TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT
KHOA NÔNG LÂM

NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

ĐIỀU TRA QUY TRÌNH CANH TÁC KHOAI TÂY TẠI
NHỮNG NƠNG HỘ HỢP TÁC VỚI CÔNG TY PEPSICO TẠI
KA ĐÔ, ĐƠN DƯƠNG, LÂM ĐỒNG

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP KỸ SƯ NÔNG HỌC

LÂM ĐỒNG, 2019


TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT
KHOA NÔNG LÂM

NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

ĐIỀU TRA QUY TRÌNH CANH TÁC KHOAI TÂY TẠI NHỮNG
NƠNG HỘ HỢP TÁC VỚI CÔNG TY PEPSICO TẠI
KA ĐÔ, ĐƠN DƯƠNG, LÂM ĐỒNG

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP KỸ SƯ NÔNG HỌC

GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

KHÓA: 2015-2019


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này trước hết tôi xin chân thành cảm ơn
sâu sắc tới TS LNB, Ths. LBL đã dẫn dắt, giúp đỡ tận tình chỉ bảo trong suốt thời
gian làm bài chuyên đề tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn đến ban giám hiệu trường đại học Đà Lạt, khoa
Nơng Lâm cùng tồn thể các q thầy cơ trong khoa đã tận tình dạy bảo và truyền
đạt những kinh nghiệm, những kiến thức quý báu.
Xin chân thành cảm ơn công ty Pepsico Foods Việt Nam, anh NHH, NMT
cùng toàn thể các anh chị trong công ty đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong
q trình điều tra cũng như có những góp ý chân thành cho chuyên đề.
Xin chân thành cảm ơn các hộ nông dân tại Ka Đô , Đơn Dương, Lâm Đồng
đã hỗ trợ tơi hồn thành chun đề này.
Cuối cùng tơi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã khích lệ động viên tơi trong q
trình làm chun đề này.
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Xuân Trường

1


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan các kết quả và các số liệu thu được trong chuyên đề này là
do bản thân tôi thực hiện dưới dự hướng dẫn của cơ TS Lê Như Bích, thầy Ths. Lê
Bá Lê.
Các kết quả, các số liệu thu thập được trong chuyên đề chưa được một ai
cơng bố dưới bất kỳ hình thức nào.
Tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này.
Đà Lạt, ngày…tháng…năm 2019
Sinh viên


Nguyễn Xuân Trường
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
2


.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Sở NN&PTNT:

Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

3


MỤC LỤ

LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG..............................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH..............................................................................................viii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................1
2. Mục đích yêu cầu của đề tài..............................................................................2
2.1. Mục đích của đề tài....................................................................................2
2.2. Nội dung của đề tài....................................................................................2
Chương 1- TỔNG QUAN TÀI LIỆU.....................................................................3
1.1. Nguồn gốc sự phân bố và tình hình sản xuất khoai tây..................................3
1.1.1. Nguồn gốc và sự phân bố........................................................................3
1.1.2. Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới...............................................3
1.1.3. Tình hình sản xuất khoai tây trong nước.................................................4
1.1.4. Tình hình sản xuất khoai tây tại Lâm Đồng............................................5
1.2. Đặc tính thực vật............................................................................................6
1.3. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh cây khoai tây...................................................7
4



1.3.1. Đất..........................................................................................................7
1.3.2. Khí hậu....................................................................................................7
1.3.3. Vai trị của phân bón đối với cây khoai tây.............................................8
1.3.4. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây khoai tây..........................9
1.4. Kỹ thuật canh tác khoai tây..........................................................................11
1.4.1. Thời vụ..................................................................................................11
1.4.2. Chọn giống khoai tây............................................................................11
1.4.3. Chọn đất................................................................................................12
1.4.4. Làm đất.................................................................................................12
1.4.5. Kỹ thuật trồng cây khoai tây.................................................................13
1.4.6. Bón phân...............................................................................................14
1.4.7. Tưới nước..............................................................................................15
1.4.8. Vun luống..............................................................................................15
1.4.9. Thu hoạch.............................................................................................16
Chương 2- NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA.................................17
2.1. Thời gian và địa điểm điều tra......................................................................17
2.2. Vật liệu và phương pháp điều tra..................................................................17
2.3. Nội dung điều tra..........................................................................................17
2.4. Xử lý số liệu................................................................................................18
Chương 3- KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN............................................................19
3.1. Thơng tin chung nơng hộ..............................................................................19
3.1.1. Diện tích canh tác khoai tây..................................................................19
3.1.2. Giống khoai tây canh tác.......................................................................19
3.1.3. Tập huấn...............................................................................................20
3.2. Kỹ thuật canh tác..........................................................................................20
3.2.1. Thời vụ canh tác khoai tây....................................................................20
3.2.2. Chuẩn bị đất..........................................................................................20
3.2.3. Bón vơi..................................................................................................21
3.2.4. Bón lót..................................................................................................21

3.2.5. Bón thúc................................................................................................22

5


3.2.6. Tưới nước..............................................................................................22
3.2.7. Kiểm soát sâu bệnh hại.........................................................................23
3.2.8. Năng suất..............................................................................................26
3.3. Hiệu quả kinh tế...........................................................................................27
Chương 4- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................29
4.1. Kết luận........................................................................................................29
4.2. Kiến nghị......................................................................................................30
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................31
PHỤ LỤC...............................................................................................................33

