<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Phân tích cảnh đám ma gương mẫu trong Hạnh phúc của một tang gia của Vũ</b>
<b>Trọng Phụng Ngữ văn 11</b>

Hạnh phúc của một tang gia thuộc chương XV của tiểu thuyết Số đỏ kể về đám ma
của cụ cố Tổ. Đám ma là sự mất mát về người và tình cảm nhưng lại được tổ chức
linh đình, hoành tráng như những đám hội, cuộc đưa tiễn tập thể đầy lố lăng nửa
Tây nửa Ta đồi bại, giả dối của xã hội thực dân nửa phong kiến. Cảnh “đám ma
gương mẫu” không chỉ mang đến tiếng cười hài hước, hóm hỉnh mà tiếng khóc
than của những giá trị đạo đức bị băng hoại

Nghịch lí của đoạn trích được thể hiện ngay trong nhan đề của chương “Hạnh
phúc của một tang gia”, từ bao giờ mà một đám tang lại có thể mang đến niềm
hạnh phúc cho con người? Đó chẳng phải nghịch lí khác người, khác thường hay
sao? Tuy nhiên, theo dõi toàn bộ chương truyện ta lại thấy nhan đề tác phẩm không
thể phù hợp hơn với những cái lố lăng, kệch cỡm diễn ra trong đám ma của cụ cố
Tổ.

Thông thường, đám tang cần đảm bảo không khí nghiêm trang để thể hiện tình
cảm, sự kính u đối với người đã mất. Đám tang của cụ cố Tổ lại thật đặc biệt với
những nghi thức lạ lùng, khơng khí náo nhiệt như trong đám hội. Nghi lễ đám ma
có sự xuất hiện theo lối Tây, Ta, Tàu, tiếng khóc của người thân trong gia đình thì
chìm nghỉm trong tiếng nói chuyện, cười đùa đầy lố lăng của đám thanh niên nam
nữ, của những người tham dự đám ma. Đám ma dường như mất đi khơng khí thơng
thường mà trở nên hỗn độn, hài hước như một sân khấu rộng lớn, nơi có rất nhiều
diễn viên cùng nhau hoàn thành một vở kịch đầy giả tạo.

Tác giả Vũ Trọng Phụng cũng thể hiện sự chua xót thơng qua lời văn bỡn cợt,
hóm hỉnh: “Thật đúng là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong
quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

năng chụp ảnh mà nhảy hết lên ngôi mộ này đến ngôi mộ khác để tự đạo diễn cho

cuốn phim của mình. Khơng những thế, hắn ta cịn bắt người này tạo dáng như
này, người kia làm thế khác để khung hình đẹp hơn. Cụ cố Hồng vui mừng, hạnh
phúc vì được mặc áo xơ gai, chống gậy nhưng đến khi hạ huyết cũng đã dốc hết
sức để diễn vai của một người con có hiếu, cố Hồng khóc đến lả người đi.

Trong khơng khí hun náo ấy cịn xuất hiện một tiếng khóc đặc biệt khiến
người đọc cười ra nước mắt, đó chính là tiếng khóc của Phán mọc sừng, vốn là
cháu rể của người mất. Điều đáng nói là với quan hệ với người mất, Phán mọc
sừng sẽ không cảm thấy đau khổ mà khóc đầy thương tâm như thế “hứt hứt hứt”,
hắn khóc đến oặt người đi mà ngã vào tay của Xuân Tóc Đỏ. Nhưng ai ngờ rằng
hắn ta nào có chút thương xót nào cho người đã mất, hắn đã dựng lên màn kịch mà
hắn là đạo diễn và cũng kiêm ln vai diễn chính của người cháu hiếu thảo để thực
hiện nốt “giao dịch” với Xuân tóc đỏ. Cái bi hài thể hiện ở chỗ miệng khóc nhưng
tay Phán mọc sừng lại dúi nhanh tờ bạc năm đồng gấp làm tư để trả công cho kẻ đã
chỉ tay vào mặt hắn mà nói “Thưa ngài, ngài là người chồng mọc sừng”.

Có thể nói, đám ma của cụ cố Tổ là “đám ma gương mẫu”, đám ma có một
không hai nơi phơi bày đến tận cùng những cái xấu xa, giả tạo của những con
người thuộc tầng lớp trên của xã hội.

