Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
TÁC ĐỘNG CỦA COVID-19 ĐẾN KINH TẾ INDONESIA VÀ
GIẢI PHÁP ỨNG PHĨ TRONG VÀ SAU DỊCH BỆNH
Tóm tắt
Hiện nay, thế giới đang phải đối mặt với đại dịch toàn cầu, gây ra bởi Coronavirus,
đang lây lan ở hầu hết mọi nơi trên thế giới. Nghiên cứu này phân tích những tác
động của đại dịch Covid19 (Coronavirus) đến nền kinh tế đất nước Indonesia trong
thời gian vừa qua. Từ đó đưa ra biện pháp để ngăn chặn dịch bệnh, giảm thiểu các
tác động tiêu cực của dịch và giải quyết khó khăn của đất nước hậu dịch bệnh, nhanh
chóng khơi phục nền kinh tế Indonesia. Bài nghiên cứu dựa trên kết quả thu được về
tác động của dịch bệnh đối với các ngành kinh tế và các chỉ thị của Chính phủ theo
diễn biến dịch bệnh
Từ khóa: Coronavirus, Covid19, giải pháp, Indonesia, khủng hoảng kinh tế, kinh tế.
Impacts of Covid-19 pandemic on the Indonesia economy and reaction policies
inside and after pandemic
Abstract:
Nowadays the world is in a global pandemic, caused by the spread of the Coronavirus
in almost every corner of the world.This study examines the impacts of the Covid-19
pandemic (Coronavirus) on the economy in Indonesia during this time. Since then, we
can provide initial policy insights and recommendations for preventing pandemic,
mitigating the negative impacts of Covid-19 and making the Indonesia economy
develop again. The study based on the results of reviewing the impacts of epidemic
diseases on the Indonesia economy and the government’s current reaction policies.
Keywords: Coronavirus, Covid19, measures, Indonesia, economic crisis, economy.

1


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
1. Giới thiệu
Nền kinh tế Indonesia, giống như

tất cả các nền kinh tế trên toàn thế giới,
đang phải đối mặt với tình huống bấp
bênh. Ngay cả khi đại dịch Covid-19 đã
được ngăn chặn, tăng trưởng GDP rõ
ràng sẽ bị đình trệ. Hàng triệu người lao
động quay trở lại làm việc. Các doanh
nghiệp sẽ phải đối mặt với một con
đường dài để phục hồi sau qng thời
gian khơng có doanh thu. Mọi nền kinh
tế trên thế giới đều phải đối mặt với
những vấn đề tương tự, nhưng ở
Indonesia, họ bị ảnh hưởng bởi thực tế
là nước này đang có vấn đề về thâm hụt
ngân sách. Trong trường hợp bình
thường, điều này sẽ không thành vấn đề,
nhưng trong thời gian cả thế giới đang
phải gánh chịu áp lực kinh tế, các nhà
đầu tư bán hết tài sản rủi ro và tìm kiếm
các “bến đỗ” an toàn hơn như tiền mặt
hoặc trái phiếu kho bạc Mỹ. Những
dòng vốn này đánh vào các thị trường
mới nổi đang thâm hụt tài chính đặc biệt
khó khăn.
Covid-19 đã được Tổ chức Y tế Thế
giới (WHO) tuyên bố là đại dịch, gây
ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của cá
nhân, gia đình và cộng đồng. Nền kinh
tế tồn cầu đã bị ảnh hưởng rất lớn bởi
sự bùng phát của dịch Coronavirus
2019. Tác động của nó cao hơn nhiều so

với tác động của virus SARS năm 2003.
Trước một dịch bệnh nghiêm trọng, ảnh
hưởng trên phạm vi toàn cầu, nhiều
nước trên thế giới đã đưa ra những giải
pháp khẩn cấp nhằm cứu nguy nền kinh
tế như hạ lãi suất, đưa ra những gói cứu
trợ lớn hỗ trợ doanh nghiệp, kích thích
tiêu dùng… Chính phủ Indonesia cũng
đã nhanh chóng có những giải pháp đưa
ra những chính sách và gói cứu trợ cụ
thể để giúp cho các doanh nghiệp, như
cơng bố ba gói kích thích kinh tế, với
tổng giá trị là 12 tỷ đơ la Mỹ (181 nghìn
tỷ rupia). Con số này tương đương với
1,1% GDP trong năm 2019 và là dấu
hiệu cho thấy mối quan tâm của chính
phủ về tác động của đại dịch đối với nền
kinh tế. Tuy vậy, tới tháng 4 năm 2020,

khi tình hình dịch bệnh vẫn tiếp tục diễn
biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu,
mức độ ảnh hưởng của bệnh dịch tới
kinh tế ngày càng rộng lớn và lâu dài,
cần có những đánh giá, phân tích cập
nhật và sâu sắc hơn về tác động của dịch
Covid-19 đối với kinh tế Indonesia. Các
kịch bản diễn biến và tác động của dịch
Covid-19 cũng cần được phân tích cụ
thể để từ đó có một cách tiếp cận hệ
thống, đồng bộ, mang tính chiến lược

cho một vấn đề có tính chất lâu dài như
dịch bệnh Covid-19. Và khi dịch bệnh
đang dần lắng xuống, các nước dần mở
cửa kinh tế trở lại, nới lỏng dãn cách xã
hội, chúng ta lại cần có những bước đi
phù hợp để ổn định lại nền kinh tế, phát
triển trở lại.
Bài viết sẽ bắt đầu bằng nghiên
cứu về những tác động của dịch bệnh
đến nền kinh tế Indonesia. Tiếp sau đó là
các chính sách ứng phó của Chính phủ
và cuối cùng là triển vọng tăng trưởng
kinh tế của Indonesia trong năm 2021.
2. Tác động của Covid-19 đến
kinh tế Indonesia
Số bệnh nhân Covid 19 dương tính
trên tồn thế giới đã lên tới 7.915.941
người, với 433.182 người chết và
4.068.036 người đã hồi phục. Tại
Indonesia, tổng số ca dương tính
Covid-19 là 38.277, với 2.134 trường
hợp tử vong và 14.531 trường hợp được
chữa khỏi (Dữ liệu vào ngày 14 tháng 6
năm 2020, 15:39 GMT). Tỷ lệ tử vong
xảy ra ở Indonesia (8,71%) lớn hơn tỷ lệ
tử vong xảy ra trên thế giới (5,99%). Sự
gia tăng các trường hợp dương tính xảy
ra từ ngày này sang ngày khác gây ra
nhiều tổn thất cho các lĩnh vực khác
nhau ở Indonesia. Một trong số đó là

khu vực kinh tế Indonesia. Nếu các ca
Covid 19 luôn tăng, nó sẽ làm xấu đi
tình trạng của nền kinh tế Indonesia.
Một chỉ số là sự suy yếu của Rupiah so
với USD và các ngoại tệ khác.
IDX Composite là một chỉ số của tất
cả các cổ phiếu được niêm yết trên thị
trường chứng khoán Indonesia. Vào
ngày 12 tháng 3, khi WHO tuyên bố đại
2


