<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Cảm nhận về hình tương nhân vật lữ khách trong bài thơ Bài ca</b>
<b>ngắn đi trên bãi cát Ngữ văn 11</b>

<b>Dàn ý chi tiết</b>
<b>1. Mở Bài</b>

Giới thiệu tác phẩm "Bài ca ngắn đi trên bãi cát".
<b>2. Thân Bài</b>

- Tâm trạng người lữ khách trong 4 câu thơ đầu:

+ Bốn câu thơ miêu tả những bước chân vô định của người lữ khách không xác
định được đích đến.

+ Tâm trạng người lữ khách buồn bã, phiền muộn. Ông chán ngán khi nhận ra
sự mờ mịt của con đường cơng danh.

+ Ơng bất bình với thực trạng xã hội, bất bình với chế độ chính trị đương thời.
- Tâm trạng của người lữ khách trong 6 câu thơ tiếp theo:

+ Tự trách mình vì khơng học được phép ngủ để có thể thờ ơ trước cuộc đời,
thờ ơ trước sự khổ cực của nhân dân → Nhân cách cao đẹp của nhà nho luôn
tỉnh táo trước thời cuộc.

+ Trách mình cứ theo đuổi con đường cơng danh dù biết đó là con đường nhọc
nhằn, gian khổ.

+ Ơng đã nêu lên một hiện thực rằng số người chạy theo danh lợi thì vơ số cịn
số người nhận ra danh lợi chỉ là những thứ hư vô, tầm thường thì rất ít

→ Tâm trạng chua xót khi nhận ra con đường công danh đã bị biến tướng và

con đường ấy đã gắn liền với thứ lợi danh tầm thường, người ta có thể đua
chen, giẫm đạp lên nhau để đạt được mục đích.

- Tâm trạng của lữ khách trong 6 câu thơ cuối:

+ Sự băn khoăn, trăn trở, bế tắc của lữ khách khi đối diện với sự nghiệp công
danh.

+ Sự cô đơn của ông khi đối diện với không gian rộng lớn.

+ Dường như ông đã rơi vào con đường cùng khi phải lựa chọn theo đuổi tiếp
con đường danh lợi hay từ bỏ nó để có một cuộc đời trong sạch, một nhân cách
cao đẹp.

+ Ông loay hoay chưa biết làm sao để thoát ra khỏi thực tại bức bách, ngột ngạt
đó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>3. Kết Bài</b>

Cảm nghĩ về nhân vật người lữ khách trong bài thơ.
<b>Bài làm</b>

Cao Bá Quát nổi tiếng trong lịch sử không chỉ bởi tài văn hay chữ đẹp hơn
người. Đương thời và sau này tơn vinh, ngưỡng mộ ơng cịn bởi nhân cách cao
khiết, khí phách hiên ngang, đặc biệt là tư tưởng tự do, phóng khống, hồi bão
vượt lên trên những tù túng của thời đại để sống có ích, có nghĩa. Tuy nhiên,
sống trong thời kì chế độ phong kiến đang khủng hoảng trầm trọng, Cao Bá
Quát sớm phải mang nỗi bi phẫn của người trí thức ơm ấp nhiều lí tưởng lớn
cao đẹp nhưng cuối cùng thất vọng và bế tắc trên con đường mình đã lựa chọn.
Bài ca ngắn đi trên bãi cát là khúc ca của nỗi niềm bi phẫn ấy.

