Chủ đề ĐẠI VIỆT DƯỚI THỜI NHÀ TRẦN ( Thế kỉ XIII- XIV )
(Thực hiện trong 8 tiết từ tiết 22 đến 29)
A/ YÊU CẦU CẦN ĐẠT CỦA CHỦ ĐỀ
1, Kiến thức:
- Trình bày những nét chính về chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý dẫn tới sự sụp đổ của
triều đại Lý. Trần Cảnh lên ngôi vua, thiết lập triều đại Trần. Biết những nét chính về tổ
chức bộ máy nhà nước, quân đội thời Trần (quy củ hơn thời Lý)
- Biết được sức mạnh quân sự của quân Mông - Nguyên và quyết tâm xâm lược Đại Việt
của chúng qua những tư liệu lịch sử cụ thể. Trình bày những nét chính về diễn biến ba lần
kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên. Nêu và giải thích được nét độc đáo về
nghệ thuật quân sự trong các cuộc kháng chiến. Trình bày nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa
lịch sử và bài học kinh nghiệm của cuộc kháng chiến.Đánh giá được vai trò của các anh
hùng dân tộc gắn liền với cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm
- Trình bày được nét chính về sự phát triển kinh tế, văn hóa thời Trần
2. Thái độ
-Giáo dục cho học sinh ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí dũng cảm của quân và dân ta
trong cuộc kháng chiến, cũng như trong công cuộc xây dựng đất nước. Giáo dục lòng tự
hào về truyền thống của dân tộc ta. Biết ơn các anh hùng cách mạng
3. Kĩ năng
- Rèn luyện kỉ năng trình bày giới thiệu vè các sự kiện, nhân vật lịch sử
- Học diễn biến các trận đánh bằng cách chỉ lược đồ. Đọc và vẽ lược đồ. Phân tích, đánh
giá, nhận xét các sự kiện lịch sử.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung: năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực sáng
tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác
- Năng lực chuyên biệt
+ Trình bày diễn biến bằng lược đồ.
+ Phân tích, đánh giá nhận xét các nhân vật lịch sử.
+ Vận dụng kiến thức thực hành.
B. MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ NĂNG LỰC ĐƯỢC HÌNH THÀNH
Nội dung

Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Vận dụng cao
I.Sự thành -Biết được sự -Trình bày được -Vẽ được bộ máy
Đánh giá được
lập nhà
ra đời của những nét chính nhà nước thời Trần chính sách quân đội
Trần và sự triều đại nhà về tổ chức bộ
-So sánh với bộ máy nhà Trần và liên hệ
cũng cố
Trần
máy nhà nước, nhà nước, quân đội, chính sách quân đội
chế độ
- Biết được tên pháp luật, tổ
pháp luật thời Trân nước ta hiện nay
phong kiến gọi pháp luật chức quân đội
với thời Lý
tập quyền thời Trần
thời Trần
-Biết được tổ
chức quậ đội
nhà TRần


Nội dung
II.Các
cuộc kháng
chiến
chống giặc

ngoại xâm
dưới thời
Trần

Nhận biết
-Biết được sức
mạnh quân sự
của Mông –
Nguyên và âm
mưu quyết tâm
xam lược Đại
Việt Của chúng
-Biết các trận:
Đông Bộ Đầu,
Chương
Dương,
Hàm
Tử, trận Vân
Đồn,
Bạch
Đằng

Thông hiểu
- HS trình bày
được
cuộc
kháng
chiến
chống
xâm

lược
Mông
Nguyên
của
nhà Trần
- Hiểu được
nguyên
nhân
tháng lợi và ý
nghĩa lịch sử

Vận dụng
- Tường thuật trên
lược đồ cuộc kháng
chiến chống quân
xâm lược Mông Nguyên
-Giải thích được
nét độc đáo về nghệ
thuật quân sự trong
các cuộc kháng
chiến

Vận dụng cao
- Dựa vào lược đồ
câm, HS tường
thuật diễn biến cuộc
kháng chiến chống
quân xâm lược
Mông -nguyên, liên
hệ văn thơ thời Trần:

hịch tướng sĩ
- Đánh giá công lao
to lớn của các vị anh
hùng dân tộc

III, Tình
- Biêt được tình
hình kinh hình kinh tế
tế văn hóa thời Trần
thời Trần

HS trình bày
được những
thay đổi về văn
hóa thời Trần

-Giải thích tại sao
văn hóa thời Trần
phát triển mạnh và
mang đậm lòng
yêu nước, niềm tự
hào dân tộc

So sánh được sự
khác nhau về sự
phát triển tôn giáo
giữa thời Trần và
thời Lý

C. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Câu hỏi nhận biết:
- Cho biết nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào?
- Trình bày nội dung pháp luật nhà Trần
- Nêu chính sách quân đội thời Trần
- Quân Mông Cổ âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?
- : Khi được tin quân Mông Cổ xâm lược nước ta, vua Trần đã làm gì?
- Sau khi biết tin quân Nguyên có ý định xâm lược Đại Việt nhà Trần đã làm gì?
- Sau chiến tranh tình hình nông nghiêp, thủ công nghiêp, thương nghiệp
- Sau chiến tranh xã hội có mấy tầng lớp cư dân? Đời sống của họ ra sao?
- Đời sống văn hóa thời Trần có những điểm nào nổi bật?
2. Câu hỏi thông hiểu
- Quân đội thời Trần được tuyển dụng theo chính sách nào?
- Nhận xét bộ Quốc triều hình luật thời Trần so với bộ Hình thư
- Trước khi đem quân xâm lược nước ta vua Mông Cổ có hành động gì? Thái độ của nhà
Trần ra sao?


-

Năm 1279 Vua Nguyên Xâm Lược Đại Việt nhằm mục đích gì? Chúng đã thực hiện
như thế nào?
- Tại sao Quân Nguyên lại đánh Đại Việt lần thứ 3? Lân này chúng huy động lực lượng
như thế nào?
- Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ trên lược đồ
- Hãy nêu những sự kiện củ thể biểu hiện tinh thần quyết tâm chống giặc của quân ta
trong cuộc kháng chiến lần thứ nhât?
- Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên trên lược đồ
- Trình bày diễn biến, kết quả, ý nghĩa trận Vân Đồn
- Vì sao cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông giành thắng lợi?
- Những biểu hiện nào chứng tỏ các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đã tích