6


DANH MỤC B
Y
Bảng 1: Tình hình sản xuất khoai tây tại Lâm Đồng từ 2014 - 2017.........................5
Bảng 2: Tỷ lệ các nơng hộ (%) có diện tích canh tác khác nhau tại xã Ka Đô.........19
Bảng 3: Tỷ lệ (%) giống khoai tây canh tác.............................................................19
Bảng 4: Tỷ lệ (%) nông dân tham gia tập huấn........................................................20
Bảng 5: Tỷ lệ (%) nông hộ bón vơi..........................................................................21
Bảng 7: Lượng phân bón thúc cho cây khoai tây.....................................................22
Bảng 8: Bảng tỷ lệ sử dụng các hệ thống tưới nước................................................22
Bảng 9: Tổng hợp thuốc bảo vệ thực vật và lượng dùng cho cây khoai tây.............25
Bảng 10: Năng suất trung bình khoai tây theo giống...............................................26
Bảng 11: Tỷ lệ (%) khoai tây không đủ tiêu chuẩn khi thu hoạch............................26

Bảng 12: Hiệu quả kinh tế cây khoai tây (triệu đồng/ha).........................................27
Bảng 13: So sánh hiệu quả kinh tế của các giống khác nhau (triệu đồng/ha)...........28

7


DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Sản lượng khoai tây trên thế giới..................................................................4
Hình 2: Đặc điểm thực vật học cây khoai tây............................................................6
Hình 3: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây khoai tây..........................10
Hình 4: Lên luống....................................................................................................13
Hình 5: Gieo giống..................................................................................................14
Hình 6: Lấp khoai....................................................................................................14

8


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khoai tây (Solanum tuberosum. l) là cây có giá trị kinh tế cao và được xếp
hạng là cây lương thực quan trọng đứng thứ 4 trên thế giới. Sản xuất khoai tây
ngoài cung cấp lương thực việc làm, thu nhập còn giúp tăng tỷ lệ sử dụng đất tốt
hơn bằng cách nâng cao hiệu quả tổng hợp của các hệ thống sản xuất nơng nghiệp.
Khoai tây được trồng trên 130 quốc gia vì chu kỳ sinh trưởng ngắn và linh hoạt của
nó rất phù hợp để luân canh với các cây trồng chính khác. Cùng với sự linh hoạt
trong canh tác, khoai tây còn là nguồn dinh dưỡng tốt bao gồm carbohydrate,
protein, vitamin C, một số dạng vitamin B và khoáng chất bao gồm ascorbate,
carotene, axit hữu cơ và polypeptide giàu cysteine giúp tăng khả năng trao đổi chất.
Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất Đông Nam
Á. Tốc độ chuyển đổi từ đất nông nghiệp sang đất xây dựng và công nghiệp đã gây

áp lực lớn lên việc cung cấp lương thực, theo chương trình nghị sự quốc gia về an
ninh lương thực. Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào lúa gạo, 60% diện tích đất trồng
trọt để sản xuất lúa gạo. cho nên có nhiều tiềm năng để phát triển ngành khoai tây
chuyên nghiệp tại Việt Nam góp phần đa dạng sản phẩm cho việc tiêu thụ trong và
ngoài nước đáp ứng yêu cầu người tiêu dùng ngồi ra cịn mang lại thêm nguồn thu
nhập cho người dân.
Mặc dù lượng tiêu thụ khoai tây tại Việt Nam còn thấp, nhưng thống kê
thương mại cho thấy ngành khoai tây Việt Nam không thể đáp ứng đủ nhu cầu đang
tăng của người tiêu dùng nội địa. Từ mức nhập khẩu khoai tây dưới 1,1 triệu đô la
Mỹ năm 2003 thì đến năm 2011 là lên đến 44,6 triệu đơ la Mỹ thực tế có thể cao
hơn do phần lớn khoai tây được nhập theo đường tiểu ngạch từ Trung Quốc.
Thực tế nhu cầu khoai tây trong nước cao hơn khả năng cung cấp, cho đến
nay khoai tây vẫn là cây trồng ít nhận được sự quan tâm của cả người trồng và
người tiêu dùng. Ngành sản xuất khoai tây chế biến nước ta chưa phát triển. Hầu hết
nông dân không nhận thức được tiềm năng kinh tế của khoai tây, thiếu kiến thức
trong kỹ thuật canh tác tiên tiến và khơng có các cơng cụ hỗ trợ tốt, do đó sản phẩm
làm ra thấp và nguy cơ về dịch bệnh cao. Từ những vấn đề đã nêu trên kết quả là
ngành chế biến và người tiêu dùng không được cung cấp với số lượng và chất lượng
phù hợp. Người nông dân sản xuất với năng suất thấp và người tiêu dùng nhận sản
phẩm kém chất lượng.

