TP CH KHOA HC CễNG NGH V MễI TRNG

30

KHOA HOẽC KYế THUAT

Nhn nh mựa ma l nm 2019
Gia Lai
CN. Vế DUY PHNG
i Khớ tng Thy vn khu vc Tõy Nguyờn

T

heo nhn nh ca cỏc chuyờn gia Khớ
tng thu vn, nm 2019 trờn khu vc
Bin ụng cú xu hng hot ng mun
hn so vi so vi trung bỡnh nhiu nm. S
lng bóo v ỏp thp nhit i hot ng trờn
Bin ụng v nh hng trc tip n t lin
nc ta trong nm 2019, cú kh nng ớt hn so
vi trung bỡnh nhiu nm, c th: Cú kh nng
xut hin khong 10 - 12 cn bóo v ỏp thp
nhit i hot ng trờn khu vc Bin ụng.
Khong mt na trong s ú cú kh nng nh
hng trc tip n t lin nc ta v ú cng
l s cn bóo, ỏp thp nhit i cú tỏc ng n
tỡnh hỡnh thi tit, thy vn cỏc tnh Tõy Nguyờn
núi chung trong ú cú Gia Lai. T thỏng 7 n
thỏng 11, cú kh nng xut hin mt s nhiu
ng v hon lu xoỏy thun nhit i. Bóo v
ỏp thp nhit i cú kh nng nh hng ch

yu l gõy cỏc t ma va, ma to hoc rt to
trờn din rng sinh l, lt, l quột v st l t.
S lng bóo v ỏp thp nhit i hot ng
trờn Bin ụng d bỏo thp hn so vi trung
bỡnh nhiu nm, nhng cn phũng kh nng
xut hin ca nhng cn bóo mnh v cú qu
o phc tp.
Mựa ma l mựa l trờn cỏc sụng sui Tõy
Nguyờn núi chung v Gia Lai núi riờng. Theo quy
lut nhiu nm, t thỏng 5, khi mựa ma khu
vc Tõy Nguyờn v Nam B c thit lp, dũng
chy cỏc sụng, sui trong khu vc bt u c

b sung ngun nc nờn cú bin ng ỏng k
v tng dn. c bit thỏng 5 nm 2019, mt s
ni thuc vựng phớa Tõy v Tõy Nam tnh xut
hin l tiu món vi biờn t 1-2 m, nh l
mc di bỏo ng I. Tuy nhiờn, mựa l ch
thc s bt u t thỏng 7 (riờng mt s sụng,
sui cỏc vựng phớa ụng mựa l bt u vo
thỏng 8). Nm nay, mựa ma n sm hn nờn
t cui thỏng 4 mc nc trờn cỏc sụng cú ó
cú dao ng nhng vn duy trỡ mc thp.
Tng lng ma t thỏng 1 n thỏng 5
nm 2019 Gia Lai, ph bin t mc xp x v
thp hn so vi trung bỡnh nhiu nm.
Lng ma ln d kin s tp trung ph
bin vo khong thỏng 7, 8 v thỏng 9, cỏc
huyn phớa ụng tp trung vo cỏc thỏng 10,
thỏng 11 v s kt thỳc sm hn so vi trung

bỡnh nhiu nm. ỏng lu ý l trong khong
thỏng 9, thỏng 10, do nh hng kt hp ca
giú mựa Tõy Nam vi bóo, ỏp thp nhit i d
gõy ma trờn din rng vi cng ln, cn
phũng hot ng ca bóo mun gõy ma
v sinh l ụng v ụng Nam tnh v nhng
trn ma cng ln gõy l lt nghiờm trng
cỏc vựng trng thp, st l t trờn nhng
sn i dc.
Mc nc nh l d kin nm nay s
thp hn nm trc v cao hn mc trung
bỡnh nhiu nm. C th, mc nc trờn cỏc
sụng sui thuc vựng phớa Tõy v phn gia


tnh mựa l bt u t thỏng 7 v kt thỳc vo
thỏng 11. D bỏo s cú khong 3 n 5 trn l
ln tp trung ch yu vo cỏc thỏng 8 v thỏng
9. Mc nc nh l ln nht ph bin t t
bỏo ng 1 n trờn bỏo ng 2, trờn mt s
sụng sui nh cú ni trờn bỏo ng 3, xut hin
vo khong thỏng 9.
Cỏc huyn phớa ụng v ụng Nam tnh,
mựa l s bt u t thỏng 9 v kt thỳc vo u
thỏng 12. D bỏo cú khong 4 n 6 trn l, tp
trung ch yu vo thỏng 10 v thỏng 11. Mc
nc nh l ln nht t t bỏo ng 1 n
bỏo ng 2, cú ni t xp x bỏo ng 3; trờn
mt s sụng sui va v nh ni trờn bỏo ng
3, xut hin vo khong thỏng 11 nm 2019.

Nh vy, mựa l nm nay trờn h thng
sụng Ba u cú nguy c xut hin l trung bỡnh
n ln v mt s sụng sui vựa v nh cú ni
xut hin l rt ln. Cỏc mụ hỡnh tớnh toỏn d
bỏo thy vn cho kt qu mc nc nh l trờn
cỏc sụng chớnh cú kh nng t xp x mc bỏo
ng cp 3, ng ngha vi nhiu vựng ven
sụng cú th chu nh hng ngp sõu trong
nc v l lt cú th tr nờn thiờn tai rt ti t
nu khụng cú s ch ng phũng chng. i
kốm vi ma l ln trờn cỏc sụng, cỏc thiờn tai
c bit nguy him khỏc nh l quột v st l
t cú xu hng xut hin nhiu m nguyờn
nhõn l do s tỏc ng ngy cng rừ nột ca
bin i khớ hu ton cu kt hp vi cỏc hot
ng lm thu hp din tớch v gim che ph
ca thm thc vt rng cng nh cỏc hot ng
san i, xõy dng lm thay ln i din mo v
kt cu ca t...
Bng 1. Kt qu chy mụ hỡnh trong cỏc
thỏng mựa ma l nm 2019 Trm: P M Rờ
Trm