cực chủ động tham gia kháng chiến.
Căn cứ vào đâu để nói rằng: Nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo cho 3 cuộc kháng chiến?
- Trình bày diễn biến, kết quả, ý nghĩa của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược
Mông – Nguyên thời Trần?
- Thắng lợi của quân dân ta trong 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược MôngNguyên có ý nghĩa gì?
- Qua tìm hiểu em thấy thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có
điểm gì mới?
3. Câu hỏi vận dụng
- Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời trần? So sánh với bộ máy nhà nước thời LÝ
- Sự phân hoá tầng lớp thời Trần có gì khác so với thời Lý?
- Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện sự phân hoá trong xã hội thời Trần.
- Vì sao thời Trần, Nho giáo ngày càng phát triển và địa vi nho
- So sánh quân đội nhà Trần với quân đội thời lý
- Đánh giá cách đánh quân Nguyên của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai
- Cách đánh giặc độc đáo, sáng tạo của nhà Trần trong 3 cuộc kháng chiến là gì?
- Em hãy lập bảng thống kê về cuộc kháng chiến chông Mông – nguyên của nhân dân ta
- Nhận xét gì về chủ trương phát triển nông nghiệp của nhà Trần?
- So sánh đời sống văn hóa thời Trần với thời Lý
4. Câu hỏi vận dụng cao
- Chính sách quân đội nhà Trần có ảnh hưởng như thế nào đến công cuộc bảo vệ đất nước
- Em hãy cho biết việc tổ chức quân đội của nước ta hiện nay có điểm gì giống so với
thời Trần?
- Tìm hiểu về chế độ Thái Thượng Hoàng và tác dụng của nó?
- Nêu cách đánh giặc của nhà Trần trong lần thứ ba chống quân Nguyên ? Có gì giống và
khác so với hai lần trước ? So sánh với cách đánh của Ngô Quyền năm 938?
- Đánh giá công lao của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông
Nguyên
- Bài học lịch sử từ 3 lần chiến thắng xâm lược Mông Nguyên ?



- Bài học về sự đoàn kết vua tôi trong ba lần kháng chiến chống quân Mông Nguyên
có thể được vận dụng trong việc đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong cuộc đấu
tranh bảo vệ chủ quyền biên giới biển, hải đảo hiện nay như thế nào?
- Sự phát triển của các làng nghề thủ công thời Lý, Trần có mỗi quan hệ như thế nào với
các làng nghề thủ công hiện nay? Theo em phải làm gì để giữ gìn và phát triển các nghề
thủ công đó?
D. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ
Nội dung

Hình thức
tổ chức dạy
học
I. Sự thành - Dạy học tại
lập nhà
lớp
Trần và sự - HTKTĐ:
cũng cố chế qua kết quả
độ phong
hoạt động
kiến tập
nhóm, cá
quyền
nhân, cặp
đôi, thuyết
trình…

II.Các cuộc
kháng
chiến
chống giặc

ngoại xâm
dưới thời
Trần

- Dạy học tại
lớp
- HTKTĐ:
qua kết quả
hoạt động
nhóm, cá
nhân, cặp
đôi, thuyết
trình…

Thời
lượng

2

4

Thời
điểm

Nội dung cụ thể

22 -1 Nhà Trần được
thành lập
-2. Nhà Trần xây
dựng bộ máy quan lại

và tổ chức đơn vị
hành chính
23 -3. Pháp luật và quân
đội nhà Trần

24,

1. Âm mưu xâm
lược Đại Việt của
Mông – Nguyên
2, Sự chuẩn bị
kháng chiến của nhà
Trần
25 .3 Các chiến thắng
tiêu biểu
a.Cuộc kháng chiến
lần thứ nhất chống
quân Mông Cổ
(1258)
b.Cuộc kháng chiến
lần thứ hai chống
quân xâm lược
Nguyên (1285)

Thiết bị DH, Học
liệu
-Sơ đồ bộ máy nhà
nước thời lý và thời
Trần
-Máy tính

-Tranh hình chiến
binh thời Trần
-Hình ảnh sách quyển
sách quốc triều hình
luật
-Máy tính
-Tranh ảnh về quân
đội Mông Nguyên
-Tranh ảnh về sự
chuẩn bị của nhà
trần
+Lược đồ diễn biến
lần thứ nhất chống
quân Mông cổ
+Lược đồ diễn biến
cuộc kháng chiến lần
thứ hai chông quân
Nguyên 1285
+Lược đồ chiến
thắng Bạch Đằng


III, Tình
hình kinh
tế văn hóa
thời Trần

- Dạy học tại
lớp
- HTKTĐ:

qua kết quả
hoạt động
nhóm, cá
nhân, cặp
đôi, thuyết
trình

2

26 c. Cuộc kháng chiến
lần thứ 3 chống quân
xâm lược Nguyên
(1287-1288)
Chiến thắng Vân
Đồn; Chiến thắng
Bạch Đằng
27 d.Nguyên
nhân
thắng lợi và ý nghĩa
lịch sử
- LUYỆN TẬP
28, 1.Tình hình kinh tế,
xã hội
29

+ Lược đồ diễn biến
cuộc kháng chiến lần
thứ 3 chống quân
Nguyên
+Lược đồ chiến

thắng Bạch Đằng

-Tranh ảnh: về các
sản phẩm đồ gốm
- Sơ đồ xã hội thời
Trần
2. Sự phát triển văn -Tranh ảnh: các
hóa
công trình kiến trúc
thời Trần

A. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH HỌC TẬP

I.

SỰ THÀNH LẬP NHÀ TRẦN VÀ SỰ CŨNG CỐ CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN
TẬP QUYỀN
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần
đạt được đó là nhận xét được tình hình kinh tế cuối thời Lý, đưa học sinh vào tìm hiểu nội
dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn.
- Thời gian: 2 phút.
- Tổ chức hoạt động: GV cho học sinh xem hình. Yêu cầu HS phát biểu suy nghĩa
trả lời.


- Dự kiến sản phẩm: HS trả lời.
Trên cơ sở đó GV dẫn dắt vào bài mới: Cuối thế kỷ XII- đầu XIII nhà Lý ngày càng suy
yếu: Chính trị Vua quan ăn chơi, triều chính lục đục, Kinh tế suy sụp, mất mùa đói kém

xảy ra liên miên, Xã hội rối loạn, nhân dân nổi dậy ở nhiều nơi.
- Đầu 1226 nhà Lý sụp đổ, nhà Trần thành lập vua quan rất chăm lo đến phát triển đất
nước. Vì vậy ở thời Trần đã đạt nhiều thành tựu rực rõ trên các lĩnh vực. vậy hôm nay
chúng ta cùng tìm hiểu
B.HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1, Nhà Trần được thành lập
Mục tiêu:- Biết được bối cảnh thành lập nhà Trần
- So sánh với bộ máy nhà nước thời Lý để thấy được tổ chức bộ máy thời Trần
hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát tranh ảnh giáo viên cung cấp và trả lời các câu hỏi trong
tài liệu
Tổ chức các hoạt động
Thời
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HĐ CỦA HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
gian

20

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
học tập
-Yêu cầu HS đọc SGK mục 1
mục I bài 13 và trả lời câu hỏi
sau.
? Cho biết nhà Trần được thành
lập trong hoàn cảnh nào
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu

cầu. GV khuyến khích học sinh
hợp tác với nhau khi thực khi thực
hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS làm việc những
bằng hệ thống câu hỏi gợi mở:

- HS đọc sách
giáo khoa trả lời
câu hỏi
- Giơ tay đề nghị
được trình bày
- Các bạn khác
bổ sung

*Hoàn cảnh nhà Trần thành
lập:
Cuối thế kỉ XII nhà Lý suy
yếu
-Quan lại ăn chơi sa đọa,
không chăm lo đến đời sống
nhân dân.
-Hạn hán, lũ lụt xảy ra liên
miên, nhân dân khổ cực, các
thế lực phong kiến nổi dậy
quấy phá.
-Đầu năm 1226 Lý Chiêu
Hoàng nhường ngôi cho


Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt

động và thảo luận
- HS trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực
hiện nhiệm vụ học tập

Trần Cảnh -> nhà Trần thành
lập.