1


Để cây khoai tây trở thành cây trồng quan trọng đối với nền nông nghiệp,
mang lại kinh tế cao cho người trồng, năng suất và chất lượng đảm bảo, cải thiện
chế độ ăn uống. Việt Nam với quỹ đất nông nghiệp dồi dào có thể chủ động nguồn
cung trong nước hạn chế phụ thuộc vào khoai tây nhập khẩu từ Trung Quốc xa hơn
còn đáp ứng được nhu cầu của ngành công nghiệp chế biến với sản lượng và chất
lượng cao. từ đó đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng thúc đẩy ngành khoai tây

phát triển thì việc canh tác của người trồng khoai tây là vô cùng quan trọng.
Huyện Đơn Dương nói chung và Xã Ka Đơ nói riêng là vùng nông nghiệp
quan trọng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng và là khu vực có diện tích trồng khoai tây
lớn, vùng nguyên liệu cho các nhà máy chế biến khoai tây, tuy nhiên hiện năng suất
và chất lượng chưa đồng đều. Việc điều tra quy trình canh tác khoai tây và đưa ra
những khuyến cáo trong sản xuất khoai tây là vấn đề cấp bách hiện nay phục vụ sản
xuất khoai tây bền vững từ đó tạo ra năng suất cao chất lượng sản phẩm đồng đều,
sử dụng hiệu quả các nguồn lực tự nhiên. Xuất phát từ những yêu cầu bức thiết trên
tác giả tiến hành đề tài “Điều tra quy trình canh tác khoai tây tại các nông hộ hợp
tác với công ty Pepsico tại xã Ka Đơ, Đơn Dương, Lâm Đồng”.
2. Mục đích u cầu của đề tài
2.1. Mục đích của đề tài
Trên cơ sở xác định đánh giá các hoạt động canh tác khoai tây tại khu vực Ka
Đô, Đơn Dương, Lâm Đồng, đề xuất các biện pháp canh tác khoai tây đạt hiệu quả
kinh tế cao, phát triển nông nghiệp bền vững, tiết kiệm tài nguyên, nâng cao năng
suất cải thiện đời sống của người trồng khoai tây tại khu vực Ka Đô, Đơn Dương,
Lâm Đồng.
2.2. Nội dung của đề tài
Điều tra tình hình canh tác khoai tây tại xã Ka Đơ, Đơn Dương, Lâm Đồng.
Chương 1_TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Nguồn gốc, sự phân bố và tình hình sản xuất khoai tây
1.1.1. Nguồn gốc và sự phân bố
Khoai tây có nguồn gốc từ vùng Nam Mỹ được phát triển bởi những người
Colombia. Sau đó được lan truyền khắp Châu Âu, ở nước Anh khoai tây được đưa
vào trồng từ năm 1590 bởi tàu Tây Ban Nha có thuyền trưởng người Anh ( Horton,

1987). Cho đến năm 1600 khoai tây đã được gởi tới Ý, Đức. Trong vòng 100 năm
2



sau khoai tây đã có mặt ở hầu hết các nước Châu Âu được trồng rộng rãi và được
xem như một nguồn lương thực chính ở Châu Âu vào những năm 1800
(Ducreux,1989).
Khoai tây được bán đầu tiên ở Seville năm 1573, chúng được mang đến đây
bởi các thuỷ thủ người Tây Ban Nha. Vào thế kỷ thứ 17, những nhà truyền giáo
người Anh đã đưa khoai tây đến nhiều nơi ở Châu Á, thế kỷ thứ 19 những nhà
truyền giáo người Bỉ cũng giới thiệu khoai tây tại Công Gô. Tuy vậy, việc sử dụng
khoai tây làm lương thực ở các nước nhiệt đới vẫn cịn hạn chế vì những khó khăn
trong sản xuất và bảo quản khoai tây cịn thấp.
Từ một loại khoai tây ban đầu (có tên khoa học là Solanum tuberosum. l)
trồng để ăn, đến nay người ta đã tạo ra hơn 2000 giống khoai tây gieo trồng với
năng suất và phẩm chất khác nhau. Hiện nay cây khoai tây được trồng rộng rãi ở
125 nước trên thế giới.
1.1.2. Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới
Khoai tây là loại cây lương thực quan trọng đứng thứ 4 về sản lượng sau lúa
mì, ngơ, lúa nước. Chính vì vậy cây khoai tây hiện nay được trồng rất rộng rãi trên
thế giới và phát triển mạnh ở Châu Âu, Châu Á.
Trong năm 2016, sản lượng khoai tây trên thế giới là 377 triệu tấn (FAO,

2006), dẫn đầu là Trung Quốc với trên 26% sản lượng toàn cầu. Những nước sản
xuất khoai tây lớn khác bao gồm liên minh Châu Âu, Ấn Độ, Nga, Uraine và Mỹ.
Sản lượng đang gia tăng đáng kể ở Đông và Nam Châu Á.
Ngành khoai tây thế giới đang chứng kiến sự thay đổi lớn. Cho đến đầu
những năm 1990 hầu hết khoai tây chỉ được trồng và tiêu thụ ở Châu Âu, Bắc Mỹ
và các nước Liên Xơ cũ, kể từ đó sản lượng khoai tây đã bắt đầu tăng mạnh ở Châu
Á, Châu Phi và Châu Mỹ Latinh nơi sản lượng từ dưới 30 triệu tấn những năm 1960
lên tới 165 triệu tấn trong năm 2007. Châu Á và Châu Âu là khu vực sản xuất khoai
tây lớn của thế giới, chiếm hơn 80% sản lượng của thế giới trong năm 2016.

