MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................1
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ BIÊN TẬP VIÊN SÁCH LÝ LUẬN, CHÍNH TRỊ CỦA CÁC
NHÀ XUẤT BẢN.........................................................................9
1.1. Khái niệm, vai trị, đặc điểm của đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị......................................................................................9
1.2. Vai trị, đặc điểm của sách lý luận, chính trị và tiêu chí đánh giá chất
lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị................................24
1.3. Những yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị.....................................................................................31
Chương 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ BIÊN TẬP VIÊN
SÁCH LÝ LUẬN, CHÍNH TRỊ CỦA NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ
QUỐC GIA - SỰ THẬT HIỆN NAY..............................................38
2.1. Khái quát về hệ thống tổ chức bộ máy và đội ngũ biên tập viên các nhà
xuất bản và Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật...........................38
2.2. Về đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia - Sự thật.....................................................................52
2.3. Những vấn đề đặt ra về chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật hiện nay..............58
Chương 3. QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG
CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ BIÊN TẬP VIÊN SÁCH LÝ LUẬN,
CHÍNH TRỊ CỦA NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - SỰ
THẬT TRONG THỜI GIAN TỚI.................................................68
3.1. Quan điểm và phương hướng nâng cao chất lượng đội ngũ biên tập viên
sách lý luận, chính trị trong tình hình mới..........................................68
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính
trị trong thời gian tới.....................................................................76
KẾT LUẬN...............................................................................89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................92

DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ
Bảng 2.1. Kết quả hoạt động xuất bản giai đoạn 2010-2014....................48
Bảng 2.2. Nhân lực Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật giai đoạn
2010 - 2014....................................................................52
Bảng 2.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực..................................53
Bảng 2.4. Trình độ học vấn, trình độ khoa học, chuyên môn, kỹ năng
nghề nghiệp của nhân lực làm công tác biên tập.......................54
Bảng 3.1. Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng kiến thức của biên tập viên sách
lý luận, chính trị Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật.........83
Hình 2.1. Doanh thu từ hoạt động xuất bản của Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia - Sự thật (2010-2014)............................................49


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ trước đến nay, các giai cấp, các đảng phái, các quốc gia dân tộc cho
đến các tổ chức chính trị - xã hội đều rất coi trọng sách lý luận, chính trị, vì
nó vừa là sản phẩm văn hóa, tinh thần đặc biệt, vừa là cơng cụ sắc bén trên
lĩnh vực chính trị, tư tưởng để bảo vệ những lợi ích chính trị của giai cấp, các
đảng phái, các quốc gia dân tộc và các tổ chức chính trị đó.
Thực tiễn hơn 85 năm lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn luôn coi trọng
và quan tâm đến hoạt động xuất bản sách lý luận, chính trị để truyền bá, bảo
vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,
đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; góp phần xây dựng
nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng
cao trình độ, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên, nhân dân, xây dựng con
người mới; đấu tranh bác bỏ các quan điểm sai trái. Sách lý luận, chính trị là
một bộ phận quan trọng trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, cơng tác xây dựng
Đảng - nhân tố hàng đầu cấu thành hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với xã

hội và quyết định sức mạnh, sự thành bại của cách mạng và sinh mệnh chính
trị của Đảng.
Sau gần 30 năm đổi mới, sách lý luận, chính trị đã góp phần tích cực
vào q trình đổi mới tư duy, đổi mới công tác lý luận, công tác tư tưởng của
Đảng, nâng cao nhận thức lý luận, chính trị và trình độ dân trí, góp phần tích
cực vào việc ổn định chính trị - xã hội; động viên các phong trào quần chúng
thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn
minh, trong đó Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật là nhà xuất bản trụ
cột trong lĩnh vực này.