2. Nhà Trần xây dựng bộ máy quan lại và tổ chức đơn vị hành chính
Mục tiêu: Những nét chính về tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần
So sánh sự giống nhau và khác nhau bộ máy nhà nước giữa thời Lý và Trần
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát tranh ảnh giáo viên cung cấp và trả lời các câu hỏi do
giáo viên đưa ra
Các bước tiến hành:
Thời
gian

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

20

Bước 1. Chuyển giao nhiệm
vụ học tập
-Yêu cầu HS đọc SGK mục I.2
bài 13 và hoàn thành bảng sau.

Sơ đồ bộ máy hành chính

?So sánh bộ máy nhà nước thời
lý bộ máy nhà nước thời trần


HĐ CỦA
HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- HS đọc
sáchgiáo
khoa và
thực hiện
vào vở
- Giơ tay
đề nghị
được
trình bày
Các
bạn khác
bổ sung
Sơ đồ bộ máy hành chính


có điểm nào giống và khác
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu
cầu. GV khuyến khích học
sinh hợp tác với nhau khi thực
khi thực hiện nhiệm vụ học tập,
GV theo dõi, hỗ trợ HS làm
việc những bằng hệ thống câu

hỏi gợi mở:
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt
động và thảo luận
- HS trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả
thực hiện nhiệm vụ học tập
So với thời Lí:
Giống nhau

Khác nhau

- Nhà nước
được tổ chức
theo chế độ
quân chủ tập
quyền (mọi
quyền hành nằm
trong tay vua).
- Giúp việc cho
vua có các quan
đại thần, quan
văn, quan võ.

- Thời Trần:
+ Thực hiện chế độ
Thái Thượng Hoàng.
+ Đặt thêm một số
cơ quan như: Quốc
sử viện, Thái y viện,
Tôn nhân phủ.

+ Cả nước chia
thành 12 lộ.
- Thời Lý không có
các cơ quan đó.

.3 Pháp luật và quân đội thời Trần
Mục tiêu:+ Biêt những nét chính về pháp luật và tổ chức quân đội thời Trần
+ So sánh pháp luật, quân đội thời trần với thời lý
+ Đánh giá được những chủ trương biện pháp tích cực tiến bộ trong việc xây
dựng quân đội
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát tranh ảnh giáo viên cung cấp và trả lời các câu hỏi trong
tài liệu
Các bước tiến hành:
Thời
gian

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

15p Hoạt động 1

HĐ CỦA
HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- HS đọc a. Pháp luật thời trần


Bước 1. Chuyển giao nhiệm
vụ học tập

-Yêu cầu HS đọc mục 3 SGK.
- Yêu cầu HS thảo luận cặp đôi
các câu hỏi
? Nhà Trần đã làm gì để ổn
định xã hội?
? Hình luật thời Trần so với
Hình thư thời Lý có điểm gì
khác?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu
cầu. GV khuyến khích học
sinh hợp tác với nhau khi thực
khi thực hiện nhiệm vụ học tập,
GV theo dõi, hỗ trợ HS HS làm
việc những bằng hệ thống câu
hỏi gợi mở:
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt
động và thảo luận
- Các nhóm trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả
thực hiện nhiệm vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh
giá kết quả của các nhóm.
GV bổ sung phần phân tích
nhận xét, đánh giá, kết quả thực
hiện nhiệm vụ học tập của học
sinh. Chính xác hóa các kiến
thức đã hình thành cho học
sinh.

15p Hoạt động 2
Bước 1. Chuyển giao nhiệm
vụ học tập
- HS đọc mục 3 SGK.
- Cho Hs thảo luận cặp đôi
? Trình bày những nét chính về
tổ chức quân đội thời Trần
? So sánh quân đội thời trần
với thời lý có điểm nào giống
và khác

mục
3
SGK.
-Thảo
luận cặp
đôi các
câu hỏi
Các cặp
cử
đại
diện trình
bày









Nhà Trần ban hành bộ luật mới
mang tên " Quốc triều đình luật
"
Hình luật cũng như nhà Lý
nhưng được bổ sung thêm luật "
xác nhận và bảo vệ tu hữu tài
sản"
Quy định cụ thể việc mua bán
ruộng đất.
Nhà Trần đặt cơ quan Thẩm hình
viện để xét xử kiện cáo.

Pháp luật nhà Trần đầy đủ hơn nhà
Lí:




Với bộ luật nhà lý : chỉ có vua,
quan, công chúa và hoàng tử
mới được sở hữu ruộng đất
Với bộ luật nhà Trần : nhân dân
được quyền sở hữu và buôn bán
ruộng đất

- HS đọc b. Quân đội thời Trần
mục
3
 Cấm quân( bảo vệ kinh thành,

SGK.
nhà vua và triều đình)
-Thảo
 Quân ở các lộ - Ở các làng xã thì
luận cặp
có hương binh
đôi các
 Quân đội nhà Trần thực hiện
câu hỏi
theo chính sách " ngụ binh ư
nông" và thực hiện theo chủ
trương " quân lính cốt tinh nhuệ,


? Những chủ trương biện pháp
trong việc xây dựng quân đội
có tác dụng như thế nào trong
công cuộc bảo vệ đất nước





không cốt đông"
Quân lính được học tập binh
pháp và rèn luyện võ nghệ
Bố trí tướng giỏi , quân đông ở
những vùng hiểm yếu , nhất là
biên giới phía Bắc


Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
học tập
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt
động và thảo luận
- Các nhóm trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả
thực hiện nhiệm vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh
giá kết quả của các nhóm.
GV bổ sung phần phân tích
nhận xét, đánh giá, kết quả thực
hiện nhiệm vụ học tập của học
sinh. Chính xác hóa các kiến
thức đã hình thành cho học
sinh.
C.HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh
hội ở hoạt động hình thành kiến thức là sự thành lập, pháp luật, quân đội của nhà Trần.
- Thời gian: 3 phút
- Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân,
trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc
thầy, cô giáo.
+ Phần trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Quân đội thời Trần được tuyển chọn theo chủ trương nào?
A. Quân đội đông. mạnh
B. Quân cốt tinh nhuệ không cốt đông
C. Quân vừa đông vừa tinh nhuệ
D. Quân văn võ song toàn
Câu 3: Các loại quân dưới thời nhà Trần?
A. Cấm quân

B. Quân địa phương và quân ở các phủ, lộ
C. Cấm quân và quân địa phương
D. Quân địa phương
Câu 4: Điểm giống nhau về cơ cấu tổ chức bộ máy quan lại thời Trần với thời Lý
A. Nhà nước tổ chức theo chế độ quân chủ tập quyền
B. Đứng đầu nhà nước là vua và Thái thượng hoàng
C. Đều có chức Hà đê sứ


D. Giúp việc cho vua có quan đại thần, quan văn. quan võ
- Dự kiến sản phẩm
+ Phần trắc nghiệm
Câu
1
3
4
ĐA
B
C
D
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG TÌM TÒI MỞ RỘNG
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội để giải quyết những
vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về việc tổ chức và chính sách quân sự của nước ta
hiện nay. HS biết nhận xét, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm về chính sách pháp
luật,quân đội của nước ta trong giai đoạn hiện nay..
- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.
?.Em hãy cho biết việc tổ chức quân đội của nước ta hiện nay có điểm gì giống so
với thời Trần?
?Tìm hiểu về chế độ Thái Thượng Hoàng và tác dụng của nó? (về nhà làm)
- Thời gian: 2 phút.