3



Hình 1: Sản lượng khoai tây trên thế giới
(Nguồn: FAO, 2016)
1.1.3. Tình hình sản xuất khoai tây trong nước
Khoai tây được đưa vào Việt Nam từ cuối thế kỷ 19 bởi người Pháp. Người
ta quen gọi là khoai tây do nó được mang qua từ phương tây. Là cây trồng mùa
đông, khoai tây là lương thực quan trọng thứ hai của đồng bằng sông Hồng sau lúa.
Hiện tại khoai tây được trồng chủ yếu ở Đà Lạt, Đơn Dương, và vùng đồng bằng
bắc bộ. Diện tích thống kê tại đồng bằng bắc bộ cho thấy khoảng 40.000 hecta
khoai tây được trồng vào vụ đông xuân (Syngenta, 2016).
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Vào mùa đơng nhiệt độ
xuống 15-250c ở miền bắc và 15 -280c ở Đà Lạt, Đơn Dương Lâm Đồng rất thích
hợp cho khoai tây sinh trưởng và phát triển. Về năng suất các nhà nghiên cứu cho
rằng năng suất ở Việt Nam có thể đạt 40 tấn/ha tuy nhiên thực tế năng suất bình
qn khoảng 20-25 tấn/ha do nhiều ngun nhân trong đó chủ yếu là do chất lượng
củ giống chưa tốt.
So với các cây trồng khác, khoai tây có ưu thế hơn hẳn về thời vụ, năng suất
và giá trị sử dụng cho nên việc sản xuất khoai tây của nước ta trong những năm gần
đây có xu hướng tăng, mang lại nguồn thu nhập khá cho các hộ nông dân, một phần

4


cũng nhờ việc bảo đảm đầu ra cho người dân của các công ty chế biến như Pepsico
Việt Nam, Orion Việt Nam….
1.1.4. Tình hình sản xuất khoai tây tại Lâm Đồng
Được thiên nhiên ưu đãi về khí hậu, đất đai thành phố Đà Lạt và một số
huyện phụ cận như Lạc Dương, Đơn Dương, Đức Trọng sản xuất được khoai tây
quanh năm, hàng năm với diện tích sản xuất từ 1.350 – 1600 ha/năm, Năng suất

trung bình đạt từ 21 – 25 tấn/ha, sản lượng từ 30.000 – 34.000 tấn. trong đó vụ
Đơng Xn (trồng tháng 10 dương lịch năm trước, thu hoạch tháng 1 – 2 năm sau)
được trồng nhiều nhất với diện tích trung bình khoảng 1000 – 1.250 ha một năm,
năng suất đạt 23 – 25 tấn/ha, sản lượng từ 23.030 – 29.000 tấn (Sở NN & PTNT,
2017).
Tuy diện tích canh tác nhỏ hơn vùng đồng bằng bắc bộ rất nhiều nhưng có ưu
thế trồng được quanh năm. Hiện nay diện tích canh tác khoai tây cũng như năng
suất đang tăng do sự vào cuộc của các công ty chế biến lơn như Pepsico Việt Nam,
Orion Vina…, không những cam kết bao tiêu khoai tây của người nơng dân với giá
cố định mà cịn hỗ trợ về giống phân bón thuốc bảo vệ thực vật và kỹ thuật cho
người dân góp phần phát triển ngành khoai tây trên địa bàn tỉnh.
Sản lượng khoai tây sản xuất trong tỉnh Lâm Đồng có hợp đồng tiêu thụ với
nơng dân là 30% - 40%, có giá cả ổn định, do các công ty Orion, Pepsico, các doanh
nghiệp trong chuỗi liên kết sản xuất rau an tồn. Cụ thể cơng ty Orion Vina 4.818
tấn, công ty Pepsico 3.938 tấn, các doanh nghiệp trong chuỗi liên kết 3.576 tấn với
giá cả ổn định từ 8.500 – 10.000 đồng/kg (Sở NN & PTNT, 2017)
Bảng 1: Tình hình sản xuất khoai tây tại Lâm Đồng từ 2014 - 2017
Năm

Diện tích (ha)

Năng suất (tấn/ha)

Sản lượng (tấn)

2014

1.357

20,8


29.498

2015

1.570

20.97

38.424

2016

1.471

20.89

31.356

2017

1.483

21.06

33.224

(Nguồn: Sở NN & PTNT, 2018)
1.2. Đặc tính thực vật học
Thân: Thân cây khoai tây bao gồm thân trên, thân ngầm và củ, thời gian đầu

thân mọc đơn và về sau phân thành các nhánh.
5


Lá: Lá cây khoai tây bao gồm 2 đến 4 cặp lá sơ cấp ở phần giữa thân và một
lá ở cuối, ở cuống của những lá sơ cấp là những lá nhỏ hơn gọi là lá thứ cấp và
không đều nhau trên thân. Những lá mới nhú hoặc lá sau lá thứ cấp cũng mọc ra dọc
thân. Tuỳ vào giống lá có thể có các kiểu hình như: dài và ngắn, cứng rủ xuống hay
lan rộng, lá có thể có lơng, màu sáng hay tối, nhăn hay phẳng mịn.
Củ: Đây là phần phình to của thân ngầm cây khoai tây, củ khoai tây bao
gồm: mắt củ nơi chồi nhô ra, tập trung nhiều ở đỉnh củ. vỏ củ bao gồm ba lớp, lớp
ngồi cùng gọi là biểu bì và lớp trong gọi là peridem, lớp peridem chứa sắc tố tạo
nên màu sắc chu củ khoai tây, cuối cùng là lớp tiếp giáp với phần thịt củ chứa hầu
hết các chất dinh dưỡng tích lũy.
Hoa và quả: Hoa khoai tây cụm hoa hình sao được chia làm hai phần, cuống
hoa và nhị hoa. Hoa khoai tây có nhiều màu như trắng, hồng, xanh, tùy vào giống.
Hoa khoai tây được thụ phấn chéo nhờ bởi côn trùng. Sau khi thụ phấn thì cây khoai
tây hình thành quả nhỏ màu xanh, mỗi quả chứa khoảng 300 hạt (Cường, 2009)

