phương hướng giải pháp phát triển HTX nông nghiệp ở tỉnh Hà Tây
I. Mục tiêu chiến lược phát triển KTHT và HTX từ 2005 đến năm
2010.
-Nhà nước tạo điều kiện, khuyến khích phát triển HTX trong tất cả các ngành
các lĩnh vực kinh tế xã hội trên cơ sở nhu cầu và tự nguyện hoàn toàn của người
lao động. Nhà nước quản ký đối với HTX thông qua luật pháp và cơ chế, chính
sách, không can thiệp trực tiếp vào quá trình hoạt động của các HTX. Đến năm
2010 phấn đấu xây dựng và hoàn thiện các mô hình tổ chức HTX kiểu mới cho các
ngành và các lĩnh vực kinh tế xã hội tạo điều kiện phát triển mở rộng các HTX
kiểu mới trong các năm tiếp theo. Mô hình các HTX bao gồm: HTX hỗn hợp, HTX
dịch vụ, HTX sản xuất tập trung.
- Nhà nước tiếp tục tạo điều kiện (về mặt pháp lý và cơ chế chính sách) thúc
đẩy phát triển kinh tế hộ theo hướng sản xuất hàng hoá, mở mang ngành nghề nông
thôn, tạo nhu cầu hợp tác sản xuất giữa ác hộ và người lao động với nhau, đồng
thời khuyến khích phát triển các hình thức kinh tế hợp tác giản đơn hướng theo sự
phát triển thành các HTX kiểu mới khi đủ điêù kiện và các thành viên tự nguyện
đăng ký hoạt động theo luật pháp về HTX.
- Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, đến một mức nào đó các tổ KTHT và
HTX sẽ tự bộc lộ những hạn chế của mình và tự họ sẽ phải liên kết lại với nhau
dưới các hình thức HTX quy mô lớn hơn, liên hiệp của các HTX hoặc lên kết giữa
HTX với cơ sở sản xuất công nghiệp, với DNNN hoặc với các doanh nghiệp khác
trên cơ sở tự nguyện và cùng có lợi. Việc liên kết kinh tế giưã các HTX với các
doanh nghiệp, nhất là DNNN để hỗ trợ giúp đỡ nhau phát triển sản xuất kinh doanh
là xu hướng tiến bộ cần được coi trọng và phát huy.
-Thực hiện chiến lược phát triển HTX đến năm 2010 như nêu trên, một vấn đề
quan trọng và mang tầm chiến lược đó là đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực này,
trước hết là đào tạo đội ngũ cán bộ cho HTX nhằm đáp ứng ngày càng cao yêu cầu
quản lý và phát triển của khu vực kinh tế hợp tác.
II.Phương hướng phát triển HTX nông nghiệp Hà Tây.
1. Phương hướng chung.
1.1. Tập trung chỉ đạo phân loại, xử lý các tồn đọng của các HTX nông
nghiệp cũ, chuyển đổi và cấp đăng kí kinh doanh cho các HTX đủ điều kiện và xã
viên tự nguyện tiếp tục giữ HTX , giải thể các HTX yếu kém, hình thức xã viên
không có nhu cầu theo quy định của pháp luật về HTX . Giúp đỡ , hỗ trợ tạo điều
kiện cho các HTX kiểu mới thực thụ ( kể cả việc cho giải thể HTX sau chuyển đổi
mà không đủ điều kiện và xã viên không ủng hộ ).
1.2. Khuyến khích phát triển kinh tế hộ nông dân tự chủ theo hướng sản xuất
hàng hoá cùng với việc hình thành các tổ chức kinh tế hợp tác đa dạng từ thấp đến
cao theo nhu cầu của hộ tự nguyện lập ra để giúp đỡ, hỗ trợ nhau phát triển sản
xuất kinh doanh.
1.3. Xây dựng phát triển các HTX kiểu mới kinh doanh tổng hợp (dịch vụ và
sản xuất tập trung- mô hình HTX hỗn hợp ) dạng như HTX Duy Sơn II( Quảng
Nam), mô hình HTX hỗn hợp không chỉ mở mang ngành nghề tạo viẹc làm cho xã
viên phát triển được phần tài sản chung cuả tập thể mà còn tạo điều kiện dịch vụ
tốt hơn cho hộ xã viên tự chủ trong sản xuất nông nghiệp .