- Dự kiến sản phẩm
Hiện nay nhà nước ta thực hiện tổ chức quân đội có một số đặc điểm giống với thời
Trần đó là thanh niên nhập ngũ sau hai năm tập trung nếu không tiếp tục đi theo quân đội
thì sẽ về quê sản xuất, phát triển kinh tế và sẽ được huấn luyện một thời gian nhất định
trong một năm và khi cần thì quân đội sẽ triệu tập tương tự như chính sách ngụ binh ư
nông thời Trần.
+ Chuẩn bị bài mới
- Xem trước bài 14 mục
- Sưu tầm tranh ảnh về quân Mông Cổ.
II.

CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG GIẶC NGOẠI XÂM
DƯỚI THỜI TRẦN
(Tiết 24,25,26,27)

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1.Mục tiêu: Với việc quan sát hình ảnh về Quân Mông Cổ và một số hình ảnh về
Nhà Trần HS có thể biết được về đế chế Mông Cổ và lực lượng quân xâm lược của chúng
cũng như chiến thắng của nhà Trần. Tuy nhiên các em chưa thể biết chi tiết về lực lượng
quân đội hùng mạnh của Mông Cổ , chiến thắng oanh liệt của nhà Trần. Từ đó kích thích
sự tò mò, lòng khao khát mong muốn được tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình
thành kiến thức mới của bài học.
2.Phương thức
GV giao nhiệm vụ cho học sinh: Hãy quan sát hình ảnh về Quân Mông Cổ và nhà Trần,
thảo luận một số vấn đề sau đây:
+ Em biết gì về quân Mông Cổ thế kỉ XIII?


+ Quân Mông - nguyên đã mấy lần xâm lược Đại Việt? lần thứ nhất thế nào?
+ Câu nói sau: “Đầu thần chưa rơi xuống đất xin bệ hạ đừng lo” Em hãy cho biết

câu nói này của ai, câu nói trên nói lên điều gì?
3. Gợi ý sản phẩm: Mỗi học sinh có thể trình bày sản phẩm với mức độ khác nhau, giáo
viên lựa chọn một sản phẩm nào đó của học sinh để làm tình huống kết nối với bài học mới
+ ( Trần Thủ Độ, lúc bấy giờ quân Nguyên vào nước ta, quân giặc quá mạnh vua Trần lo
lắng hỏi ý kiến của Thái sư Trần Thủ Độ, nói lên niềm tin chiến thắng của quân và dân ta.)
- GV dẫn dắt HS đi vào bài học…
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông - Nguyên
Mục tiêu : - Biết được sức mạnh quân sự của Mông- Nguyên và âm mưu quyết tâm xâm
lược Đại Việt của chúng
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát tranh ảnh giáo viên cung cấp, bản đồ và trả lời các câu
hỏi GV yêu cầu
- Phương pháp : Hoa t động cá nhân, thảo luận nhóm
- Các bước tiến hành:
Thời
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
gian
30p Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

HĐ CỦA HS

-HS đọc sgk
- Yêu cầu HS đọc SGK mục 1 của mục I và quan sát
trang 55 quan sát H29 trả lời các câu hỏi:
để trả lời các
? Qua việc tìm hiểu nội dung bức tranh
câu hỏi
và quan sát lược đồ em hãy cho biết quân Mông Cổ âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm
mục đích gì?
? Trước khi đem quân xâm lược nước

ta vua Mông Cổ có hành động gì? Thái độ
của nhà Trần ra sao?
- Yêu cầu HS đọc SGK mục 1 của mục II
trang 58 trả lời câu hỏi:
? Năm 1279 Vua Nguyên Xâm Lược
Đại Việt nhằm mục đích gì? Chúng đã thực
hiện như thế nào?
- Yêu cầu HS đọc SGK mục 1 của các mục
III trang 62 trả lời câu hỏi sau:
? Tại sao Quân Nguyên lại đánh Đại Việt lần
thứ 3? Lân này chúng huy động lực lượng
như thế nào?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- Đầu thế kỷ XIII, nhà
nước Mông cổ được
thành lập. Với một lực
lượng quân sự hiếu
chiến, Mông cô đã xâm
lược nhiều nước, gieo
rắc nỗi kinh hoàng cho
các nước châu Á và
châu Âu
- Năm 1257 Vua Mông
Cổ cho quân xâm lược
Đại việt để làm bàn

đạp đánh lên phía Nam
Trung Quốc nhằm tạo
thế "gọng kìm" tiêu
diệt Nam Tống
- Năm 1279 Sau khi
thống trị toàn bộ Trung
Quốc, vua Nguyên ráo
riết chuẩn bị xâm lược
Cham Pa và Đại Việt.
- 1283, tướng Toa Đô
cho quân xâm lược


thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
Cham Pa. Sau khi
dõi, hỗ trợ HS.
chiếm được Cham Pa,
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
quân Nguyên cố thủ ở
luận
phía Bắc, chờ phối hợp
- Hs trình bày, phản biện.
đánh Đại Việt
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
- Sau 2 lần thất bại
vụ học tập
năm
1287
quân
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả.

Nguyên quyết định tấn
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
công lần thứ 3
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
=> Như vậy quân
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
Nguyên đã 3 lần tấn
hình thành cho học sinh.
công vào Đại Việt
2, Sự chuẩn bị kháng chiến của nhà Trần
Mục tiêu biết và hiểu về sự chuẩn bị kháng chiến của nhà TRẦN
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát tranh ảnh giáo viên cung cấp, bản đồ và trả lời các câu
hỏi GV yêu cầu
Phương pháp: trao đổi đàm thoại, HS làm việc cá nhân, cặp đôi, nhóm
Các bước tiến hành:
Thời
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
gian
20p Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Chia lớp thành 4 nhóm thảo luận:
+ Nhóm 1,2 - HS đọc SGK mục 2 phần I. trả
lời câu hỏi: Khi được tin quân Mông Cổ xâm
lược nước ta, vua Trần đã làm gì?
+ Nhóm 3,4- HS đọc mục 2 của phần II và trả
lời câu hỏi: Sau khi biết tin quân
Nguyên có ý định xâm lược Đại Việt
nhà Trần đã làm gì?
+ Cả 4 nhóm đánh giá công tác chuẩn bị của
nhà Trần?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Đại diện các nhóm trình bày, phản biện.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm

HĐ CỦA HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

-HS đọc sgk
thực hiện
hoạt động
theo nhóm
-Cử đại diện
trình bày
-Bổ sung
đánh giá
nhóm bạn

* Sự chuẩn bị của nhà
Trần
- Vua Trần ban lệnh
sắm sửa vũ khí, quân
đội ngày đêm luyện
tập. Thực hiện “vườn

không nhà trống”,
- 10/1282 Vua trần
triệu tập hội nghị các
vương hầu, quan lại
ở Bình Than, bàn kế
đánh giặc.
- Cử Trần Quốc Tuấn
chỉ huy cuộc kháng
chiến.
- 1285, Vua Trần mở
hội nghị Diên Hồng
- Tổ chức cuộc tập
trận lớn và duyệt
binh ở Đông Bộ Đầu
=> nhà Trần rất bình
tĩnh, chủ động và tích


vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.
.3 Các chiến thắng tiêu biểu

cực chuẩn bị mọi mặt
cho cuộc kháng
chiến. Những việc
làm trên đều thể hiện

ý chí quyết chiến của
quân dân thời Trần.