Sụng Thỏng

So vi mc nc cỏc cp bỏo ng
Mc nc
d bỏo
Mc nc
Mc nc

(cm)
bỏo ng cp 1 (cm) bỏo ng cp 2 (cm)

7

67611

Ln hn

8

67648

Ln hn

PMRờ Ayun 9

67681

Xp x

10

67610

Ln hn

11

67601


Xp x

Bng 2. Kt qu chy mụ hỡnh trong cỏc
thỏng mựa ma l nm 2019 Trm: An Khờ
Trm

Sụng Thỏng

An Khờ Ba

Mc nc
d bỏo
(cm)

So vi mc nc cỏc cp bỏo ng
Mc nc
Mc nc
bỏo ng cp 1 (cm) bỏo ng cp 2 (cm)

8

40366

Nh hn

9

40414


Xp x

10

40440

Xp x

11

40589

Ln hn

12

40562

Ln hn

Bng 3. Kt qu chy mụ hỡnh trong cỏc
thỏng mựa ma l nm 2019 Trm: Ayun Pa
So vi mc nc cỏc cp bỏo ng
Trm

Mc nc Mc nc
Sụng Thỏng d bỏo
bỏo ng
(cm)
cp 1

(cm)

Ayun Pa Ba

Mc nc
bỏo ng
cp 2
(cm)

8

15368

9

15394

Nh hn

10

15442

Xp x

11

15540

12


15484

Mc nc
bỏo ng
cp 3
(cm)

Ln hn

Xp x
Ln hn

Vỡ vy, mun phũng trỏnh l lt hiu qu
cn a ch trng, ng li, chớnh sỏch
phũng chng l lt vo quy hoch phỏt trin
kinh t - xó hi; coi trng vic nh ra cỏc quy
ch phũng chng l lt khi phõn vựng s dng
t sn xut, xõy dng, b trớ dõn c, phỏt
trin thy li, thy in; iu tra, ỏnh giỏ, xõy
dng bn phõn vựng nguy c ngp lt. L
lt Gia Lai l vn thng niờn; hin tng
l lt xy ra ngy mt nhiu hn l mt thc
t, l h qu ca nhng bin i thi tit v
tỏc ng ca con ngi. Do ú, ch ng
hn trong cụng tỏc phũng chng v gim nh
nhng thit hi do l lt gõy ra chỳng ta cn cú
cỏc bin phỏp tng hp, ng b, xuyờn sut.
c th hin qua cỏc vic lm c th nh sau:
Tuyờn truyn, ph bin kin thc cho mi ngi

dõn nhn bit rừ hn v l lt, nõng cao ý thc
cnh giỏc phũng, chng v trỏnh l. nhng
vựng cú nguy c xy ra l lt cao cn cú k
hoch nhm ch dng di di dõn trỏnh l khi cú
thi tit nguy him xy ra. Hng nm, trc mựa
ma l cỏc n v qun lý kho nc, h cha

31
S 03 NM 2019

KHOA HOẽC KYế THUAT


KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG

32

Nhiều nhà dân bị ngập trong nước. Ảnh: Nguyễn Tú

và các địa phương cần kiểm tra độ an toàn của
công trình. Với các hồ chứa có dung tích tương
đối lớn trở lên cần có các phương án chủ động
điều tiết trong mùa mưa lũ, tránh trường hợp
xả lũ đột ngột không kịp thông báo trước cho
các địa phương ở phía hạ lưu hồ. Các đập dâng,
hồ có tràn chảy tự do cần có các biện pháp an
toàn như: Mở cửa, phá đập tạm khi mùa mưa
bắt đầu để tránh sự tích nước tự nhiên trong

khi công trình không có khả năng tích nước
cao nhằm tránh việc hình thành tổ hợp lũ giữa
lượng nước lũ từ mưa và lượng nước lũ do hồ,
đập bị vỡ gây ra lũ quét ở vùng hạ lưu hồ. Khi
xây dựng các hồ chứa mới cần lưu ý độ an toàn
của công trình trong trường hợp có mưa lũ lớn,
đặc biệt quan tâm đến tính điều tiết của lưu vực
trong những năm gần đây đã giảm đáng kể do
tác động của con người trong đó chủ yếu là khai
thác, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn bừa

bãi. Cần có các biện pháp cụ thể, kiên quyết
bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng tái sinh;
tăng cường trồng mới ở những vùng đất trống,
đồi núi trọc, vùng sườn dốc.
Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng
đang bước vào mùa mưa, lũ mới năm 2019. Thật
khó mà lường hết được những hậu quả từ sự bất
thường của diễn biến thời tiết khí hậu thủy văn
gây ra. Để làm giảm thiểu tối đa thiệt hại do bão
lũ gây ra, Ban Chỉ huy Phòng - chống lụt bão tìm kiếm cứu nạn các tỉnh đã xây dựng phương
án, kế hoạch trực ban, chuẩn bị tốt nhân tài, vật
lực để sẵn sàng triển khai thực hiện với phương
châm “4 tại chỗ”. Tổ chức lên kế hoạch, tổ chức
lực lượng ứng trực ở những nơi thường xuyên
bị lũ cô lập, lũ quét, sạt lở đất, nhất là các vùng
ven sông, ven suối, sườn đồi, hồ, đập để di dời
dân đến nơi an toàn trong trường hợp cần thiết,
bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân./.