HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
VIỆN BÁO CHÍ

----------

BÀI TẬP LỚN
HỌC PHẦN CƠ SỞ LÍ LUẬN BÁO CHÍ

Sinh viên thực hiện : Phùng Mạnh Hùng
Mã sinh viên : 1956050025
Lớp : Truyền hình K39

Hà Nội, tháng 6 năm 2020


MỤC LỤC
I – ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................2
II – NHẬN THỨC...............................................................................4
1. Báo chí và kĩ năng báo chí...................................................4
1.1. Báo chí..............................................................................4
1.2. Nhà báo............................................................................5
1.3. Kĩ năng báo chí................................................................8
2. Mơi trường truyền thơng số................................................8
III – THỰC TẾ..................................................................................11
1. Vai trò của kĩ năng trong tác nghiệp báo chí truyền
hình............................................................................................11
2. Yếu tố tác động tới kĩ năng báo chí truyền hình hiện
nay.............................................................................................12
2.1. Khoa học và cơng nghệ................................................12
2.2. Mạng xã hội...................................................................12
2.3. Yêu cầu về kĩ năng của các cơ quan báo chí............13

2.4. Sự địi hỏi khắt khe từ khán giả truyền hình...........14
3. Kĩ năng tác nghiệp báo truyền hình trong mơi trường
truyền thơng số.......................................................................14
3.1. Kĩ năng cứng..................................................................15
3.2. Kĩ năng mềm..................................................................17
IV – KẾT LUẬN................................................................................22
1. Những vấn đề rút ra...........................................................22
2. Bài học kinh nghiệm...........................................................23

1


V – DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................25

Bài tập hết mơn
Học phần : Cơ sở lí luận báo chí
--------------------------------------------------KĨ NĂNG TÁC NGHIỆP BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH TRONG MƠI
TRƯỜNG TRUYỀN THƠNG SỐ

I – ĐẶT VẤN ĐỀ
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy : “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ
cách mạng”. Nền báo chí nước ta trong suốt q trình phát triển
của mình ln lớn lên dưới ánh sáng tư tưởng của Bác. Báo chí
Cách mạng Việt Nam là báo chí kiểu mới, đặt dưới sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng
tư tưởng chính trị, lấy việc phục vụ nhân dân làm mục tiêu cao cả
của mình.
Ngày 21/6/1925, tờ báo Thanh niên ra đời. Đây chính là tờ báo
đầu tiên của nước ta, đánh dấu chặng đầu tiên của nền báo chí
nước nhà. Qua 95 năm xây dựng và trưởng thành, báo chí cách

mạng Việt Nam ln nỗ lực phấn đấu để hồn thành sứ mạng của
mình ; là vũ khí nhạy bén trong đấu tranh giai cấp, đấu tranh giải
phóng dân tộc ; làm cầu nối Đảng với nhân dân ; phụng sự sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Trải qua hai cuộc kháng chiến trường kì gian khổ chống thực
dân Pháp và đế quốc Mĩ, báo chí đã phản ánh đúng thực tiễn, tình
hình và phục vụ kháng chiến. Sau năm 1975, khi đất nước thống
nhất và hồn tồn giải phóng, báo chí càng có điều kiện để phát

2


triển nhanh về số lượng cũng như chất lượng. Các cơ quan thơng
tấn, các đài truyền hình, đài phát thanh đều có trên khắp các địa
phương trong cả nước. Nội dung được truyền tải đa dạng, phù hợp
với thị hiếu công chúng.
Cùng với bước chuyển mạnh mẽ của sự nghiệp đổi mới đất
nước theo con đường xã hội chủ nghĩa do Đảng ta khởi xướng và
lãnh đạo, nhiều năm qua, hệ thống thơng tin, đặc biệt là báo chí
trong nước càng ngày phát triển và xứng tầm với thời cuộc, góp
phần khơng nhỏ vào việc xây dựng, củng cố đường lối, chính sách
và phát triển kinh tế đất nước ; hồn thiện, làm mới thêm lĩnh vực
văn hố – xã hội.
Từ một nền báo chí cịn non trẻ so với báo chí trên thế giới,
song đội ngũ những người làm báo Việt Nam đã tạo nên những
bước đột phá, đem báo chí Việt Nam ngang hàng với báo chí quốc
tế. Để có được điều đó, là cả một sự cố gắng, học hỏi không ngừng
nghỉ của các thế hệ. Bước vào thời đại bùng nổ của công nghệ số,
bên cạnh nền tảng lí luận – tư tưởng chính trị vững vàng chín chắn,
nhà báo rất cần thêm kĩ năng, kinh nghiệm hoạt động trong mơi

trường truyền thơng số. Nói về kĩ năng làm báo, đã có rất nhiều
tác giả, nhiều tài liệu đề cập đến vấn đề này. Tuy nhiên, trên khía
cạnh hiện nay, vẫn cịn những thiếu sót nhất định. Vì vậy, em chọn
đề tài Kĩ năng tác nghiệp báo chí truyền hình trong mơi
trường truyền thơng số để nghiên cứu, đồng thời rút ra hiểu
biết cho bản thân, đóng góp thêm một phần kinh nghiệm với đội
ngũ những người làm báo trẻ tương lai.

3


II – NHẬN THỨC
1. Báo chí và kĩ năng báo chí
1.1. Báo chí
Báo chí là một bộ phận của truyền thơng đại chúng, nhưng lại
là bộ phận chiếm vị trí trung tâm, vai trị nền tảng và có khả năng
quyết định tính chất, khuynh hướng, chi phối năng lực và hiệu quả
tác động của thơng tin đại chúng. Và nói đến truyền thơng đại
chúng trước hết phải nói đến báo chí.
Báo chí và phương tiện truyền thơng đại chúng là một hiện
tượng xã hội phổ biến, phát triển liên tục và có tác động, chi phối
rất lớn đến đời sống xã hội, trong mọi lĩnh vực, tới từng cá nhân
trên khắp hành tinh.