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
dịch, IDX Composite đã giảm 4,2%
xuống còn 4.937 khi phiên thứ năm
được khai mạc, một sự sụt giảm chưa
từng thấy trong gần bốn năm trở lại đây.
Vào ngày 13 tháng 3, giao dịch vốn cổ
phần đã dừng lại lần đầu tiên kể từ năm
2008 do đại dịch. Vào ngày 17 tháng 3,
Rupiah suy yếu đến 15.000 IDR mỗi đô
la, chạm mức chưa từng thấy kể từ tháng
10 năm 2018. Vào ngày 19 tháng 3, IDX
cửa hàng tạp hóa và ATM vẫn hoạt động
với thời gian giới hạn. Tính đến tháng 3
năm 2020, mục tiêu tăng trưởng GDP
của Indonesia đã bị hạ xuống còn 4,7%
so với dự báo ban đầu là 5,3%. Điều này
chủ yếu là do sự bùng phát của chủng
Coronavirus mới SARS-CoV-2. Bộ

trưởng Tài chính Indonesia dự đốn tăng
trưởng kinh tế Indonesia quý 2 có thể
giảm xuống 0,3% hoặc thậm chí âm
2,6%, nhưng trong q 3 có thể phục hồi

Composite đã tạm dừng vì sự suy giảm
mạnh hơn 5%. Đây là lần dừng giao
dịch thứ tư mà IDX Composite đã trải
qua trong cuộc khủng hoảng Corona
virus. Cơ quan Dịch vụ Tài chính
Indonesia (OJK) đã u cầu đình chỉ
giao dịch nếu IDX Composite giảm hơn
15%. Số lượng lớn trung tâm mua sắm
bắt đầu tự nguyện đóng cửa do lượng
người đến mua giảm; chỉ các hiệu thuốc,
tới 1,5 đến 2,8%. Tăng trưởng kinh tế
của Indonesia trong quý đầu tiên của
năm 2020 đứng ở mức 2,97%, nhưng
đây là mức tăng trưởng kinh tế yếu nhất
được ghi nhận kể từ năm 2001. Tính đến
ngày 12 tháng 3, Indonesia đã báo cáo
34 trường hợp Covid-19. Số lượng ít ca
bệnh được phát hiện đã đặt ra câu hỏi về
khả năng phát hiện và xử lý sự bùng
phát virus của Indonesia.

Nguồn: Statista 2020
Về tác động kinh tế đối với các
ngành, trước hết là ngành vận tải bị ảnh
hưởng ngay lập tức và khá mạnh. Thống

đốc của hầu hết các tỉnh ở Java và Bali

đã ban hành các hạn chế đi lại trong tuần
thứ ba của tháng 3, chẳng hạn như việc
đóng cửa trường học và du khách khơng
cịn được phép vào các nhà máy tham
3


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
quan. Các văn phịng chính phủ ở
Jakarta đã bị đóng cửa cho đến ngày 19
tháng 4 năm 2020 . Vào ngày 31 tháng 3
năm 2020, chính phủ đã ban hành một
quy định cho phép chính quyền địa
phương đề xuất việc hạn chế di chuyển
người và hàng hóa có nguy cơ nhiễm
Covid-19 cao. Kể từ ngày 1 tháng 4 năm
2020, quyền ra vào vào Jakarta, Bogor,
Tangerang và Bekasi đã bị hạn chế. Bộ
Giao thông vận tải đã ban hành quyết
định hạn chế vận chuyển trên mỗi
chuyến tàu, tàu điện ngầm, đường bộ và
đường cao tốc. Sau khi Bộ Y tế ban
hành 'Hạn chế xã hội quy mô cao' vào
ngày 7 tháng 4 năm 2020, Thống đốc
Jakarta đã cấm các cuộc tụ họp hơn 5
người tại các không gian công
cộng. Hạn chế ở Jakarta được áp dụng
cho đến ngày 22 tháng Năm. Như đã

biết rằng thương mại thế giới, hầu hết
các mặt hàng được vận chuyển bằng
đường biển và được quản lý bởi các
cơng ty vận chuyển. Dựa trên dữ liệu
từ Phịng vận chuyển quốc tế , ngành
vận tải đóng vai trị trong việc vận
chuyển hàng hóa khoảng 90% tổng
thương mại thế giới. Do đó, sự xuất hiện
của đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn
đến ngành vận tải biển hiện nay. Đại
dịch Covid-19 dẫn đến việc giảm khối
lượng vận chuyển và sử dụng tàu là
không tối ưu. Và từ dữ liệu của
Ship-Technology, hiện tại các công ty

vận chuyển đã hủy 21 tuyến vận chuyển
cho tuyến thương mại Mỹ- Châu Á Thái
Bình Dương do nhu cầu vận chuyển
hàng hóa tại Trung Quốc thấp. Việc hủy
bỏ này cùng với 66 lần hủy đã xảy ra
trong dịp Tết Nguyên đán 2019, 61
chuyến đã bị hủy đối với tuyến thương
mại Á-Âu, dẫn đến giảm sức tải 151.000
TEU (đơn vị đo của hàng hóa được
congtenno hóa). Một số công ty vận tải
lớn đã bị tàn phá bởi sự xuất hiện của
đại dịch Covid-19, như Maersk và
Hapag Lloyd. Maersk đã mất khoảng
30% lượng hàng hóa vận chuyển từ khối
lượng vận chuyển hàng năm có nguồn

gốc từ các hoạt động tại Trung Quốc và
Hapag Lloyd mất khoảng 25% doanh
thu từ các hoạt động tại Trung Quốc. Cả
hai công ty lớn này (Maersk và Hapag
Lloyd) đều có nguy cơ phá sản. Các
công ty vận chuyển ở Indonesia đã trải
qua sự sụt giảm lượng hàng hóa xuất
khẩu và nhập khẩu. Ngành vận tải
Indonesia hiện đang phải đối mặt với
những thách thức nghiêm trọng cùng với
sự bùng nổ của đại dịch Covid-19, do đó,
các cơng ty vận tải quốc gia khơng thể
làm gì nhiều ngồi việc hy vọng sự kích
thích từ chính phủ để giữ cho các công
ty vận tải quốc gia tồn tại.
GDP từ các dịch vụ ở Indonesia
giảm từ 53578,40 tỷ IDR trong quý IV
năm 2019 xuống còn 52355,60 tỷ IDR
trong quý đầu tiên của năm 2020.

