MỞ ĐẦU
* Lý do chọn đề tài:
Vai trò của chi tiết trong tác phẩm báo chí là không thể phủ nhận.Nếu
nhì theo cách thông thường thì chi tiết giống như một thứ rất nhỏ bé. như một
các ốc. các đinh vít trong cả bộ máy và không mấy được để ý và coi
trọng.Nhưng trên thực tế thì chi tiết là một bộ phận quan trọng và không thể
thiếu.Nếu như được quan tâm kĩ càng và sử dụng đúng cách thì nó sẽ tạo ra
một hiệu quả vô cùng to lớn.
Từ những lí do trên mà em quyết định chọn đề tài "Chi tiết trong tác
phẩm báo chí " làm đối tượng nghiên cứu.Qua đó hy vọng có thể lý giải sâu
sắc hơn về chi tiết cả trên phương diện lý luận cũng như thực tiễn.
* Tình hình nghiên cứu đề tài:
Mặc dù đây còn là vấn đề chưa có nhiều công trình nghiên cứu. nhưng
cũng có nhiều nhà báo quan tâm trên cả bình diễn lý thuyết.
- Trên bình diện lý thuyết có thể chia như sau:
+ Hướng 1: Tiếp cận chi tiết ở bình diện khái niệm.
+ Hướng 2 : Tiếp cận các loại chi tiết.
+ Hướng 3 : Tiếp cận chi tiết ở bình diện đặc trưng và tính chất.
+ Hướng 4 : Tiếp cận chi tiết ở bình diện vai trò. tầm quan trọng và
chức năng.
* Mục đích :Qua đó có cái nhìn tương đối về chi tiết trong tác phẩm
báo chí. Đồng thời có thể tìm tòi. chọn lựa và sử dụng chi tiết có chất lượng
và hiệu quả lớn.
I: Tác phẩm báo chí:
1: Khái niệm:
Về thuật ngữ. sách "Từ điển tiếng Việt " định nghĩa "tác phẩm" là
"công trình do nhà văn hóa. nghệ thuật hoặc khoa học sáng tạo ra "(89.
tr883);còn khái niệm "báo chí". cũng theo "Từ điển tiếng Việt". "báo chí" là
"báo và tạp chí. xuất bản định kì"(86. tr41).Tổng hợp 2 khái niệm "tác phẩm"
1

và "báo chí" thành thuật ngữ "tác phẩm báo chí". nhà nghiên cứu báo chí Tạ
Ngọc Tấn trong cuốn sách Từ lý luận đến thực tiễn báo chí định nghĩa: "Tác
phẩm báo chí là một chỉnh thể chuyển tải nội dung thông tin mang tính thời
sự với hình thức tương ứng:(113. tr152)
Từ định nghĩa trên. có thể hiểu. một sản phẩm thông tin. nên hội tụ đủ
hai phần tạo nên một chỉnh thể và có mỗi quan hệ hữu cơ với nhau. bao
gồm :một nội dung thông tin đi kèm với một hình thức bểu đạt tương ứngđược coi là một tác phẩm báo chí
Tác phẩm báo chí vừa là nơi chứa thông tin liên quan tới mọi mặt của
đời sống hàng ngày và thể hiện thái độ của công luận. vừa bộc lộ vốn sống.
quan điểm chính trị. lập trưởng công dân. năng lực. đạo đức ngề nghiệp.
vv..của nhà báo.
Tác phẩm báo chí được hình thành qua các công( tác phẩm) bằng một
ngôn ngữ phù hợp.
Tác phẩm báo chí có phạm vi rất rộng. đa dạng và phong phú chi phối
"trường hoạt động"sáng tạo của nhà báo(nếu người làm báo giỏi thì khả năng
chi phối rất lớn và ngược lại).
2:Đặc điểm của tác phẩm báo chí:
Việc tìm hiểu một số đặc điểm cơ bản của tác phẩm báo chí có ý nghĩa
như tạo một tiền đề để nghiên cứu về yếu tố chi tiết được thuận lợi.
II: Chi tiết trong tác phẩm báo chí:
1: Khái niệm
Trong từ điển tiếng Việt :"Chi tiết là phần rất nhỏ. điểm nhỏ trong nội
dung sự việc hoặc hiện tượng. Thành phần riêng lẽ hoặc tổ hợp đơn giản nhất
của chúng. có thể tháo lắp được như đinh ốc. trục bánh xe[40. tr.147]
Xem xét dưới góc độ báo chí. chi tiết là một bộ phận nhỏ nhất. là một
trạng thái cụ thể của diễn biến sự kiện ; là hành vi. cử chỉ. lời nói. trạng thái
tâm lý (hỉ. nộ. ái. ố) của con người. sự hiện diện của con người ( nhân chứng.
của chính nhà báo ) trong sự kiện.
2