Để thể hiện tâm trạng của mình, tác giả đã xây dựng trong tác phẩm hai hình
ảnh giàu ý nghĩa: hình ảnh bãi cát và hình ảnh người đi trên bãi cát. Hình ảnh
bãi cát trong bài trước hết là hình ảnh có thực, nó gắn liền với hành trình vào
kinh ứng thí của nhà thơ. Khi đi dọc dải đất miền Trung, Cao Bá Quát đã bao
lần nhìn thấy khung cảnh những cồn cát mênh mơng trải dài trong nắng và gió
Lào khắc nghiệt, bao lần thấm thía nỗi nhọc nhằn, khổ ải khi bước đi trên cát.
Cảnh đó trở thành một ấn tượng đậm nét trong tâm trí nhà thơ và khi đi vào tác
phẩm đã mang một ý nghĩa tượng trưng đặc sắc. Những bãi cát dài mênh
mông, bãi cát này nối tiếp bãi cát khác - "Bãi cát dài, lại bãi cát dài" - đường
công danh mờ mịt nhọc nhằn của tác giả và của bao trí thức đương thời. Con
đường ấy kéo dài tưởng như vô tận với biết bao chông gai hiểm trở đang chờ
đợi người lữ khách. Cùng với hình ảnh - bãi cát, hình ảnh đường ghê sợ: phía
bắc núi Bắc, núi mn trùng; phía nam núi Nam, sóng dạt dào là hình ảnh
tượng trưng cho con đường đời khơng lối thốt đang mở ra trước mắt nhà thơ.
Gắn liền với hình ảnh bãi cát là hình ảnh người đi trên bãi cát. Bãi cát dài mênh
mông, vô tận, người lữ hành mải miết, cặm cụi đi trong mệt mỏi đau khổ.

<i>Đi một bước như lùi một bước</i>
<i>Mặt trời đã lặn, chưa dừng được</i>
<i>Lữ khách trên đường nước mắt rơi</i>

Thấm thía cái nhọc nhằn, gian truân, khổ ải của hành trình đi tìm cơng danh,
đặc biệt ý thức về cái vô nghĩa, phù phiếm của danh lợi, người lữ hành bắt đầu
suy ngẫm về con đường mình đã lựa chọn.

<i>Không học được tiên ông phép ngủ</i>
<i>Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>Người say vô số, tỉnh bao người?</i>

Nỗi băn khoăn càng lớn khi người đi đường nhận rõ thực tại trước mắt mình:
<i>... Đường bằng mờ mịt</i>

<i>Đường ghê sợ cịn nhiều đâu ít</i>
<i>...</i>

<i>Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng</i>
<i>Phía nam núi Nam, sóng dào dạt</i>

Nên đi tiếp hành trình cịn dang dở hay dừng lại, từ bỏ nó? Tính sao đây? Đi
tiếp thì khơng đành mà dừng lại cũng không được. Nỗi trăn trở của nhà thơ đến
đây rơi vào bế tắc. Khúc ca cùng đường đã cất lên trong nỗi bi phẫn của một
con người đã khơng thể nào tìm thấy hướng đi như mong muốn giữa cuộc đời
mờ mịt. Kết thúc bài thơ là một hình ảnh cũng là một câu hỏi chưa có lời giải
đáp: Anh đứng làm chi trên bãi cát? Người lữ hành sau nhiều day dứt, trăn trở
cuối cùng vẫn chưa thể có một bước đi dứt khốt nào, đành đứng chơn chân
giữa sa mạc cuộc đời.

Hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát chính là hình ảnh của nhà thơ cũng
như bao trí thức đương thời trong những năm tháng đen tối, mờ mịt của chế độ
phong kiến. Dẫu có bế tắc, vơ vọng song qua nỗi niềm bi phẫn ấy đã cho thấy
dấu hiệu rõ nét của một sự thức tỉnh đáng quý của những kẻ sĩ đương thời trước
con đường công danh truyền thống và trước hiện thực xã hội.

Hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát là những sáng tạo nghệ thuật đặc sắc,
giàu ý nghĩa xuất phát từ hiện thực thiên nhiên, hiện thực xã hội và hiện thực
tâm trạng của Cao Bá Qt. Những hình ảnh đó khơng chỉ góp phần thể hiện
những nỗi niềm tâm sự riêng của nhà thơ mà còn phản ánh cảnh ngộ con người
một thời, nhiều thời nếu cùng cảnh ngộ. Trong bối cảnh tư tưởng phong kiến

bao trùm bóng đen hắc ám của nó xuống tư tưởng con người, bài thơ Bài ca
ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát thể hiện một sự vận động lớn lao trong tư
tưởng nghệ thuật của thời đại.