Mục tiêu: Trình bày trên lược đồ nét chính diễn biến ba lần khangs chiến chống quân Mông
– Nguyên; hiểu được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
Nhiệm vụ: Đọc thông tin, quan sát bản đồ và trình bày tóm tắt diễn biến trên bản đồ
- Phương thức:
+ Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi, trình bày trên bản đồ
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi
Các bước tiến hành:
Thời
gian
20

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HĐ CỦA HS

a.Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống
quân Mông Cổ (1258)
Bước 1 Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức cho HS đọc nội dung sgk phần
2 mục I trang 56,57 quan sát lược đồ diễn
biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống
quân Mông Cổ thực hiện hoạt động theo
nhóm
N1.Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc
kháng chiến chống quân Mông Cổ trên lược
đồ
N2.Hãy nêu những sự kiện củ thể biểu hiện

tinh thần quyết tâm chống giặc của quân ta
trong cuộc kháng chiến lần thứ nhât?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Đại diện các nhóm trình bày, phản biện.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả.

-HS đọc sgk
và quan sát
lược đồ
- lên bảng
trình
bày
diễn biến
- Nêu những
biểu hiện thẻ
thiện
tinh
thần
đấu
tranh
anh
dũng

của
nhân dân ta
- Bổ sung
góp ý cho
bạn

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- 1/1258: 3 vạn quân
Mông Cổ do Ngột
Lượng Hợp Thai chỉ
huy tién vào nước ta.
-Địch bị chặn tại Bình
Lệ Nguyên (Vĩnh
Phúc).
-Ta thực hiện “vườn
không nhà trống”,
giặc chiếm Thăng
Long gặp nhiều khó
khăn: Thiếu lương
ăn, lương thực hao
mòn.
-Ta phản công ở bến
Đông Bộ Đầu đánh
bật quân giặc khỏi
Thăng Long.
-29/1/1258 quân Mông
cổ thua bỏ chạy về
nước. Cuộc kháng
chiến lần thứ nhất

chống quân Mông cổ
kết thúc thắng lợi
-


20

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.
Nhấn mạnh câu nói: “Đầu thần chưa rơi
xin bệ hạ đừng lo” Lời tuyên bố đanh thép
đó 1 lần nữa khẳng định ý chí quyết tâm
tiêu diệt quân xâm lược của quân và dân ta
b.Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống
quân xâm lược Nguyên (1285)
Bước 1 Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức cho HS đọc nội dung sgk phần
3 mục II trang 59,60,61 quan sát lược đồ diễn
biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống
quân Nguyên thực hiện hoạt động theo nhóm
N1.Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc
kháng chiến chống quân Nguyên trên lược
đồ
N2 .Hãy cho biết cách đánh quân Nguyên
của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ
hai?
*GV có thể sử dụng câu hỏi gợi mở:
- Khi biết tin Quân Nguyên mượn đường

đánh Cham Pa vua Trần đã làm gì?
- Quân Nguyên vào nước ta như thế nào?
- Chủ trương của nhà Trần trước sức mạnh
của quân Nguyên
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Đại diện các nhóm trình bày, phản biện.
- HS lên bảng trình bày diễn biến trên lược
đồ
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của

-HS đọc sgk - Cuối 1/1285: 50
và quan sát vạn quân Nguyên do
lược đồ trả Thoát Hoan chỉ huy
lời các câu tràn vào xâm lược
hỏi theo yêu nước ta.
cầu
- Sau 1 vài trận đánh
- lên bảng quân ta lui về Vạn
trình
bày Kiếp (Hải Dương).

- Địch tấn công Vạn
diễn biến
- Nhận xet Kiếp  ta rút lui về
bổ
sung Thăng Long  Về
đánh
giá Thiên Trường (Nam
trình
bày Định).
- Nhân dân Thăng
của bạn
Long
thực
hiện
“Vườn không nhà
trống”.
- Toa Đô từ Cham Pa
đánh ra Nghệ An,
Thanh Hóa.
- Thoát Hoan mở
cuộc tấn công xuống
phía Nam tạo thế
“gọng kìm”.
- Quân ta tiếp tục rút
lui củng cố lương
thực.
- 5/12585:
Quân
Trần tổ chưcá phản
công  Giặc tháo

chạy ta phục kích.
-> Kháng chiến thắng
lợi: đánh tan 50 vạn


45

học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.
c. Cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống
quân xâm lược Nguyên(1287-1288)
* Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đoàn
thuyền lương của Trương Văn Hổ
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- HS đọc SGK phân 2 mục III trang 62,63 và
quan sát lược đồ .
-?Trình bày diễn biến trận Vân Đồn theo lược
đồ
-? Kết quả của trận Vân Đồn ntn?
-? Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa gì?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến
HS theo dõi, hỗ trợ các nhóm làm việc.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Các nhóm báo báo kết quả hoạt động.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của
của các nhóm.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh
b. Chiến thắng Bạch Đằng:
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- HS đọc SGK phần 3 mục III và quan sát
lược đồ hình 33 trình bày diễn biến chiến
thắng Bạch Đằng
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến
HS theo dõi, hỗ trợ HS làm việc bằng hệ
thống câu hỏi gợi mở

quân Nguyên.
HS đọc sgk
và quan sát
lược đồ trả
lời các câu
hỏi theo yêu
cầu
- lên bảng
trình
bày
diễn biến
- Nhận xet

bổ
sung
đánh
giá
trình
bày
của bạn

a, Chiến thắng Vân
Đồn tiêu diệt đoàn
thuyền lương của
Trương Văn Hổ
*) Diễn biến.
- Trần Khánh Dư cho
quân mai phục ở Vân
Đồn đợi đoàn thuyền
lương của địch.
- Khi đoàn thuyền
lương đi qua, quân
của Trần Khánh Dư
từ nhiều phía đánh ra
dữ dội.
 Kết quả: Phần lớn
thuyền lương của
địch bị đắm, số còn
lại bị quân ta chiếm.
*. ý nghĩa:
- Làm cho quân giặc
lâm vào thế bị động,
gặp nhièu khó khắn

tinh thần, giặc hoang
mang.
- Tạo thời cơ cho
quân dân nhà Trần
tiến lên tiêu diệt quân
Nguyên.
b. Chiến thắng Bạch
Đằng:
* Hoàn cảnh:
- Địch :1/1288:Thoát
Hoan chiếm Thăng
Long.  rơi vào thế
vườn không nhà
trống, có nguy cơ bị
cô lập
- Ta: Quyết định mở