<b>Bài làm 2</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Hạnh phúc của một tang gia, nhà có tang lại là niềm hạnh phúc, cái hạnh phúc
của lũ con cháu bất hiếu. Cái đám ma này bề ngồi thì thật long trọng, nhưng thực
chất chẳng khác gì đám rước nhố nhăng. Đám ma to tát, đi đến đâu là huyên náo
đến đó. Sau thời gian bối rối của một nhà có việc tang, khi ba người quan trọng
nhất - ông cố Hồng, bà vợ và Văn Minh từ trên gác xuống dưới nhà cắt đặt mọi
việc, thì cái gia đình có đại tang đó bừng lên một ngày hội. Lúc đưa đám thì cả bàn
dân thiên hạ ở phố phường, ai cũng thấy đám ma được tổ chức linh đình, đủ kiểu
cách, lễ nghi theo cả lối ta, Tây, Tàu. Đám ma đưa đến đâu làm huyên náo đến đấy.

Cả thành phố nhốn nháo lên khen đám ma to, đúng với ý muốn của cụ cố Hồng...
Kèn ta, kèn Tây, kèn Tàu lần lượt thay nhau mà rộn lên.

Tiếng khóc của những người trong tang gia xen lẫn tiếng thì thầm về chuyện vợ
con, nhà cửa, may áo, sắm tủ, hoặc những tiếng nói thì thào của bọn đàn ơng bình
phẩm sắc đẹp của các cô gái, than thở việc vợ béo, chồng gầy. Vậy đấy, trên cái
sân khấu hài hước, người đọc thấy được một khung cảnh pha tạp, hỗn độn, đồ vật
và con người hỗn độn, âm thanh và màu sắc hỗn độn, việc vĩnh biệt một con người
là việc đùa vui, tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn. Đám rước mà như ở hội
chợ. Đám tang hay đám rước? Bởi vì, như tác giả kể: Đám cứ đi rồi lại Đám cứ đi.
Những lời văn bỡn cợt, lơ lửng, hóm hỉnh, chua chát. Và ơng nhận xét: Thật đúng
là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm
cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

giả về cái chết thật và những tấm ảnh thật về cái chết của nhân tính. Cụ cố Hồng
thì ho khạc, mếu máo và ngất đi.

Chất bi hài của cảnh đám ma khiến người đọc cười ra nước mắt. Chỉ có một
tiếng khóc lớn nhất bật lên là của ơng Phán mọc sừng, ơng oặt người đi, khóc mãi
khơng thơi và tiếng khóc của ơng thật đặc biệt. Nhưng thực ra đó là tiếng khóc
nhằm che giấu nụ cười nên khơng ra khóc mà cùng chẳng ra cười. Cuối cùng chỉ là
những âm thanh méo mó: Hứt! Hứt! Hứt!... Đó phải chăng là tiếng khóc thương
người đã khuất ? Khơng phải! Ông đang đóng kịch trước mắt mọi người kiểu như
hất! hất! hất! ... hất nhanh cái thây ma xuống mồ. Ơng ta rất mừng vì cụ Tổ chết và
ơng được chia phần khá nhiều, kể cả cái giá của bộ sừng mà vợ ơng đã cắm lên đầu
ơng. Miệng khóc, tay ơng dúi nhanh vào tay Xn Tóc Đỏ tờ bạc năm đồng gấp
làm tư để trả công cho hắn đã gọi ông là Phán mọc sừng trước người nhà vợ. Và
cũng nhờ đó mà ơng có thêm được món tiền lớn.

Đám tang diễn ra như một tấn đại hài kịch. Nó nói lên tất cả sự lố lăng vơ đạo

đức của cái xã hội thượng lưu ngày trước. Cái xã hội mà tác giả gọi là Chó đểu,
khốn nạn.

<b>Bài làm 3</b>

Vũ Trọng Phụng là một trong số những cây bút hiện thực xuất sắc của nền văn
học Việt Nam đầu thế kỉ XX với ngòi bút trào phúng sắc sảo bậc thầy. Có thể nói
tiểu thuyết Số đỏ là một trong số những sáng tác tiêu biểu nhất của ông. Toàn bộ
tác phẩm đã vạch rõ bộ mặt của tầng lớp thị dân thành thị và dường như tất cả
những điều đó đã được kết tinh một cách trọn vẹn trong chương sách Hạnh phúc
của một tang gia. Đọc Hạnh phúc của một tang gia chắc hẳn bạn đọc sẽ khơng thể
nào có thể qn được cảnh "đám ma gương mẫu" của cụ cố Hồng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