Hình 2: Đặc điểm thực vật học cây khoai tây
(Nguồn: USAID, 2011)

6


1.3. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh cây khoai tây
1.3.1. Đất
Cây khoai tây có thể trồng ở nhiều loại đất từ đất cát cho đến đất thịt nặng
nhưng loại đất lý tưởng cho việc trồng khoai tây là loại đất có cấu trúc tốt, tơi xốp,
thốt nước tốt và có khả năng thơng khí mạnh. tốt nhất là đất thịt nhẹ. Khoai tây

thích hợp với đất pH 5.3 – 6.
1.3.2. Khí hậu
Nhiệt độ:
Cây khoai tây là cây có nguồn gốc từ vùng ơn đới nên ưa khí hậu ơn hồ từ
18 đến 25oC, các thời kỳ và bộ phận khác nhau yêu cầu nhiệt độ khác nhau, rễ phát
triển ở nhiệt độ từ 10 đến 35oC nhưng tối thích ở 15-20oC, lá và thân ngầm phát
triển ở 7-30oC và tối thích ở 20 -25oC. Nhiệt độ đất càng mát thì tốc độ và số lượng
củ được hình thành càng nhiều, nhiệt độ tối thích cho q trình hình thành củ là
khoảng 15-20oC.
Trong thời kỳ sinh trưởng sinh dưỡng, cây khoai tây có thể chịu được những
nhiệt độ khác nhau trong phạm vi tương đối rộng. Nhưng ở thời kỳ sinh thực thì cây
khoai tây sợ nóng và rét.
Thời kỳ phát triển thân lá cây khoai tây có thể chịu được nhiệt độ tương đối
cao (trên 20oC), nhưng khi củ bắt đầu hình thành và phát triển thì cần nhiệt độ tương
đối thấp. Nếu nhiệt độ cao có thể có tác động tương đối xấu đến củ và có thể trở
thành ngun nhân gây ra hiện tượng thối hóa giống khoai tây.
Nhiệt độ tốt nhất cho thân lá phát triển là 18oC. Nhiệt độ đất thích hợp cho củ
phát triển là từ 16 – 17oC. Nhiệt độ cao trên 25oC thì các đốt thân dài ra, lá nhỏ lại,
tác dụng quang hợp giảm đi rõ rệt, tốc độ hình thành củ giảm xuống, q trình tích
lũy chất vào củ bị trở ngại.
Khi nhiệt độ giảm xuống dưới 7oC thì cây ngừng sinh trưởng. Nếu nhiệt độ
xuống thấp dưới -100c thì thân lá khoai tây bị chết rét.
Củ khoai tây được cất giữ và đi qua thời kỳ ngủ nghỉ thì có thể nảy mầm tốt
ở 4oC.
Mầm khoai tây sinh trưởng tốt ở 14oC. Nếu nhiệt độ cao lên tới 29-30oC thì
quá trình hơ hấp tăng lên, chất dinh dưỡng bị tiêu hao nhiều và gây ảnh hưởng xấu
cho quá trình sinh trưởng (Nguyễn Đức Cường, 2009)
7



Ánh sáng:
Khoai tây là cây ưa sáng. Ánh sáng yếu và thiếu làm cho mầm vươn dài,
mầm có màu trắng hoặc vàng úa. Ánh sáng không đầy đủ, cây sinh trưởng yếu, lá
nhỏ, dẫn đến năng suất và chất lượng giảm. Hầu hết các giống khoai tây đều yêu
cầu thời gian chiếu sáng ngày dài để phát triển thân lá và xúc tiến nở hoa. Nếu để
ánh sáng chiếu vào củ sẽ làm củ bị xanh làm giảm giá trị sản phẩm vì vậy trong kỹ
thuật canh tác khoai tây ta có biện pháp vun luống đê tránh củ khoai tây tiếp xúc
trực tiếp với ánh sáng mặt trời.
1.3.3. Vai trị của phân bón đối với cây khoai tây
Khoai tây là cây trồng có nhu cầu dinh dưỡng rất cao so với các cây rau màu
khác vì là câu lấy củ, khối lượng thân lá lớn, sinh khối lớn.
Khơng có cơng thức chung cho việc bón phân cho cây khoai tây, tùy vào đặc
tính giống, hàm lượng chất dinh dưỡng tích lũy trong củ, hàm lượng chất dinh
dưỡng sẵn có trong đất mà điều chỉnh lượng phân bón riêng.
Tỷ lệ phân bón tiêu biểu cho cây khoai tây:
Nitrogen: 125-150 kg/ha (N)
Phosphorous: 125-150 kg/ha (P2O5)
Posstasium: 250-300 kg/ha (K2O)
Bên cạnh đó cây khoai tây cịn có nhu cầu đối với các ngun tố trung vi
lượng khác như mangan, kẽm, molipden, boron…(Yara, 2018)
Tùy từng thời kỳ mà nhu cầu dinh dưỡng của cây khoai tây khác nhau, thừa
hay thiếu mỗi nguyên tố đều có ảnh hưởng đến q trình sinh trưởng phát triển và
năng suất cây khoai tây.
Nito (N): nito quan trọng trong thúc đẩy sinh trưởng và mang lại sản lượng
cao. Nó rất cần thiết trong quá trình phát triển lá, củ và hình thành năng suất. Đạm
giúp bảo đảm quá trình quang hợp tối ưu trong lá. Cung cấp đầy đủ đạm ở giai đoạn
đầu phát triển giúp xây dựng tổng thể kích thước bộ tán lá. Ở giai đoạn sau đạm
giúp duy trì màu xanh của tán lá và tối đa hóa năng suất. Thiếu hụt Nito lá khoai tây
sẽ nhợt nhạt, xanh nhạt, lá nhỏ và rụng sớm. Cây cịi cọc và ít chồi. Năng suất giảm
do ít củ được hình thành.