Hình 2: GDP ngành dịch vụ của Indonesia năm 2017-2020

Nguồn: Tradingeconomics.com
4


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
Về công nghiệp, hơn 2,5 triệu công
nhân đang làm việc trong ngành may
mặc Indonesia, hầu hết là phụ

nữ . Nhiều đơn đặt hàng đã bị hủy do
chính sách đóng cửa ngừa dịch của các
nước nhập khẩu và đóng cửa các cửa
hàng bán lẻ. Hiệp hội cũng báo cáo rằng
80% (2,1 triệu) công nhân may mặc và
giày dép đã được gửi về nhà. Việc sử
dụng của nhà máy đã giảm xuống dưới
20%. Người sử dụng lao động đóng cửa
các nhà máy do hết dịng tiền. Cơng
đồn FSP TSK SPSI, tập trung vào dệt
may, giày dép, tiết lộ rằng ngành may
mặc (51%) là ngành có tác động cao
nhất từ Covid-19, tiếp theo là dệt may
(31%) và giày dép (10%) ). Tác động
lớn nhất là từ các nhà máy gửi công
nhân về nhà (41%), tiếp theo là các nhà
máy vẫn hoạt động (26%) và 18% đã
đóng cửa. Hầu hết những người lao
động bị sa thải là phụ nữ (73%) trong
khi 27% là nam giới. Hầu hết những
người lao động bị ảnh hưởng (74%) đã
không nhận được bất kỳ hỗ trợ xã hội
nào từ chính phủ, 11% đã nhận được
một số hỗ trợ xã hội và 15% khơng biết
liệu điều đó có hay khơng. Về tiền lương,
71% công nhân đã nhận được một phần
tiền lương trong khi 20% thì khơng
rõ. Chỉ 9% tun bố đã nhận được thanh
toán tiền lương đầy đủ. Cấp độ thứ hai,
chẳng hạn như ngành công nghiệp điện

ảnh, dịch bệnh làm giảm q trình quay,
ngành truyền thơng và báo chí bị cản trở
để tìm nội dung và tin tức. Cấp độ thứ
ba thấp, chẳng hạn như ngành công
nghiệp dịch vụ chỉ có một vài trở ngại,
cụ thể là giảm đơn đặt hàng dịch vụ
nhưng vẫn có thể khắc phục và khơng
q ảnh hưởng.
Về nơng nghiệp, thời tiết khó lường
và tác động nặng nề của Covid-19 ở
Indonesia đã buộc người nông dân phải
thay đổi nhiều kế hoạch thu hoạch bình
thường. "Gia đình tơi bị ảnh hưởng nặng
nề. Thơng thường, tơi có q đủ chi phí
cho gia đình từ thu nhập hàng ngày.
Nhưng bây giờ, tôi chỉ kiếm được ba đô
la Mỹ mỗi ngày." Nadiabe- một người

nơng dân nói. Các trường hợp Covid-19
của Indonesia tiếp tục tăng theo
ngày. Do đó, chính phủ đã áp đặt các
hướng dẫn nghiêm ngặt nhằm hạn chế
sự di chuyển để ngăn chặn virus. Những
quy định đó đang gián tiếp ảnh hưởng
đến hàng triệu nông dân trên khắp các
tỉnh. Nhiều người trong số họ dựa vào
hậu cần và vận chuyển để phân phối
hàng hóa của họ đến các thị trường trên
tồn quốc. Tuy nhiên, lệnh cấm của
chính phủ đã dẫn đến một số phương

tiện di chuyển bị hạn chế, khiến việc bán
sản phẩm của họ trở nên khó khăn hơn.
Dwi Andreas đã nghiên cứu ảnh hưởng
của biến đổi khí hậu đối với một số cây
trồng trong nước. Ơng nói rằng nơng
dân phải học cách đa dạng hóa cây trồng
của họ để đối phó mùa khơ sắp tới.
"Mùa khơ sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến
mùa màng. Sản lượng lúa của chúng tôi
đã giảm tới 7% do mùa khô. Thời gian
trồng trọt của chúng tơi đã bị hỗn lại vì
nó. Năm nay, thời gian thu hoạch của
chúng tôi phải là vào tháng Hai, nhưng
nó đã bị hỗn đến cuối tháng 3 và tháng
4. Điều này thật đáng lo ngại liên quan
đến nguồn cung của chúng tôi trong năm
nay và năm tới ", Dwi nói. Bên cạnh
những tình huống khơng lường trước
được, Dwi cho biết chính phủ hiện đang
phải đối mặt với một loạt thách thức mới.
"Chính phủ hiện đang phải đối mặt với
nhiều vấn đề khác nhau cùng một lúc.
Trong khi dự trữ lương thực của chúng
tôi vẫn đang giảm, chúng tơi hiện đang
đối phó với Covid-19. Hiện tại, chúng
tơi phụ thuộc vào nhập khẩu từ năm
2019. Tổng cộng có 28 triệu tấn hàng
hóa đang bị ảnh hưởng vì Covid-19",
ơng nói. Vấn đề biến đổi khí hậu cùng
với Covid-19 cũng đã ảnh hưởng đến

nền kinh tế của Indonesia. Nhà kinh tế
Muhammad Firdaus cho biết chính phủ
phải nỗ lực để bảo vệ nông dân khỏi mất
mùa do thiên tai, bệnh truyền nhiễm và
các loại rủi ro khác.
Thương nghiệp cũng bị ảnh hưởng
mạnh mẽ bởi đại dịch Covid-19. Theo
Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu rau
5


