Chiến tranh Lê - Mạc 5
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (72.55 KB, 5 trang )
Chiến tranh Lê-Mạc
Chiến sự 1578-1579
Tháng 8 năm 1578, Mạc Kính Điển đem quân vào lấn các huyện
ven sông xứ Thanh Hoa. Quân Mạc Tiến đến Giang Biểu, Trịnh
Tùng sai Trịnh Bách đem quân vượt sông phục sẵn ở núi Phụng
Công, đánh nhau to với quân Mạc ở cầu Phụng Công. Quân Lê
tập trung súng bắn vào, quân Mạc chết rất nhiều. Mạc Kính Điển
liền rút quân về Thăng Long.
Tháng 11 năm đó, Mạc Ngọc Liễn được lệnh đem quân đánh
chúa Bầu các châu huyện ở Tuyên Quang và Hưng Hoá, đến
châu Thu và châu Vật. Chúa Bầu Vũ Công Kỷ tung quân đánh,
quân Mạc thất bại rút về.
Tháng 8 năm 1579, Mạc Kính Điển lại đem quân vào đánh
Thanh Hoa, cướp phá vùng ven sông, đến sông Tống Sơn, phủ
Hà Trung, đánh vào xã Chương Các. Trịnh Tùng sai Đặng Huấn
đốc quân chống quân Mạc ở Thái Đường và Trịnh Văn Hải làm
tiên phong đánh vào núi Kim Âu. Đặng Huấn thúc quân tiến
ngầm đến địa phương Tống Sơn, ra Mục Sơn ở sông Bình Hoà,
chặn phía sau quân Mạc. Quân Mạc thua to phải rút về.
Đây là lần nam tiến cuối cùng của Mạc Kính Điển.
Chiến sự 1580-1583
Tháng 8 năm 1580, Mạc Mậu Hợp sai Nguyễn Quyện, Mạc
Ngọc Liễn cùng Hoằng quận công đem quân vào đánh Thanh
Hoa, cướp lấy tiền của, súc vật các huyện dọc sông rồi rút về.
Tháng 11 năm đó, Mạc Kính Điển qua đời. Lực lượng quân đội
nhà Mạc suy yếu đi nhiều vì thiếu đi người chỉ huy có tầm cỡ và
uy tín. Quyền phụ chính giao cho em út Kính Điển là Ứng
vương Mạc Đôn Nhượng.
Mùa thu năm 1581, Mạc Mậu Hợp sai Mạc Đôn Nhượng đi
đánh các huyện ven sông ở Thanh Hóa. Đôn Nhượng đem quân
vượt biển vào đến huyện Quảng Xương, đóng quân ở núi Đường
Nang.
Trịnh Tùng sai Hoàng Đình Ái thống lĩnh các tướng tiến quân
chống giữ. Đình Ái chia thành ba đạo, cùng Nguyễn Hữu Liêu,
Trịnh Bính, Hà Thọ Lộc làm tả đội chống quân Nguyễn Quyện,
còn Trịnh Văn Hải chống quân Mạc Ngọc Liễn.
Hai bên đánh nhau to. Quân Lê chém hơn 600 quân Mạc, bắt
sống tướng Mạc là Nguyễn Công và Phù Bang hầu. Quân Mạc
đại bại, tan vỡ tháo chạy. Mạc Đôn Nhượng và tướng sĩ thu nhặt
tàn quân về Thăng Long.
Tháng 8 năm 1583, quân Mạc lại vào đánh Thanh Hóa, cướp
phá các huyện ven sông. Trịnh Tùng sai quân đánh lớn ở ngoài
cửa biển, quân Mạc rút chạy về.
Đây là lần nam tiến cuối cùng của Bắc triều.
Nam triều thắng thế
Mạc Mậu Hợp từ nhỏ lên ngôi, khi lớn vẫn dựa vào các hoàng
thân phụ chính, không chú trọng việc chính sự. Sau khi Mạc
Kính Điển qua đời, việc trong ngoài đều trông chờ vào Mạc Đôn
Nhượng cùng các tướng Nguyễn Quyện, Mạc Ngọc Liễn. Uy thế
quân Mạc suy sút nhiều và thường bị thua trận.
Chiến sự 1584-1585
Tháng giêng năm 1584, Trịnh Tùng ra quân đánh các huyện Gia
Viễn, Yên Mô, Yên Khang (Ninh Bình).
Tháng giêng năm 1585, Trịnh Tùng mang quân đi đánh phá các
huyện Mỹ Lương, Thạch Thất, Yên Sơn. Quân Lê tiến tới núi
Sài Sơn thì rút về, Trịnh Tùng để lại viên tỳ tướng là Chiêu quận
công ở chợ Quảng Xá. Quân Mạc đuổi theo đánh, Chiêu quận
công chết tại trận. Trịnh Tùng đem quân về nam.