1.4. Xây dựng và phát triển các HTX chuyên dịch vụ (dịch vụ chuyên khâu
hoặc dịch vụ tổng hợp ) như: làm đất, thuỷ lợi, chế biến, cung ứng vật tư… ở
những nơi có đủ điều kiện và có nhu cầu để dịch vụ cho xã viên và các hộ dân cư
trong vùng, hoặc các HTX sản xuất tập trung nếu xã viên yêu cầu và đủ điều kiện
theo quy định của luật pháp về HTX.
1.5. Sớm tổng kết kinh nghiệm của các mô hình HTX với DNNN của các
HTX làm ăn có hiệu quả để nhân rộng hinhf thức liên kết công- nông trước tiên ở
các vùng sản xuất hàng hoá tập trung.
1.6. Nâng cao vai trò, hiệu quả sự giúp đỡ của Nhà nước đối với các HTX,
xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa HTX với kinh tế Nhà nước.
1.7. Cùng với sự phát triển, hoàn thiện HTX trong lĩnh vực nông nghiệp cần
coi trọng phát triển các ngành nghề ở nông thôn: công nghiệp, tiểu thủcông nghiệp,
xây dựng, dịch vụ.
1.8.Quá trình phát triển , hoàn thiện HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, nông
thôn phải được đặt ra trong mối quan hệ mật thiết với quá trình đào tạo nâng cao
trình độ cán bộ HTX và lao động nông thôn, coi trọng vai trò tác dộng của khoa
học công nghệ đối với sự phát triển sản xuất nông nghiệp.
1.9.Phát triển các mối quan hệ liên kết, hợp tác theo vùng, địa phương, toàn
quốc, quan hệ với các nước trong khu vực và quan hệ Quốc tế thông qua hệ thống
liên minh Hợp tác xã Việt Nam và tổ chức Liên minh hợp tác xã Quốc tế nhằm
nâng cao nhận thức về kinh tế hợp tác , HTX học hỏi kinh nghiệm, tăng cường
quan hệ hỗ trợ giúp đỡ, tạo điều kiện phát triển kinh tế hợp tác, HTX và bảo vệ
quyền lợi của người lao động để áp dụng vào Việt Nam.
2. Phương hướng cụ thể của Tỉnh:
Phát triển rộng các hình thức kinh tế tập thể trong tất cả các ngành, các lĩnh
vực và địa bàn. Tăng cường nội lực của khu vực kinh tế tập thể, nâng cao năng lựe
cạnh tranh, phân công lại lao động ở nông thôn, giảm tỉ lệ lao động nông nghiệp
hiện nay từ 70%, đến năm 2005 xuống còn 65% và đén năm 2010 xuống còn 50%,
phát triển mạnh ngành nghề, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống
cho các thành viên, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Từ nay đến năm 2005, thực hiện tốt Chương trình số 16 CTr/TU ngày
10/4/1999 của Tỉnh uỷ, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của các HTX
hiện có, tăng cường vai trò điều hành của Ban quản trị, xử lý các loại nơn tồn
đọng, hạn chế phát sinh nợ mới, làm lành mạnh hoá tình hình tài chính của các
HTX. Hoàn thành việc chuyển đổi 3 HTX theo luật trong năm 2002. Phấn đấu đưa
các HTX đạt loại khá từ 25% năm 2001 lên 50% năm 2005 và 70% năm 2010; làm
điểm về xây dựng mô hình các HTX chuyên khâu trong nông nghiệp ở các huyện.
Phát triển mạnh các tổ, nhóm hợp tác dưới nhiều hình thức khác nhau. Khuyến
khích HTX phát triển các khâu dịch vụ (giống, làm đất, vật tư...), thành lập các
HTX mới nhất là trong nông nghiệp như: HTX rau quả, hoa, chăn nuôi bò, lợn lạc,
chế biến nông sản và xây dựng mới các HTX ở các ngành, vùng có điều kiện. Mở
rộng hoạt động của HTX từ làm dịch vụ cho hộ đến phát triển ngành nghề, sản xuất
kinh doanh tổng hợp. Thực hiện tốt chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp,
nông thôn; giảm tỉ trọng nông nghiệp từ 38,4% hiện nay xuống 35% năm 2005 và
28% năm 2010.