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
quả Indonesia (AESBI), Hasan Johnny
Widjaja, kể từ khi có tin tức về virus
Corona, người mua ở Trung Quốc đã
ngay lập tức ngừng mua. Các nhà xuất
khẩu trái cây “khóc thét’” nhất là những
người bán hoặc vận chuyển hàng hóa
theo chương trình CNF (Chi phí và cước
phí / CFR) hoặc các khoản thanh tốn
được thực hiện sau khi hàng hóa đến
cảng xuất khẩu. Một số thậm chí đã gửi
hàng hóa trên tàu, nhưng giữa chuyến đi
đã có sự hủy bỏ. Khơng chỉ nhập khẩu,
một số sản phẩm xuất khẩu của
Indonesia sang Trung Quốc cũng có khả
năng suy yếu. Hơn nữa, nhiều nhà máy
ở Trung Quốc đang giảm sản lượng vì
dân số khơng thể hoạt động do Covid-19.
Trên thực tế, không phải tất cả các sản

phẩm nhập khẩu đã dừng lại. Nhập khẩu
điện tử vẫn đang được tiến hành ngoại
trừ động vật sống và trái cây. Lệnh cấm
nhập khẩu này đã được thực hiện để
ngăn chặn sự lây lan của Coronavirus từ
động vật. Bởi vì sự lây lan của virus đã
giết chết hàng ngàn người ở Trung Quốc
đã bị nghi ngờ không chỉ qua con người
mà cả động vật. Chính phủ phải thực sự
chú ý đến tác động của loại virus này vì
Trung Quốc là đối tác thương mại của
Indonesia. Virus Corona đang ngày càng
lan rộng có tác động chậm nhưng chắc
chắn, đặc biệt là đối với nền kinh tế
Indonesia. Liên quan đến tác động của
thương mại gây ra bởi sự lây lan của
Covid-19, theo người đứng đầu Cơ quan
Thống kê Trung ương, Suhariyanto,
khơng có tác động đáng kể nào
của Covid-19 đối với hoạt động giao
dịch vào tháng 1 năm 2020. Trong khi
đó, cán cân thương mại của Indonesia bị
thâm hụt 860 triệu đô la Mỹ vào tháng 1
năm 2020. Sự thâm hụt này là do vị trí
của cán cân xuất khẩu là 13,41 tỷ đô la
Mỹ, thấp hơn số dư nhập khẩu đạt 14,28
tỷ đô la Mỹ. Dựa trên giá trị nhập khẩu,
tổng giá trị nhập khẩu phi dầu khí từ
mười ba quốc gia trong % của tháng 1
năm 2020 là 9,67 tỷ USD. Con số này

giảm 3,14% so với tháng 12 năm 2019.
Tình trạng này gây ra bởi sự suy giảm

giá trị nhập khẩu ở một số nước lớn, một
trong số đó là Trung Quốc từ 3,08%
xuống cịn 125,2 triệu USD. Trong khi
đối với các quốc gia khác, Thái Lan từ
14,14% đến 104,5 triệu USD và Úc từ
26,36% đến 86,9 triệu USD.
Tài chính số đang tăng. Như chúng
ta đã biết rằng virus Corona có thể dính
vào đồ vật, tiền là một trong số đó. Đây
là lý do tại sao tiền kỹ thuật số sẽ tăng vì
tiền kỹ thuật số khơng thể bị giữ hoặc
chạm vào nên nó sẽ khơng gây ra sự lây
truyền vi-rút, không giống như trường
hợp với tiền vật lý (giấy và kim loại) có
thể bị giữ và tất nhiên điều này sẽ gây ra
sự lây lan của vi-rút. Tỷ giá của đồng đô
la Mỹ đã tăng lên. Điều này được gây ra
bởi nhiều thứ, một trong số đó là sự suy
giảm của nền kinh tế Trung Quốc khiến
nhà nước Indonesia bị ảnh hưởng vì
Indonesia ủng hộ nhà nước Trung Quốc
vốn là đối thủ của cuộc chiến thương
mại Mỹ-Trung vẫn đang nóng. Và bây
giờ 1 đơ Mỹ đã đạt được khoảng 16.466
Rupia Indonesia (tính đến ngày 25 tháng
3).
3. Chính sách của Chính phủ

3.1. Indonesia đã giải ngân 405,1
nghìn tỷ IDR
Ngân sách của Indonesia phải đối
phó với Covid-19:
-75 nghìn tỷ Rp cho ngành y tế
-110 nghìn tỷ Rp cho mạng lưới an tồn
xã hội
-70,1 nghìn tỷ RP cho các ưu đãi thuế và
kích thích tín dụng doanh nghiệp nhân
dân
-150 nghìn tỷ Rp cho chương trình phục
hồi kinh tế quốc dân
Tổng thống Indonesia Joko Widodo
tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức
khỏe cộng đồng và thực hiện Hạn chế xã
hội quy mơ lớn do dịch bệnh corona (thứ
ba (31/03)). Ơng cũng tun bố rằng có
thêm số tiền lên tới 405,1 nghìn tỷ Rp để
giảm tác động của Covid lên nền kinh tế
Indonesia. "Chính phủ quyết định rằng
tổng chi phí bổ sung để đối phó
Covid-19 là 405,1 nghìn tỷ rupiah," Joko
Widodo nói.
6


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
Các quỹ được phân bổ trong lĩnh
vực y tế sẽ được sử dụng để mua các
thiết bị y tế như bộ dụng cụ xét nghiệm,

thuốc thử, máy thở và các thiết bị y tế
khác. Ngoài ra, số tiền này cũng sẽ được
sử dụng để "nâng cấp" 132 bệnh viện
chữa trị cho bệnh nhân Covid-19, bao
gồm cả bệnh viện cấp cứu tại Wisma
Athlete. Các ưu đãi cho nhân viên y tế
cũng sẽ được trả từ ngân sách này, với
khảong 15 triệu Rp mỗi tháng cho các
bác sĩ chuyên khoa, 10 triệu Rp mỗi
tháng cho các bác sĩ đa khoa, 7,5 triệu
Rp mỗi tháng cho các y tá và 5 triệu Rp
mỗi tháng cho các nhân viên y tế khác.
Đối với ngân sách an sinh xã hội,
các khoản tiền được phân bổ sẽ được sử
dụng để miễn chi phí điện trong ba
tháng cho 24 triệu 450 khách hàng điện
VA, cũng như giảm giá một nửa cho 7
triệu khách hàng khác. 25 nghìn tỷ Rp
của quỹ cũng sẽ được chuyển đến hỗ trợ
hậu cần cho chín mặt hàng chủ lực và
các nhu cầu cơ bản khác.
Chính phủ cũng sẽ chi trả hồn tồn
PPH21 (một khoản thuế đánh vào thu
nhập dưới dạng tiền lương) cho cơng
nhân trong lĩnh vực sản xuất có thu nhập
tối đa 200 triệu Rp mỗi năm, sau đó
miễn PPH nhập khẩu cho 19 lĩnh vực cụ
thể và giảm 30% PPH25 cho một số lĩnh
vực nhất định.
Chính phủ cũng cung cấp cứu trợ tín

dụng cho lao động phi chính thức, bao
gồm cả những người có thu nhập hàng
ngày, chẳng hạn như người lái xe ôm
công nghệ, người lái xe taxi và các
doanh nghiệp vừa và nhỏ, ngư dân, với
giá trị tín dụng dưới 10 tỷ Rp.