4


Phải khẳng định sức mạnh to lớn của báo chí truyền thông là
một thành tố quan trọng và không thể thiếu được. Báo chí là cơng
cụ thơng tin, là cơng cụ đắc lực với công cuộc tranh đấu, bảo vệ và

phát triển của từng quốc gia, dân tộc ; góp phần hình thành nhân
cách đúng đắn và tốt đẹp của con người ; là cầu nối giao lưu kinh
tế, giao thoa văn hố ; bảo vệ hồ bình, vì cuộc sống và hạnh phúc
của toàn nhân loại.
Về khái niệm báo chí, có nhiều cách hiểu khác nhau :
– Theo Luật Báo chí, Báo chí là sản phẩm thơng tin về các sự
kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình
ảnh, âm thanh được sáng tạo, xuất bản định kì và phát hành,
truyền dẫn tới đơng đảo cơng chúng thơng qua các loại hình báo
in, báo nói, báo hình, báo điện tử.
– Theo Wikipedia, báo chí là những xuất bản phẩm định kì
nhằm báo cáo về các sự vật, hiện tượng hay con người nổi bật
trong ngày mà xã hội cần quan tâm.
Như vậy, tổng quát lại, có thể hiểu : báo chí là hoạt động thông
tin – giao tiếp xã hội trên quy mô rộng lớn nhất, là công cụ và
phương thức kết nối xã hội hữu hiệu nhất, là công cụ và phương
thức can thiệp xã hội hiệu quả nhất trong mối quan hệ với công
chúng và dư luận xã hội, với nhân dân và với các nhóm lợi ích, với
các nước trong khu vực và quốc tế (Cơ sở lí luận báo chí – Nguyễn
Văn Dững, tr.61).
1.2. Nhà báo
Nhà báo là khái niệm dùng để chỉ những người tiến hành các
loại hình lao động báo chí trong q trình thu thập, xử lí và chuyển
tải thông tin cho công chúng trong xã hội. Đó là lao động tổ chức

5


và quản lí, lao động biên tập, lao động tác giả và lao động kĩ thuật
– dịch vụ.

Trong nhiều năm qua, tình hình trong nước và thế giới có nhiều
biến động, điều đó càng chứng minh thêm vai trị của báo chí
truyền thơng với xã hội. Nhắc tới báo chí, là nhắc tới chủ thể chính
hoạt động và sáng tạo báo chí : nhà báo. Nhà báo trong q trình
hoạt động của mình chịu trách nhiệm trước pháp luật và dư luận
xã hội, trên cả hai bình diện pháp lí và đạo đức. Nền báo chí nước
ta là báo chí cách mạng, vì thế, báo chí ln có một vị trí đặc biệt
trong cơng cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Muốn có một
nền báo chí vững mạnh, đội ngũ nhà báo, những người làm báo
trước hết phải có một tư tưởng chính trị vững vàng, chun mơn
giỏi, có cái tâm và cái thiện của nghề, có lịng nhiệt huyết và đam
mê.
Nghề báo – một nghề không hề đơn giản và khơng thể hồn
thành các khố học trên trường, lớp là có thể làm việc. Nghề báo
cịn cần những tố chất cũng như phẩm chất đặc thù để có thể theo
đuổi nghề đến cùng.
a) Năng khiếu phát hiện thông tin
Trước hết, năng khiếu này thể hiện ở việc quan tâm tới các sự
kiện và cuộc sống luôn mới mẻ dù ở những góc quen thuộc nhất.
Ln nhanh nhạy và tháo vát hơn mọi người trong việc tiếp nhận
và xử lí nhanh chóng thơng tin.
Báo chí là nghề trả lời triết học cái gì mới, nên năng khiếu phát
hiện thơng tin rất quan trong với bất kì nhà báo nào. Bởi thế,
khơng phải ngẫu nhiên có cơ sở đào tạo báo chí lại u cầu mơn
thi năng khiếu báo chí khi tuyển sinh.

6


Nhà báo phải có khả năng nhìn nhận thơng tin ở khắp nơi trong

đời sống xã hội. Nhận ra “vấn đề” ngay trong những cái bình
thường nhất mà mọi người ít quan tâm. Sự nhìn thấy ấy lại phụ
thuộc khơng ít vào vốn kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn nhà báo
tích luỹ được về mọi mặt của cuộc sống. Nhà báo là người đứng
giữa dịng chảy thơng tin vận động không ngừng, nên buộc phải
thông hiểu mọi lĩnh vực để có thể phát hiện cái mới và thơng tin tới
công chúng.
b) Năng khiếu truyền tin
Phát hiện thông tin là chưa đủ. Nhà báo cịn phải quyết định
thơng tin đó có nên tiếp cận tới cơng chúng hay khơng và tiếp cận
ở mức độ nào. Phẩm chất này rất quan trọng trong nghề báo.
Năng khiếu truyền tin không phải nhà báo là trung tâm “buôn
chuyện” mà là biết cách chắt lọc thơng tin, chi tiết ; biết cách
khiến nó trở nên sinh động, hấp dẫn, dễ hiểu và thực sự cần thiết
với công chúng.
c) Đam mê nghề thông tin

7


Dịng chảy tất bật của thơng tin đầy ma lực nhưng cũng dễ làm
cho nản lòng. Làm nghề báo, rất dễ bị căng thẳng về thần kinh
trước áp lực của công việc và sự kiện.