1


Tuy nhiên, sách lý luận, chính trị cịn bộc lộ một số khuyết điểm, yếu
kém về chất lượng, tính chiến đấu, tính khoa học, tính hấp dẫn. Số lượng sách
hay, sách có giá trị lớn về mặt lý luận, chính trị còn hạn chế. Cơ cấu sách chưa
hợp lý, sách chuyên đề, sách hướng dẫn thực hành, sách tra cứu, sách tổng kết
thực tiễn cịn ít. Hình thức sách chưa phong phú, chưa phù hợp với các đối
tượng và vùng miền khác nhau. Sách đấu tranh chống tiêu cực, bác bỏ các luận
điểm sai trái cịn ít, thiếu sắc bén, chưa kịp thời.
Thực trạng trên có nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan: Cuộc
đấu tranh trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng đang diễn ra rất phức tạp. Một
bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân có những dao động, hồi nghi, giảm
sút lịng tin, nhận thức mơ hồ, lệch lạc đối với chủ nghĩa Mác - Lênin, về
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, cũng như đường lối, chính sách của Đảng
và Nhà nước ta. Trong khi đó, cơng tác tư tưởng, cơng tác lý luận cịn những
bất cập. Tình trạng trên có ngun nhân do thiếu những biên tập viên sách lý
luận, chính trị có trình độ, cơng tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ biên tập viên
sách lý luận, chính trị cịn những hạn chế, chưa được quan tâm đầy đủ và

đúng mức; chưa có những chính sách phù hợp trong cơng tác tuyển chọn,
đào tạo nhằm thu hút, tập hợp biên tập viên sách lý luận, chính trị có chất
lượng. Phương thức đào tạo nghiệp vụ xuất bản và kiến thức về chính trị cịn
mang tính truyền nghề, tính kinh nghiệm. Bên cạnh đó, hoạt động xuất bản
sách lý luận, chính trị gặp nhiều thách thức, khó khăn. Trong xu thế hội nhập
và dân chủ hóa mọi mặt đời sống xã hội, nhu cầu đọc của các tầng lớp xã hội
ngày càng đa dạng, phong phú và phức tạp, địi hỏi phải có một đội ngũ biên
tập viên sách lý luận, chính trị có trình độ cao về chun mơn; có vốn sống
và kiến thức, có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, bao quát nhiều lĩnh vực
đời sống, có đạo đức nghề nghiệp, đặc biệt là sự nhạy cảm chính trị. Trong
tình hình mới đòi hỏi đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị phải có tác

2


phong của người làm cơng tác khoa học, ln có tinh thần ham học hỏi, cầu
tiến bộ, không ngừng trau dồi phẩm chất và kiến thức về chuyên môn, ngoại
ngữ; tỉnh táo, sắc bén và vững vàng đấu tranh chống lại các luận điểm sai
trái với quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta.
Để có được đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị đạt các yêu cầu
trên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật cần tiến hành khảo sát, đánh
giá chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị hiện có và làm tốt
cơng tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ này. Đây cũng là vấn đề cần được nghiên
cứu, triển khai thực hiện đề tài. Việc triển khai nghiên cứu đề tài này còn là cơ
sở cho việc hoạch định phương hướng phát triển đội ngũ biên tập viên sách lý
luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật trong những năm
tiếp theo.
Vì các lý do trên, tác giả chọn đề tài “Chất lượng đội ngũ biên tập viên
của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật hiện nay” làm luận văn Thạc sĩ
chuyên ngành Xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị nói chung và
đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc
gia - Sự thật nói riêng ln được Đảng, Nhà nước quan tâm và đã có chủ
trương, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước ban hành về công tác này. Tiêu biểu
như: Văn kiện Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương (khoá VII),
Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương (khoá VIII), Hội nghị lần
thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương (khoá IX) của Đảng đã khẳng định cải
cách hành chính nhà nước và chiến lược cán bộ, trong đó có nội dung xây
dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là vấn đề thuộc
đường lối chiến lược của Đảng ta.
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản
Việt Nam đã nhấn mạnh: "Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cả về lý luận chính trị,

3


phẩm chất đạo đức, trình độ chun mơn và năng lực thực tiễn, quan tâm
đào tạo, bồi dưỡng cả cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, các nhà doanh
nghiệp và các chuyên gia. Trước hết là đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hệ
thống chính trị, coi trọng cả đức và tài, lấy đức là gốc"

[17].

Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 27-01-2003 của Ban Bí thư Trung ương
Đảng (khóa IX) "về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát
hành sách lý luận, chính trị trong tình hình mới"; Chỉ thị số 42-CT/TW ngày
25-8-2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) "về nâng cao chất
lượng tồn diện của hoạt động xuất bản"; Nghị quyết số 42-NQ/TW, ngày
30-11-2004 của Bộ Chính trị về cơng tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý

thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ XI, phần Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội
2011-2020 nhấn mạnh: “Nâng cao chất lượng hệ thống thơng tin, báo chí,
internet, xuất bản”; Chỉ thị số 15-CT/TW, ngày 12-5-2012 của Bộ Chính trị
"về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay".
Nhiều công trình nghiên cứu khoa học, sách, báo, tạp chí trong và ngoài
nước nghiên cứu liên quan đến đề tài này, như: Mác - Ăngghen - Lênin Stalin về công tác cán bộ, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1974; PGS.TS. Bùi Đình
Phong, Tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác cán bộ, Nxb. Lao động, Hà Nội,
2002; PGS.TS. Đức Vượng, Hồ Chí Minh với vấn đề đào tạo cán bộ, Nxb. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 1995; Nguyễn Thị Khoa, Giáo viên Khoa xây dựng Đảng
tại Hội thảo khoa học, trang Thơng tin điện tử Trường Chính trị tỉnh Nghệ An,
Tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác cán bộ; PGS.TS. Nguyễn Phú Trọng và
PGS.TS. Trần Xuân Sầm chủ biên, Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước”, Nxb. Chính trị quốc gia, 2001.
Có thể nêu một số đề tài cấp bộ và một số hoạt động về lĩnh vực xuất

4


bản sau đây: Đề tài “Hoạt động xuất bản trong cơ chế thị trường ở nước ta
hiện nay: Thực trạng và giải pháp”, do PGS.TS. Trần Văn Hải làm chủ
nhiệm, nghiên cứu thực trạng và tính tất yếu phải thích ứng của hoạt động
ngành xuất bản đối với sự phát triển cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, nghiệm thu năm 1998; Đề tài “Phát triển đồng bộ và hiện đại hoá
ngành xuất bản phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước”,
do ThS. Trần Đăng Hanh làm chủ nhiệm, nghiên cứu và đưa ra các nhiệm vụ
cơ bản nhằm phát triển đồng bộ và hiện đại hố ngành xuất bản phục vụ sự
nghiệp cơng nghiệp hoá, hiện đại hoá nghiệm thu năm 1999; Đề tài “Nâng

cao chất lượng xuất bản sách lý luận chính trị phổ thông trong cơ chế thị
trường, phục vụ nhiệm vụ cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước”, do
ThS. Trịnh Thúc Huỳnh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia làm chủ nhiệm,
nghiên cứu thực trạng, nêu giải pháp nâng cao chất lượng sách lý luận, chính
trị phổ thơng, phục vụ nhiệm vụ giáo dục lý luận, chính trị, chủ trương, đường
lối, chính sách của Đảng và Nhà nước cho nhân dân, nghiệm thu năm 2003;
Đề tài “Nâng cao chất lượng xuất bản sách giáo khoa lý luận chính trị ở Nhà
xuất bản Chính trị quốc phục vụ cơng tác giáo dục chính trị, tư tưởng của
Đảng trong giai đoạn hiện nay”, do PGS.TS. Lê Văn Yên, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia làm chủ nhiệm, nghiên cứu việc nâng cao chất lượng, hiệu
quả sách giáo khoa lý luận chính trị phục vụ cơng tác giáo dục chính trị, tư
tưởng của Đảng, nghiệm thu năm 2007.
Ngồi ra, đã có một số cuộc hội thảo khoa học về hoạt động xuất bản
như: Hội thảo khoa học thực tiễn “Hoạt động xuất bản trong cơ chế thị
trường”, do Cục Xuất bản, Bộ Văn hố - Thơng tin tổ chức năm 1998,
nhằm định hướng, tìm bước đi, giải pháp phát triển ngành xuất bản nước ta
trong giai đoạn mới; Hội thảo khoa học “Chuẩn hố giáo trình, giáo khoa
lý luận, chính trị”, do Nhà xuất bản Lý luận chính trị, thuộc Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức năm 2004, nghiên cứu lĩnh vực