2: Các loại chi tiết.
2.1: Chi tiết tả (cảnh. vật. hiện trạng sự việc. hình dạng. nội tâm. của
chỉ...của con người:
Ví dụ 1:
Bà Tâm. để sản xuất 500 lít nước mắm. bà dùng 1 bồn nhựa loại
1.000 lít. bơm nước máy và đổ 200 kg muối hột vào ngâm từ 7 - 10 ngày.
Sau đó. rút nước muối này qua bồn chứa loại 500 lít rồi pha 200 gr bột
chua. 100 gr màu thực phẩm. 200 gr bột chống mốc. 200 gr đường hóa
học và 2 kg bột ngọt rồi dùng cây tre khuấy đều. Hỗn hợp này được bơm
vào một bình chứa khác để lọc cặn rồi sang chiết ra các chai nhựa loại 1
lít rồi dán nhãn. hạn sử dụng. đóng nắp chai... thành nước mắm “cá
cơm”. Mỗi lần cơ sở của bà Tâm sản xuất ra hàng nghìn lít nước mắm.
bán ra thị trường.(Công Nguyên-'Bùa' nước muối thành… nước mắm cá
cơm tại Sài Gòn-báo thanh niên-16/6/2016)
Ví dụ 2 :
Khu vực chế biến rất mất vệ sinh. lòng tươi vứt bừa bãi dưới sàn. lẫn
lộn nước rửa và nước thải. người làm thuê vô tư mang giày dép. ruồi nhặng
bu đầy và toàn bộ lòng đều bốc mùi hôi thối nặng nề. Lúc này ông Huy đang
cho người làm thuê chế biến 350kg lòng tươi cùng một số lòng heo trên xe
tải. Trong 2 kho đông lạnh là 5. 6 tấn lòng đã chế biến. trong số này có 12
bao. tương đương 480 kg lòng chín đã qua sơ chế.
Ông Huy khai. 6 tấn lòng heo này là khối lượng trung bình mỗi
tháng chế biến được. và chuẩn bị cho lên xe chở ra bán cho chủ thu mua
ở Thái Bình.(Nhuyễn Tú-6 tấn lòng heo thối suýt 'hô biến' thành đặc sản
quán nhậu-báo thanh niên)
2.2: Chi tiết kể:
-Nói có đầu có đuôi cho người khác biết. nói ra từng điều để người
khác biết (40. tr467)


3


Chi tiết kể nhằm tái hiện rõ nét diễn biến của sự kiện theo logic mà nhà
báo muốn công chúng báo chí nhận thức.
Ví dụ 1:
18/6/2016 Công tác tìm kiếm cứu nạn 9 sĩ quan. Quân nhân chuyên
nghiệp của tổ bay CASA-212 mang số hiệu 8983 của Lữ đoàn Vận tải
Không quân 918. Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) vẫn
diễn ra khẩn trương trên vùng biển vịnh Bắc Bộ. Cùng phối hợp hoạt
động tìm kiếm cứu hộ. cứu nạn. ngay sau khi nhận được thông tin từ
phía Bộ Quốc phòng Việt Nam. đêm 16.6. Trung Quốc đã cử tàu Nam Hải
Cứu - 101 cơ động từ Nam Hải có mặt tại hiện trường. phía Đông đường
phân định. đối diện với khu vực máy bay CASA-212 gặp nạn vào lúc 5
giờ sáng 17.6. Tiếp đó. lúc 7 giờ ngày 17.6. 2 tàu Hải cảnh số hiệu 46021
và 45102 của Trung Quốc đã có mặt tại khu vực nêu trên. để cùng sẵn
sàng phối hợp với Cảnh sát biển và các lực lượng chức năng Việt Nam
tìm kiếm.

Tính đến thời điểm hiện tại. phía Trung Quốc đã điều 6 tàu ở khu
vực phía Đông đường phân định Vịnh Bắc bộ để tham gia phối hợp với
4


các lực lượng của Việt Nam tìm kiếm cứu nạn. (Mai Thanh Hải-Chân
dung một số thành viên tổ bay CASA-212. số hiệu 8983-báo thanh niên)
Ví dụ 2:
Khoảng 16 giờ ngày 18-6. đại tá Quách Văn Dũng- Trưởng phòng
Cảnh sát hình sự CATP.Đà Nẵng cho biết đơn vị đã huy động toàn bộ lực