Nhiều bạn trẻ đã lầm

lẫn về bản thân khi chọn nghề báo vì cho rằng đây là một nghề
“thời thượng” trong xã hội hiện đại. Thích được nổi tiếng, thích
được mọi người nể trọng săn đón nên nhiều người đã chọn nghề
báo một cách cảm tính đầy sai lệch như thế mà không biết rằng

nghề báo là một nghề nặng nhọc, nguy hiểm, phải có năng khiếu
riêng, và phải thật đam mê thông tin. Đây nhất thiết phải là một
đam mê có sự soi xét, can thiệp của lí tính, để có thể gìn giữ suốt
đời.
d) Có lập trường tư tưởng vững vàng, phẩm chất chính trị trong
sáng
Báo chí là nghề hoạt động chính trị – xã hội nên lập trường tư
tưởng vững vàng, phẩm chất chính trị trong sáng giữ vai trị tiên
quyết với người làm báo.
Trái với nghề sư phạm thường khuôn trong một môi trường mẫu
mực, nghề báo phải đối diện với vô vàng cám dỗ và cả những hiểm
nguy. Làm sao giữ được ngịi bút trung thực, thẳng thắn, sắc bén
và bình tĩnh để đưa đến công chúng những thông tin đúng đắn ?
Điều đó khơng hề dễ chút nào. Và đơi khi, dù hồn tồn vơ tình,
một sơ suất nhỏ cũng có khả năng phạm phải sai lầm lớn, gây hậu
quả nghiêm trọng.
Một nhà báo lão thành nước ta từng tổng kết : Nhà báo phải có
“đơi mắt sáng, lịng trong và cây bút sắc”. Tố chất này đòi hỏi một
quá trình rèn luyện lâu dài và nghiêm túc.
e) Bồi dưỡng cho mình một vốn văn hố, vốn sống phong phú

8


Với nghề báo, phải tiếp cận với mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội. Chính vì thế, nhà báo cần có một vốn văn hố vững chắc, ln
ln được bồi dưỡng, cập nhật với vốn sống thực tế, phong phú.
Nếu không, ngay từ buổi phỏng vấn đầu tiên với một chuyên
gia trong lĩnh vực nào đó, sẽ rơi vào trạng thái “lơ ngơ như bị đội
nón”, khơng biết phải hỏi gì. Và cũng thật tệ khi là người đưa tin

chuyên nghiệp, là người trả lời câu hỏi cái gì mới lại lạc hậu so với
thời đại.
Ngoài “nền” kiến thức tổng hợp ấy, nhà báo cũng phải có một
lĩnh vực chuyên sâu. Muốn có những bài viết thật sự sắc sảo và tỉ
mỉ hơn, chuyên về một mảng nào đó của đời sống phải là người
trước hết am tường về nó.
f) Trình độ ngoại ngữ và tin học
Trong mơi trường giao lưu quốc tế rộng rãi hiện nay, ngoại ngữ
và tin học cần cho tất cả các ngành nghề trong xã hội. Với nghề
báo, yếu tố này đặc biệt quan trọng. Trong các cuộc gặp gỡ và trao
đổi với sinh viên báo chí, các nhà báo đã trưởng thành và có kinh
nghiệm trong nghề thường khuyên thế hệ sau ngay từ khi cịn ngồi
trên giảng đường, có thời gian và điều kiện, hãy cố gắng trau dồi
vốn ngoại ngữ và tin học.
Cùng với xu thế khu vực hố mạnh mẽ, ngồi những ngoại ngữ
thông dụng như tiếng Anh, tiếng Pháp,... các thứ tiếng khác trong
khu vực cũng sẽ là một lợi thế rất lớn cho nhà báo khi tác nghiệp.
g) Ưa vận động
Với nghề báo, để có thể lấy được tin tức, thường phải bơn ba
nhiều nơi. Chẳng ai có thể ngồi yên một chỗ để làm báo. Bởi vậy
thích đi và biết cách đi là một trong những yếu tố quan trọng của

9


nhà báo. Nhưng hãy nhớ rằng những cuộc đi này rất khác với đi
chơi, thường đầu óc ln phải căng thẳng với nhiệm vụ đã vạch
sẵn.
1.3. Kĩ năng báo chí
Báo chí bao gồm hệ thống tác phẩm gồm nhiều thể loại phong

phú, linh hoạt. Việc sáng tạo hệ thống các tác phẩm này yêu cầu
nhà báo cần nắm vững, thành thạo hệ thống tri thức chung, kiến
thức và hơn cả là kĩ năng nghề nghiệp.
Để trở thành một nhà báo giỏi, ngồi những kiến thức chun
mơn cần có, người làm báo rất cần trau dồi, mài giũa, tích luỹ
thêm nhiều kĩ năng. Kĩ năng là sự vận dụng tri thức, kinh nghiệm
vào hoạt động cụ thể nhằm thực hiện hiệu quả hoạt động đó. Kĩ
năng là thành tố vơ cùng quan trọng cấu thành nên phẩm chất ở
nhà báo. Các kĩ năng có thể là từ trong cuộc sống hằng ngày, cũng
có những kĩ năng riêng đặc thù của nghề nghiệp mà khi hoạt động
báo chí, nhà báo học tập được.
Khơng phải kĩ năng nào cũng có thể được áp dụng hay vận
dụng trong quá trình tác nghiệp. Nhà báo phải biết cái hay, cái dở,
biết chắt lọc, biết khai thác để làm sao biến kĩ năng thành có ích
cho hoạt động nghề nghiệp của mình. Chỉ có vậy, mới thật sự ý
nghĩa với một nhà báo chân chính, chuyên nghiệp.
Báo chí phát triển khơng ngừng. Đồng nghĩa với việc nhiều thế
hệ những người làm báo nối tiếp nhau. Đó chính là kho tàng kĩ
năng, kinh nghiệm khổng lồ để khai thác, học hỏi. Có thể đối với
một nhà báo, cho dù có nhiều kinh nghiệm đi chăng nữa, việc học
hỏi từ đồng nghiệp, lớp trước luôn là điều quan trọng.