5


xuất bản sách giáo khoa các bộ môn Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
định ra những tiêu chí cơ bản trong xuất bản sách giáo khoa lý luận, chính
trị trong tình hình hiện nay. Hội nghị chun đề “Thực trạng và phương
hướng xây dựng đội ngũ biên tập sách lý luận - chính trị và sách khoa học
xã hội - nhân văn” với sự tham gia của một số nhà xuất bản (2012). Tài
liệu bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụ công tác tổ chức, cán bộ, do Ban Tổ
chức Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

biên soạn, đã trình bày những vấn đề chủ yếu về xây dựng tiêu chuẩn cán
bộ và quy trình xây dựng tiêu chuẩn cán bộ; yêu cầu của việc sử dụng tiêu
chuẩn cán bộ làm cơ sở cho công tác đánh giá, lựa chọn, bổ nhiệm, điều
động, luân chuyển, đào tạo cán bộ Nxb. Chính trị quốc gia, 2011.
Bên cạnh đó, cũng có một số luận văn thạc sĩ ở một số học viện, trường
đại học có liên quan như: Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Chính
trị, Hành chính Hồ Chí Minh; Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh,...
Qua nghiên cứu cho thấy, các cơng trình đều ít nhiều có liên quan đến đề tài tác
giả đã lựa chọn. Tuy nhiên, tác giả chưa thấy đề tài nào nghiên cứu về chất lượng
đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia
- Sự thật hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích của luận văn
- Nghiên cứu, đánh giá chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị hiện đang làm việc tại Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật. Qua
kết quả đánh giá, khảo sát, nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị để đáp ứng tốt hơn
cơng tác tư tưởng, chính trị của Đảng ta trong tình hình mới.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến công tác đào tạo,
bồi dưỡng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị.

6


- Đánh giá thực trạng chất lượng đào tạo, bồi dưỡng gắn với sử dụng đội
ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự
thật hiện nay.
- Nêu quan điểm, phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị

quốc gia - Sự thật trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu chất lượng đội ngũ biên tập viên của Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia - Sự thật hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Luận văn tập trung khảo sát chất lượng đội ngũ biên tập viên sách
lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật (bao gồm 07
ban biên tập, 07 vụ chức năng và 06 chi nhánh, trung tâm phát hành sách
trực thuộc Nhà xuất bản).
- Thời gian nghiên cứu từ năm 2010 đến nay.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của luận văn là phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách
của Nhà nước ta.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn chủ yếu sử dụng phương pháp khảo sát thực tế, kết hợp với
các phương pháp khác như: lịch sử và lơgíc, thống kê và so sánh, phân tích và
tổng hợp, hệ thống hóa, khái qt hố để hồn thành mục tiêu và nhiệm vụ
nghiên cứu của luận văn.

7


6. Những đóng góp mới của luận văn
- Làm rõ một số vấn đề lý luận chung về chất lượng đội ngũ biên tập
viên sách lý luận, chính trị của các nhà xuất bản.
- Từ số liệu cụ thể luận văn đánh giá một cách trung thực, đầy đủ về

chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị hiện nay của Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia - Sự thật.
- Luận văn đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia - Sự thật.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận văn
- Luận văn cung cấp luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội
ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự
thật hiện nay.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong công tác đào tạo, bồi
dưỡng, nâng cao chất lượng, xây dựng chuẩn hóa đội ngũ biên tập viên xuất
bản nói chung và đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị nói riêng.
- Luận văn cịn có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên
ngành Xây dựng Đảng và chính quyền nhà nước và ngành Xuất bản.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 3 chương, 8 tiết.
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về chất lượng đội ngũ biên
tập viên sách lý luận, chính trị của các Nhà xuất bản.
Chương 2: Thực trạng chất lượng đội ngũ biên tập viên sách lý
luận, chính trị của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật hiện nay.
Chương 3: Quan điểm, phương hướng và giải pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia - Sự thật trong thời gian tới.