người ta cũng cảm nhận được cái khơng khí hiu quạnh, buồn thương, tiếc nuối ấy
vậy mà, giờ đây, cảnh đưa tang của cụ cố tổ mới thật khác người. Một cái đám ma
"theo cả lối Ta, Tàu, Tây, có cả kiệu bát cống, lợn quay đi lọng", rồi đến cả những
"lốc bốc xoảng, bú-dích và vịng hoa, có cả vài ba trăm người đi đưa,...". Có lẽ, ở
cái đất này, chưa có ai có cái đám tang to như thế, to đến mức có thể khiến cho
"người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười." Đấy là một cách nói đầy mỉa
mai của tác giả bởi cả nhà cụ cố Hồng đã biến cái đám ma của cụ cố Tổ trở thành
nơi để khoe giàu sang, tiền của. Cảnh đưa tang đã khơng cịn sự tĩnh lặng, ảm đạm,
thê lương khi mất đi một người thân yêu mà thay vào đó như một đám hội, nhộn
nhịp "đám ma đưa đến đâu làm huyên náo đến đấy."

Thêm vào đó, cái lố lăng, đầy nghịch lí của đám đưa tang cịn được tác giả khắc
họa rõ nét qua hình tượng những người tham dự đám tang. Tuyết với "bộ y phục
Ngây thơ - cái áo dài voan mỏng, trong có cc-xê, trơng như hở cá nách và nửa
vú - nhưng mà viền đen và đội một cái mũ mấn xinh xinh". Dường như, đám tang
đã trở thành dịp để Tuyết chứng minh với mọi người mình vẫn cịn trinh chứ
khơng phải là người hư hỏng. Đó cịn là những người bạn của cụ cố Hồng, "ngực

đầy những huy chương như Bắc Đẩu bội tinh, Long bội tinh, Cao Mên bội tinh,
Vạn Tường bội tinh,...trên mép và cằm đều đủ râu ria, hoặc dài hoặc ngắn, hoặc
đen hoặc hung hung, hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn,...".

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

đi đưa đám ấy người ta nhận thấy cái bộ mặt lố bịch, giả dối của họ với vẻ ngồi có
vẻ đượm buồn nhưng từ sâu trong họ lại là một niềm sung sướng, khoan khối
khác thường.

Đặc biệt, cảnh đám tang cịn để lại ấn tượng và ý nghĩa sâu sắc với người đọc ở
cảnh hạ huyệt. Cảnh hạ huyệt như một màn hài kịch mà ở trên sân khấu ấy mọi
người đang cố hồn thành xuất sắc vai diễn của mình. Cậu Tú tân đang biểu diễn
vai diễn của một người thợ chụp ảnh, cố dàn dựng để tất cả mọi người có thể hồn
thành vai diễn của mình "bắt bẻ từng người một, hoặc chống gây, hoặc gục đầu,
hoặc cong lưng, hoặc lau mắt như thế này thế nọ,...để cậu chụp ảnh lúc kỉ niệm."
Thêm vào đó, để lại ám ảnh sâu sắc với bạn đọc ở cảnh hạ huyệt còn là tiếng khóc
"hứt...hứt...hứt..." của ơng Phán mọc sừng. Người ta sẽ nghĩ tiếng khóc ấy ẩn chứa
bao nỗi buồn, bao niềm xót thương với người ra đi, nhưng khơng, tiếng khóc ấy là
cách để ơng Phán giấu đi một thương vụ mua bán, trao đổi với Xuân Tóc Đỏ. Và
như vậy, với ngịi bút trào phúng bậc thầy của mình, Vũ Trọng Phụng đã vẽ nên
cảnh hạ huyệt với đầy rẫy những trò bịp bợm, tất cả như một vở hài kịch mà mỗi
người đều có cho mình một mục đích riêng.

Tóm lại, với ngịi bút châm biếm sắc sảo, Vũ Trọng Phụng đã khắc họa thành
công cảnh đám tang của cụ cố Hồng, qua đó cho thấy bộ mặt đểu cáng, bịp bợm
đầy những dối gian của những con người trong xã hội thượng lưu thời bấy giờ.