10


2. Mơi trường truyền thơng số
Mọi quy trình truyền thơng đều diễn ra trong những môi trường
và điều kiện cụ thể. Mơi trường truyền thơng có vai trị tác động
đến năng lực và hiệu quả truyền thơng. Do đó, việc nắm bắt, làm
chủ và chi phối được môi trường truyền thông sẽ giúp tạo được

hiệu quả truyền thông cao là một công việc cần thiết.
Môi trường truyền thông là tập hợp tất cả những yếu tố xung
quanh con người. Có thể nói, bao gồm hai loại yếu tố chính : các
yếu tố thuộc môi trường tự nhiên, các yếu tố thuộc môi trường xã
hội. Các yếu tố thuộc hai loại này có mối quan hệ với nhau trong
điều kiện cụ thể mà q trình truyền thơng diễn ra. Ngày nay, yếu
tố nền tảng, chi phối môi trường truyền thông là kĩ thuật và công
nghệ truyền thông
Thế kỉ XXI – thế kỉ của công nghệ thông tin bùng nổ với sự phát
triển vượt bậc. Đặc biệt, với sự ra đời của mạng Internet, việc kết
nối, truyền tải và tiếp nhận thông tin khơng cịn là điều khó khăn
nữa. Theo sự biến đổi khơng ngừng của thời đại cơng nghệ số, báo
chí cũng tiếp nhận và nảy sinh nhiều cái mới. Nhờ truyền thơng số,
các loại hình báo chí ngày càng đa dạng và phong phú, đáp ứng
nhu cầu ngày càng lớn của đơng đảo cơng chúng và thơng qua đó
nhận được nhiều luồng phản hồi, đóng góp có giá trị.
Thế giới chứng kiến sự đa dạng và phức tạp chưa từng có trong
cách thức truyền thơng, sản xuất, kinh doanh sản phẩm truyền
thơng. Từ đó, người tiếp nhận các sản phẩm ấy chính là người tiêu
dùng các sản phẩm truyền thơng. Số lượng của tin tức khơng cịn
quan trọng nữa mà thay vào đó là chất lượng của thơng tin, sự hấp
dẫn về nội dung, thu hút về hình thức và ý nghĩa thực tiễn trong

11


cuộc sống. Sự tiện lợi về nghe, nhìn, ý kiến, phản hồi đang là mối
quan tâm của các cơ quan báo chí.
Trao đổi với báo Đồng Khởi, PGS.TS Nguyễn Văn Dững nhận
định : “Trong môi trường truyền thông số, báo chí nên thể hiện vai

trị của mình bằng việc kết nối xã hội (trình độ văn hố, niềm tin,
cảm xúc của nhân dân,...), đây là sức mạnh mềm. Thông qua kết
nối xã hội tạo sẽ nên sức mạnh chuyển tải chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước. Để thực hiện nhiệm vụ là
phương tiện, phương thức phục vụ các hoạt động của hệ thống
chính trị, địi hỏi người làm báo nói chung cần tìm cách phát triển
báo chí để thu hút độc giả. Muốn làm được điều này, báo chí phải
làm tốt vai trị của mình, trở thành kênh tương tác của cơng
chúng. Báo chí cần xem trọng công chúng, tạo thông tin giao tiếp
gắn với dư luận xã hội. Làm được điều này, báo chí sẽ tạo nên
tiếng nói của xã hội. Một khi báo chí trở thành dư luận xã hội thì sẽ
phản ánh đúng vấn đề xã hội, từ đây giúp Đảng và Nhà nước điều
chỉnh chính sách, ban hành chính sách phù hợp với lợi ích của
nhân dân. Bên cạnh đó, báo chí cịn phải làm tốt vai trị phản biện
xã hội. Vì vậy, trong mơi trường truyền thơng số, báo chí cần sự
kết nối. Mỗi tồ soạn, cổng thơng tin điện tử phải là một trung tâm
kết nối xã hội mang tính thống nhất. Xây dựng một nền báo chí
kết nối mới giúp Đảng, Nhà nước thuyết phục, thu phục được nhân
dân, kết nối sức mạnh của nhân dân, phát huy được sức mạnh của
nhân dân. Có như vậy, nhân dân mới tin tưởng và ra sức giúp Đảng
và Nhà nước xây dựng đất nước phồn vinh, thịnh vượng”.
Như vậy, thông tin báo chí ngày nay khơng chỉ dành cho một
phương tiện truyền thơng duy nhất mà cịn phục vụ cho nhiều
phương tiện truyền thơng khác nhau. Điều đó u cầu người làm
báo phải có kĩ năng làm báo, sản xuất và truyền tải thơng tin thích

12


ứng với những thay đổi nhanh chóng của các phương tiện truyền

thông trong môi trường truyền thông số.

III – THỰC TẾ
Tổng hợp những phân tích ở trên, có thể khái quát chung nhất
về khái niệm kĩ năng tác nghiệp báo chí truyền hình : Kĩ năng tác
nghiệp báo chí truyền hình là việc áp dụng những kiến thức
chun mơn, thao tác kĩ thuật trong q trình tác nghiệp nhằm
mục đích khai thác, chuyển tải thơng tin bằng hình ảnh và âm
thanh, phản ánh đời sống khách quan đến với công chúng qua hệ
thống truyền dẫn phát sóng.

13


Với kĩ năng trong báo chí truyền hình, đó khơng chỉ là của một
cá nhân mà là của cả tập thể, đơn vị chức danh. Từng vị trí đảm
nhiệm một khâu trong quy trình sản xuất, liên kết với nhau cùng
tạo ra một sản phẩm. Một tác phẩm truyền hình được sản xuất ra
là thành quả của cả tập thể.
1. Vai trị của kĩ năng trong tác nghiệp báo chí truyền
hình
Muốn trở thành phóng viên, nhà báo khơng những cần giỏi về
chuyên môn mà rất cần đến kĩ năng nghề nghiệp. Kĩ năng nghề
nghiệp chiếm một vị trí quan trọng, là tiêu chí tất yếu được u
cầu trong các kì thi tuyển phóng viên. Phải khẳng định một điều,
nếu bản thân phóng viên, nhà báo khơng có một kĩ năng tác
nghiệp nào, đặc biệt với báo chí truyền hình nói riêng thì khơng
thể hành nghề, hồn thành các cơng việc được giao.
Có kĩ năng là chưa đủ. Nghề báo địi hỏi sử dụng kĩ năng thật
thành thạo nếu không muốn “nghề đào thải người”. Trong thời đại