8


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG

ĐỘI NGŨ BIÊN TẬP VIÊN SÁCH LÝ LUẬN, CHÍNH TRỊ
CỦA CÁC NHÀ XUẤT BẢN
1.1. Khái niệm, vai trò, đặc điểm của đội ngũ biên tập viên sách lý
luận, chính trị
1.1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1.1. Khái niệm về chất lượng
Chất lượng là một khái niệm quen thuộc với loài người ngay từ thời cổ
đại, tuy nhiên chất lượng cũng là một khái niệm gây nhiều tranh cãi. Tùy theo
đối tượng sử dụng, từ "chất lượng" có ý nghĩa khác nhau. Do con người và
nền văn hóa trên thế giới khác nhau, nên cách hiểu của họ về chất lượng và
đảm bảo chất lượng cũng khác nhau.
Theo quan điểm triết học, chất lượng là tính xác định bản chất nào đó
của sự vật, hiện tượng, tính chất mà nó khẳng định nó chính là cái đó chứ
khơng phải là cái khác hoặc cũng nhờ nó mà nó tạo ra một sự khác biệt với
một khách thể khác. Chất lượng của khách thể khơng quy về những tính chất
riêng biệt của nó mà gắn chặt với khách thể như một khối thống nhất bao
chùm toàn bộ khách thể. Tuy nhiên, trong quan điểm này thì chất lượng mang
một ý nghĩa hết sức trừu tượng, và hầu như không phù hợp với thực tế đang
đòi hỏi trong việc đánh giá, so sánh bản chất sự vật, hiện tượng.
Dưới góc độ sản xuất kinh doanh, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế đã
định nghĩa về Chất lượng như sau: "Chất lượng là tổng thể các chỉ tiêu, những
đặc trưng sản phẩm thể hiện sự thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng, phù
hợp với công dụng mà người tiêu dùng mong muốn với chi phí thấp nhất và
thời gian nhanh nhất" (ISO-9001).

9


Như vậy đúc kết từ hai khái niệm nêu trên, có thể nêu ra một số đặc
trưng của yếu tố "chất lượng" như sau:

Thứ nhất, chất lượng được tạo ra do nhu cầu sử dụng. Một sản phẩm
không đáp ứng được nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng thì sẽ không được
coi là một sản phẩm chất lượng.
Thứ hai, chất lượng khơng có tính cố định do nhu cầu sử dụng luôn
biến đổi theo thời gian nên chất lượng cũng phải thay đổi cho phù hợp.
Thứ ba, khi tạo dựng giá trị "chất lượng" cho sản phẩm, không nên chỉ
chú trọng tới những nhu cầu cụ thể, mà còn phải xét đến nhu cầu của các bên
liên quan. Ví dụ, một tạp chì về sức khỏe giới tính cho dù thỏa mãn nhu cầu
của khách hàng là tính chất thực, nội dung cụ thể, rõ ràng nhưng cũng không
được đi ngược lại với thuần phong mỹ tục, ngược lại những giá trị văn hóa
của cộng đồng, của xã hội.
Thứ tư, chất lượng được đánh giá qua những tiêu chí, có những tiêu chí
có thể cân đo đong đếm được, nhưng cũng có những giá trị khơng thể cân đo
đong đếm cụ thể qua những con số. Đó là những giá trị "vơ hình" mang lại
qua cảm giác, hoặc mang lại qua quá trình sử dụng sản phẩm. Điển hình như
những "giá trị đặc biệt" của xuất bản phẩm trong việc truyền đạt kiến thức tới
độc giả.
Cuối cùng, chất lượng là một yếu tố không chỉ dành cho một sản phẩm
cụ thể nào, chất lượng có thể áp dụng rộng rãi cho một quy trình, một tập thể,
một lĩnh vực, ngành nghề bất kỳ trong đời sống xã hội.
Như vậy, qua từng quan điểm, có thể hiểu rằng, chất lượng của một
sản phẩm hay một quy trình, một lĩnh vực nào đó đều được xác định theo
mức độ thỏa mãn nhu cầu của người sử dụng sản phẩm. Chất lượng được
tạo ra xuât phát từ nhu cầu của người sử dụng và mục đích cuối cùng cũng
là để thỏa mãn chính nhu cầu đó. Chất lượng có thể cao hoặc có thể thấp,

