Phân tích bài thơ Enxa trước gương của Aragông
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (341.84 KB, 4 trang )
Đề bài: Phân tích bài thơ Enxa trước gương của Aragông
Bài làm
L.Aragông (1897 1982) là nhà thơ, nhà tiểu thuyết lớn của thế giới, được coi là một
trong những cánh chim đại bàng của văn học thế kỉ XX. Cuộc đời ông như một cuốn tiểu
thuyết phức tạp. Thuở nhỏ ông đã mang thân phận bất hạnh của một đứa con hoang. Hai
lần khoác áo lính (1917, 1939) để đủ nếm trải mọi mùi vị chiến tranh qua hai cuộc Đại
chiến thế giới. Năm 1919 ông tham gia tổ chức văn học chủ nghĩa đa đa, chủ nghĩa siêu
thực trong tâm trạng mệt mỏi chán chường. Năm 1927, 1928 là năm có nhiều sự kiện lớn
trong đời L.Aragông: vào Đảng Cộng sản Pháp, gặp Enxa, rồi từ đó đến với chủ nghĩa
hiện thực xã hội chủ nghĩa. Sau 1950, tâm trạng ông lâm vào sự khủng hoảng kéo dài
trước những diễn biến phức tạp ở nước Pháp và trên thế giới. Khi tròn 60 tuổi, ông vinh
dự được nhận giải thưởng hòa bình Quốc tế Lênin (1957).
L.Aragông yêu văn chương say đắm. Từ 5, 6 tuổi ông đã chập chững sáng tác những trang
tiểu thuyết đầu tiên. Ong đã để lại một khối lượng sáng tác khổng lồ trên nhiều phương
diện: tiểu thuyết, thơ ca, tiểu luận phê bình... được liệt kê thành hai cuốn thư mục dài
282 trang.
Nhưng ở Aragông, tình yêu văn chương có sự gặp gỡ tuyệt diệu với tình yêu lứa đôi và
tình yêu lý tưởng. Tình yêu của ông với Enxa Tơriôlê (1896 1970) một phụ nữ Nga gốc
Do Thái, em vợ của Maiacopxki là sự kiện lớn nhất trong cuộc đời Aragông, là đôi cánh
chắp cho hồn thơ ông bay lên bầu trời sáng tạo. Trước sau, Aragông vẫn được biết đến
như một thi sĩ lớn: lớn ở hồn thơ và ở những tìm tòi đổi mới về nghệ thuật thơ. Ông xoay
trở câu thơ, tìm cách bỏ các loại dấu chấm câu, phát triển câu thơ dài chưa từng thấy
nhằm xóa nhòa ranh giới giữa thơ và văn xuôi, khiến câu thơ trở nên phóng khoáng mà
gần gũi đời thường. Đặc biệt, Aragông ưa thích dùng biện pháp tu từ lặp đi lặp lại
(nhưng có biến đổi) để gây ấn tượng mạnh về nghệ thuật. Bài Enxa trước gương (in
trong tập Tiếng kền trận Pháp, xuất bản 1946) như là sự kết tinh vẻ đẹp nhiều mặt của
hồn thơ và tài thơ. L.Aragông.
Enxa Tơriôlê đã trở thành hình tượng nghệ thuật phổ biến trong sáng tác của Aragông, là
hình tượng tư tưởng dẫn dắt cuộc sống của ông:
Anh đã học từ em để hiểu nhân tình thế thái
Và từ đó anh nhìn thế gian theo cách em nhìn
(Áng văn xuôi về hạnh phúc và Enxa)
Người đàn bà kì diệu đó lại một lần nữa gây men ngây ngất trong Enxa trước gương của
Aragông. Đặt trong bối cảnh của một nước Pháp thương đau, thi phẩm của Aragông vừa
nồng nàn yêu đương, vừa xót xa u trầm. Điều đó tạo nên một không khí lạ bao trùm cả
bài thơ: tĩnh lặng hoàn toàn tĩnh lặng mà đầy xôn xao...
Tĩnh lặng: Cả bài thơ không một âm thanh. Hình tượng được dựng lên bằng hoa, chân
dung Enxa được tạc nên bởi nét vẽ lặng lẽ: một dáng ngồi, một mái tóc, một chiếc
gương, một cử động (chải tóc). Không khí bài thơ chìm trong sự tĩnh lặng đặc biệt ấy.
Viên Mai, nhà lí luận thi ca (Trung Quốc) từng nói rất chí lí: "Tha cốt đạm, chứ không cốt
nồng, nhưng phải là cái đạm sau khi đã nồng". Bài thơ của thi sĩ Pháp L.Aragông đã mang
cái cốt cách phương Đông như thế. Cái tĩnh lặng bên ngoài của bài thơ chính là cái "đạm"
ngầm chứa bên trong "cái nồng" của một ngọn núi lửa. Cái xôn xao núi lửa do mối quan
hệ giữa bốn hình ảnh lặng lẽ trên tạo nên. Như vậy, sự tắt lặng âm thanh không gian đã
chuyển thành cái âm thanh nội tâm nóng bỏng, càng làm nổi lên cái âm thanh nội tâm xôn
xao, da diết với hai thủ pháp chính: tạo phép lặp và tạo quan hệ, điều thường thấy ở ngòi
bút Aragông.