công nghệ số, việc tiếp cận các nguồn thông tin và yêu cầu của
công chúng ngày càng nâng cao, đa dạng. Như vậy, điều đó địi
hỏi chất lượng các sản phẩm báo chí, nhất là truyền hình phải đáp
ứng được. Chính sự u cầu và đỏi hỏi khắt khe đó là sự yêu cầu
ngày càng cao về kĩ năng nghề nghiệp của phóng viên, đặc biệt là
phóng viên truyền hình nói riêng.
Kĩ năng cịn là một yếu tố cho biết năng lực nghề nghiệp của
các nhà báo, phóng viên truyền hình. Ví dụ, khán giả truyền hình
rất ấn tượng với các gương mặt của đài VTV như Lại Văn Sâm, Hoài
Anh, Quang Minh,... bởi họ có nhiều nét riêng đặc biệt trong phong
cách làm việc. Giữa hàng nghìn phóng viên, nhà báo hoạt động

14


cho một đài truyền hình quốc gia, chính kĩ năng nghề nghiệp có
giá trị tơn vinh bản thân họ.
Như vậy, để có được kĩ năng nghề báo, phóng viên phải nắm
kiến thức, hiểu biết và tố chất nghề nghiệp. Muốn duy trì được kĩ
năng, nghề báo địi hỏi mỗi cá nhân phóng viên, nhà báo phải ln
bồi dưỡng, trau dồi, hồn thiện nghiệp vụ chun mơn. Điều đó
giúp cá nhân phóng viên phát huy tiềm năng, theo kịp xu thế của
báo chí hiện đại nhất là trong mơi trường truyền thơng số. Thực tế
cho thấy, nhiều phóng viên giỏi đang trở thành những cố vấn,
những lãnh đạo mới trong cơ cấu của các cơ quan báo chí chính là
dựa vào ưu thế kĩ năng, kinh nghiệm làm nghề. Công nghệ càng
tiến bộ, các thiết bị kĩ thuật làm truyền hình trở nên thông dụng
hơn trước. Để sản xuất được chương trình chất lượng tốt, các đài
phải xây dựng đội ngũ có trình độ mọi mặt, nhất là phóng viên dày
dặn kinh nghiệm, sáng tạo và thích ứng nhanh với sự chuyển đổi

mơ hình sản xuất theo từng giai đoạn.
2. Yếu tố tác động tới kĩ năng báo chí truyền hình hiện
nay
2.1. Khoa học và công nghệ
Chúng ta đang bước vào thời đại công nghệ 4.0 vô cùng năng
động và hiện đại. Ngành truyền hình cũng theo đà phát triển đó.
Từ truyền hình đen trắng, truyền hình màu đến truyền hình số hố.
Cơng nghệ làm truyền hình được cải tiến khơng ngừng. Ở Việt
Nam xuất hiện những cơng nghệ truyền hình mới : truyền hình số
vệ tinh, truyền hình số mặt đất ; truyền hình Internet ; truyền hình
di động.

15


Sự phát triển các loại hình truyền hình hiện đại dựa vào công
nghệ đang là xu thế của ngành truyền hình thế giới và Việt Nam
cũng khơng ngoại lệ. Chẳng hạn, trên thế giới có rất nhiều chương
trình được thu phát trực tiếp (live). Để thực hiện được những
chương trình trực tiếp như vậy, ngoài các thiết bị kĩ thuật cao cịn
địi hỏi yếu tố con người có tay nghề và kĩ năng vững. Các phóng
viên, biên tập phải chuẩn bị kĩ lưỡng về kịch bản, quan sát hiện
trường, dự đốn tình huống có thể xảy ra ngồi ý muốn. Luôn luôn
năng động, phát huy được tinh thần chủ động và làm chủ mọi tình
huống.
2.2. Mạng xã hội
Internet xuất hiện khiến mọi thứ được kết nối với nhau, trở
thành một “ngôi nhà chung”, không giới hạn về khoảng cách địa lí.
Cơng nghệ thơng tin giúp các nền tảng mạng xã hội phát triển
thành mạng lưới vô cùng phức tạp, trở thành một phần khơng thể

thiếu trong cuộc sống. Khi đó, mạng xã hội khơng cịn đơn thuần là
nơi kết nối mà trở thành một kênh truyền thông hữu hiệu, báo chí
tận dụng để mở rộng hơn lượng cơng chúng và phạm vi tác động.
Trên không gian mạng, các nguồn tin, hình ảnh, video,... được
nhiều người tiếp nhận. Nhà báo dễ dàng phát hiện ra những vấn
đề dư luận quan tâm. Sử dụng các kĩ năng nghiệp vụ, nhà báo khai
thác để biến thành đề tài và tận dụng được công chúng nhằm nuôi
dưỡng nguồn tin. Đồng thời, tận dùng nhiều tính năng của mạng
xã hội nhằm lan toả thơng tin nhanh chóng. Với khơng gian giao
tiếp mở, nhà báo, phóng viên hồn tồn có thể nhận được phản
hồi nhanh chóng.
Hiện nay, hầu hết các báo, các đài truyền hình đều có các trang
mạng rất nhiều người theo dõi, điển hình là trang mạng Facebook.