- Sau trận Vân Đồn tình thế của quân Nguyên
ntn ?
- Đợi mãi không thấy lương đến, Thoát Hoan
đã làm gì ?
- Trước tình thế đó, vua tôi nhà Trần đã làm
gì ?
- Dựa vào đâu mà vua Trần và TQT chọn
sông BĐ làm nơi mai phục ?
- Hãy nêu ý nghĩa của trận BĐ năm 1288 ?
Nêu cách đánh giặc của nhà Trần lần III ? Có
gì giống và khác so với hai lần trước ?
- So sánh với cách đánh của Ngô Quyền năm

938?
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Học sinh trả lời các câu hỏi của GV.
- Và lên bảng trình bày diễn biến
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của
của các bạn.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh. Đồng thời nhấn
mạnh bằng câu hỏi chốt: Cách đánh giặc của
nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba
có khác lần hai?
*Cách đánh giặc của nhà Trần trong
cuộc kháng chiến lần thứ ba có khác lần
hai:
- Tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương
Văn Hổ để dồn chúng vào thế bị động
- Chủ động bố trí trận địa bãi cọc trên
sông Bạch Đằng để tiêu diệt thuyền chiến
của giặc và đánh sập ý đồ xâm lược của nhà
nguyên đối với nước ta.

cuộc phản công và
tiến hành việc bố trí
trận mai phục ở sông
Bạch Đằng

*. Diến biến:
- 4/1288 đoàn thuyền
của Ô Mã Nhi rút về
theo S. Bạch Đằng.
+ Ta nhử địch vào
trận địa khi nước
dâng cao .
+ Lúc nước triều
xuống quân ta từ hai
bên bờ đổ ra đánh
phá cả đội hình giặc .
+ Bị đánh bất ngờ và
quyết liệt, giặc hoảng
hốt tháo chạy, thuyền
xô vào bãi cọc bị ùn
tắc, vỡ đắm.
*.Kết quả:
-Toàn bộ cánh thủy
binh bị tiêu diệt. Ô
Mã Nhi bị bắt. Cánh
quân bộ Thoát Hoan
chỉ huy rút chạy, bị
quân dân ta tập kích
liên tiếp.
 Kháng chiến thắng
lợi.
* ý nghĩa .
- Chiến thắng Bạch
đằng đã dập tan
mộng xâm lược của

giặc Nguyên

.3 Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
- Mục tiêu:+ Hiểu được vì sao ở thế kỉ XIII, trong 3 lần kháng chiến chống xâm lược Mông
Nguyên, quân dân ĐV đều thắng lợi . Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống xâmlược


Mông Nguyên
- Phương thức:
+ Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi
- Các bước tiến hành
Thời
gian
20

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

a. Nguyên nhân thắng lợi
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV giao nhiệm vụ cho cả lớp nghiên cứu sgk
thảo luận theo nhóm bàn (5’)
+ Chia làm 4 nhóm.
+ Giao câu hỏi cho các nhóm.
Nhóm 1:
- Vì sao cuộc kháng chiến chống quân xâm
lược Nguyên - Mông giành thắng lợi?
Nhóm 2:
- Những biểu hiện nào chứng tỏ các tầng
lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đã

tích cực chủ động tham gia kháng chiến.
Nhóm 3:
Căn cứ vào đâu để nói rằng: Nhà Trần đã
chuẩn bị chu đáo cho 3 cuộc kháng chiến?
Nhóm 4:
- Những đóng góp của Trần Quốc Tuấn
trong ba lần kháng chiến chống quân Mông
Nguyên là gì?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến
các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những
bằng hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt).
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Đại diện các nhóm trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của
nhóm trình bày.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của

HĐ CỦA HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

HS đọc sgk a,Nguyên
nhân

và quan sát thắng lợi.
lược đồ trả lời
các câu hỏi - Nhờ có sự tham
theo yêu cầu
gia tích cực chủ
- Nhận xet bổ động của tất cả các
sung đánh giá tầng lớp nhân dân,
trình bày của thành phần dân tộc.
bạn
-Sự chuẩn bị chu
đáo về mọi mặt cho
cuộc kháng chiến
của nhà Trần.
- Tinh thần đoàn
kết, hi sinh quyết
chiến, quyết thắng
của toàn dân, đặc
biệt là quân dội
nhà Trần.
-Có đường lối chiến
lược, chiến thuật
đúng đắn và sáng
tạo. Có người chỉ huy
tài giỏi - Tiêu biểu là
Trần Quốc Tuấn.


10

học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã

hình thành cho học sinh.
GV chốt: Nhấn mạnh đường lối đánh giặc
“Lấy đoản binh đánh trường trận” lấy ngắn
đánh dài, xây dựng tình đoàn kết trong
quân đội khoan thư sức dân làm kế sâu rễ
bền gốc”
H: Cách đánh giặc độc đáo, sáng tạo của
nhà Trần trong 3 cuộc kháng chiến là gì?
GV chốt: Cả 3 cuộc kháng chiến quân dân
nhà Trần đều thực hiện cách đánh “Tránh chỗ
mạnh đánh vào chỗ yếu”
b Ý nghĩa lịch sử :
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV giao nhiệm vụ cho cả lớp nghiên cứu
sgk, trả lời câu hỏi
1.Thắng lợi của quân dân ta trong 3 lần
kháng chiến chống quân xâm lược MôngNguyên có ý nghĩa gì?
2,Thảo luận nhóm : Bài học lịch sử từ 3 lần
chiến thắng xâm lược Mông Nguyên ?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu.GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến
các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc
Thảo luận : Bài học lịch sử từ 3 lần chiến
thắng xâm lược Mông Nguyên ?
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Đại diện các nhóm trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm

vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của
nhóm trình bày.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.
B. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TÂP

HS đọc sgk
và quan sát
lược đồ trả lời
các câu hỏi
theo yêu cầu
- Nhận xét bổ
sung đánh giá
trình bày của
bạn

b Ý nghĩa lịch sử :
-Đập tan tham vọng
và ý chí xâm lược của
đế chế Nguyên, bảo
vệ độc lập dân tộc và
toàn vẹn lãnh thổ .
-Góp phần xây đắp
truyền thống quân sự
VN .
-Để lại nhiều bài học
vô cùng quí giá

-Ngăn chặn những
cuộc xâm lược của
quân Nguyên đối với
các nước khác .


- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh
hội ở hoạt động hình thành kiến thức về: cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên
HS nắm được nội dung của bài học và vận dụng để làm bài tập.
- Thời gian: 10 phút
- Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân,
lập bảng thống kê . Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
- Em hãy lập bảng thống kê về cuộc kháng chiến chông Mông –
nguyên của nhân dân ta theo mẫu sau:
Các lần kháng Cuộc tấn công của Chủ trương kháng Những thắng Kết quả ý
chiến
quân Mông Nguyên
chiến cuả nhà Trần lợi tiêu biểu
nghĩa
Lần thứ nhất
1258
Lần thứ hai
1285
Lân thứ ba
(1287-1288)
Dự kiến sản phẩm
Các lần Cuộc tấn công của
kháng
quân Mông Nguyên
chiến

Lần thứ -Thực hiện kế hoạch
nhất
“gọng kìm” để tiêu
1258
diệt Nam Tống và
xâm lược Đại Việt.
-Lực lượng: hơn 3
vạn quân
Lần thứ -Đánh Cham – pa để
hai 1285 làm bàn đạp tấn
công Đại Việt.
-Lực lượng: 50 vạn
quân.