Trường hợp khan hiếm hàng hóa
xảy ra khi một khu vực đang gặp khó
khăn hoặc thậm chí khơng thể có được
mặt hàng chủ lực liên tục để đáp ứng
nhu cầu cơ bản của cộng đồng về các
mặt hàng cơ bản này. Để thực hiện các
chức năng của mình và trong khn khổ
thành cơng của chương trình đường cao
tốc trên biển, và trước đại dịch Covid-19,
các công ty vận tải quốc gia cần có sự
kích thích từ chính phủ và các cơ quan
tài chính, bao gồm cả việc cung cấp cứu
trợ như thời hạn trả nợ ngân hàng, và
xóa nợ PPN và PBBKB cho BBM. Các
kích thích khác cần thiết của các công ty
vận chuyển quốc gia là giá nhiên liệu
cạnh tranh hơn và cung cấp nhiên liệu
ổn định, giảm giá phí cảng và giảm lãi
suất cho vay. Ngoài ra, vận chuyển quốc
gia cũng yêu cầu phân phát chứng nhận
tàu (miễn là chứng nhận có thể được
hỗn lại và khơng gây nguy hiểm đến
tính mạng của cơng nhân và tàu). Sự

kích thích từ chính phủ là cần thiết.
Ngồi ra, các công ty vận tải quốc gia
phải tiếp tục hoạt động để đáp ứng nhu
cầu trên khắp Indonesia, để các cơng ty
vận tải quốc gia khơng bị nhấn chìm bởi
cơn bão đại dịch Covid-19.
3.3. Các trường Đại học ở
Indonesia đề xuất giải pháp giảm thiểu
tác động của Covid-19
Chín tổ chức giáo dục đại học của
Indonesia, cùng với Tổng cục giáo dục
đại học (Dirjen Dikti), đã tham dự một
cuộc họp điều trần với Ủy ban của Hạ
viện X. RDP dự định tìm kiếm tư vấn và
khuyến nghị hoặc hoạch định chính sách
liên quan đến tác động của đại dịch từ
các trường đại học. RDP có sự tham gia
của Đại học Công giáo Atma Jaya của
Indonesia
(AJCUI),
Đại
học
Muhammadiyah Malang (UMM), Đại
học Yarsi, Đại học Hồi giáo Sultan
Agung, Đại học Hồi giáo Bắc Sumatra,
Đại học Bắc Sumatra Muahammadiyah,
Đại học Abulyatama Aceh, Đại học
Harapan. Cuộc họp cũng có sự tham dự
của Phó Chủ tịch Ủy ban Hạ viện X
Hetifah Sjaifudian, quyền Tổng Giám


3.2. Chính phủ kích thích vận tải
Trong điều kiện này, các cơng ty
vận tải quốc gia cần một vai trị tích cực
của chính phủ để giúp các công ty vận
tải quốc gia tiếp tục điều hành kinh
doanh tốt và có thể hỗ trợ các chương
trình của chính phủ như phí đường biển
để giảm chênh lệch giá, khan hiếm hàng
hóa và biến động giá cả hàng hóa chủ
lực.
7


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
đốc Giáo dục Đại học (Dirjen Dikti)
Giáo sư Ir. Nizam và Hiệu trưởng
AJCUI Tiến sĩ A. Prasetyantoko. Giáo
sư Ir. Nizam truyền đạt rằng một số
hành động đã được thực hiện để giảm
thiểu tác động của đại dịch, bao gồm tái
tập trung ngân sách 315 tỷ rupiah để hỗ
trợ các bệnh viện giảng dạy và các khoa
y tế của các trường đại học và tình
nguyện viên. Ngồi ra, ngân sách đã
được tập trung lại để hỗ trợ cho 400.000
sinh viên kém may mắn thông qua
KIP-K (Thẻ thông minh Indonesia dành
cho sinh viên đại học) và giãn lịch học
để linh hoạt và thích ứng.

Tiến sĩ A. Prasetyantoko tuyên bố
Atma Jaya đưa ra những nỗ lực của
mình góp phần khắc phục đại dịch
Covid-19. ”Để khắc phục vấn đề này,
chúng tôi đã thực hiện nhiều dịch vụ và
chương trình. Hơn nữa, các chun gia
về Trí tuệ nhân tạo (AI) và Công nghệ
sinh học của trường đại học của chúng
tơi hiện đang làm việc trong nhóm lực
lượng đặc nhiệm BPPT”, theo ơng
Prasetyantoko. Về lời giải thích của
mình với các nhà lập pháp đại diện tại
nhà, Prasetyantoko tiết lộ rằng Atma
Jaya đã thực hiện một vài chương trình
với sự hỗ trợ của giảng viên và cựu sinh
viên. Các chương trình này bao gồm các
dịch vụ tư vấn trực tuyến liên quan đến
Covid19, bao gồm dịch vụ tư vấn, hỗ trợ
tư vấn pháp lý, thuế và dịch vụ tư vấn tài
chính với các chuyên gia tư vấn được Bộ
Tài chính Cộng hịa Indonesia chứng
nhận và cấp phép. Các chương
trình khác là các dịch vụ thuốc trực
tuyến với các chương trình nghiên cứu
về dược và cũng là dịch vụ xét nghiệm
nhanh chóng của phịng khám Atma
Jaya. Cung cấp PPE (trang thiết bị bảo
hộ cá nhân) cho nhân viên y tế gần đây
là một vấn đề. Để giải quyết vấn đề này,
Phong trào chung từ Khoa Khoa học Y

tế và Sức khỏe (Gerakan Gabungan
Fakultas
Kedokteran
dan
Ilmu
Kesehatan) đã lập một tổ chức từ thiện
để giúp đỡ về PPE. PPE đã được phân
phối cho 94 cơ sở y tế: 64 bệnh viện và