16


Vì lẽ đó, mạng xã hội trở thành kênh thơng tin phong phú thuận
tiện nhất. Nó làm cho các sản phẩm truyền hình gần gũi, tiếp cận
dễ dàng với cơng chúng hơn. Khi đứng trước luồng tin, nhà báo,
phóng viên làm truyền hình có kĩ năng cân nhắc, lựa chọn nhìn
nhận từ góc độ nào, có nên đưa tin hay không để định hướng khán
giả.
Tuy nhiên, mạng xã hội là con dao hai lưỡi. Nếu có kĩ năng tác
nghiệp cẩn thận, chính xác sẽ chính thống hố được thơng tin trên
mạng xã hội. Nên coi thông tin trên mạng xã hội có tính gợi mở,
như vậy, nhà báo sẽ tự kiểm chứng trình độ, kĩ năng và đạo đức
nghề nghiệp.
2.3. Yêu cầu về kĩ năng của các cơ quan báo chí
Sức nóng về thơng tin và tốc độ truyền tin địi hỏi sự nhanh

nhạy của các cơ quan báo chí. Điều này tạo nên sự cạnh tranh
giữa các cơ quan nhằm thu hút lượng khán giả tương tác. Từ đó,
yêu cầu về kĩ năng của phóng viên tác nghiệp, đặc biệt là truyền
hình phải tốt.
Ví dụ như đài VTV, trước kia chỉ có 2 bản tin thời sự trưa và tối
thì nay đa dạng hơn, phát sóng nhiều khung giờ với tin tức cập
nhật nhanh. Bên cạnh đó, các đài khác cũng đua tranh sản xuất
các bản tin thời sự. Số lượng chương trình nhiều và dày đặc địi hỏi
các biên tập và phóng viên hoạt động nhiều hơn. Nhiều lúc không
tránh khỏi sự cắt xén, đạo nhái, sao chép từ các đài khác. Như vậy
là vi phạm bản quyền. Do đó, nhằm nâng cao chất lượng cũng như
về mặt nội dung, đội ngũ phóng viên và biên tập phải có kĩ năng
nắm bắt tâm lí cơng chúng, nỗ lực tìm ra cái mới.

17


2.4. Sự đòi hỏi khắt khe từ khán giả truyền hình
Theo lí thuyết truyền thơng, q trình truyền thơng là quá trình
tác động từ kênh phát đến kênh nhận tin, trong đó hiệu quả truyền
thơng được tính là thơng điệp phát ra được lĩnh hội đầy đủ ở kênh
nhận. Do vậy, cần tăng cường tìm hiểu nhu cầu của khán giả để
xác định được thị hiếu, đưa ra các chương trình với khung giờ phát
sóng thích hợp.
Hiện nay, xuất hiện rất nhiều phương tiện truyền thơng, khán
giả càng có nhiều lựa chọn hơn các phương tiện giải trí. Các kênh
truyền hình phải tạo được bản sắc riêng mới có thể thu hút được
khán giả và tồn tại. Để tạo nên bản sắc và phong cách riêng phụ
thuộc rất nhiều vào đội ngũ phóng viên có kĩ năng sắc bén, nhanh
nhạy. Chẳng hạn, làm về mảng giải trí nghệ thuật có giá trị thẩm

mĩ và định hướng cao sẽ thu hút nhiều lượt theo dõi hơn. Đối với
phóng viên và biên tập, đạt được điều đó là một sự địi hỏi về kĩ
năng thật nghiêm túc, xây dựng nên thương hiệu riêng của chương
trình. Khi gây dựng được lịng tin cho khán giả, họ sẽ duy trì thói
quen thưởng thức chương trình vào khung giờ phát sóng đó.
Khán giả ngày nay có trình độ văn hố và tri thức cao, dễ dị
ứng và bất bình với những chương trình mang nội dung kệch cỡm,
hời hợt, nhảm nhí, tục tĩu, thơng tin sai lệch và mang tính kích
động. Đây đã trở thành vấn đề đáng báo động hiện nay. Vì vậy,
nhà báo, phóng viên cần có kĩ năng nhận biết, định hướng, tránh
sa đà vào những nội dung phản cảm.
3. Kĩ năng tác nghiệp báo truyền hình trong mơi
trường truyền thơng số
Như đã phân tích rõ ở trên, để làm tốt cơng việc báo chí truyền
hình trong thời đại số năng động và đầy biến động, đòi hỏi đội ngũ

18


nhà báo, phóng viên đặc biệt là những người trẻ vào nghề trang bị
các kĩ năng cần thiết. Điều đó giúp ích rất nhiều, nâng cao tay
nghề cũng như kiến thức mới và có cơ hội thăng tiến.
3.1. Kĩ năng cứng
a) Kĩ năng chọn đề tài thực hiện
Đây là kĩ năng không thể thiếu được và thật sự cần thiết đối với
một phóng viên làm truyền hình. Có rất nhiều phóng viên cho rằng
chọn đề tài là kĩ năng cứng quan trọng nhất bởi nếu xác định đúng
vấn đề dư luận quan tâm sẽ mang tới hiệu quả cao trong việc định
hướng dư luận xã hội. Từ những vụ thực phẩm bẩn có thể thấy
ngay mặt đối lập của một đề tài mang tính thời sự : tin tốt chưa

chắc đã gây được sự chú ý, tin giả sẽ đánh mất niềm tin của hàng
triệu người.
Thông tin đến từ rất nhiều luồng, gây nhiễu cho người dân. Do
đó, phải có kĩ năng xác định đúng đề tài để đặt bút viết, tạo dựng
tác phẩm truyền hình chuyển tải. Hơn nữa, còn phải dựa trên đạo
đức của người làm báo. Cân nhắc thật kĩ cái được cái mất, cái thiệt
cái hơn khi chọn đề tài ấy để thực hiện. Chỉ chú trọng vào những
tít “giật gân”, nóng bỏng mà nội dung sáo rỗng sẽ dễ đưa khán giả
vào sự vô cảm, thờ ơ. Phải có kĩ năng làm sao khi thực hiện đề tài
ấy phát hiện ra nét riêng, góc nhìn mang tính thời sự, nhân văn,
giáo dục, định hướng.
Như vậy, muốn có được kĩ năng chọn đề tài tốt, cần quan tâm
hai yếu tố then chốt là tính thơng tin thời sự và nhu cầu của khán
giả. Ví dụ, lựa chọn đề tài về dịch COVID-19, có rất nhiều khía cạnh
để khai thác như tình hình dịch bệnh, tình hình chống dịch, diễn
biến ở các quốc gia khác nhau,... người dân rất quan tâm và chú ý
theo dõi.