lượng đang phối hợp với Công an huyện Hòa Vang truy bắt đối tượng
giết em Đặng Thị Kim Ngân (SN 1998. trú thôn Phước Thuận. xã Hòa
Nhơn. huyện Hòa Vang. Đà Nẵng) vào khuya 17-6.
Theo đó. đêm 17-6. gia đình của em Ngân tập trung ở nhà ông bà nội
Ngân gần đó để xem bóng đá. Đang học lớp 12 nên Ngân ở nhà học bài để
chuẩn bị đi thi. Khoảng 22 giờ 30 cùng ngày. mọi người phát hiện Ngân la ré
chạy quanh sân. sang nhà hàng xóm rồi gục xuống. tử vong bởi nhiều nhát
dao sau khi đối tượng cầm dao bỏ chạy trong đêm vắng.
Ông Võ Văn Lợi. cậu ruột Ngân bàng hoàng cho biết: “Tôi thấy Ngân
bỏ chạy mà hung thủ nó không tha. nó quyết giết bằng được”.
Lực lượng công an xã Hòa Nhơn. Công an huyện Hòa Vang có mặt tại
hiện trường điều tra vụ việc. truy tìm hung thủ. Khám nghiệm ban đầu cho
thấy. Ngân bị đâm và chém hơn 10 vết trên người dẫn tới mất máu nhiều và tử
vong ngay sau đó.

5


Ngân vừa tốt nghiệp lớp 12. đang chuẩn bị thi tốt nghiệp và đại học.
Theo hàng xóm thì tính tình em Ngân hiền lành. rất chịu khó học tập.
Cơ quan công an đang nghi ngờ một nam thanh niên ở cùng thôn. có
tình cảm với Ngân là hung thủ.
“Bước đầu đã biết được đối tượng là người liên quan đến tình cảm
với nạn nhân. Hiện đối tượng đang trốn lên núi. do núi đồi hoang vắng.
hiểm trở nên đối tượng đang trốn đâu đó. Hiện đang huy động lực lượng
để truy bắt hung thủ”. đại tá Quách Văn Dũng. trưởng phòng Cảnh sát
hình sự cho biết.( Xuân Hoài-Nữ sinh bị đâm gần 10 nhát dao. hàng chục
cảnh sát vây hung thủ cố thủ trên núi-báo công an)
2.2 Chi tiết bình:
" Tỏ ý khen chê nhằm đánh giá. bình phẩm" (40. tr65).Loại chi tiết

này chủ yếu là thông qua lời nhân chứng trong sự việc hoặc lời tác giả.
phân tích. bày tỏ quan điểm của mình trước hiện thực khách quan.
Ví dụ 1:
Baotintuc đưa tin. chiếc xe vốn đăng ký chở cá. nhưng quá nặng mùi
khi qua trạm biên phòng nên đã bị dừng lại để kiểm tra.
Trong thông báo ngày 18/6 của lực lượng này. chiếc xe bị chặn lại ở
khu vực phía Đông Nam Congo. gần biên giới với Zambia vào ngày 16/6.
Lực lượng biên phòng CHDC Congo đã phát hiện 19 thi thể người
Ethiopia cùng 76 người di cư bất hợp pháp. Tin tức trên TTXVN. theo người
đứng đầu lực lượng biên phòng CHDC Congo. các thi thể đã được chuyển
cho nhà chức trách Zambia ngay trong ngày 16/6 trong khi phía Congo thẩm
vấn những người sống sót trước khi bàn giao những người này cho phía
Zambia vào ngày 17/6.
Phó lãnh sự Zambia. David Nyangulu cho biết. một cuộc điều tra quốc
tế đang được tiến hành nhằm triệt phá mạng lưới buôn người này.
Nạn buôn người di cư trở thành một thách thức an ninh ở khu vực Nam
Phi khi nó làm “xói mòn” khả năng bảo vệ biên giới quốc gia của các nước.
6


cũng như đe dọa đến tính mạng của người di cư. trong khi lại mang về lợi
nhuận khổng lồ cho các băng nhóm tội phạm và tạo cơ hội cho tham nhũng.
( Bảo Khánh-báo phát luật và đời sống)
3:Các tính chất cơ bản của chi tiết trong tác phẩm báo chí.
3.1: Tính trực tiếp. thời sự. thời điểm.
a. Tính trực tiếp:
Ở tác phẩm báo chí. các chi tiết cần được khái thác một cách trực tiếp
từ hiện thực nhằm đảm bảo các yêu cầu: chân thực. thời sự. cụ thể. chính
xác....tất cả đều góp phần gọi nên cái tính thời sự và trực tiếp của vấn đề hay
sự kiện được phản ánh.