Tạo phép lặp: Trong thơ Aragông, lặp lại luôn gắn với biến đổi, làm hình ảnh vừa được
khắc sâu, vừa có sự phát triển.
Dáng ngồi Enxa: Được lặp lại 7 lần, có thay đổi vị trí trong cái khổ thơ (khổ 1: câu 2, khổ
2: câu 1 và câu 5, khổ 3: câu 3, khổ 5: câu 3, khổ 6: câu 2, khổ 9: câu 1). Dáng ngồi im
lặng chìm trong một thời gian lặp lại triền miên, kéo dài (một ngày dài, suốt ngày, cứ thứ
năm hàng tuần) gợi một không khí trầm tư nặng nề, mệt mỏi.
Chiếc gương Enxa: Luôn gắn với dáng ngồi gợi chất nữ tính làm mềm lại không khí căng
thẳng của bài thơ. Hình ảnh chiếc gương hai lần đột biến; gương đời (cuộc đời oái oăm
như tấm gương soi), gương trí nhớ (một ngày dài ngồi soi vào trí nhớ). Sự đột biến tạo
nên mối quan hệ giữa thực và ảo, khiến hình ảnh chiếc gương lung linh trong ý nghĩa
biểu tượng: tấm gương, vừa là mảnh hồn Enxa, vừa là hình bóng cuộc đời.
Mái tóc Enxa: Là hình ảnh đẹp nhất, rực rỡ nhất trong bài thơ, hé mở một nét chân dung
đặc sắc của Enxa. Hình ảnh mái tóc gây ấn tượng mạnh bởi phép lặp (lặp lại 5 lần) đặc
biệt được khai thác sâu về màu sắc lạ. Mái tóc luôn gắn với tính từ "vàng rực rỡ" tạo nên
màu sắc mạnh tràn đầy sức sống. Mái tóc luôn được miêu tả qua các phép ẩn dụ để so
sánh với "hoa lửa", "ánh lửa", "đám cháy" càng gợi lên sức sống mãnh liệt đến thiêu đốt.
Mái tóc vàng rực rỡ như lửa của Enxa "bốc cháy" trong bài thơ, vừa là biểu tượng chung
cho vẻ đẹp của người phụ nữ, vừa biểu tượng cho sức mạnh tình yêu nồng nhiệt, đầy
cuốn hút đối lập hẳn với không gian bài thơ tình lặng đến u uất.
Động tác chải tóc của Enxa: Cử động duy nhất trong bài thơ, vừa lặp lại như hành động
quen thuộc đến đơn điệu trễ nải, vừa có sự phát triển bất ngờ. Động tác chải đi chải lại
khiến mái tóc thêm mượt mà, để đột ngột bùng lên "hoa lửa". Cách chải duyên dáng "như
lơ đãng dạo khúc đàn êm ả" khiến người chải tóc mang vẻ đẹp nghệ sĩ. Bàn tay chải tóc
miết trên đầu được bất ngờ liên tưởng tới một động tác tư duy, chải như muốn làm bật
ra tư duy:
Chiếc lược rẽ đôi vầng lửa óng ánh nhiễu tơ
Và những vầng lửa này soi chỗ khuất hồn tôi
Từ chiếc lược, trí nhớ ùa ra, hướng về một thời bi kịch của nước Pháp, với "các diễn viên
bi kịch" là những người đã chiến đấu và hy sinh trong chiến tranh ác liệt chống chủ nghĩa
phát xít vẻ đẹp tình yêu riêng tư đột ngột gắn với nỗi niềm đất nước, tạo nên chiều kích
lớn cho nội tâm Enxa.
Bài thơ chỉ phát lộ hết ý nghĩa trong mối quan hệ giữa thực và ảo của bốn hình ảnh trên.
Tổng hợp lại, bốn hình ảnh đều hướng về Enxa, tạo ra hai tầng nghĩa. Thứ nhất, một
Enxa đẹp rực rỡ nhưng đầy ưu tư trước nỗi đau nước Pháp. Thứ hai: một tình yêu mãnh
liệt của Aragông dành cho sự chiêm ngưỡng vẻ đẹp ngoại hình và nội tâm Enxa. Tình yêu
không chỉ là riêng tư khi nó hòa trong sự đồng cảm với sự mất mát chung của dân tộc. Sự
hòa điệu riêng chung đã nâng đỡ cảm xúc bài thơ lên một tầm vóc lớn. Đó chính là dư
âm trường tồn của thi phẩm Aragông.
Ấn tượng đặc biệt của Enxa trước gương là một bút pháp độc đáo đến táo bạo, giàu liên
tưởng từ mái tóc Enxa mà thi sĩ mở ra cả một ngọn núi lửa. Điều thú vị là ngọn núi lửa ấy
từ một chỗ là sản phẩm riêng của Aragông, trở thành sản phẩm chung của những người
dân nước Pháp có trái tim tha thiết với xứ sở của mình.