10


có thể tốt, có thể khơng tốt, nhưng để đánh giá chất lượng nhất thiết phải

có những tiêu chí cụ thể, dựa trên nhu cầu của các bên có liên quan đến
lĩnh vực cần đánh giá.
1.1.1.2. Khái niệm về chất lượng nguồn nhân lực
Trong thời đại ngày nay, con người được coi là một ''tài nguyên đặc
biệt'', một nguồn lực của sự phát triển kinh tế. Bởi vậy, việc phát triển con
người, phát triển nguồn nhân lực trở thành vấn đề chiếm vị trí trung tâm trong
hệ thống phát triển. Chăm lo đầy đủ đến con người là yếu tố bảo đảm chắc
chắn cho sự phồn vinh, thịnh vượng của mọi quốc gia. Đầu tư cho con người
là đầu tư có tính chiến lược, là cơ sở chắc chắn cho sự phát triển bền vững.
Chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố tổng hợp của nhiều yếu tố bộ phận
như trí tuệ, trình độ, nhận thức, đạo đức, kỹ năng, sức khoẻ, thẩm mỹ…, của
người lao động. Trong các yếu tố trên thì trí tuệ và thể lực là hai yếu tố quan
trọng trong việc xem xét đánh giá chất lượng nguồn nhân lực. Cơ cấu nguồn
nhân lực là yếu tố không thể thiếu khi xem xét đánh giá về nguồn nhân lực.
Cơ cấu nguồn nhân lực thể hiện trên các phương diện khác nhau như: cơ cấu
trình độ đào tạo, giới tính, độ tuổi…
Chất lượng nguồn nhân lực là mức độ đáp ứng về khả năng làm việc
của người lao động với yêu cầu công việc của tổ chức và đảm bảo cho tổ chức
thực hiện thắng lợi mục tiêu cũng như thỏa mãn nhu cầu của người lao động.
1.1.1.3. Khái niệm đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị
Theo lý luận xuất bản, biên tập, là một khâu, một công đoạn trong dây
chuyền sản xuất, phân phối và tiêu dùng xuất bản phẩm. Biên tập là một quá
trình sản xuất tinh thần nhằm tổ chức sản xuất, khai thác, lựa chọn những tác
phẩm, tài liệu phục vụ cho nhu cầu truyền thông, là đánh giá, tu chỉnh, nâng
cao chất lượng xuất bản phẩm để cung cấp cho bạn đọc những xuất bản phẩm
có giá trị văn hóa - xã hội cao, phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của họ và yêu

11



cầu phát triển lành mạnh của xã hội. Biên tập góp phần làm ra những tác
phẩm văn hóa tinh thần có giá trị, song bản chất, khơng phải là hoạt động
sáng tác. Người biên tập sách thường không phải là tác giả cuốn sách. Biên
tập viên là người sử dụng những thành quả của hoạt động sáng tác, gia cơng,
hồn thiện nó để phục vụ cho nhu cầu truyền thơng xã hội. Lao động của
người biên tập là lao động sản xuất tinh thần. Sản phẩm của biên tập là những
bản thảo hoàn thiện, chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu để truyền bá rộng rãi
trong xã hội.
Việc biên tập cần cho hoạt động xuất bản, Nhưng từ buổi đầu nó chưa
phải là nghiệp vụ độc lập, mà chỉ là một phần của việc nhân bản. Người chép
văn bản gốc thành nhiều bản, hoặc làm bản khắc gỗ để in làm luôn việc sửa
chữa bản sao, bản in cho đúng với bản gốc, hoặc sửa những lỗi bản thảo gốc
mà tác giả cịn để sót. Lúc này, người nhân bản kiêm luôn công việc biên tập.
Chỉ đến khi công nghệ in của Gutenberg ra đời (thế kỷ XV), việc biên tập mới
thật sự trở thành một khâu công tác quan trọng, không thể thiếu của hoạt động
xuất bản sách. Nhu cầu tăng vọt về số lượng bản thảo cần xuất bản, nhu cầu
"gác cổng" về quan điểm chính trị - tư tưởng, chọn lọc về giá trị học thuật và
nghệ thuật của các tác phẩm; bảo đảm chính xác văn bản tác phẩm khi nhân
bản đã hình thành một khâu độc lập trong hoạt động xuất bản - đó là công tác
biên tập. Thiếu biên tập, hoạt động xuất bản hiện đại khơng thể thực hiện có
chất lượng và hiệu quả, khơng thể hồn thành tốt vai trị xã hội của mình.
Do vậy, những người làm cơng tác biên tập bản thảo là lực lượng lao
động chủ yếu, nòng cốt trong các nhà xuất bản. Họ là những người sản xuất từ
khâu đầu đến khâu cuối của quá trình xuất bản, tức là từ thiết kế xây dựng đề
tài đến việc biên tập, chỉnh sửa để có sản phẩm.
Đội ngũ cán bộ làm công tác biên tập trong các nhà xuất bản thường bao
gồm những người trực tiếp tham gia cơng tác biên tập và những người có liên