19


b) Kĩ năng tìm tịi, thu thập và xác nhận thơng tin
Thơng tin có rất nhiều. Để lựa chọn được thơng tin chính xác,
đúng đắn địi hỏi phóng viên phải có kĩ năng tìm tịi, thu thập và
thẩm định. Khi đã có được thơng tin cần thiết mà khơng thẩm định,
xác nhận thì tác phẩm tạo ra sẽ mang tính chủ quan, thiếu minh
bạch, lập lờ. Trong kĩ năng khai thác thông tin, quan sát, phỏng
vấn là điều quan trọng nhất. Từ đó sẽ xác định được hàm lượng tin
đưa vào tác phẩm, mang tính hấp dẫn người xem. Điều này khơng
phải ai cũng làm được tốt.

Một đài truyền hình có sự tồn tại, phát triển hoặc yếu thế phụ
thuộc rất nhiều vào cuộc chạy đua thơng tin mà phóng viên là chủ
chốt. Yêu cầu về thông tin nhanh, cập nhật mà đảm bảo chất lượng
đòi hỏi vào kĩ năng khai thác, thẩm định của phóng viên càng cao.
Trong mơi trường truyền thông số hiện nay, mạng xã hội trở thành
một cơng cụ giải trí thiết yếu của mỗi người. Dựa vào mạng xã hội,
phóng viên có thể khai thác được khán giả cần gì, từ đó biến thành
đề tài sáng tạo. Và cũng nhờ mạng xã hội, họ sẽ nhận được nhiều
phản hồi giúp cho việc cải thiện, thực hiện các tác phẩm được
hoàn thiện hơn nữa.
c) Kĩ năng biên tập
Biên tập nhằm tạo ra chất lượng tác phẩm tốt hơn, “nhặt sạn”
trong tác phẩm trước khi phát sóng và là khâu cuối cùng trong q
trình duyệt phát sóng. Yêu cầu ở đây phải có kĩ năng cao, chắc tay
và có tinh thần trách nhiệm.
Muốn có kĩ năng biên tập tốt, phóng viên phải có khả năng tinh
tường phát hiện ra lỗi, những điểm khơng hợp lí trong kết cấu,
trình bày để chỉnh sửa, giản lược. Kĩ năng này cần có độ chính xác,
tránh “bút sa gà chết”, am hiểu nhiều lĩnh vực khác nhau. Đồng

20


thời phải biết cách nâng tầm tác phẩm, tránh làm sai lệch nội
dung, giữ được phong cách riêng.
d) Kĩ năng thực hành các thiết bị kĩ thuật
Đối với báo chí truyền hình, đặc trưng phải thực hiện các phóng
sự, các thước phim tư liệu. Do đó, kĩ năng quay, dựng phim là kĩ
năng quan trọng nhất trong thực hành các thiết bị kĩ thuật. Để tạo
ra được tác phẩm truyền hình nhanh chóng, chun nghiệp, địi

hỏi ở người phóng viên nắm vững các kĩ năng làm phim, hậu kì.
Thơng thường, một tác phẩm truyền hình được sản xuất thì trải
qua nhiều cơng đoạn và thường là cả một ê kíp thực hiện. Tuy
nhiên, trong những điều kiện đặc biệt hoặc địi hỏi về tốc độ nhanh
chóng, phóng viên phải đảm nhiệm tất cả các công việc mà then
chốt để ra tác phẩm chính là quay dựng, hậu kì. Có kĩ năng này là
lợi thế bởi tác phẩm của họ không lệ thuộc vào đội ngũ ê kíp, tác
phẩm có được sự hài hồ, kĩ xảo hợp lí, tinh tế. Đây là sự thay đổi
mang tính chuyên nghiệp hơn trong quá trình sản xuất, phù hợp
với mơi trường truyền thơng số.
e) Kĩ năng hoàn thiện và thể hiện tác phẩm
Một tác phẩm truyền hình đạt chất lượng phải là tổng hồ từ
kịch bản tới hình ảnh, âm thanh sống động. Với mỗi đề tài, tuỳ
thuộc vào thể loại mà cách thể hiện bằng lời bình, giọng dẫn, âm
thanh, hình ảnh, video khác nhau. Chẳng hạn, khi làm tin nhanh,
cập nhật thì chọn thể loại tin tức ; khi cần phân tích, bình luận
chun sâu sẽ chọn thể loại thuộc nhóm chính luận ; làm các trị
chơi truyền hình (game show), truyền hình thực tế thì chọn cách
thể hiện đan xen các tình huống hài hước, hồi hộp, bất ngờ, gay
cấn,...

21


Ví dụ, chương trình 5 phút hơm nay phát sóng trên kênh VTV1
lúc 12h20 hàng ngày với tiêu chí cảnh báo an ninh, an toàn trong
nước và quốc tế. Thời lượng phát sóng chỉ là 5 phút, do đó, phóng
viên và biên tập phải có kĩ năng thực hiện tin ngắn gọn, bình luận
súc tích, cơ đọng thơng tin mà vẫn đảm bảo chất lượng tới khán
giả. Xu hướng tối giản này rất có hiệu quả khi thơng tin kịp thời mà