-Tăng cường, củng cố, nâng cao hiệu quả của các hình thức tập thể đặc biệt
trong nông nghiệp, nông thôn .
-Tiến hành củng cố các tổ hợp tác đã có, giúp đỡ và hướng dẫn hoạt động
theo luật, nâng dần trình độ quản lý sản xuất, kinh doanh, khi đủ điều kiện thì
chuyển sang thành lập HTX, tạo điều kiện để các tổ hợp tác thành lập mới theo
ngành nghề.
-Đẩy mạnh củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của HTX, khắc phục
các yếu kém hiện nay. Khuyến khích liên doanh, liên kết, tăng cường quan hệ hợp
tác giữa HTX với nhau, HTX với các doanh nghiệp, HTX với các cơ quan khoa
học để gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, thông qua đó chuyển giao
kĩ thuật, công nghệ, định hướng, hỗ trợ cho kinh tế tập thể phát triển".
III.Giải pháp phát triển, hoàn thiện các HTX nông nghiệp Hà Tây.
1. Nhóm Giải pháp vĩ mô.
1.1.Thúc đẩy nhanh quá trình phát triển nền sản xuất hàng hoá, công nghiệp hoá, hiện
đại hoá nông nghiệp nông thôn, tạo điều kiện phát triển nông hộ và trang trại sản xuất
hàng hoá.
Trong điều kiện nền nông nghiệp mang nặng tính tự cung tự cấp,nhu cầu
hợp tác giữa các hộ nông dân đã có nhưng rất nhỏ và hết sức đơn giản. Nhu cầu
phát triển sản xuất hàng hoá với khối lượng nông sản ngày càng lớn đã đặt trước
từng chủ thể sản xuất nông nghiệp những khó khăn thách thức vượt quá khả năng
của nông hộ và trang trại. Bởi vậy, nhu cầu hợp tác ở trình độ cao là tất yếu. Kinh
nghiệm thực tế các nước trên thế giới cho thấy:trình độ phát triển nền nông nghiệp
hàng hoá là tiền đề vật chất cho sự ra đời của các tổ chức HTX trước hết là khâu
chế biến bảo quản tiêu thụ nông sản rồi đến cung ứng vật tư đến lượt mình, sự phát
triển có hiệu quả các HTX sẽ tạo điều kiện thúc đẩy nền nông nghiệp hàng hoá
phát triển.
1.2.Nhóm giải pháp về tuyên truyền, vận dộng, bồi dưỡng thông tin cho người lao động
những hiểu biết về HTX.
Nhận thức của người dân HTX nông nghiệp đích thực chưa rõ ràng và đúng
đắn. Tâm lý sợ mô hình các HTX cũng sẽ giống như các HTX cũ trước đây vẫn
còn nhiều. Do vậy việc tiếp tục tuyên truyền phổ biến luật HTX để làm cho họ có
hiểu rõ các HTX là cấp thiết và cấp bách. Nội dung này cần phát động thành phong
trào, có thi đua, hội diễn và chấm điểm sơ kết tổng kết.
Thực tế còn quá ít các mô hình HTX nông nghiệp làm ăn giỏi để người dân
có thể đến tham quan học hỏi. Việc nghiên cứu và xây dựng thí điểm các mô hình
HTX nông nghiệp đích thực tại các vùng sản xuất là cần thiết.
Xây dựng và lựa chọn các mô hình HTX phù hợp với từng lĩnh vực hoạt
động, từng địa phương,trên phạm vi cả nước, cũng như từng vùng hiện đang tồn tại
nhiều loại hình HTX với nội dung hoạt động, quy mô và hiệu quả khác nhau. Bởi
vậy xây dựng và lựa chọn các mô hình HTX phù hợp với từng lĩnh vực hoạt động,
từng địa phương có vai trò hết sức quan trọng. HTX có nhiều loại hình khác nhau,
để lựa chọn được các hình thức HTX phù hợp, cần lưư ý các vấn đề sau: Cần ngiên
cứ tổng kết kinh nghiệm nhân rộng mô hình HTX chuyên ngành hoạt động có hiệu
quả đáp ứng nhu cầu nguyện vọng của các hộ xã viên sản xuất hàng hoá.Các HTX
thường dược hình thành từ hai hướng: Một là, chúng được hình thành từ quá trình
chuyển đổi HTX kiểu cũ, hai là từ quá trình xây dựng HTX mới theo luật HTX
1996, cân tổng kết rút kinh nghiệm quá trình chuyển đổi HTX để có hướng dẫn
thực hiện theo đúng quy dịnh của Luật HTX.Loại HTX dịch vụ đa chức năng kết
hợp với sản xuất mở mang ngành nghề phù hợp trên địa bàn thị trấn, thành phố nói
chung, tuy nhiên chúng chỉ hoạt động có hiệu quả thực sự và có điều kiện phát
triển khi quá trình hình thành và hoạt dộng theo Luật HTX.Nói cách khác, chúng
phải là HTX kiểu mới đích thực.