<b>Bài làm 2</b>

Trong thi ca, “lữ khách” là một hình được đắt giá ln được các nhà thơ biểu
đạt một cách hết sức trau chuốc. Theo từ điển, “lữ khách” có nghĩa là người đi
xa với mục đích ngao du. Lữ khách đôi khi được đồng nhất với từ “hành nhân”,
“ly khách”.

Qua hình ảnh người lữ khách bước đi trên cát, Cao Bá Quát cay đắng thể hiện
bước chân của mình trên đường đời nghiệt ngã.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Hình ảnh bãi cát hiện ra trong câu thơ đầu dài đến vơ tận. Bãi cát hay cũng
chính là dịng sống của nhân gian, cứ hết kiếp đời này tiếp nói kiếp đời khác,
nhìn về ngày mai cứ tiếp dài đến vô tận. Không gian, thời gian trải đến vô cùng
kiến cho con người choáng ngợp, mất định hướng về sự tồn. Muốn tiến lên
phía trước mà sao có cảm giác như đi lùi lại.

Bước đi trên cát mà như đang đi trên một thảm màu nào đó biến hóa vơ lường.
Càng dậm mạnh chân, càng thấy mình lún xuống nặng nề hơn. Nhìn mặt trời
dần xuống mà bãi cát vẫn còn quá dài, lữ khách bất lực, dòng lệ lã chã rơi:

Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.

Cao bá Quát là một người đầy dũng khí. Trước cảnh dân tình khốn khổ, điêu
đứng; trên quan, dưới cướp, ông muốn đem tài năng ra giúp đời nhưng không
được trọng dụng. Bất mãn với thời cuộc, ông dựng cờ khởi nghĩa. Thế nhưng,

lúc bấy giờ, hành động của ông bị xem là phản loạn và bị triều đình trấn áp
khốc liệt. Ơng càng hành động càng thấy mình sai, hoảng loạn trong niềm tin
chính nghĩa. năm tháng trôi qua mà khát vọng vẫn chưa thành hiện thực. Ơng
thấy mình đơn độc trên đường đời, khóc trong nỗi cơ đơn bất tận. khóc vì căm
hận, chí lớn chưa thành cũng là khóc vì trong sự nghiệp thiếu người trợ sức
cùng kề vai sát cánh vượt qua hoạn nạn. Thiếu niềm tin tưởng vào con người,
ơng ước mình có được phép tiên để có thể tự mình làm nên việc lớn:

Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!

Trong khi kẻ anh hùng đang trong gió bụi, ngày đêm lao tâm khổ tứ mong tìm
lấy một hướng đi thì những kẻ tầm thường ham danh hám lợi lại miệt mài say
trong men rượu. Thiên hạ đều say, chỉ có ơng là đang tỉnh. Tỉnh mới thấy cuộc
đời bất công cần phải thay đổi. Tỉnh mới thấy phận mình long đong, đời mình
trắc trở. Tỉnh mới biết đường đời hiểm nguy, lòng người giả trá:

Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm qn rượu,

Người say vơ số, tỉnh bao người?

Nhìn về phía trước thấy mờ mịt bóng mây. Lữ khách than lên bế tắc: “tính sao
đây?” rồi tuyệt vọng, điên cuồng hát vang khúc ca “đường cùng”:

Bãi cát, bãi cát dài ơi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,

Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Đường vẫn cịn dài, cớ sao Cao Bá Qt lại nói là đường cùng? Đường cùng là
bởi đường còn qua xa, một khơng gian ngút ngàn mở ra trước mắt. Phía Bắc,
núi tiếp núi mn trùng. Phía Nam biển rộng dạt dào sóng vỗ. Có sức phi tường
cũng khó vượt qua được. Đường cùng là bởi dẫu có đi tiếp nữa thì biết đi về
đâu, bước đường vô nghĩa. Để rồi cuối cùng, nhà thơ buông lời tuyệt vọng:

Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Đó là một câu hởi thật khó trả lời. Không phải là nên đi tiếp hay nên quay lại
mà là anh sẽ chấm dứt sự tồn tại trong tư thế ngẩng cao đầu hay sẽ sống tiếp
trong thân phận thấp hèn bị người đời sỉ nhục.