Để có thể phản ánh cụ thể. chính xác. khách quan một sự kiện. nhà báo
đương nhiên phải tiếp cận đời sống thực tế. tận mắt chứng kiến sự việc.Nhưng
để có thể rút ngắn tối đa thời gian. không gian giữa hiện thực với công chúng
tiếp nhận. nhà báo phải lựa chọn từ thực tiễn quan sát đến những chi tiết nào
là cần thiết. tiêu biểu nhất. sao cho người đọc cảm thấy hộ như vừa được
chứng kiến hoặc đứng trước sự việc vấn đề mà nhà báo đề cập
Ví du:
Theo đó vào khoảng 7 giờ 30 phút sáng cùng ngày. nhân viên tạp
vụ của quán cà phê Kobe nằm trên đường Nguyễn Khắc Việt (P. Tân
Phú. Q.7) dọn dẹp vệ sinh quán để chuẩn bị đón khách thì thấy một
người đàn ông khoảng hơn 50 tuổi nằm trên chiếc ghế dài đặt trước hiên
trong tư thế như đang nằm ngủ. Người này liền tới đánh thức thì tá hỏa
khi thấy nạn nhân đã chết từ bao giờ.(Thiên Long-Người đàn ông chết bí
ẩn trong quán cà phê ở Sài Gòn-báo công an)
b. Tính thời sự :
Một vấn đề. sự việc sự kiện trong tác phẩm báo chí được cụ thể hóa
bằng các chi tiết mới. cập nhật sẽ tạo nên sức hấp dẫn của thông tin. đồng
thời thu hút sự quan tâm của công chúng bằng một sức mạnh khó cưỡng.
Phẩm chất nói trên được gọi là tính thời sự của chi tiết
7


Yêu cầu có tính đặc thủ của nghề nghiệp khiến người làm báo phải
không ngưng mài sắc cảm quan của mình. Nghĩa là họ phải luôn luôn
nhanh nhậy. khẩn trương trong hoạt đồng tác nghiệp hàng ngày. Qủa vậy
báo chí có đặc điểm phát hành liên tục. dài kì và có số lượng lớn. nên nó
vừa phải chọn lọc để phản ánh trên diện rộng. nhưng lại vừa phải đề cập
những vấn đề nổi bật và nóng hổi nhất. Do đặc điểm của thể loại quy
định. có thể thấy tính thời sự của chi tiết trong từng thể loại có sự khác
nhau vì vậy các chi tiết trong tác phẩm báo chí vừa phải chịu sự chi phối

của thời đại. vừa chịu áp lực của tính thời sự do đó chúng thường hiện
diện trong tác phẩm báo chí ở trạng thái động và rất linh hoạt. nhờ đó
tạo nên sự lôi cuốn hấp dẫn đối với người đọc.
c. Tính thời điểm
Trong hiện thực đời sống. có những sự kiện sự việc. lời nói hành
động...chi tiết chỉ xảy ra một lần vĩnh viễn không lập lại. Do đó người làm
báo phải biết chớp lấy những chi tiết có giá trị lưu giữ các sự kiện. sự việc
. lời nói và hành động ấy. như việc bảo lưu một thứ hiện trường
bằng tác phẩm báo chí. Tuy nhiên tính thời điểm của chi tiết không chỉ
được nhìn nhận ở khía cạnh mang chức năng bảo lưu những sự thật chỉ
xảy ra một lần không lặp lại. nó còn mang chức năng tạo hiệu ứng xã hội
bằng sự xuất hiện của mình vào những thời điểm cần thiết... trong thực
tiễn. không phải chi tiết nào cũng được nhà báo đưa vào tác phẩm. dù đó
thực sự là những chi tiết đắt giá.Do các điều kiện có thể là dân chí. dân
chủ. phong tục. tập quán hoặc đơn giản là chi tiết đó không. hoặc chưa
phù hợp với sự kiện hay bối cảnh mà nhà báo quyết định không sử dụng
trong tác phẩm. Một trong những mục đích quan trọng của thông tin báo
chí là tạo dựng. định hướng dư luận và góp phần cải tạo xã hội. Trong đó.
tính chính trị và tư tưởng yêu cầu nhà báo được nói. không được nói
hoặc chưa được nói gì là vấn đề không kém phần quan trọng.