Tuyên truyền về lợi ích vật chất, tinh thần mà HTX kiểu mới có thể mang lại cho
người lao động và nghĩa vụ của người lao động đối với HTX.
Giới thiệu các văn bản chủ trương chính sách của Nhà nước đối các HTX
trên phương tiện thông tin đại chúng.
Tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng tập huấn cho cán bộ quản lí HTX không
chỉ ở các trường TW mà kết hợp thường xuyên mở nhiều lớp ở các tỉnh, huyện. Tổ
chức các cuộc giao lưu, đối thoại giữa chủ nhiệm HTX với lãnh đạo các ngành, cơ
quan Nhà nước có liên quan đến HTX. Mặt khác bố trí sử dụng cán bộ, kỹ sư nông
nghiệp mới ra trường, cán bộ ở TW, tỉnh thường xuyên tăng cường xuống các
huyện, xã và HTX như những mô hình của Bộ y tế, Bộ GD&ĐT, Trung ương đoàn
thanh niên cộng sản HCM đã chỉ đạo. Nâng cao hơn nữa chính sách đãi ngộ cho
cán bộ nông nghiệp cơ sở.
1.3.Nhóm giải pháp tạo điều kiện hỗ trợ kinh tế để phát triển.
Một là: Khẩn trương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ
nông theo đúng quy định của luật đất đai sửa đổi, việc cấp giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất sẽ tạo điều kiện cho hộ nông dân làm chủ ruộng đất và phát triển kinh
tế theo điều kiện, khả năng của bản thân.
Hai là: Tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX chuyển dổi hoặc hình thức
mới thành lập, nâng cao hiệu quả . Cho các HTX đã được cấp giấy chứng nhận
đăng kí kinh doanh được vay vốn ngân hàng theo cơ chế vay vốn qua quỹ bảo lãnh
tín dụng . Kiến nghị chính phủ miễn các loại thuế cho các hoạt động HTX nông
nghiệp đối với các hoạt động cung ứng vật tư sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm
Miễn, giảm tiền thuế đất đối với HTX nông nghiệp đã được cấp giấy đăng kí kinh
doanh . Cho phép HTX nông nghiệp được làm dịch vụ tín dụng nội bộ (Đối với xã
viên HTX ).
Ba là: Giải quyết những vướng mắc tồn đọng về mặt tài chính đang cản
trở qúa trình chuyển đổi và phát triển các HTX hiện có. Cụ thể như sau:
Đối với nợ ngân hàng, nợ thuế nông nghiệp:Xoá những khoản nợ ngân hàng
của những HTX yếu kém đã được khoanh, xoá nợ ngân hàng cho những HTX đã
vay ngân hàng nhưng do bị thiên tai lũ lụt gây thiệt hại tài sản:Một số HTX đã tự
giải thể hoặc còn tồn tại hình thức, thực tế không có khả năng thanh toán nợ .
Nguồn vốn để bù cho ngân hàng do việc xoá nợ cho HTX lấy từ quỹ dự phòng rủi
ro, giảm nộp ngân sách của ngân hàng, hoặc ngân sách Nhà nước bù cấp. Xoá nợ
thuế nông nghiệp cho các HTX nông nghiệp từ trước thì thực hiện thu thuế trực
tiếp đến hộ.
Đối với khoản nợ các doanh nghiệp Nhà nước và cho các đối tượng khác:Nợ
các doanh nghiệp Nhà nước tiến hành xem xét từng trường hợp cụ thể, nếu thực sự
không có khả năng thanh toán thì xoá nợ cho HTX. Đồng thời giảm vốn tương ứng
cho các doanh nghiệp Nhà nước bị HTX nông nghiệp mắc nợ.
