<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Phân tích người mẹ Tà Ôi trong bài thơ Những em bé lớn trên</b>
<b>lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm</b>

<b>Bài làm 1</b>

Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của nhà thơ Nguyễn Khoa
Điềm đời giữa những năm tháng quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ
cứu nước trên cả hai miền Bắc-Nam. Thời kì này, cuộc sống của cán bộ, nhân
dân ta trên các chiến khu (phần lớn là những vùng miền núi) rất gian nan, thiếu
thốn. Cán bộ, nhân dân ta phải bám rẫy, bám đất để tăng gia sản xuất, vừa sẳn
sàng chiến đấu bảo vệ căn cứ. Bài thơ là lời hát ru những em bé dân tộc Tà-ôi
lớn trên lưng mẹ ở vùng chiến khu Trị-Thiên trong thời kì chiến tranh chống
Mỹ.

Hình ảnh người mẹ Tà-ơi trong bài thơ, qua từng đoạn thơ với từng khúc hát ru
được gắn với hồn cảnh, cơng việc cụ thể.

Ơ khúc thứ nhất, người mẹ hiện lên với dáng tần tảo, lam lũ, vất vả với công
việc giả gạo nuôi bộ đội. Mẹ giã gao, con vẫn trên lưng mẹ. Câu thơ: “Vai mẹ
gầy nhấp nhô làm gối” thật cảm động. Mẹ gầy vì cơng việc giúp ni bộ đội
đánh giặc. Mẹ gầy vì ni cho con nhanh lớn. Nhưng trái tim của mẹ vẫn hát
về ước mơ:

“Mai sau con lớn vung chày lún sân”

Trong khúc ru thứ hai, diễn tả công việc mẹ lên núi trỉa bắp. Câu thơ: “Lưng
núi thì to mà lưng mẹ nhỏ” hình thành theo kết cấu đối lập làm nổi bật hình ảnh
me với cơng việc vất vả. Núi thì to, nương bắp thì rộng, mà sức mẹ có hạn.
Trên lưng mẹ, em vẫn ngủ say:

“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”

Hình ảnh “Mặt trời” trong câu thơ sau được chuyển nghĩa (ẩn dụ): Cu Tai là
mặt trời của mẹ. Em còn là tất cả của mẹ, là lí tưởng, là hi vọng của mẹ. Mẹ mơ
ước về con:

“Mai sau lớn lên phát mười Ka-lưi”

Đến khổ thứ ba, lời ru đồn đập, mạnh mẻ, gấp rút, bởi “giặc Mỹ đến đánh”,
đuổi ta phải rời suối rời nương “Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối”. Mẹ phải
chuyển lán, đạp rừng , cùng tham gia đánh giặc. Mẹ đến chiến trường, em vẩn
trên lưng:

“Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trương Sơn”

Trong khói lửa của chiến tranh mẹ mong ước: “Mai sau con lớn làm người tự
do”.

Ba khúc hát ru cũng là ba đoạn thơ điển tả cơng việc cùng tấm lịng của mẹ ở
trong chiến khu gian khổ, người mẹ Tà-ôi trong bài thơ còn thắm thiết yêu con
và cũng nặng tình thương bn làng, q hương, bộ đội và khao khát mong cho
đất nước độc lập, tự do.

Lời ru gắn với tình yêu con tha thiết của người mẹ dân tộc Tà-ôi.

Lời ru thủ thỉ những điều đang diển tả trong thực tại mà người con chưa thể
biết:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Lời ru theo nhịp giã gạo, mỗi câu bị ngắt nhịp làm hai như theo nhịp chày, nhịp

thở. Hai mẹ con cùng chung một nhịp, mẹ làm việc, con ngủ ngon “Nhịp chày
nghiêng giấc ngủ em nghiêng”. Hai từ “Nghiêng” đứng trong một câu thơ thể
hiện niềm say mê của mẹ hoà cùng giấc ngủ của bé. Mẹ làm việc khổ cực trong
hiện tại, nhưng lời ru của mẹ cao vút đến ngày mai. “Mai sau con lớn vung
chày lún sân!!..

Lời ru trên nương khi trỉa bắp ở trên núi Ka-lưi, vẫn theo nhịp “chọc lỗ” trỉa
bắp nhưng hình ảnh lúc này thiên về đối lập “Lưng núi to- lưng mẹ nhỏ” và đối
xứng “Mặt trời của bắp- mặt trời của mẹ”, tất cả tốt lên tình thương vơ hạn
của người mẹ nghèo vẫn thương con, thương cách mạng, “mặt trời của mẹ em
nằm trên lưng”- người mẹ vừa chịu đựng cái nóng vừa tha thiết yêu thương.
Lời ru của mẹ khơng chỉ hướng vào thực tại mà cịn hướng về tương lai:

“Ngủ ngoan A-kay ơi, ngủ ngoan A-kay hỡi…….Mai sau con lớn phát mười
Ka-Lưi”

Khi chuyển lán, trong lời ru thứ ba, nhịp thơ vẫn ngắt đơi, mỗi dịng theo bước
chân đi nhưng lời thơ xếp theo lối hùn điệp, đuổi nhau giục giã, khẩn trương:
“Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng……….Từ trong đói khổ em vào
Trường Sơn”.

Cũng như đoạn thơ trên, lời ru của mẹ hướng vào đất nước, hướng vào tương
lai chiến thắng”

“Ngủ ngoan A-kay ơi, ngủ ngoan A-kay hỡi…….Mai sau con lớn làm người tự
do”.