8


3.2 Tính xác thực. chân thực. cụ thể
Một trong những thế mạnh và cũng là nhiệm vụ của thông tin báo chí là
khả năng trình bày và diễn tả sự việc. sự kiện trong quá trình phát sinh. phát
triển của nó. Vì thế. cùng với các tính chất vừa nêu trên. tính xác thực. chân
thành cũng là những biểu hiện về tính cụ thể của chi tiết phải được đảm bảo ở
mức tối đa.

a. Tính xác thực :
Tính xác thực của chi tiết có thể hiểu là cơ sở thực tế hay sự chính xác
của sự việc. sự kiện của nhà báo lựa chọn để phản ánh trong tác phẩm. Tính
chất này được bộc lộ ở chỗ. qua tác phẩm. nhà báo cung cấp cho người đọc
những thông tin chính xác không chỉ về thời gian. không gian mà cả về địa
điểm xảy ra sự kiện. sự việc và nhân vật được phản ánh. Các nhà nghiên cứu
báo chí thuộc đại học Missouri (Mỹ) cũng quan niệm : "Sự chính xác là yếu
tố quan trọng nhất đói với bất kì bài báo nào. lớn hay nhỏ. dài hay ngắn. Phải
chính xác trong từng chi tiết..." cũng theo họ. nhà báo sẽ không bao giờ "có
những phiên bản tốt nhất của sự thật " nếu không tường thuật chính xác các
chi tiết và bối cảnh. Mỗi phóng viên nên chọn góc độ nào có thể phản ánh câu
chuyện đầy đủ và chung thực nhất " (87. tr.30-32). Nói tóm lại. tính xác thực
của chi tiết buộc phải viết phải trả lời cho người đọc một loạt câu hỏi : chuyện
gì đã xảy ra ? xảy ra ở đâu ? xảy ra khi nào ? liên quan đến ai ? vv... theo công
thức 6W+1H.
b. Tính chân thực:
Cái gốc phản ánh của thông tin báo chí nói chung là sự thật. Là một bộ
phận của sự kiện và của tác phẩm báo chí nên chi tiết tất nhiên phải có tính
chân thật.Tính chất này được biểu hiện ở chỗ: chi tiết góp phần phản ánh
đúng bản chất đích thực của sự vật. hiện tượng được đề cập trong tác phẩm.
Đó là kết quả của sự tư duy chín chắn và một quá trình lao động khách quan.

9


nghiêm túc của nhà báo và cũng là một trong những yêu cầu có tính nguyên
tắc của báo chí cách mạng.
c. Tính cụ thể :
Một biểu hiện khác của tính chân thực. xác thực của chi tiết là tính cụ
thể. Tính chất này được thể hiện ở chỗ. chi tiết trong vai trò "nói có sách.

mách có chứng" để phục vụ và chứng minh cho các luận điểm. vấn đề sự kiện
được nêu ra. Tính cụ thể của chi tiết cũng được biểu hiện ở sự rõ ràng. dễ
hiểu. dễ tiếp nhận đối với người tiếp nhận thông tin. Công chúng ngày nay
không chỉ dừng lại đọc để viết mà họ còn muốn được tiếp cận vấn đề được
thông tin trên báo chí cả về bề rộng đến chiều sâu để có thể bổ sung kiến thức
hay có cơ hội thực hành. Vì vậy. chỉ khi thực sự qua tâm đến tính cụ thể của
chi tiết. nhà báo mới có thể đáp ứng và thỏa mãn nhu cầu đa dạng. đa chiều
của người đọc
3.3 Tính hệ thống :
Bản thân các chi tiết khi độc lập ra sẽ không có ý nghĩa gì. chẳng khác
nào những chiếc đinh ốc đã được tháo ra từ một cỗ máy hay nói cách khác
một chi tiết chỉ phát huy tác dụng. trở nên có giá trị và ý nghĩa khi nó được
đặt trong một hệ thống hay một mối quan hệ nào đó. Dù được biểu hiện theo
hình thức nào. các chi tiết trong hệ thống tác phẩm đều được kết nối với nhau
trong quan hệ rằng buộc. trong đó nó vừa có tác dụng nhưng cũng đồng thời
chịu sự chi phối của các yếu tố khác để hướng tới cái đích chung : góp phần
nổi bật chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Tính hệ thống cũng phụ thuộc vào ý đồ
chủ quan của nhà báo. trong tư cách là một chủ thể sáng tạo.
Tuy nhiên như đã trình bày. dù thuộc hệ thống nào "toàn bộ tác phẩm
hay hệ thống các sự kiện. các chuỗi chi tiết ". từng chi tiết một mặt vừa tồn tại
độc lập tương đối. mặt khác nó vừa phụ thuộc và bị chi phối bởi các yếu tố
khác trong cùng hệ thống mà nó tham gia. Đó là mói quan hệ vừa có tính độc
lập vừa có tính tương đối góp phần tạo nên sự mạch lạc tính thuyết phục và
tính haapx dẫn của thông tin báo chí.
3.4 Tính khách quan:
10