33 phòng khám và trung tâm y tế cộng
đồng (Puskesmas) trên khắp Indonesia.
Nhân dịp này, Atma Jaya đã đề xuất
ba khuyến nghị cho Ủy ban Hạ viện X,
như sau:
-Khuyến khích các cơng ty viễn
thông cung cấp dịch vụ đặc biệt cho các
trường đại học. Trong đại dịch, nhu cầu
kết nối internet đã tăng lên do các lớp
học đã được chuyển sang học trực
tuyến. Điều này có nghĩa là cần chi phí
bổ sung cho các giảng viên và sinh viên
truy cập internet. Các công ty viễn thông
được yêu cầu cung cấp giá thấp hơn cho
sinh viên và giảng viên. Đại dịch cho
thấy sự sẵn sàng của các giảng viên và
sinh viên để thực hiện các bài giảng trực
tuyến cũng như cho thấy những đổi mới
liên quan đến học tập trực tuyến.
-Tăng ngân sách cho nghiên cứu
sức khỏe. Đại dịch này là một lý do

mạnh mẽ để phân bổ ngân sách nhiều
hơn cho nghiên cứu về sức khỏe, đặc
biệt là phát hiện vắc-xin, biện pháp
phịng ngừa Covid-19 và điều trị. Các
nhà hoạch định chính sách, đặc biệt là
các chính sách y tế, nên tham khảo các
nghiên cứu. Bên cạnh đó, nó cho phép
các trường đại học hợp tác thực hiện
nghiên cứu.
-Khuyến khích ngành kinh doanh và
công nghiệp (DUDI) cung cấp CSR
chung (Corporate social responsibility
được dịch là trách nhiệm xã hội doanh
nghiệp là cam kết của doanh
nghiệp). Miễn thuế cho DUDI, người
cộng tác với các trường đại học trong
đại dịch. Thuế siêu khấu trừ cho các
cơng ty thực hiện CSR cho sinh viên
thấp. Nó rất quan trọng đối với sự bền
vững của giáo dục và tương lai của
nguồn nhân lực quốc gia.
3.4. Các chính sách của chính phủ
để hỗ trợ các doanh nghiệp địa phương
là gì?
Để kích thích kinh tế, chính phủ đã
chuẩn bị bốn loại hình giảm thuế cho
người sử dụng lao động trong giai đoạn
từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2020 với giá

8



Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
trị là 22,97 nghìn tỷ IDR hoặc 12,93 tỷ
EUR. Bốn loại hình giảm thuế như sau:
-Tiền lương với tối đa 200 triệu
IDR/công nhân trong sản xuất sẽ không
bị đánh thuế (PPh 21);
-Khơng có thuế nhập khẩu đối với
19 ngành sản xuất (PPh 22) và thuế
doanh nghiệp bằng 0 (PPh 25);
-Bồi thường thuế giá trị gia tăng cho
xuất khẩu (PPN) và các cơng ty khơng
xuất khẩu (PPh 25);
-Hỗn thời gian nộp thuế.
Cơ quan dịch vụ tài chính đã ban
hành quy định hỗ trợ các doanh nghiệp
vừa và nhỏ có khoản vay dưới 10 tỷ
IDR. Chủ nợ có thể nhận lại được cơ cấu
tín dụng bao gồm giảm lãi suất, thời hạn
tín dụng dài hơn, hình phạt và chuyển
đổi tín dụng ít hơn. Chính quyền địa
phương Jakarta đang cung cấp ưu đãi
thuế và đang giảm thuế nhà nước cho
doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi
Covid-19.
Điện cho 24 triệu hộ gia đình với
450 VA sẽ được miễn phí. Bảy triệu hộ
gia đình với 900 VA sẽ được giảm giá
50%. Chính sách này nhằm hỗ trợ các

doanh nghiệp vừa và nhỏ bị Coronavirus
tấn công trong giai đoạn từ tháng 4 đến
tháng 6 năm 2020.
3.5. Các chính sách và quy định
của chính phủ để bảo vệ nhân viên người lao động là gì?
Bộ Nhân lực chịu trách nhiệm cho
phúc lợi của người lao động. Khơng có
lực lượng đặc nhiệm nào được thành lập,
nhưng trách nhiệm được phân phối cho
các ban giám đốc để xử lý tác động của
Covid-19. Thanh tra Lao động sẽ tiếp
tục công việc của mình từ xa, bao gồm
hỗ trợ kỹ thuật, xã hội hóa, đào tạo,
tham vấn và thảo luận với người sử
dụng lao động và cơng đồn. Báo cáo và
thư cảnh báo được khuyến khích gửi
trực tuyến. Thanh tra Lao động chỉ có
thể đến nơi làm việc đối với các nhiệm
vụ quan trọng bao gồm kiểm tra tác
động của Covid-19.
Chính phủ đã từ bỏ khoản thanh
toán của BPJS (Bảo hiểm Y tế) trong 3

tháng tới. Là một cách để trả lương cho
BPJS, người sử dụng lao động đóng góp
khoảng 10% tiền lương cơ bản của công
nhân cộng với phụ cấp cố định. Trong
khi cơng nhân sẽ đóng góp 4%. Do đó,
tổng cộng, 14% tiền lương cơ bản của
công nhân cộng với phụ cấp cố định sẽ

được trả cho BPJS.
Bộ Nhân lực đã ban hành hai Thư
Thông tư liên quan đến đại dịch, đó là:
-Thơng tư số M / 3 / HK.04 / III
/2020 về công nhân, bảo vệ lao động và
liên tục kinh doanh trong bối cảnh
phịng ngừa và kiểm sốt Covid-19.
-Thơng tư số M / 67 / HI.00.0-1 / V
/ 2020 về Trợ cấp ngày lễ tôn giáo (THR)
cho năm 2020 trong Đại dịch Covid-19.
Thông tư về THR đã được thảo luận
với Bộ ba Quốc gia. Thông tư quy định
rằng các thống đốc nên đảm bảo rằng
các công ty ở các tỉnh tương ứng của họ
trả cho nhân viên của họ khoản trợ cấp
nghỉ lễ tôn giáo hàng năm (THR) hợp
pháp. Các công ty không thể làm như
vậy do gián đoạn kinh tế, gây ra bởi đại
dịch Covid-19, có thể làm như vậy bằng
cách trả tiền thưởng theo đợt hoặc trì
hỗn thanh tốn THR cho đến khi tình
hình kinh tế ổn định được thỏa thuận
giữa người lao động và người sử dụng
lao động.
Tuy nhiên, Liên đoàn Lao động đã
lên tiếng chống lại thông tư do Bộ Nhân
lực ban hành nhằm cho phép người sử
dụng lao động cắt giảm trợ cấp ngày lễ
tơn giáo (THR) và hỗn phân phối THR,
trong bối cảnh hỗn loạn do đại dịch gây

ra. Họ cho rằng thông tư vi phạm Luật
số 13/2003, Quy định số 79/2015 của
Chính phủ liên quan đến Tiền lương và
Quy định số 6/2016 liên quan đến THR,
quy định rằng mọi chủ lao động đều có
nghĩa vụ cung cấp tiền thưởng ngày lễ
tơn giáo cho nhân viên người đã làm
việc tại công ty hơn một năm mà khơng
có bất kỳ cuộc đàm phán nào trước
đó. Liên minh cũng cho biết thơng tư
mới khơng cần ban hành vì Thơng tư số
5/1998 vẫn cịn hiệu lực.