Photpho (P2O5): photpho rất quan trọng trong quá trình hình thành rễ và phát
triển mầm, cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cây như hấp thu và vận
8


chuyển sắt mà rất quan trọng cho quá trình quang hợp. Ở giai đoạn hình thành tia
củ, sự cung cấp đủ lượng phospho giúp tối ưu số tia củ được hình thành. Phospho
cần thiết trong thành phần của quá trình tổng hợp tinh bột, vận chuyển và dự trữ.
Thiếu hụt phospho các lá già quăn hướng lên trên và có thể phát triển nhiều đốm
hoạt tử ở mép lá. Ở củ xuất hiện những vết gỉ nâu và thân cây ngắn mỏng.
Kali (K2O): cây khoai tây hấp thu một lượng lớn kali trong suốt quá trình
sinh trưởng phát triển. Kali đóng vai trị quan trọng trong việc kiểm sốt tình trạng
nước trong cây và sự tập trung các ion trong tế bào, trong đó có khí khổng. Việc
cung cấp đầy đủ kali giúp nâng cao sự cứng vững của tế bào, giúp nâng cao sức
chống chịu với điều kiện bất lợi. Ngồi ra kali cịn ảnh hưởng đến q trình vận
chuyển chất dinh dưỡng và sự di chuyển đường từ lá đến củ. Sự thiếu hụt kali làm lá
chuyển từ màu xanh đậm sang màu xanh ánh kim, sau đó xuất hiện những vết hoạt
tử màu nâu ở mép lá và nhanh chóng lan rộng ra tồn bộ lá, các lá uốn cong xuống
và chóp lá gợn sóng, tán lá rủ xuống và chết hạn chế quá trình phát triển. Củ xuất
hiện đốm đen và khi cắt ra sẽ hóa đen nhanh chóng (Yara, 2018).
1.3.4. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây khoai tây
Cây khoai tây có thời gian sinh trưởng phát triển ngắn thường kéo dài từ 80
đến 150 ngày từ khi trồng đến khi thu hoạch tuỳ vào giống. Các giai đoạn sinh
trưởng phát triển dựa vào sự phát triển của củ (hình 3).
Giai đoạn 1: Củ nảy mầm
Khi củ bắt đầu nảy mầm cũng chính là lúc q trình ngủ nghỉ kết thúc và gia
tăng mạnh mẽ quá trình trao đổi chất, mầm mọc ra từ mắt củ.
Giai đoạn 2: Quá trình sinh trưởng
Tất cả các cơ quan sinh dưỡng của cây được hình thành bao gồm thân, lá, rễ.
Giai đoạn 1 và 2 diễn ra trong khoảng từ 30 đến 70 ngày tuỳ thuộc vào nhiệt độ đất,

các yếu tố môi trường khác, tuổi sinh lý của củ, và đặc điểm của giống.
Giai đoạn 3: Hình thành củ
Xấp xỉ 30 đến 60 ngày sau trồng, tỉa củ bắt nguồn từ phần chồi bên của phần
thân ngầm dưới mặt đất, khi các điều kiện thuận lợi cho việc hình thành tia củ thì
các thân ngầm dừng việc kéo dài và các tế bào ở đầu thân ngầm phình to ra và phân
chia theo chiều dọc.

9


Giai đoạn 4: Giai đoạn phát triển củ
Trong quá trình phình to ra củ tích luỹ lượng lớn cacbonhydrat (phần lớn là
tinh bột) và một lượng protein đáng kể, sự phát triển của củ làm giảm quá trình trao
đổi chất chung của cây khoai tây.
Giai đoạn 5: Sự chín của củ
Củ khoai tây được thu hoạch từ 90 đến 160 ngày sau khi trồng tuỳ vào giống,
khu vực sản xuất. Tinh bột thường chiếm 20% trọng lượng tươi củ trưởng thành.
Sau khi phần thân trên mặt đất chết vỏ củ dày lên và cứng lại giúp bảo vệ củ khỏi
các tác nhân bên ngoài và ngăn chặn sự xâm nhậm của mầm bệnh vào củ.
Giai đoạn 6: Thời kỳ ngủ nghỉ
Trong thời kỳ này củ khơng có sự tăng trưởng rõ rệt, các hoạt động trao đổi
chất các quá trình sinh lý bị triệt tiêu trong quá trình ngủ nghỉ (Nguyễn Đức Cường,
2009).