Để tránh tiêu cực mới trong nông thôn, Chính phủ quyết định xoá nợ cho
HTX đối với các khoản nợ:Thuế nông nghiệp, nợ doanh nghiệp Nhà nước và các
đối tượng khác trên cơ sở các khoản nợ đã được làm rõ theo đề nghị của đại hội xã
viên HTX, uỷ ban nhân dân huyện thẩm định. Đồng thời với việc Nhà nước xoá nợ
cho các HTX, các HTX cần xem xét xoá nợ cho các hộ xã viên đối những khoản
nợ liên quan đến khỏan nợ Nhà nước dã xoá nợ cho HTX .
Bốn là: Cần có chính sách đầu tư tài chính đối với HTX trong nông
nghiệp. Để tạo điều kiện thụân lợi cho HTX sau chuyển đổi và HTX mới thành lập
được vay vốn phát triển sản xuất. Đối với những HTX có số vốn góp không lớn,
nếu có dự án phát triển sản xuất kinh doanh có tính khả thi, được UBND xã giám
định thì có thể được vay số tiền tương đương số vốn của HTX mà không cần thế
chấp. Đồng thời cần coi trọng việc củng cố và phát triển HTX, quỹ tín dụng nông
thôn theo tinh thần chỉ thị của Bộ chính trị. Tăng cường hình thức tín chấp thông
qua các doàn thể quần chúng và chính quyền cấp xã để có khó khăn vay vốn để
phát triển sản xuất. Nên cho phép HTX nông nghiệp huy động và cho vay nội bộ.
Tăng cường kiểm soát, chấm dứt tình trạng cho vay nặng lãi ở nông thôn. Nhà
nước cần giành một tỷ lệ thích đáng ngân sách Nhà nước đấu tư cho kinh tế HTX
như: đầu tư cho công tác đào tạo cán bộ HTX và lao động nông thôn , đổi mới kỹ
tuật công nghệ, xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn
Năm là Chính phủ nên miễn giảm thuế cho các hoạt động dịch vụ của
HTX nông nghiệp bao gồm cung ứng vật tư sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm
phục vụ sản xuất và đời sống của hộ xã viên vì hoạt động cung ứng vật tư, chế biến
tiêu thụ sản phẩm đang là nhu cầu lớn của kinh tế hộ song phần lớn HTX đều chưa
đáp ứng được, một số HTX có làm thì gặp nhiều khó khăn trong điều kiện cạnh
tranh của cơ chế thị trường, hơn nữa hoạt động dịch vụ của HTX hoàn toàn không
vì mục tiêu lợi nhuận mà chủ yếu nhằm mục tiêu phát triển kinh tế hộ xã viên.
Sáu là: Xây dựng hệ thống khuyến nông hỗ trợ HTX và liên kết giữa
HTX với doanh nghiệp Nhà nước để nâng cao hiệu quả sản xuất của các hộ nông
dân. Tổ chức hình thức khuyến nông cơ sở đa dạng hoạt dộng có hiệu quả khuyến
cáo về các giống cây con, chuyển giao kỹ thuật trồng trọt chăn nuôi, các hình thức
câu lạc bộ , mô hình mẫu. Liên kết với nông, lâm trường và dịch vụ để tăng khả
năng sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản cho nông dân nhất là chuyển giao tiến bộ
kỹ thuật
Bẩy là: Tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp Nhà nước với các
HTX. Kinh tế Nhà nước đóng vai trò quyết định trong sự phát triển của ngành
nông nghiệp chủ yếu thông qua việc phát triển hệ thống thuỷ lợi, giao thông cung
cấp điện, cung cấp tín dụng, khuyến nông khuyến lâm, dịch vụ bảo vệ thực vật, thú
y tổ chức cung ứng vật tư kỹ thuật chế biến và tiêu thụ nông sản. HTX phải đóng
vai trò là cầu nối giữa kinh tế Nhà nước và kinh tế hộ, tiếp nhận sự hỗ trợ của Nhà
nước, đồng thời giúp các doanh nghiệp Nhà nước mở rộng phạm vi hoạt động phục
vụ trực tiếp tới nông dân, trên cơ sở hai bên cùng có lợi. Tuỳ theo điều kiện cho