9


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đơng Nam Á
đồn cũng đã gửi thư cho các thương
hiệu và chính phủ, bao gồm cả tổng
thống, để thu hút sự chú ý nhiều hơn về
tác động của Covid-19 đối với người lao
động.
Một số cơng đồn đã cung cấp các
nhu cầu cơ bản cho các thành viên của
họ, đặc biệt là những người đã mất việc
làm. Họ cũng nhận được hỗ trợ từ cộng
đồng và các tổ chức chính phủ.
3.8. Các thương hiệu quốc tế đang
làm gì để hỗ trợ các nhà cung cấp và
bảo vệ người lao động?

Một số nhà cung cấp chia sẻ rằng
các thương hiệu như Adidas, Nike,
H&M và Fanatic chưa hủy đơn
hàng. Adidas yêu cầu các nhà máy báo
cáo về tình hình xuất nhập mỗi ngày.
4. Dự báo về sự phục hồi và tăng
trưởng kinh tế của Indonesia sau đại
dịch
Tăng trưởng kinh tế Indonesia chậm
lại vào năm 2020 do tác động của
Covid-19, nhưng sẽ phục hồi dần dần
vào năm 2021.
Nền kinh tế Indonesia dự kiến sẽ
giảm từ 5,0% (năm 2019) xuống còn
2,5% trong năm 2020 do đại dịch
Coronavirus (Covid-19) theo báo cáo
của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB)
công bố vào ngày 3 tháng 4 năm 2020.

3.6. Các bên liên quan địa phương
đang làm gì để vận động chính phủ của
họ?
Các cơng đồn đã gửi thư cho chính
quyền địa phương, cho các thống đốc
hoặc thị trưởng, để thúc giục họ làm
theo hướng dẫn của Bộ trưởng Bộ Y tế
và Bộ trưởng Bộ Nhân lực. Thư này nêu
rõ rằng lãnh đạo cần phải cung cấp ngày
nghỉ cho công nhân và ngừng hoạt động
của các nhà máy để tránh truyền

Covid-19. Tuy nhiên, các cơng đồn
khơng hài lịng với Thư Thơng tư do Bộ
Nhân lực ban hành vì nó khơng có các
biện pháp trừng phạt, khiến họ có xu
hướng khơng tn thủ. Các tổ chức phi
chính phủ đang chuẩn bị phân tích tác
động của Covid-19 đối với khu vực
chính thức và khơng chính thức, bao
gồm cả việc xây dựng cơ sở dữ liệu về
việc giảm tác động của Covid-19 đã
được sử dụng bởi các bên liên quan.
3.7. Các tổ chức địa phương đang
làm gì để hỗ trợ và bảo vệ người lao
động?
Các cơng đồn đang tích cực truyền
tải thơng tin về Covid-19 cho các thành
viên của mình. Họ cũng đang cố gắng
thảo luận với ban quản lý nhà máy. Ví
dụ, về việc quyết định thanh toán tiền
lương trong thời gian nghỉ. Các cơng

Hình 3: Dự báo tăng trưởng GDP của Indonesia

Nguồn: Asian Development Bank. Asian Development Outlook 2020 (April 2020)

10


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
“Mặc dù Indonesia có nền tảng kinh

tế vĩ mơ mạnh mẽ nhưng sự bùng phát
Covid-19 đã thay đổi tiến trình của nền
kinh tế, với mơi trường bên ngồi xấu đi
và nhu cầu trong nước suy yếu”, ADB trả
lời Indonesia Winfried Wicklein. Nếu các
hành động quyết liệt để ngăn chặn tác
động về sức khỏe và kinh tế của dịch
bệnh, đặc biệt là bảo vệ người nghèo và
người lao động bị ảnh hưởng, có thể được
thực hiện một cách hiệu quả, nền kinh tế
dự kiến sẽ dần trở lại quỹ đạo tăng trưởng
vào năm tới. Theo ấn phẩm kinh tế hàng
năm của ADB “Triển vọng phát triển
châu Á (ADO) 2020”, đại dịch Covid-19
cùng với giá hàng hóa thấp hơn và thị
trường tài chính biến động sẽ ảnh hưởng
nghiêm trọng đến nền kinh tế tồn cầu nói
chung và Indonesia nói riêng trong năm
nay. Nhu cầu trong nước dự kiến sẽ yếu đi,
vì sự giao lưu giữa doanh nghiệp và người
tiêu dùng sẽ giảm đi. Khi nền kinh tế toàn
cầu phục hồi vào năm tới, tăng trưởng
Indonesia dự kiến sẽ có được động lực,
với những cải cách đầu tư được giới thiệu
gần đây.
Lạm phát, trung bình 2,8% trong năm
ngối, được dự báo sẽ tăng lên tới 3,0%
vào năm 2020, trước khi giảm xuống còn
2,8% vào năm 2021. Trong khi đó, thu
nhập xuất khẩu từ du lịch và hàng hóa

được dự báo sẽ giảm, khiến thâm hụt tài
khoản vãng lai ở mức 2,9% tổng sản
phẩm quốc nội vào năm 2020. Khi xuất
khẩu và đầu tư tiếp tục diễn ra vào năm
2021, khối lượng hàng hóa nhập khẩu cao
hơn sẽ giữ thâm hụt tài khoản vãng lai ở
mức cùng cấp với năm 2020.
Chính phủ và các cơ quan tài chính
đã triển khai các biện pháp tài chính và
tiền tệ nhằm mục đích giảm thiểu tác
động của đại dịch Covid-19 đối với nền
kinh tế và sinh kế của người dân. Những
biện pháp này bao gồm giải ngân kịp thời
các khoản chuyển giao xã hội cho người
nghèo và người lao động bị ảnh hưởng,
cũng như giảm thuế và giảm nợ cho người
lao động và doanh nghiệp.