Là tiếng nới của một thể chế và là tiếng nới địa diện của một công luận.
bản chất của thông tin báo chí là dựa trên sự thật để phản ánh.Vì vậy. nhà báo

sáng tạo tác phẩm phải dựa trên cơ sợ sự thật chứ không phải thêm thắt chi
tiết hoặc hư cấu sự kiến theo ý muốn chủ quan của mình. Điều này đồng
nghĩa với việc nhà báo phải thường xuyên coi trọng tính khách quan của sự
kiến chi tiết để có thể vừa bảo đảm được vai trò báo chí là " nhiệt kế của cuộc
sống ". nhà báo " thi kí của thời đại " phải vừa phù hợp và đồng thuận giữa
cách nhìn của số đông và phải được số đông thừa nhận. Tính khách quan của
chi tiết được thể hiện không chỉ ở việc nhà báo quan sát sự kiện. sự vật. sự
việc đang diễn ra như nó vốn có mà điều quan trọng hơn. ta phải nhìn chúng
bằng con mắt hiện thực và công bằng. nghĩa là không bị định kiến hay cảm
tính chi phối hoạc thôn tính.Tính khách quan cũng yêu cầu tránh việc sự thật
bị bóp méo đi hay bị xuyên tạc theo chủ quan hoặc ý đồ của người viết.
Như vậy. đói với đời sống của công chúng nhất là công chúng hiện đại.
thông tin là vấn đề sống còn.Nhưng đâu là những thông tin thực sự đáng tin
cậy? Câu trả lời chính của nhà báo được thể hiện ở chỗ. không chỉ có sự năng
động. tinh nhạy. mà đòi hỏi họ còn phải trung thực. khách quan. công bằng
cho việc tiếp cận để phản ánh hiện thực đời sống. trước hết là thông qua các
chi tiết trong tác phẩm.
3.5 Tính đặc thù. đa dạng :
a. Tính đặc thù :
Do quan niệm và phong cách tác giả quy định. các chi tiết được sử
dụng trong tac phẩm báo chí. dù ít dù nhiều đểu để lại những dấu ấn riêng của
người tạo ra nó mà tác giả tạm gỏi là tính đặc thù của chi tiết. Nói một cách
hình ảnh. nếu ví một nhà báo là một thợ săn. thì từng thợ săn thường đi tìm
con thú riêng của họ. Trên thực tế. người đọc có thể dễ ràng nhận thấy những
loại chi tiết mà nhà báo thường sử dụng- biểu hiện rất rõ tính đặc thù của chi
tiết và phong cách của người viết trong tác phẩm. Tính đặc thù được thể hiện

11



ở khả năng tìm tòi phát hiện riêng. từ đó mà người làm báo có được những chi
tiết riêng.
Như vậy. việc thiên về một dạng chi tiết nào đó của tác giả trong việc
làm bật chủ đề. đề tài của tác phẩm đã tạo nên tính đặc thù trong sử dụng chi
tiết của cá nhân họ. góp phần tạo nên phong cách và những dấu ấn riêng của
người viết với người đọc.
b. Tính đa dạng:
Hệ thống chi tiết trong tác phẩm báo chí về mặt nào đó phải chứa đựng
những nét tương đồng để tạo thành một chính thể thống nhất. nhưng mặt khác
nó cũng có những nét dị biệt để tạo nên tính đa dạng. Thông thường. ở các tác
phẩm báo chí đặc sắc. bản thân nó cũng có khả năng chuyền đi nhiều thông
điệp khác nhau : có thông điệp về chính trị. kinh tế. văn hóa...tất cả tạo thành
tính thống nhất mà đa dạng của chi tiết trong tác phẩm báo chí. Theo đó. xét
về măt công bằng. tính đa dạng của chi tiết trong tác phẩm báo chí có thể
cung cấp cho người đọc cái nhìn nhiều chiều. toàn diện và sâu sắc hơn về đối
tượng được phản ánh. Do đó. việc tạo ra một hệ thống chi tiết đa dạng trong
tác phẩm đối với người sáng tạo là rất cần thiết. Như vậy nhà báo cần khai
thác một cách hiểu quả chi tiết nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả của tác
phẩm báo chí.
4. Các yếu tố chi phối trong tác phẩm báo chí:
Chi tiết là một yếu tố rất nhỏ nhưng cũng có mối quan hệ rất phong phú
và đa dạng với nhiều yếu tố khác. Chính vì thế liên quan tới vấn đề sự chi
phối đối với chi tiết của nhiều yếu tố liên quan.
4.1 Những yếu tố bên ngoài chi phối chi tiết:
Với mối quan hệ từ bên ngoài. ta xem xét chi tiết trên các bình diện
như: thời đại với chi tiết. bối cảnh lịch sử-xã hội với chi tiết. đời sống tư
tưởng-văn hóa với chi tiết. khuynh hướng. tôn chỉ. mục đích và bản sắc của tờ
báo với chi tiết
4.2 Những yếu tố bên trong chi phối chi tiết :
12