12



quan nhưng khơng tham gia trực tiếp vào q trình biên tập chuyên môn; bao
gồm từ tổng biên tập (hoặc kiêm giám đốc) đến các phó tổng biên tập (hoặc
kiêm phó giám đốc), các trưởng ban biên tập và các biên tập viên.
Biên tập viên trong một nhà xuất bản lại phân chia theo chức năng như
biên tập viên nội dung, biên tập viên mỹ thuật, biên tập viên kỹ thuật… và tất
cả được phân chia theo lĩnh vực chuyên ngành mà họ am hiểu, nắm vững,
theo chức năng, nhiệm vụ của từng nhà xuất bản.
1.1.2. Vai trò, đặc điểm của đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị
1.1.2.1. Vai trò của đội ngũ biên tập viên sách lý luận, chính trị
Xuất bản là sản phẩm của nền văn minh nhân loại khi đã phát triển
đến một giai đoạn nhất định, vừa là thành quả quan trọng của sự phát triển
văn minh nhân loại, vừa là công cụ thiết yếu thúc đẩy sự phát triển của văn
minh nhân loại. Bởi thế, xuất bản là một lĩnh vực có vai trò quan trọng
trong đời sống xã hội, đặc biệt đối với phát triển tri thức con người. Có thể
khái quát rằng, xuất bản là hoạt động tổ chức và biên tập để hồn chỉnh tác
phẩm, làm cho nó phù hợp với định hướng phát triển của xã hội, đáp ứng
nhu cầu của độc giả và tiến hành nhân bản hàng loạt để truyền bá rộng rãi
tới các đối tượng độc giả khác nhau để phục vụ mục tiêu truyền bá tri thức
khác là gì?. Các xuất bản phẩm rất đa dạng cả về thể loại xuất bản lẫn lĩnh
vực đề cập, từ sách, báo, tạp chí, băng đĩa, chương trình truyền hình... đến
các xuất bản phẩm điện tử…; từ lĩnh vực lý luận, chính trị, pháp luật đến
lịch sử, kinh tế, văn hóa nghệ thuật, phổ biến kiến thức,... Trong đó có thể
nói, các xuất bản phẩm sách in là phổ biến, lâu đời hơn cả và trong các sản
phẩm sách in đó, sách lý luận, chính trị là một trong những loại xuất bản
phẩm chiếm một vị trí rất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay ở
Việt Nam.

13



Xuất bản sách lý luận, chính trị giữ một vai trị vơ cùng quan trọng, bởi
đây là các xuất bản phẩm trực tiếp tuyên truyền quan điểm, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 27-012003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về nâng cao chất lượng, hiệu quả
công tác xuất bản, phát hành sách lý luận chính trị trong tình hình mới đã
khẳng định: “Sách lý luận, chính trị có vai trị, vị trí quan trọng, trực tiếp
truyền bá, bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; giới thiệu
kiến thức, kinh nghiệm có giá trị của các nước; góp phần xây dựng nền tảng
tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng cao trình
độ và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xây dựng con
người mới, nếp sống mới; đấu tranh bác bỏ các quan điểm sai trái” [1, 1].
Trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế, để thực hiện có kết quả cơng cuộc đổi mới, sách lý
luận, chính trị có vai trò quan trọng trong việc định hướng suy nghĩ và hành
động của toàn thể xã hội, là một trong những nhân tố góp phần ổn định và
phát triển đất nước. Trong quá trình hội nhập quốc tế, việc tranh thủ được
nguồn lực đầu tư cho phát triển, tranh thủ được thành tựu khoa học - công
nghệ hiện đại để đẩy nhanh sự phát triển của kinh tế - xã hội, là rất cần thiết.
Nhưng, cũng do hội nhập, nhiều phong cách hoạt động, phong cách tư duy cả tích cực và tiêu cực - từ bên ngoài cũng thâm nhập vào trong nước. Vì vậy,
việc làm cho mọi người dân thấy được những gì là tích cực, có thể tiếp thu,
tham khảo; những gì tiêu cực cần phê phán, loại bỏ; việc xây dựng thế giới
quan, nhân sinh quan khoa học, cách mạng cho không chỉ đội ngũ cán bộ,
đảng viên mà cả đông đảo quần chúng nhân dân là địi hỏi khách quan và cấp
thiết của cơng tác xuất bản nói chung và xuất bản sách lý luận, chính trị nói
riêng ở Việt Nam hiện nay.