11

Ngòai ra, rủi ro đối với triển vọng
kinh tế của Indonesia bao gồm sự bùng
phát mở rộng của Covid-19, tiếp tục
giảm giá hàng hóa và tăng biến động thị
trường tài chính. Những hạn chế trong
hệ thống chăm sóc sức khỏe, cùng với
những thách thức trong việc áp đặt giãn
cách xã hội có thể tác động xấu tới nền
kinh tế.
5. Kết luận

Mặc dù khơng có cách nào để
đánh giá chính xác thiệt hại kinh tế từ
đại dịch Coronavirus, nhưng các nhà
kinh tế cho rằng nó sẽ có tác động tiêu
cực nghiêm trọng đến nền kinh tế tồn
cầu. Các ước tính ban đầu đã chứng
minh rằng, nếu virus trở thành đại dịch
toàn cầu, hầu hết các nền kinh tế lớn sẽ
mất ít nhất 2,4% giá trị tổng sản phẩm
quốc nội (GDP) của họ trong năm 2020,
Thiệt hại kinh tế do đại dịch
Covid-19 gây ra phần lớn là do nhu cầu
giảm, nghĩa là khơng có người tiêu dùng
mua hàng hóa và dịch vụ có sẵn trong
nền kinh tế tồn cầu. Động lực này có
thể thấy rõ trong các ngành bị ảnh
hưởng nặng nề như du lịch. Để làm
chậm sự lây lan của virus, các quốc gia
đặt ra các hạn chế về du lịch, có nghĩa là
nhiều người không thể mua vé các
chuyến bay cho các ngày lễ hoặc chuyến
công tác. Việc giảm nhu cầu tiêu dùng
này khiến các hãng hàng không mất
doanh thu theo kế hoạch, nghĩa là sau đó
họ cần cắt giảm chi phí bằng cách giảm
số lượng chuyến bay mà họ khai thác.
Nếu khơng có sự trợ giúp của chính phủ,
cuối cùng các hãng hàng không cũng sẽ
cần phải giảm nhân viên để cắt giảm chi
phí. Điều này tương tự áp dụng cho các

ngành cơng nghiệp khác. Khi các công
ty bắt đầu cắt giảm nhân sự để bù đắp
doanh thu bị mất, điều đáng lo ngại là sẽ
tạo ra một vịng xốy kinh tế đi xuống
khi những cơng nhân mới thất nghiệp
này khơng cịn đủ khả năng để mua hàng
hóa và dịch vụ. Lấy ví dụ về bán lẻ, sự
gia tăng tỷ lệ thất nghiệp sẽ cộng với


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á
việc giảm doanh số bán hàng xảy ra từ
việc đóng cửa các cửa hàng.
Mặc dù có mối nguy hiểm rõ ràng
mà nền kinh tế tồn cầu đang gặp phải,
nhưng cũng có những lý do để hy vọng
rằng kịch bản tồi tệ nhất này có thể tránh
được. Các chính phủ đã học được từ các
cuộc khủng hoảng trước đây rằng những
ảnh hưởng của suy thối theo nhu cầu có
thể chống lại chi tiêu của chính phủ. Do
đó, nhiều chính phủ đang tăng cường
cung cấp phúc lợi tiền tệ cho công dân và
đảm bảo các doanh nghiệp có quyền truy
cập vào các quỹ cần thiết để giữ nhân
viên của họ làm việc trong suốt đại dịch.
Ngoài ra, bản chất cụ thể của cuộc khủng
hoảng này có nghĩa là một số lĩnh vực có
thể được hưởng lợi, như thương mại điện
tử, bán lẻ thực phẩm và ngành chăm sóc

sức khỏe - cung cấp một tỷ lệ nhỏ tăng

12

trưởng kinh tế để bù đắp thiệt hại. Cuối
cùng, có một thực tế là cuộc khủng
hoảng có thể có ngày kết thúc rõ ràng
khi tất cả các hạn chế về di chuyển có
thể được dỡ bỏ (ví dụ, khi vắc-xin được
phát triển). Kết hợp lại với nhau, điều
này có nghĩa là ít nhất có khả năng nền
kinh tế tồn cầu nói chung và Indonesia
nói riêng có thể trải qua sự hồi phục
mạnh mẽ sau khi đại dịch kết thúc. Vẫn
cịn nhiều biến số có thể ảnh hưởng đến
sự phục hồi kinh tế như vậy - ví dụ,
nguồn cung hàng hóa và dịch vụ giảm
để đáp ứng nhu cầu thấp hơn có thể tạo
ra tình trạng thiếu hụt và tăng giá.
Nhưng có một số lý do để nghĩ rằng, với
sự điều hịa phù hợp, phản ứng thích hợp
của chính phủ, nền kinh tế sẽ vượt qua
được thời kì khó khăn này và phục hồi
đi lên.


Địa lý Nhân văn và Kinh tế Đông Nam Á

Tài liệu tham khảo
1. Abdul Malik Ibrahim (2020), Dampak Covid-19 Terhadap Perekonomian dan

Kebijakan Pemerintah Indonesia, />/68505-Dampak-Covid-19-Terhadap-Perekonomian-dan-Kebijakan-Pemerintah-Indon
esia.
2. Governor's Instruction of Jakarta Number 6/2020 on the Temporary Closure for
the Office Operation to Prevent the Covid-19 Transmission, issued on 20 March 2020
3. Interview with Indonesia Textile Association, 27 March 2020.
4. Ministry Decision, The Decision of High Scale Social Restriction to Expedite the
Corona Virus Handling, number HK.01.07/Menkes/239/2020.
5. PSBB Bogor, Bekasi, Depok Resmi Dimulai, The Implementation of High Scale
Social Restriction in Corona Virus Handling in Special Region of Jakarta Capital
City, Regulation Number 33/2020.
6. Statista 2020, Impact of the novel coronavirus SARS-CoV-2 on GDP growth in
Indonesia as of March 2020, />7. The Jakarta Post (12 March 2020), Indonesian stocks slump 4% upon opening
along with regional markets as WHO declares pandemic.
8. The Jakarta Post (13 March 2020), Trading halted for first time since 2008 over
pandemic.
9. The Jakarta Post (17 March 2020), Rupiah weakens to Rp 15,000 per dollar amid
stronger greenback, COVID-19 fears.
10. The Jakarta Post (2 March 2020), Indonesia stock index plunges to three-year
low amid virus fears.
11. The Jakarta Post (3 March 2020), Bank Indonesia cuts rate, revises down growth
target amid virus outbreak.
12. Varagur, Krithika (20 February 2020), Bali's been through a lot': holiday island's
tourism industry hit by coronavirus fears.

13