Tron bài thơ, người lữ khách mang tầm vóc của người anh hùng tràn đầy khát
vọng nhưng bất lực trên đường đời. Mỗi câu thơ dồn nén nhieuf tâm tư ẩn
khuất. Nó như uất hận, muốn gào thét giữa mênh mông đất trời. Đó là một cái
tơi cơ đơn, tuyệt vọng. Bài thơ là sự xung đột dữ dội cuat tâm thức. Việc bước
đi trên cát chỉ là một cái cớ để Cao Bá Qt tự vấn mình và nhận diện thực tại.
Ơng đã rơi vào trạng thái của kẻ độc hành, một mình bước đi trên cõi đời lạc
lõng.

Đương thời, ơng cũng tự cho mình là người học rộng, hiểu cao, thế nên để có
người cùng Cao Bá Quát thấu hiểu, đồng cảm, sẻ chia cũng là một điều rất khó.
Thế nhưng, cái mà ơng muốn nói đến đó chính là thực tại xã hội thối nát nhưng
con người hèn kém đã ngủ quên trong mê muội, chấp nhận cuộc sống kém cỏi,
điều mà ông không bao giờ dung túng được.

Bài thơ thể hiện khí phách lẫm liệt của Cao Bá Quát bước trên đường đời vạn
khổ. Tuy có chút bi lụy ở cuối bài nhưng cũng không thể làm phai mờ cái tư
thế hiên ngang của người anh hùng đầu đội trời, chân đạp đất muốn thay đổi
giang sơn nhưng bất thành.

<b>Bài làm 3</b>

Văn chương là nơi người nghệ sĩ gửi gắm những tâm trạng, nỗi niềm của mình.
Đó cũng là nơi mà các nhà văn, nhà thơ thể hiện cái chí của bậc nam tử. Cao
Bá Quát cũng là một trong số những nhà thơ ấy. Với bài thơ "Sa hành đoản ca"
(Bài ca ngắn đi trên bãi cát), ông đã bộc lộ nỗi niềm trăn trở, sự chán ghét đối
với chế độ chính trị đương thời.

Bốn dịng thơ đầu tiên đã thể hiện hình ảnh người lữ khách với tâm trạng buồn
bã, phiền muộn:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Nhất bộ nhất hồi khước.
Nhật nhập hành vị dĩ
Khách tử lệ giao lạc".
(Bãi cát lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.)

Cao Bá Quát đã nhiều lần vào thi Hội ở kinh đô Huế nên ông đã quen thuộc với
những bãi cát chạy dọc nối tiếp nhau ở các tỉnh miền Trung như Quảng Bình,
Quảng Trị. Ơng đưa những hình ảnh đó vào bài thơ để ẩn dụ cho con đường
công danh gian nan, chông gai, vất vả. Các điệp từ "trường sa", "nhất" được lặp
lại gợi ra một khơng gian rợn ngợp chỉ có các bãi cát nối tiếp nhau. Mỗi bước
đi trên cát thật nặng nề, "đi một bước" mà "như lùi một bước", tiến về phía

trước nhưng dường như người lữ khách lại đang ở vị trí ban đầu. Những bước
chân của nhân vật trữ tình là những bước chân vô định, không xác định được
phương hướng và đích đến. Ơng chán ngán khi nhận ra sự mờ mịt của con
đường cơng danh phía trước. Ơng bất bình với thực trạng xã hội, bất bình với
chế độ chính trị đương thời bởi đó là một xã hội trì trệ, bảo thủ.

Người lữ khách tự trách bản thân không "học" được "phép ngủ kĩ" của tiên ông
để có thể thờ ơ, khơng quan tâm đến thời cuộc:

"Qn bất học tiên gia mĩ thụy ông
Đăng sơn thiệp thủy oán hà cùng!

Cổ lai danh lợi nhân,
Bôn tẩu lộ đồ trung

Phong tiền tửu điếm hữu mĩ tửu,
Tỉnh giả thường thiểu túy giả đồng".

(Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khơn vơi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Nếu có được phép ngủ thì tác giả đã khơng phải bận tâm đến sự đời, khơng
phải bất bình với thực tại, khơng lo lắng cho đời sống nhân dân khổ cực.
Nhưng suy cho cùng đó cũng chỉ là sự trốn tránh cuộc đời mà Cao Bá Qt thì
khơng phải là con người hèn nhát như vậy. Từ đó cho thấy nhân cách cao đẹp
của một nhà nho chân chính. "Trèo non", "lội suối" là những cơng việc cực
nhọc, lữ khách tự ốn trách bản thân cứ mãi theo đuổi con đường công danh dù
biết trước đó là con đường nhọc nhằn đầy gian nan. Với các bậc nam nhi thuở
xưa thì cơng danh là con đường duy nhất để họ lập thân, khẳng định tài năng
của mình trước thiên hạ:

"Đã mang tiếng ở trong trời đất
Phải có danh gì với núi sơng"

(Nguyễn Cơng Trứ)
Bậc nam nhi sẽ có nỗi hổ thẹn lớn nếu không trả được nợ công danh cho cuộc
đời:

"Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu"

(Phạm Ngũ Lão)
Cao Bá Quát đã nêu lên thực trạng về số người chạy theo danh lợi thì vơ số còn
số người nhận ra sự hư ảo của danh lợi thì rất ít. Chẳng vậy mà ơng cất lên câu
hỏi: "Người say vơ số, tỉnh bao người"? Ơng chua xót nhận ra con đường công
danh bị biến tướng, mọi người lợi dụng nó để làm giàu cho bản thân. Con
đường ấy đã gắn liền với thứ lợi danh tầm thường, người ta có thể đua chen,
giẫm đạp lên nhau để đạt được mục đích. Họ tranh giành nhau chức quan để
hưởng lợi lộc, tiền bạc, vật chất của cải. Thậm chí họ cịn dùng những thủ đoạn
xảo quyệt hãm hại nhau để tranh giành công danh. Cao Bá Quát đã ngầm so
sánh sức cám dỗ của "phường danh lợi" cũng giống như sức cám dỗ của rượu.
Men rượu nồng lôi cuốn người thưởng thức khiến người ta có thể say và mất
tỉnh táo. Danh lợi cũng vậy, nó khiến con người chìm đắm trong sự đua chen,
ích kỉ. Có vơ số con người bị danh lợi làm cho mờ mắt nhưng có mấy ai tỉnh
táo nhận ra được bản chất của nó? Lữ khách khơng bị men rượu quyến rũ cũng
không bị danh lợi mê hoặc, ông vô cùng tỉnh táo nhưng cũng băn khoăn vì
khơng biết có nên tiếp tục theo đuổi con đường cơng danh mà mình chán ngán
hay không.

Dường như người lữ khách ấy đã rơi vào tuyệt vọng:

"Trường sa, trường sa nại cừ hà?

Thản lộ mang mang úy lộ đa.
Thính ngã nhất xướng cùng đồ ca,

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Nam sơn chi nam ba vạn cấp.
Quân hồ vi hồ sa thượng lập"?

(Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,

Đường ghê sợ cịn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng",

Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.

Anh đứng làm chi trên bãi cát?)

Cao Bá Quát đang tự vấn chính mình khi nhận ra con đường dẫn đến cơng danh
khơng hề bằng phẳng, dễ dàng. Đó là con đường có nhiều hiểm nguy, ghê sợ.
Ơng rơi vào trạng thái cô đơn, bế tắc khi đối diện với thiên nhiên và cũng là sự
bế tắc trước thời cuộc. Khơng có một con đường nào mở ra hướng giải thốt
cho ơng bởi bủa vây xung quanh người lữ khách bé nhỏ là núi Bắc, núi Nam
trùng điệp, sóng dào dạt. Ông chỉ biết cất lên khúc "đường cùng" để bày tỏ nỗi
niềm, tâm trạng. Tác giả đang loay hoay trong sự lựa chọn tiếp tục con đường
công danh hay từ bỏ nó để có một cuộc đời, nhân cách trong sạch. Câu thơ cuối
bài mang ý nghĩa như một lời thúc giục bản thân hãy hành động để thay đổi,
vượt qua thực trạng bức bách, ngột ngạt. Nội dung câu hỏi đó cũng là sự dự
báo về quyết định của người lữ khách rằng ông sẽ rời bỏ con đường cơng danh