Tình yêu thương con của người mẹ gắn liền với tình cảm đối với cán bộ, xóm
làng, đất nước. Tình u của người mẹ Tà- ơi gắn liền với tình cảm cao đẹp
khác. Đó là lịng thương u bộ đội, u thương dân làng, yêu thương đất nước.

Những lời ru của người mẹ cịn thể hiện ước mơ và ý chí của nhân dân ta.
Người mẹ mong con lớn lên giúp mẹ giã gạo “vung chày lún sân”, giúp mẹ trỉa
ngô, làm rẫy “phát mười Ka-lưi”. Đó là niềm mong ước mọi người được sống
ấm no “hạt gạo trắng ngần, hạt bắp lên đều”. Lời hát ru cịn thể hiện ý chí chiến
đấu, khát vọng tự do và niềm tin vào thắng lợi của nhân dân ta trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ:

“Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do…”

Bài thơ xây dựng hình ảnh người mẹ Tà-ôi, nuôi con thơ mà làm đủ mọi việc
cho cơng cuộc chống Mỹ, góp phần vào thắng lợi chung cho đất nước. Một
người mẹ tuy lao động nhọc nhằn mà ước mơ bay bổng, toát lên một niềm tin
vững chắc cho tương lai. Đây là một hình tượng hiếm có trong thơ ca cách
mạng hiện đại, sánh cùng với những hình tượng khác hình ảnh người mẹ khác
trong hai cuộc chiến của dân tộc ta đó là: mẹ Tơm, mẹ Suốt, người mẹ-người
cầm súng Út Tịch…..đã góp nên một bài ca của những người mẹ Việt Nam anh
hùng: “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” với tám chữ vàng mà Bác
Hồ trao tặng.

<b>Bài làm 2</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Việt Nam anh hùng. Đó là một con người rất mực thương con nhưng cũng vô
cùng yêu nước. Dường như đứa con u q và đất nước thân thương ni con
nên người và đánh giặc giải phóng quê hương là những gì trọng đại nhất cao
q nhất của người mẹ này trong những năm đất nước phải gồng mình chống đế
quốc Mĩ xâm lược.

Bài thơ đồng thời là lời hát ru. Tác giả ru em Cu Tai ngủ ngoan (đồng thời
miêu tả hình ảnh người mẹ). Người mẹ trong bài ru em ngủ ngoan nhưng đó là

lời ru thầm, lời ru trong tim (Lưng đưa nôi và tim hát thành lời). Lời ru của tác
giả và lời ru của người mẹ nối tiếp nhau, đan cài, hoà quyện vào nhau làm nên
những khúc hát ru vừa đằm thắm, dịu dàng, vừa trầm tư, sâu lắng. Vì kết cấu
bài thơ như những khúc hát ru nên bài thơ cứ trở đi trở lại một số khúc giống
nhau như những nét nhạc chủ đạo trong một bài hát. Bài thơ có ba khúc ru. Mỗi
khúc hát ru là một đoạn thơ. Ở đoạn thơ thứ nhất, người mẹ ru con khi địu con
trên lưng và giã gạo nuôi bộ đội. Giấc ngủ của em nghiêng nghiêng theo nhịp
chày, thấm mồ hôi lao động vất cả của mẹ. Người mẹ Tà Ôi thương con nhất
mực không lúc nào chịu rời con đã lấy lưng làm nôi và đôi vai gầy làm gối cho
con. Và lời ru con của mẹ cất lên bên cối gạo giữa sàn nhà cũng chính là lời
tâm sự, lời tự nhủ, lời mẹ thầm nói với chính mình. Lịng u con của mẹ gắn
liền với tình thương yêu bộ đội:

"Mẹ thương A Kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân..."

Ước mơ của người mẹ nối liền với giấc mơ của con và cùng hội tụ lại trong
tình thương yêu sâu sắc những anh bộ đội. Trong đoạn thơ thứ hai, bà mẹ Tà Ôi
địu con đi tỉa bắp trên núi Ka Lưi. Tình thương yêu và niềm hi vọng vô bờ của
người mẹ đối với đứa con được thể hiện bằng lời và những hình ảnh độc đáo:

"Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng."

Trong câu thơ trên hình ảnh mặt trời là một hình ảnh thực. Mặt trời đem lại ánh
sáng, sự sống cho cây cỏ, làm cho cây cỏ thêm tươi tốt, như cây ngơ bắp to, hạt
mẩy. Hình ảnh mặt trời ở câu thơ sau là ẩn dụ. Tác giả so sánh ngầm Cu Tai là
mặt trời của mẹ. Coi con như mặt trời thì quả là lịng mẹ u q con vơ hạn,
mong đợi ở con rất nhiều. Đó là ánh sáng, là nguồn sống, là niềm vui, là niềm

hạnh phúc, là tất cả tương lai của mẹ. Hai câu thơ, hai hình ảnh tơn nhau lên,
đối ý với nhau, đã làm nổi bật tình thương yêu sâu sắc và niềm hi vọng lớn lao
của người mẹ đối với đứa con. Lời ru của người mẹ Tà Ôi ngân nga trong trái
tim mẹ khi mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hướng về đứa con thơ yêu quí của mình.
Lịng thương u con của mẹ trong hồn cảnh này gắn liền với tình thương yêu
dân làng – những người dân lao động nghèo đói:

"Mẹ thương A Kay, Mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạy bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka Lưi".

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

mẹ thương đất nước". Người mẹ gửi gắm vào giấc mơ của con niềm khao khát
được gặp Bác Hồ và mong đất nước được độc lập tự do:

"Con mơ cho mẹ được gặp Bác Hồ
Mai sau con lớn thành người tự do".

</div>

<!--links-->