Hình 3: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây khoai tây
(Nguồn: Pepsico Foods)

10



1.4. Kỹ thuật canh tác khoai tây
1.4.1. Thời vụ
Cây khoai tây là cây trồng ơn đới thích hợp với nhiệt độ lạnh. Ở Việt Nam
chúng ta có một mùa đơng lạnh ở các tỉnh phía bắc và nhiệt độ mát quanh năm tại
Lâm Đồng.
Thời vụ trồng khoai tây ở các tỉnh phía bắc là vào vụ đơng-xn từ tháng 10
đến tháng 11 dương lịch, tránh thiệt hại đầu mùa do mưa lớn cuối tháng 10 nên điều
chỉnh thời vụ sang tháng 11 và thời điểm này là vụ đơng chính vụ nên cũng hạn chế
được sự hoạt động của vi khuẩn gây chết héo xanh do nhiệt độ thấp (Trịnh Văn My
và cs., 2017).
Tại Lâm Đồng có thể trồng khoai tây quanh năm, tuy nhiên, thuận lợi nhất là
vào mùa khô để tránh thối củ hay sương muối vào mùa mưa.
1.4.2. Chọn giống khoai tây
Hiện nay tại Lâm Đồng chủ yếu canh tác các giống 07, PO3, Atlantic,
FL2215, FL 2027. 95% lượng giống khoai tây được sản xuất từ củ giống, trong đó
lượng củ giống nhập khẩu từ cơng ty Orion và Pepsi chiếm 27% lượng giống phục
vụ sản xuất của tỉnh, 5% giống nuôi cấy mô do 5 cơ sở ni cấy ở Đà Lạt cung cấp
cịn lại 68% người dân tự để giống (Sở NN & PTNT, 2017).
Giống 07, PO3 có khăng kháng bệnh mốc sương khá, nhưng chịu nhiệt kém
chủ yếu dùng để ăn tươi.
Các giống Atlantic, FL2215, FL2027 đang được các công ty chế biến như
Orion Vina, Pepsico ký hợp đồng sản xuất thu mua với nông dân.
Giống Atlantic: Cây sinh trưởng mạnh, năng suất cao, trung bình 20-30
tấn/ha, khả năng kháng mốc sương trung bình, hàm lượng chất khô trong củ cao,
đường khử thấp
Giống FL 2027: Cây sinh trưởng mạnh, năng suất cao, thời gian sinh trưởng
100 – 120 ngày, khả năng kháng bệnh mốc sương kém.
Giống FL 2215: Trung tính, giữ giống Atlantic và giống FL 2027.
Khi chọn củ đem đi trồng nên chọn những củ có các tiêu chuẩn: củ ngun
vẹn, khơng có sâu bệnh hại, (đặc biệt khơng có sâu đục củ, bệnh ghẻ, ung thư, thối


11


khô, thối ướt vi khuẩn) củ sạch, khô, khỏe. Củ phải có ít nhất một mầm và mầm
phải khỏe dài từ 0.5 – 3 cm.
Ở chân mầm mới có u rễ, u tia củ, chứ chưa phát triển thành rễ, thành tia củ
vươn dài (loại bỏ những củ khơng có mầm hoặc chỉ có mầm kim, mầm sợi chỉ: có
sức sống kém).
1.4.3. Chọn đất
Đất sử dụng cho trồng khoai tây cần phải tơi xốp, không bị nén để đảm bảo
cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, nước và oxy cho cây. Độ sâu lớp đất canh tác lý tưởng
là 90cm. Lớp đất càng sâu, khả năng giữ nước càng lớn và ngược lại lớp đất càng
nông, nguy cơ thất bại do thiếu nước càng lớn. Nguy cơ này đặc biệt lớn trong giai
đoạn hình thành và phát triển củ.
Cấu trúc đất thích hợp cho cây khoai tây là đất thịt và thịt pha cát vì chúng có
khả năng giữ nước, hình thành cấu trúc ổn định, cung cấp sự thơng khí đầy đủ và ổn
định nhiệt độ cho củ.
Độ dốc cho ruộng canh tác khoai tây dao động 3-12%
Độ thoát nước: chọn đất thoát nước tốt. Đất thoát nước kém hạn chế năng
suất khoai. Quá nhiều nước trong đất làm hạn chế sự di chuyển của oxy trong đất do
vậy hạn chế sự phát triển của rễ, củ, đồng thời làm giảm khả năng hấp thu dinh
dưỡng và tăng nguy cơ tấn công của nấm bệnh.
Chất hữu cơ: hàm lượng chất hữu cơ trong đất quyết định đặc tính lý hóa và
sinh học của đất. Nhìn chung, đất có hàm lượng chất hữu cơ càng cao thì khả năng
cho năng suất càng cao.
1.4.4. Làm đất
Độ sâu lớp đất canh tác được cày 35-40 cm. Tránh cày đất lúc đất còn quá
ướt tốt nhất ở độ ẩm 40-60%. Luống được làm theo hướng vng góc với độ dốc
của ruộng.