Chủ trương kháng Những
chiến cuả nhà Trần
thắng lợi
tiêu biểu
Xây dựng vườn Đông Bộ
không nhà trống.
Đầu
Vừa đánh vừa lui
phản công khi thời
cơ xuất hiện
Xây dựng vườn
không nhà trống.
Vừa đánh vừa lui
bảo toàn lực lương,
tổ chức phản công
khi thời cơ đến


Tây
kết,
Hàm
tử,
Chương
Dương,
Thăng long

Kết quả ý nghĩa
Cuộc kháng chiến
diễn ra trong vòng
chưa đầy một tháng
đã dành thắng lợi

Sau gần hai tháng
phản công, quân dân
nhà Trần đã đánh tan
50 vạn quân Nguyên
đất nước sạch bóng
thù, cả dân tộc ca
khúc hải hoàn
Lân thứ -Đình chỉ cuộc xâm Rút lui bảo toàn lực Vân Đồn, Chiến thằng lần thứ
ba
lược Nhật Bản, tập
lượng.
Bạch Đằng ba
chống
quân
(1287trung lực lượng tấn Mai phục.

Nguyên đã kết thức
1288)
công Đại Việt.
Kết thúc chiến tranh
thắng lợi vẻ vang
– Lực lượng: hơn 30
dập tan mộng xâm
vạn quân
lược
của
giặc


Nguyên.
D.HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG
- Mục tiêu: Giúp học sinh biết vận dụng các nội dung kiến thức vào thực tiễn, giải thích
các sự kiện của thế giới ngày nay.
- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới. (tùy theo thời
gian giáo viên hỏi 1 trong các câu hỏi sau và có thể yêu cầu HS về tìm hiểu thêm ở nhà)
Thời gian: 5p
Câu hỏi:
1. Trong ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên, Trần Quốc Tuấn đã có những
đóng góp gì?
2. Bài học về sự đoàn kết vua tôi trong ba lần kháng chiến chống quân Mông Nguyên
có thể được vận dụng trong việc đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong cuộc đấu tranh
bảo vệ chủ quyền biên giới biển, hải đảo hiện nay như thế nào
+ HS có thể viết báo cáo trước lớp (cá nhân hoặc nhóm)
- HS chia sẻ với bạn bằng việc thông qua trao đổi sản phẩm cho bạn, gửi thư điện tử…
- GV đánh giá sản phẩm của HS: nhận xét, tuyên dương, khen ngợi.
3. Dự kiến sản phẩm:

* Công lao của Trần Quốc Tuấn:- Chỉ huy cuộc kháng chiến.
- Là nhà lí luận quân sự tài ba, là tác giả của bộ “Binh thư yếu lược”, “Vạn Kiếp tông bí
truyền thư”
- Là người tổ chức và chỉ đạo cuộc phản công trong cuộc kháng chiến lần hai chống
quân Nguyên.
- Là người quyết định tổ chức trận quyết chiến trên sông Bạch Đằng, đập tan hoàn toàn
âm mưu xâm lược của nhà Nguyên
- GV giao nhiệm vụ cho HS
+ Chuẩn bị bài mới
E HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG
1. Mục tiêu:
- Nhằm vận dụng kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới
trong học tập và thực tiễn.
- HS biết nhận xét, phân tích nguyên nhân thắng lợi của nhân dân ta .
2. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS về nhà hoàn thành
Câu hỏi: Thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên do
chiến lược chiến thuật đúng đắn của sáng tạo của bộ chỉ huy. Bằng kiến thức đã học em
hãy chứng minh
+ HS có thể viết báo cáo trước lớp (cá nhân hoặc nhóm)
- HS chia sẻ với bạn bằng việc thông qua trao đổi sản phẩm cho bạn, gửi thư điện tử…
- GV đánh giá sản phẩm của HS: nhận xét, tuyên dương, khen ngợi.
3. Dự kiến sản phẩm:
* Chiến lược chiến thuật đúng đắn của bộ chỉ huy được biểu hiện là:


- Thấy được chỗ mạnh, chỗ yếu của kẻ thù, tránh chỗ mạnh và đánh vào chỗ yếu của
giặc.
- Biết phát huy chỗ mạnh, lợi thế của đất nước, của quân đội và nhân dân ta, buộc địch
phải đánh theo cách đánh của ta đã chuẩn bị từ trước.
- Buộc từ thế mạnh sang thế yếu, từ thế chủ động sang thế bị động.

Học sinh học bài cũ và chuẩn bị bài15.
***********************************
III.TÌNH HÌNH KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN.
(Tiết 28,29)
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt
được đó là, Nền kinh tế và xã hội thời Trần sau chiến tranh đưa học sinh vào tìm hiểu nội
dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn.
- Thời gian: 5 phút.
-Tổ chức hoạt động: Nền kinh tế sau chiến tranh về nông nghiệp .thủ công nghiệp
.thương nghiệp ?
- Dự kiến sản phẩm: HS trả lời.
GV: Ba lần quân Mông - Nguyên sang xâm lược nước ta chúng đã tàn phá nặng nề nền
kinh tế, xóm làng Đại Việt. Ngay sau khi kháng chiến thắng lợi, nhà Trần bắt tay ngay
vào công cuộc khôi phục kinh tế, ổn định tình hình xã hội. Vậy nhà Trần đã làm gì để
khắc phục hậu quả chiến tranh . Hôm nay cô cùng các em cùng tìm hiểu nội dung thứ 3
của chủ đề nước Đại Việt thời Trần
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1.Tình hình kinh tế, xã hội
- Mục tiêu: Trình bày được một số nét chủ yếu về tình hình kinh tế (nông nghiệp, thủ công
nghiệp, thương nghiệp), tình hình xã hội của nước ta sau cuộc kháng chiến chống quân
Nguyên -Mông
- Phương thức:
+ Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi .
- Tổ chức hoạt động
Thời
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
gian

20’ Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

HĐ CỦA HS

-HS đọc sgk
- HS đọc SGK mục 1 Phần I bài 15 thảo luận và thảo luận
nhóm trả lời câu hỏi sau:
nhóm trả lời
- Câu hỏi thảo luận nhóm:
cau hỏi
Nhóm 1,2: Sau chiến tranh kinh tế nông - cử đại diện

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

a.Kinh tế
+ Nông nghiệp: công
cuộc khai khẩn đất
hoang, thành lập làng,
xã được mở rộng, đê