Chiến sự 1587
Tháng 12 năm 1587, Trịnh Tùng mang quân ra bắc, đến huyện
Mỹ Lương. Mạc Mậu Hợp sai Mạc Ngọc Liễn đem quân ra
huyện Ninh Sơn để đánh vào phía trái tả, Nguyễn Quyện đem
quân ra huyện Chương Đức, vượt sông Do Lễ
[13]
đánh vào bên
phải. Nguyễn Quyện đến sông Do Lễ chia quân phục sẵn ở con
đường nhỏ dưới chân núi để đợi quân Lê tới, định cắt đứt con
đường chở lương của cánh quân Lê phía sau.
Trịnh Tùng đoán biết ý định quân Mạc, bèn chia quân để lại cho
Hà Thọ Lộc, Ngô Cảnh Hựu bảo vệ quân chở lương ở phía sau;
còn Hoàng Đình Ái đem quân ngầm rút nhanh về để giữ Thanh
Hoa; Nguyễn Hữu Liêu, Trịnh Đỗ, Trịnh Đồng, Trịnh Ninh đem
quân ra cầm cự với quân của Mạc Ngọc Liễn. Trịnh Tùng tự
mình cầm đại quân ra đánh Nguyễn Quyện.
Quân hai bên giao chiến, quân Lê thắng lớn. Nguyễn Quyện tự
liệu không thể chống nổi, liền rút chạy; quân Mạc mai phục
cũng vỡ chạy, tranh nhau qua sông, bị chết đuối rất nhiều, vài
trăm người bị quân Lê giết chết.
Mạc Ngọc Liễn nghe tin cánh quân Nguyễn Quyện đã thua,
cũng lui quân về. Quân Lê từ Đốn Thuỷ, tiến đóng ở Hoàng
Sơn, lại tiến đánh Yên Sơn, và Thạch Thất. Sang đầu năm
dương lịch 1588, Trịnh Tùng thu quân và hạ lệnh rút về Thanh
Hóa.
Chiến sự 1588
Sau trận chiến năm 1587, kinh tế nhà Mạc bị tàn phá nghiêm
trọng. Nhằm tính kế phòng thủ lâu dài, tháng 3 năm 1588, Mạc
Mậu Hợp lệnh cho dân các huyện đắp thêm 3 tầng lũy ngoài
thành Thăng Long, từ phường Nhật Chiêu qua Tây Hồ đến Cầu
Dừa, Cầu Dền và Thanh Trì, giáp phía tây bắc sông Nhuệ. Lũy
cao hơn thành Thăng Long vài trượng, đào 3 tầng hào, trồng che
vài chục dặm để phòng bị.
Tháng 12 năm 1588, Trịnh Tùng đem đại binh ra đánh các
huyện của phủ Trường Yên và Thiên Quan. Quân Lê tới Yên
Mô, Yên Khang rồi đến luỹ trại Dương Vũ đóng quân. Sau một
tuần, Trịnh Tùng giả cách rút quân về, để lại kỳ binh và voi
ngựa mai phục ở sau dinh rồi đốt doanh trại để dụ quân Mạc.
Tân quận công, Quỳnh quận công phía quân Mạc ra tiến lên,
phục binh nổi dậy đánh úp, chém được mấy trăm quân Mạc. Tân
quận công, Quỳnh quận công chạy thoát. Trịnh Tùng lại thu
quân rút về Thanh Hóa.
Chiến sự 1589
Mùa thu năm 1589, Mạc Đôn Nhượng thống suất quân bốn trấn,
định ngày cùng tiến đến Yên Mô, hẹn giao chiến với quân Nam
triều.
Trịnh Tùng sai Nguyễn Hữu Liêu đem 15.000 quân tinh nhuệ và
200 cỗ khinh kỵ, đi ngầm trong đêm tối tới vùng chân núi tìm
các hang động, khe suối và những nơi có lau sậy mà mai phục
để đợi quân Mạc; Trịnh Đỗ, Trịnh Đồng, Trịnh Ninh đem quân
chặn hậu; Ngô Cảnh Hựu đem quân chở lương thực, thu nhặt rút
trước vào núi Tam Điệp để lừa quân Mạc tưởng là lui quân về.
Mạc Đôn Nhượng không biết kế lừa, nhân có nhiều quân bèn
thúc tiến đánh. Đến chỗ hiểm ở núi Tam Điệp, Trịnh Tùng tung
đại quân đánh ra, chém được hơn 1.000 quân Mạc, bắt sống
được hơn 600 người. Quân Mạc tan vỡ chạy về Thăng Long.
Trịnh Tùng cũng đem quân về Thanh Hóa