không mất nhiều thời gian cho đối tượng khán giả bận rộn.
3.2. Kĩ năng mềm
Hoạt động báo chí truyền hình trong mơi trường truyền thơng
số hiện đại khơng chỉ đòi hỏi nắm vững các kĩ năng cứng của nghề
nghiệp mà kĩ năng mềm cũng vô cùng quan trọng. Kĩ năng mềm là
các kĩ năng được tổng hợp, tích luỹ từ nhiều kĩ năng khác nhau,
theo kinh nghiệm trong quá trình hoạt động của từng cá nhân
phóng viên. Tuỳ thuộc vào bản thân phóng viên mà tự nhận thức
và đúc kết được. Tuy nhiên, một số kĩ năng mềm nhất định những
người làm báo chí, nhất là truyền hình phải nắm được.
a) Kĩ năng thuyết trình và giao tiếp
Trong cơng việc và cuộc sống thường nhật, giao tiếp đóng vai
trị quan trọng không thể thiếu được. Giao tiếp không chỉ là hoạt
động thường ngày, là điều mà bất kì ai cũng phải làm dù ở trong
nhà hay bước ra ngoài xã hội mà còn là kĩ năng đặc biệt với nghề
báo chí. Giao tiếp thơng thường chỉ là hỏi thăm xã giao, chào hỏi
khi gặp mặt nhưng với phóng viên, đó là kĩ năng cần có, phản xạ
theo ý thức làm nghề. Mục đích chính là tạo sự thân thiện nhằm
khai thác thông tin cần thiết, thuận lợi cho việc tác nghiệp.
Kĩ năng giao tiếp linh hoạt khéo léo là sự cần thiết của nghề
báo. Là yếu tố then chốt tạo nên sức hấp dẫn riêng của chương
trình. Chẳng hạn, với chương trình toạ đàm, talk show, các chuyên

22


gia xuất hiện trong chương trình sẽ có tương tác khi người dẫn có
kĩ năng giao tiếp tốt. Từ đó tạo nên uy tín và thương hiệu cho
chương trình.
Với kĩ năng thuyết trình, khi thực hiện các tác phẩm truyền hình

đem lại một số mục đích : khai thác đề tài, thể hiện chương trình
thu hút truyền cảm hứng, xây dựng mạng lưới thơng tin. Và tóm
lại, mục đích kiếm tìm được thơng tin vẫn là u cầu hàng đầu với
phóng viên. Khi thuyết trình, ngơn ngữ cơ thể, sử dụng ngơn từ,
xưng hơ, trang phục đóng góp rất lớn vào sự thành cơng của
phóng viên.
Như vậy, khi có kĩ năng này, các cuộc hội thoại phỏng vấn sẽ
trở nên gần gũi, cởi mở hơn và đôi khi chỉ cần gợi ý tế nhị vẫn có
thơng tin. Và khi có cảm tình, tin tưởng ở đối tác, phóng viên xây
dựng được mạng lưới thơng tin rộng lớn và hữu ích.
b) Kĩ năng hợp tác làm việc nhóm
Để có thể sản xuất được một tác phẩm báo chí truyền hình,
khơng thể một cá nhân đảm nhiệm được hết tất cả các khâu mà
đó là sự tổng hồ của từng giai đoạn. Như vậy, cần có một nhóm ê
kíp ăn ý, hợp ý nhau tạo nên sự hiệu quả trong công việc cao.
Phóng viên có kĩ năng làm việc nhóm sẽ tạo được quan hệ ứng
xử tốt với tập thể và công việc hồn thành sẽ tốt hơn. Có thể thấy
được, hợp tác làm việc nhóm là nền tảng trong q trình sản xuất
truyền hình. Đây là một mối quan hệ mang tính chất nghề nghiệp,
thiếu một mắt xích sẽ khiến các bộ phận khác gặp khó khăn ; nếu
ê kíp hoạt động ổn định, đoàn kết phát huy sức mạnh tập thể và
các thành viên đều hưởng những lợi ích do cả nhóm mang lại.
Trong mơi trường truyền thơng số hiện đại, xu hướng sản xuất
truyền hình cơng nghệ cao và chuyên nghiệp càng phổ biến hơn.

23


Làm thế nào có thể làm việc nhóm hiệu quả ? Phóng viên cần có
sự hồ hợp, tổ chức cơng việc, sáng tạo và trách nhiệm. Phải thấy

được rằng muốn tiến bộ quan hệ lao động vẫn phải xây dựng dựa
trên kĩ năng làm việc nhóm như bất cứ ngành nghề nào trong xã
hội.
c) Tư duy phản biện
Phóng viên, nhà báo có rất nhiều mối quan hệ ngồi xã hội. Họ
thường xuyên trao đổi, tiếp xúc với nhiều người từ lãnh đạo cấp
trên, chuyên gia, đồng nghiệp, những người dân,...
Thông thường, tư duy phản biện của các phóng viên tuỳ thuộc
vào mối quan hệ. Đối với cấp trên hoặc người lớn tuổi, thường hay
e dè, kính trọng hơn và ít khi trao đổi thẳng thắn. Tuy nhiên, những
người có kĩ năng tư duy phản biện riêng trong lối tác nghiệp sẽ có
cơ hội thoả mãn kiến thức, làm sáng tỏ nghi vấn và đưa thông tin
công chúng đang chờ nhanh hơn.
d) Kĩ năng xây dựng, triển khai thực hiện kế hoạch
Bất kể chương trình truyền hình nào cũng cần được lên kế
hoạch kĩ lưỡng, tiếp nối nhau đảm bảo tiến độ sản xuất cũng như
duyệt phát sóng. Các phóng viên, biên tập phải có kĩ năng xây
dựng thật tốt kế hoạch và thực hiện như đã đề ra. Nếu không lập
kế hoạch cụ thể, công việc sẽ bị rối, không nhất quán và thông
suốt. Chẳng hạn, thực hiện một tác phẩm chuyên đề, phải có kế
hoạch thật tỉ mỉ bởi chương trình mang tính chun sâu, mang tính
thẩm mĩ và nghệ thuật cao. Ê kíp thực hiện cần có kế hoạch chi
tiết và kĩ càng từ kịch bản, thẩm định, bấm máy, dựng hình.
Có kĩ năng xây dựng kế hoạch sẽ mang tới hiệu quả cao trong
tác nghiệp truyền hình : cơng việc khoa học, khơng bị đổ dồn, tính

24