để chọn cho mình một hướng đi khác, một lí tưởng khác. Khi con đường cơng
danh khơng cịn vẹn ngun giá trị cao q, làm quan khơng cịn để giúp dân,
giúp nước nữa mà làm quan để tư lợi cá nhân thì khơng có lí do nào phù hợp để
một người bản lĩnh, tài năng, cương trực như Cao Bá Quát tiếp tục theo đuổi?
Tác giả đã dùng thể ca hành khơng gị bó, giới hạn về số câu, niêm luật, vần
điệu cùng việc sử dụng các hình ảnh tượng trưng để thể hiện tâm trạng của bản
thân. Qua đó, bạn đọc thấy được nỗi buồn phiền, bế tắc, chán ngán chế độ
chính trị đương thời và sự coi thường "phường danh lợi" của Cao Bá Quát.
Đồng thời bài thơ cũng cho thấy hồi bão, lí tưởng của ông.

<b>Bài làm 4</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

Trong thi ca, “lữ khách” là một hình được đắt giá ln được các nhà thơ biểu
đạt một cách hết sức trau chuốc. Theo từ điển, “lữ khách” có nghĩa là người đi
xa với mục đích ngao du. Lữ khách đơi khi được đồng nhất với từ “hành nhân”,
“ly khách”. Qua hình ảnh người lữ khách bước đi trên cát, Cao Bá Quát cay
đắng thể hiện bước chân của mình trên đường đời nghiệt ngã.

“Bãi cát dài lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước”.

Hình ảnh bãi cát hiện ra trong câu thơ đầu dài đến vơ tận. Bãi cát hay cũng
chính là dòng sống của nhân gian, cứ hết kiếp đời này tiếp nói kiếp đời khác,
nhìn về ngày mai cứ tiếp dài đến vô tận. Không gian, thời gian trải đến vơ cùng
kiến cho con người chống ngợp, mất định hướng về sự tồn. Muốn tiến lên
phía trước mà sao có cảm giác như đi lùi lại.

Bước đi trên cát mà như đang đi trên một thảm màu nào đó biến hóa vơ lường.
Càng dậm mạnh chân, càng thấy mình lún xuống nặng nề hơn. Nhìn mặt trời
dần xuống mà bãi cát vẫn còn quá dài, lữ khách bất lực, dòng lệ lã chã rơi:

“Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,

Lữ khách trên đường nước mắt rơi”.

Cao bá Quát là một người đầy dũng khí. Trước cảnh dân tình khốn khổ, điêu
đứng; trên quan, dưới cướp, ông muốn đem tài năng ra giúp đời nhưng không
được trọng dụng. Bất mãn với thời cuộc, ông dựng cờ khởi nghĩa. Thế nhưng,
lúc bấy giờ, hành động của ông bị xem là phản loạn và bị triều đình trấn áp
khốc liệt. Ơng càng hành động càng thấy mình sai, hoảng loạn trong niềm tin
chính nghĩa. năm tháng trôi qua mà khát vọng vẫn chưa thành hiện thực. Ơng
thấy mình đơn độc trên đường đời, khóc trong nỗi cơ đơn bất tận. khóc vì căm
hận, chí lớn chưa thành cũng là khóc vì trong sự nghiệp thiếu người trợ sức
cùng kề vai sát cánh vượt qua hoạn nạn. Thiếu niềm tin tưởng vào con người,
ông ước mình có được phép tiên để có thể tự mình làm nên việc lớn:

“Khơng học được tiên ơng phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!”