Đất cần cày bừa kỹ cho đến khi khơng cịn rễ của cỏ dại. Thông thường đất
được cày bừa 3 lần để đất mềm, thốt nước tốt, thống khí.
Đất cần loại bỏ hết sỏi đá, đá có thể làm tổn thương củ khoai tây gây biến
dạng trong quá trình thu hoạch

12


Đất sau khi chuẩn bị kỹ thì tiến hành lên luống, việc lên luống được thực
hiện bằng máy. Luống cao 15cm rộng từ 75-90cm đối với luống đơn và từ 90 đến
100 cm đối với luống đôi, luống giúp cây khoai tây tránh bị ngập úng.

Hình 4: Lên luống
(Nguồn: Pepsico Foods, 2018)
1.4.5. Kỹ thuật trồng cây khoai tây
Rạch hàng trên mặt luống, rải phân chuồng mục và lân vào rãnh và phần đạm
với kali phải bón cách củ 15 cm (tức là củ cách củ 30 cm thì bón vào giữ khoảng
cách giữ hai củ).
Đặt củ giống hay miếng bỏ vào rạch, chú ý không để củ giống tiếp xúc với
phân.
Đối với luống đơn trồng: trồng hàng cách hàng 70-90 cm cây cách cây 30-35
cm
Đối với luống đôi: trồng hàng cách hàng 40 cm, cây cách cây 30-35 cm.
Trồng so le nhau, mẫu độ 45.000 mầm/ha.
Độ sâu trồng là từ 10-15 cm so với bề mặt luống, tỷ lệ giống khoai tây cần
trồng cho một hecta là từ 2-2.5 tấn.
Kỹ thuật lấp đất: lấp đất kín củ, kín phân bón, dùng đất nhỏ và phủ dày 5 cm,
không được hở mầm (nếu hở mầm khoai tây sẽ không mọc được), nếu đất đủ ẩm thì
chỉ sau 7 đến 10 ngày khoai tây nhú khỏi mặt đất.


13


Hình 5: Gieo giống
(Nguồn: Pepsico Foods, 2018)

Hình 6: Lấp khoai
(Nguồn: Pepsico Foods, 2018)
1.4.6. Bón phân
Lượng phân bón:
Tổng số phân bón cho 1 ha gồm:
- Phân chuồng hoai mục 40 m3
14


- Vôi bột: 800-100 kg
- Hữu cơ vi sinh: 1000 kg
- 180 kg N – 150 kg P2O5 – 200 kg K2O – 40 kg MgSO4
Cách bón phân:
- Bón lót: Rải tồn bộ lượng vơi, canxi hypochlorite phay đều. Sau đó chia
luống, xẻ rạch bỏ tồn bộ lượng phân chuồng, phân hữu cơ vi sinh, MgSO4, phân lân 1/4
phân đạm (N) và 1/4 phân kali (K2O) đảo trộn đều, xong lấp đất, tưới đẫm, để 2 – 3 ngày
sau mới trồng.
- Bón thúc lần 1: Vào thời điểm 7-10 ngày sau khi cây mọc với bón 2/4
lượng N, 1/4 lượng K2O, kết hợp xăm xới, làm cỏ và vun nhẹ.
- Bón thúc lần 2: 35-40ngày sau mọc với tồn bộ lượng phân đạm và kali
còn lại, kết hợp làm cỏ, vun luống cao thêm 5-10cm. Chú ý vun đầy gốc cây, tránh
để gốc cây trũng, hở củ.
- 2-3 ngày sau mỗi lần bón thúc phân đạm, phun bổ sung phân vi lượng có
chứa Mg, Cu, Mn, Fe, Mo.

- Bổ sung thêm phân bón lá có hàm lượng kali cao ở giai đoạn 50-60ngày
sau trồng.
1.4.7. Tưới nước
Độ ẩm đất có thể là yếu tố qua trọng nhất cho chất lượng và năng suất củ
khoai tây. Việc tưới tiêu cần được thực hiện thường xuyên. Tăng trưởng thứ cấp
hoặc nứt củ xảy ra khi cây bị sốc nước do việc tưới tiêu hay mưa. Có thể áp dụng
nhiều biện pháp tưới tiêu cho cây khoai tây như tưới phun sương qua béc, tưới nhỏ
giọt, tưới rãnh. Độ ẩm cần được giữ hợp lý cho đến khi củ già. Việc quản lý tưới
tươi quyết định sự hiệu quả của bộ rễ, đất không được phép khô thấp hơn 65% độ
ẩm đồng ruộng, đô ẩm thích hợp cho cây khoai tây là từ 70%-80% (USAID, 2011).
Độ ẩm trên mức độ ẩm đồng ruộng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và
năng suất khoai tây.
1.4.8. Vun luống
Vun luống rất quan trọng vì nó tạo ra không gian đầy đủ và thuận lợi cho củ
phát triển. Có 2 lần vun luống:
Vun luống lần 1: 7-10 ngày sau khi cây mọc. Dùng cuốc và xẻng vun đất xốp
lên trên bề luống với độ cao lớp đất vun thêm 5-10 cm. Tất cả các củ sẽ hình thành
giữa củ giống và bề mặt luống sau vun lần 1.
15