Hệ thống các yếu tố bên trong chi phối chi tiết bao gồm : đề tài với chi
tiết. chủ đề với chi tiết. thể loại tác phẩm với chi tiết. sự kiện với chi tiết. chi
tiết với chi tiết. tình tiết với chi tiết. bút pháp. ngôn ngữ. giọng điệu của tác
giả với chi tiết.
4.3 Những yếu tố từ chủ thể sáng tác chi phối chi tiết :
Nhìn từ góc độ nhà báo trong tư cách là chủ thể sáng tạo với chi tiết có
các yếu tố cơ bản sau đây chi phối chi tiết trong tác phẩm báo chí : quan niệm
của nhà báo với chi tiết. cảm hứng sáng tạo của nhà báo với chi tiết. góc nhìn
chứng kiến-thái độ của nhà báo với chi tiết. phong cách nhà báo với chi tiết
5. Vai trò. tầm quan trọng của chi tiết trong tác phẩm báo:
Bất cứ sản phẩm tinh thần nào đều chứa trong nó một yếu tố đóng vai
trò hạt nhân. quyết định. bảo đảm cho sự tồi tại của sản phẩm đó. Thật khó
hình dung nếu trong tác phẩm báo chí lại thiếu chi tiết. Chi tiết trong tác phẩm
báo chí có một vai trò và tầm quan trong đặc biệt. thể hiện trên các phương
diện sau.
5.1 Chi tiết với tư cách là vật liệu cơ bản của tác phẩm báo chí :
Để đánh giá một tác phẩm báo chí. người ta phải dựa trên các yếu tố
cấu thành nên tác phẩm mà chủ yếu là căn cứ trên các sự kiện. Nhưng sự kiện
trong tư cách là một thông tin lại phải nương nhờ vào các chi tiết cụ thể. Bởi
vậy. không thể gọi một tác phârm báo chí nào đó là một sản phẩm thông tin.
nếu nó đến với người đọc bằng một mớ ngôn từ mơ hồ và chung chung. Cũng
đánh giá về vai trò. tầm quan trọng của chi tiết trong tác phẩm báo chí. nhà
báo Hồ Quang Lợi " Dù chỉ đơn giản dưới dạng một hình ảnh hay một con số.
chi tiết chính là "hồn cốt " của tác phẩm. Bởi các chi tiết đóng vai trò cung
cấp thông tin cho người đọc. mà thiếu thông tin thì không thể gọi là báo chí".
Qủa vậy. dù là những phóng sự dài kí hay những bản tin ngắn gọn. nếu
không có các chi tiết. tác phẩm báo chí chỉ có thể là bản báo cáo nhợt nhạt.
mô phỏng đối tượng một cách hời hợt. khô khan. khó thuyết phục và hấp dẫn

người đọc. Không có các chi tiết. nhà báo mới chỉ làm được là phận sự đưa
13


người đọc tiếp cận với đời sống mà chưa có thể giúp họ quan sát và nhận thức
một cách đầy đủ về nội dung. bản chất sâu xa của đời sống hiện thực đó.
5.2 Chi tiết với chức năng tác động vào mỹ cảm của công chúng :
Báo chí là sản phẩm của thời hiện đại. Khi con người có ý thức quan
tâm về đời sống thực tế. báo chí xuất hiện để đáp ứng nhu cầu đó. Nói đến
nhu cầu nắm bắt hiểu biết đời sống thực tế. cũng tức là đề cập tới nhu cầu đi
tìm kiếm sự thật. nắm bắt sự thật của con người thời hiện đại. Chi tiết trong
tác phẩm báo chí mang chức năng tác động vào mỹ cảm của công chúng. Tuy
nhiên. con đường tác động vào mỹ cảm công chúng của tác phẩm báo chí
khác với những sản phẩm thuộc loại hình khác.
5.3 Chi tiết với vai trò cung cấp thông tin- tác động vào tư tưởng. thái
độ. hành động của công chúng :
Ngày nay các nhà báo thường nhận thức rằng. trên thực tế. người đọc
nói chung. người đọc báo chí nói riêng không bao giờ chỉ dừng ở việc thỏa
mãn nhu cầu nắm bắt thông tin đơn thuần. Vì vậy. điều qua trọng hơn mà
những người làm báo muốn hướng tới là các thông tin trong tác phẩm báo chí
phải có sự tác động mạnh mẽ vào tư tưởng. thái độ và hành động của công
chúng.
Sở dĩ nói chi tiết cósự tác động vào tư tưởng và thái độ của công chúng
là bởi. với những tiết giàu sức thuyết phục. có thật trong đời sống thực tế
đồng thời có khả năng gợi mở suy tư. suy ngẫm. bản thân các chi tiết rất nhiều
khi làm thay đổi những quan niệm. tư tưởng của công chúng trước những vấn
đề của thực tế đời sống. sự tác động vào tư tưởng đôi khi phải đi bằng một
con đường vòng qua cảm xúc rung động của người đọc. Nói cách khác các chi
tiết trong tác phẩm báo chí không đơn thuần chỉ là thông báo thông tin. chúng
còn có khả năng thuyết phục người đọc nhờ giúp họ được nhìn thấy. nghe