Trong khi kẻ anh hùng đang trong gió bụi, ngày đêm lao tâm khổ tứ mong tìm
lấy một hướng đi thì những kẻ tầm thường ham danh hám lợi lại miệt mài say
trong men rượu. Thiên hạ đều say, chỉ có ơng là đang tỉnh. Tỉnh mới thấy cuộc
đời bất công cần phải thay đổi. Tỉnh mới thấy phận mình long đong, đời mình
trắc trở. Tỉnh mới biết đường đời hiểm nguy, lòng người giả trá:

“Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Nhìn về phía trước thấy mờ mịt bóng mây. Lữ khách than lên bế tắc: “tính sao
đây?” rồi tuyệt vọng, điên cuồng hát vang khúc ca “đường cùng”:

“Bãi cát, bãi cát dài ơi!

Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ cịn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?”

Đường vẫn còn dài, cớ sao Cao Bá Quát lại nói là đường cùng? Đường cùng là
bởi đường cịn qua xa, một không gian ngút ngàn mở ra trước mắt. Phía Bắc,
núi tiếp núi mn trùng. Phía Nam biển rộng dạt dào sóng vỗ. Có sức phi tường
cũng khó vượt qua được. Đường cùng là bởi dẫu có đi tiếp nữa thì biết đi về
đâu, bước đường vơ nghĩa. Để rồi cuối cùng, nhà thơ buông lời tuyệt vọng:
“Anh đứng làm chi trên bãi cát?”

Đó là một câu hởi thật khó trả lời. Khơng phải là nên đi tiếp hay nên quay lại
mà là anh sẽ chấm dứt sự tồn tại trong tư thế ngẩng cao đầu hay sẽ sống tiếp
trong thân phận thấp hèn bị người đời sỉ nhục.

Tron bài thơ, người lữ khách mang tầm vóc của người anh hùng tràn đầy khát
vọng nhưng bất lực trên đường đời. Mỗi câu thơ dồn nén nhiều tâm tư ẩn
khuất. Nó như uất hận, muốn gào thét giữa mênh mơng đất trời. Đó là một cái
tơi cơ đơn, tuyệt vọng. Bài thơ là sự xung đột dữ dội của tâm thức. Việc bước
đi trên cát chỉ là một cái cớ để Cao Bá Quát tự vấn mình và nhận diện thực tại.
Ông đã rơi vào trạng thái của kẻ độc hành, một mình bước đi trên cõi đời lạc
lõng.

Đương thời, ông cũng tự cho mình là người học rộng, hiểu cao, thế nên để có
người cùng Cao Bá Quát thấu hiểu, đồng cảm, sẻ chia cũng là một điều rất khó.

Thế nhưng, cái mà ơng muốn nói đến đó chính là thực tại xã hội thối nát nhưng
con người hèn kém đã ngủ quên trong mê muội, chấp nhận cuộc sống kém cỏi,
điều mà ông không bao giờ dung túng được.

Bài thơ ngắn đi trên cát thể hiện khí phách lẫm liệt của Cao Bá Quát bước trên
đường đời vạn khổ. Tuy có chút bi lụy ở cuối bài nhưng cũng không thể làm
phai mờ cái tư thế hiên ngang của người anh hùng đầu đội trời, chân đạp đất
muốn thay đổi giang sơn nhưng bất thành.

<b>Bài làm 5</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

bình xảy ra trong nhà Nguyễn. Ơng là người có bản lĩnh, có cá tính trong cuộc
sống thời ấy. Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát có thể được tác giả làm trong
khi đi thi Hội, là thời điểm ông rất muốn thi thố tài năng, thực hiện ý chí của
mình. Nó biểu lộ sự chán ghét cũa một người trí thức đối với con đường danh
lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống.

Bãi cát lại bãi cát dài,

Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,

Tất tả trẽn đường đời.

Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?

Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!

Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ cịn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Plúa bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Mới vào bài thơ ta thấy cụm từ “bãi cát” được lặp lại hai lần: “Bãi cát lại bãi
cát dài". Bãi cát ớ đây là hình ảnh được tác giả tả thực gợi lên một khơng gian
khó khăn, dài thăm thẳm. Thơng thường chúng ta đi trên cát rất khó, khơng
giống như đi trên đường đất bình thường, chân bước tới cứ bị trượt về sau. Trên
bãi cát ấy là một con đường rộng lớn, mờ mịt, rất khó mà xác định phương
hướng như đứng ớ bên này nhìn qua bên kia chân trời. Đó khơng chỉ là ruột
con đường thực, mà là con đường hiểu theo nghĩa tượng trưng cho một con
đường xa xơi, mờ mịt. Để tìm được chân lí, tìm được cái đích thực sự có ý
nghĩa cho cuộc đời thì con người phải vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ đầy
thử thách.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

giậm chân tại chỗ “Đi một bước như lùi một bước”. Ta thấy được nỗi chán nản,
bất mãn của tác giả khi thấy mình hành hạ thân xác để theo đuổi con đường
công danh.

“Bãi cát lại bãi cát dài,

Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.“

Người đi trên bài cát ở đây lòng ai ốn vì con đường cơng danh của mình mãi
chưa tới đích, khơng đành lịng làm một kẻ “ngủ qn” để có cớ mà rời bỏ
đường di.

Khơng học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,

Tất cả trên dường đời.

Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?

Tác giả cịn nói đến sự cám dỗ của cơng danh đối với người đời. Nhận định
mang tính khái quát về những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xi,
hình ảnh đó được tác giả minh hoạ bằng những hình ảnh thực tế của cuộc sống
là ở đâu có quán rượu ngon người nhậu đều đổ xơ đến, có được máy ai tỉnh táo
để thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu. Từ đó tác giả cũng muốn liên tường đến
người đọc vấn đề danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm thay đổi lịng người.
Ơng khinh bỉ những phường danh lợi tầm thường kia, nhưng cũng nhận ra sự
cơ độc của mình. Phải chăng, con đường mà ơng dấn thân vào, lí tưởng mà ơng
đeo đuổi, chỉ là điều vơ ích, chẳng ai thèm để ý, quan tâm. Ơng khơng có người
ủng hộ, đồng hành. Niềm xúc động ấy đã đưa tác giả trở về với hiện thực. Điều
này chuẩn bị cho kết luận của ơng đó là cần phải thốt ra khỏi cơn say danh lợi
vơ nghĩa. Nếu đi tiếp thì rất có thể ơng cũng chỉ là một trong phường danh lợi
mà ông từng khinh miệt, phê phán. Nhưng nếu dừng lại, ơng cũng khơng biết
mình sẽ đi đâu. về đâu. Có cả một khối mâu thuẫn đang đè nặng lên tâm hồn
của tác giả lúc này. Sự dằn vặt ấy là sự nuối tiếc vì đường đau khổ, mờ mịt
nhưng lại quá đẹp đè, cao sang. Thơi thì đành đứng chơn chân trên bãi cát vậy.
Người đi trên cát bỗng nhiên dừng lại.

Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

Hãy nghe ta hút khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi muốn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Nỗi băn khoăn choáng váng lấp đầy tâm hồn. Và lần đầu tiẽn, người đã phân
vân tự hỏi, vậy là thế nào, có nên đi tiếp, hay từ bỏ nó “Tính sao đây? Đường
bằng mờ mịt". Nếu đi tiếp, cũng không biết phải đi như thế nào. Bởi vì,
“Đường bằng thì mờ mịt - Đường ghê sợ thì nhiều!” vì thế, có lẽ đã đến bước
đường cùng? Nỗi bế tắc và tuyệt vọng phù trùm lên cả người đi, cả bãi cát dài.
Người đi chỉ cịn có thể cất lên tiếng hát về con đường cùng của mình, về sự
tuyệt vọng của mình.

Tóm lại bài thơ “Bài ca ngắn đi trên cát" được thể hiện theo cách đa chiều. Khi
thì được miêu tả như một khách thể, khi thì lại như một người đối thoại. Thậm
chí tác giả cịn cho ẩn chủ thể. Mục đích là nhằm có những tâm trạng khác
nhau, thái độ khi đứng trước những hồn cảnh khác nhau. Nó biểu lộ sự chán
ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi và niềm khao khát thay
đổi cuộc sống.

</div>

<!--links-->