<b>Bài làm 4</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Chương XV của tác phẩm với tiêu đề Hạnh phúc của một tang gia – miêu tả đám
tang cụ cố tổ, giống như một chuỗi cười dài, một cuộc đưa tiễn tập thể, cuộc hành

trình tới mộ của cả xã hội, cái xã hội tư sản thành thị Âu hóa rởm, văn minh rởm
hết sức lố lăng, đồi bại đang hiện diện ở Việt Nam những năm 30 – 45 của thế kỉ
XX. Mỗi tình huống truyện, mỗi nhân vật cứ tự nhiên làm bật ra tiếng cười. Tiếng
cười mang nhiều sắc độ, liên tục không dứt. Nó kéo dài trong suốt thời gian đám
tang, suốt cuộc hành trình đưa tiễn…

Đọc tên chương – Nguyên văn trong tác phẩm là: Hạnh phúc của một tang gia –
một cái đám ma gương mẫu… chúng ta không khỏi bật cười bởi cách thơng báo
hóm hỉnh của nhà văn. Nội dung sự việc là một việc đau đớn, bất hạnh. Vậy mà
tang gia lại có hạnh phúc! Việc tang là nghi lễ thiêng liêng, cần trang trọng, vậy mà
ngôn từ dành cho cái việc đại hiếu của một gia đình như gia đình cụ cố Hồng lại
hỗn độn, pha trộn tùy tiện chữ Hán, chữ Nôm, nào hạnh phúc, nào tang gia, nào
văn minh, gương mẫu, cứ như chuyện đùa, chuyện vui vậy! Cái sự đùa vui ấy mở
màn cho vở hài kịch mà trên sân khấu hiện thật rõ hai trạng huống nực cười: đám
tang nhưng không phải là đám tang, nó là một đám…. rước. Có người nhưng
khơng phải là con người mà là…. những hình nhân dị dạng, những quái vật.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

đồ vật và con người hỗn độn, âm thanh và màu sắc hỗn độn, việc vĩnh biệt một con
người là việc đùa vui, tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn. Đám rước mà như
ở hội chợ. Đám tang hay đám rước? Bởi vì, như tác giả kể: Đám cứ đi rồi lại đám
cứ đi. Những lời văn bỡn cợt, lơ lửng, hóm hỉnh, chua chát. Và ông nhận xét: Thật
đúng là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải
mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu.

Đỉnh cao màn kịch trào phúng của đám mà thì cảnh hạ huyệt lại là cao trào tập
trung những mâu thuẫn đáng cười nhất. Tú Tân xuất hiện như nhà đạo diễn cuốn
phim hài kiêm quay phim nhiếp ảnh, cùng bạn bè rầm rộ nhảy lên những ngôi mả
như muốn đánh thức những linh hồn chết kia trở dậy để chứng kiến đám tang linh
đình về người ông của hắn. Hắn bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy hoặc gục
đầu hoặc cong lưng… cho đúng mốt hoặc lau mắt như thế này, như thế nọ… hợp

thời trang để làm nên những tấm ảnh giả về cái chết thật và những tấm ảnh thật về
cái chết của nhân tính.

Chất bi hài của cảnh khiến người đọc cười ra nước mắt. Chỉ có một tiếng khóc
lớn nhất bật lên là của ông Phán mọc sừng, ông oặt người đi, khóc mãi khơng thơi
và tiếng khóc của ơng thật đặc biệt. Nhưng thực ra đó là tiếng khóc nhằm che giấu
nụ cười nên khơng ra khóc mà cùng chẳng ra cười. Cuối cùng chỉ là những âm
thanh méo mó: Hứt! Hứt! Hứt!… Ông thương cho người đã khuất chăng? Khơng
phải! Ơng đang đóng kịch trước mắt mọi người. Thực ra ơng ta rất mừng vì cụ Tổ
chết và ơng được chia phần khá nhiều, kể cả cái giá của bộ sừng mà vợ ông đã cắm
lên đầu ông. Miệng khóc, tay ơng dúi nhanh vào tay Xn Tóc Đỏ tờ bạc năm
đồng gấp làm tư để trả công cho hắn đã gọi ông là Phán mọc sừng trước người nhà
vợ. Và cũng nhờ đó mà ơng có thêm được món tiền lớn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

đang chứng kiến cái đám tang đó và tường thuật lại cho người đọc một cách chi
tiết về nó với một nụ cười châm biếm mỉa mai. Ngòi bút Vũ Trọng Phụng đúng là
sắc như dao. Đằng sau những lời nói như đùa, sự thật của đời sống cứ hiện ra lồ lộ
trên đó nói lên hai điều lớn nhất: sự tàn nhẫn và sự dối trá

</div>

<!--links-->