thấy. cảm nhận thấy. thậm chí là bị thuyết phục.
Không đâu khác phải chính các chi tiết bé nhỏ. nhất là những chi tiết
đắt giá như vậy trong tác phẩm báo chí đã đưa nên những hiệu ứng nhất định.
14


không chỉ góp phần tạo dựng dư luận xã hội mà còn tác động và tầm thức của
công chúng.
Không chỉ dóng vai trò cung cấp thông tin. tác động vào tư tưởng. thái
độ. các chi tiết trong tác phẩm báo chí còn thôi thúc công chúng hành động.
Thường những chi tiết làm nổi bật tình trạng bất công. chà đạp nhân phẩm của
con người vô tội là những chi tiết làm nhức nhối tâm can đánh thức lương chi.
thôi thúc người ta phải hành động nhầm thanh toán những ngang trái bi kịch.
Để các sự kiện. sự vật nổi bật trong tác phẩm tạo nên dư bị sâu đậm trong
lòng người đọc. đòi hỏi người viết phải tìm những chi tiết sáng giá.Những chi
tiết này sẽ góp phần tạo nên nét riêng. khiến cho đối tượng phản ánh trở nên
có hồn. từ đó mà phát huy các chứng năng nhận thức. giáo dục. thẩm mỹ. giải
trí... của tác phaamr báo chí đới với người đọc.
5.4 Các chi tiết kết nối với nhau tạo thành sựu kiện
5.5 Chi tiết là những bằng chứng hiển nhiên. cơ sở khách quan đầu tiên
để đánh giá sự xác thực của sự kiện
5.6 Chi tiết làm rõ diễn biến và bản chất của sự việc
5.7 Tạo sự lôi cuốn. hấp dẫn. nhớ lâu đối với công chúng (chi tiết nhỏ
làm nên tác phẩm lớn)
* Tiểu kết:
Vì chi tiết là một yếu tố thành viên trong nhiều yếu tố quan trọng khác
của tác phẩm báo chí. Em thấy sự cần thiết khi phải làm rõ khái niệm liên
quan : tác phẩm báo chí. đặc điểm cơ bản về hình dung và hình thức của tác
phẩm báo chí. Dành nhiều trang chủ yếu cho các vấn đề quan trọng như: khái
niệm chi tiết. bước đầu phân loại các dạng chi tiết trong tác phẩm báo chí. các

tính chất cơ bản của chi tiết trong tác phẩm báo chí. các yếu tố bên trong và
bên ngoài của tác phẩm báo chí chi phối chi tiết. cuối cùng là vai trò. tầm
quan trọng của chi tiết trong việc tạo ra sức mạnh và sức hấp dẫn của tác
phẩm báo chí.
15


Dù chỉ là một yếu tố nhỏ. yếu tố cấu thành của tác phẩm báo chí nhưng
khó có thể phủ nhận rằng vai trò. tầm quan trọng của nó trong tác phẩm. Bên
cạnh đó còn có những đóng góp mang lại giá chị. sức nặng của thông tin bằng
việc làm hiện hữu tư tưởng. chủ đề của tác phẩm. Với nghệ thuật sắp đặt của
nhà báo. các chi tiết trong tác phẩm còn góp phần tạo nên vẻ đẹp giá trị thẩm
mỹ nhân văn sự thuyết phục của tác phẩm

16


MỤC LỤC
* Lý do chọn đề tài:.........................................................................................1
I: Tác phẩm báo chí:.......................................................................................1
1: Khái niệm:...................................................................................................1
2:Đặc điểm của tác phẩm báo chí:.................................................................2
II: Chi tiết trong tác phẩm báo chí:...............................................................2
1: Khái niệm.....................................................................................................2
2: Các loại chi tiết............................................................................................2
3:Các tính chất cơ bản của chi tiết trong tác phẩm báo chí........................7
4. Các yếu tố chi phối trong tác phẩm báo chí:..........................................12
5. Vai trò. tầm quan trọng của chi tiết trong tác phẩm báo:.....................13
* Tiểu kết:.......................................................................................................15


17