20’

nghiệp như thế nào?
Nhóm 3,4: Trình bày tình hình thủ công
nghiệp thời Trần sau chiến tranh?
Nhóm 5,6: Tình hình thương nghiệp thời
Trần sau chiến tranh như thế nào?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV

khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS làm việc những bằng hệ thống
câu hỏi gợi mở: ?
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- Các nhóm trình bày.
- Các nhóm bổ sung đánh giá cho nhau
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.bằng câu hỏi chốt
mục: Qua tìm hiểu em thấy thủ công nghiệp
và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh
có điểm gì mới?
?Nhận xét gì về chủ trương phát triển nông
nghiệp của nhà Trần? (các chủ trương phát
triển nông nghiệp của nhà Trần rất tiến bộ,
tích cực phù hợp trong tình hình lúc đó.
Nông dân được nhà nước quan tâm, cố gắng
tích cực cày cấy, nông nghiệp nhanh chóng
được phục hồi và phát triển)
? Qua tìm hiểu em thấy thủ công nghiệp và
thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có
điểm gì mới?
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- HS đọc SGK mục 2 Phần I bài 15 thảo luận

nhóm trả lời câu hỏi sau:
? Sau chiến tranh xã hội có mấy tầng lớp cư
dân? Đời sống của họ ra sao?
? Sự phân hoá tầng lớp thời Trần có gì khác
so với thời Lý?

trình bày
- Nhận xét
bổ
sung
đánh
giá
trình
bày
của bạn

điều được củng cố. Các
vương hầu, quý tộc
chiêu tập dân nghèo đi
khai hoang lập điền
trang. Nhà Trần ban
thái ấp cho quý tộc.
+ Thủ công nghiệp: do
nhà nước trực tiếp
quản lí rất phát triển và
mở rộng nhiều ngành
nghề : làm đồ chế tạo
vũ khí, đóng thuyền đi
biển...
+ Thương nghiệp: Chợ

búa mọc lên nhiều.Việc
trao đổi buôn bán với
nước ngoài được đẩy
mạnh qua cảng Vân
Đồn.

=>- Sự ra đời của các
làng, phường nghề
xuất hiện 1 số thương
nhân (hội buôn bán) có
ý nghĩa lớn.
HS đọc sgk
và thảo luận
nhóm trả lời
cau hỏi
- cử đại diện
trình bày
- Nhận xét

b. Xã hội
Xã hội gồm 5 tầng lớp.
- Vương hầu, quý tộc.
- Địa chủ.
- Nông dân, nông dân
tá điền.


? Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện sự phân hoá trong bổ
sung
xã hội thời Trần.

đánh
giá
trình
bày
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
của bạn
HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV
khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi
thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo
dõi, hỗ trợ HS HS làm việc những bằng hệ
thống câu hỏi gợi mở
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo
luận
- HS trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của
các nhóm.
GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh
giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của
học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.

- Thợ thủ công, thương
nhân .
- Nông nô, nô tỳ.
Tấng
lớp
thống trị
Vua

vương hầu,Quý tộc
Quan lai địa chủ
-Tầng lớp bị trị:
Thương nhân,
Thợ thủ công
Nông dân, tá điền
Nông nô
nô tì

2. Sự phát triển văn hóa
- Mục tiêu:
+ Kiến thức: Biết được một số thành tựu phản ánh sự phát triển của văn hoá – giáo
dục – khoa học – kỹ thuật thời Trần đạt đến trình độ cao, có nhiều công trình nghệ thuật
tiêu biểu. Đời sống văn hoá tinh thần rất phong phú và đa dạng. Có một nền văn học phong
phú, mang đậm bản sắc dân tộc, làm rạng rỡ cho nền văn hóa Đại Việt.
+ Kĩ năng: Tìm hiểu tài liệu, quan sát, giải thích.
- Phương thức:
+ Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi

+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi

Thời
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
gian
30’ Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
học tập
- Giáo viên: chia học sinh thành 4
nhóm Đời sống văn hóa thời Trần
có những điểm nào nổi bật?
+ Nhóm 1: Tín ngưỡng, tôn giáo,


HĐ CỦA
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
HS
HS đọc sgk a. Đời sống văn hoá
và
thảo
- Tín ngưỡng dân gian được
luận nhóm
duy trì và phát triển: thờ
trả lời cau
cúng tổ tiên và các anh hùng
hỏi
dân tộc . . .
- cử đại
- Đạo phật phát triển nhưng


văn hóa dân gian
+ Nhóm 2: Văn học
+ Nhóm 3: Giáo dục và khoa học kỹ
thuật
+ Nhóm 4: Nghệ thuật kiến trúc và
điêu khắc
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học
tập
- Học sinh: các nhóm dựa vào sách
giáo khoa để trả lời
- Giáo viên: dự kiến sản phẩm (gợi
ý sản phẩm)

+ Tín ngưỡng: thờ cúng; tôn giáo:
Phật giáo, Nho giáo; văn hóa
dân gian: ca hát, nhảy múa,
chèo tuồng
+ Văn học: mang đâm bản sắc dân
tộc, có nhiều tác giả - tác phẩm
nổi tiếng
+ Giáo dục: nhiều trường học;
khoa học kỹ thuật: Sử học, quân
sự, Y học, Thiên văn học, kỹ
thuật đóng tàu lớn
+ Kiến trúc: tháp Phổ Minh, thành
Tây Đô; điêu khắc: tượng hổ,
sư tử, hình rồng
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt
động và thảo luận
- Đại diện các nhóm trình bày.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực
hiện nhiệm vụ học tập
HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết
quả của nhóm trình bày.
GV bổ sung phần phân tích nhận
xét, đánh giá, kết quả thực hiện
nhiệm vụ học tập của học sinh.
Chính xác hóa các kiến thức đã
hình thành cho học sinh.

diện trình
bày
- Nhận xét

bổ
sung
đánh giá
trình bày
của bạn

không bằng thời Lý.
- Nho học ngày càng phát
triển, địa vị nho giáo ngày
càng cao và được trọng
dụng.
- Các hình thức sinh hoạt văn
hoá dân gian: ca hát, nhảy
múa, chèo tuồng . . . được
phổ biến.
- Tập quán sống giản dị.
b. Văn học
- Văn học chữ Hán và chữ
Nôm rất phong phú, mang
đậm bản sắc dân tộc, chứa
đựng lòng yêu nước, tự hào
dân tộc.
- Có nhiều tác giả nổi tiếng với
những tác phẩm đặc sắc như:
Trần Quốc Tuấn, Trần Quang
Khải…
c. Giáo dục và khoa học kĩ
thuật
* Giáo dục:
- Trường Quốc tử giám mở

rộng việc thi cử được tổ chức
đều đặn, nề nếp.
- Các lộ, phủ đều có trường
học.
* Khoa học kĩ thuật:
- Sử học: Năm 1272, Lê Văn
Hưu đã soạn bộ “Đại Việt sử
ký” gồm 20 quyển, khẳng
định sự tồn tại, độc lập lâu
đời của nước ta.
- Quân sự: có binh thư yếu
lược.
- Y học: Thầy thuốc Tuệ Tĩnh
nghiên cứu và chữa bệnh
bằng thuốc nam.
- Thiên văn học: có Đặng Lộ,
Trần Nguyên Đán.
- Kĩ thuật: đóng được thuyền