14



Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, phần Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội 2011-2020 nhấn mạnh: “Nâng cao chất lượng hệ thống
thông tin, báo chí, internet, xuất bản. Bảo đảm quyền được thơng tin và cơ hội
tiếp cận thông tin của nhân dân, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng
bào dân tộc. Tiếp tục đổi mới cơ chế và nâng cao hiệu quả quản lý, đẩy mạnh
xã hội hóa các lĩnh vực văn hóa, thơng tin, hình thành thị trường văn hóa lành
mạnh. Đấu tranh chống các biểu hiện phi văn hóa, suy thối đạo đức, lối sống,
tác động tiêu cực của các sản phẩm văn hóa thơng tin đồi trụy, kích động bạo
lực. Đẩy mạnh phịng, chống tội phạm và các tệ nạn xã hội; giảm tệ nạn ma
túy, mại dâm; ngăn chặn có hiệu quả tai nạn giao thơng. Nâng cao chất lượng
phong trào tồn dân đồn kết xây dựng đời sống văn hóa; xây dựng xã,
phường, khu phố, thơn, bản đồn kết, dân chủ, kỷ cương, văn minh, lành
mạnh” [20, 127].
Để góp phần thực hiện thành cơng nhiệm vụ theo tinh thần Văn kiện
Đại hội Đảng lần thứ XI, cơng tác xuất bản, trong đó có xuất bản các sản
phẩm sách lý luận, chính trị giữ một vai trị rất quan trọng. Sách lý luận, chính
trị có thuộc tính như các loại sách khác, đó là sản phẩm văn hóa tinh thần.
Tuy nhiên, sách lý luận, chính trị với phương pháp trình bày trực tiếp, cơng
khai lập trường, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của
Nhà nước, phục vụ nhiệm vụ chính trị trong từng thời kỳ cách mạng, vì thế nó
là cơng cụ sắc bén trong cơng tác chính trị, tư tưởng của Đảng và Nhà nước ta
trong tình hình hiện nay. Do đó, việc nâng cao chất lượng cơng tác xuất bản
sách lý luận, chính trị cần phải được xem là một nhiệm vụ thường xuyên và
liên tục. Để nâng cao được chất lượng công tác xuất bản sách lý luận, chính
trị nói riêng và cơng tác xuất bản nói chung, việc xây dựng và phát triển được
đội ngũ biên tập xuất bản u nghề, giỏi chun mơn, có lập trường tư
tưởng chính trị vững vàng là một yếu tố quan trọng. Vì vậy, các nhà xuất

15



bản, đặc biệt là các nhà xuất bản chuyên về xuất bản sách lý luận, chính trị
như Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật có được đội ngũ biên tập
viên sách lý luận, chính trị chuyên nghiệp, yêu nghề sẽ góp phần quan
trọng vào việc thực hiện thành công nhiệm vụ của ngành xuất bản được
Đảng và Nhà nước giao cho.
Ngành xuất bản nước ta ra đời rất sớm, cùng tiến trình lịch sử của dân
tộc, xuất bản sách lý luận, chính trị cách mạng cũng đồng hành với sự ra đời
của Đảng ta, đặc biệt là từ sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945. Nó
đã góp phần to lớn đưa đến thắng lợi sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng,
ln là vũ khí sắc bén trên mặt trận đấu tranh chính trị, tư tưởng của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động chống lại các giai cấp bóc lột, chống lại mọi
thế lực đế quốc và phản cách mạng. Nó chính là công cụ, là lực lượng chủ lực
để xây dựng, truyền bá hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, giáo dục ý thức,
niềm tin chính trị, đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước vào quần chúng nhân dân. Nó cịn là cơng cụ hữu hiệu để xây
dựng đời sống văn hóa tinh thần của xã hội. Xuất bản sách lý luận, chính trị là
một nhiệm vụ quan trọng để thực hiện và bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng
trong quá trình xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh.
Từ khi có Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 27 tháng 01 năm 2003 của Ban Bí
thư Trung ương Đảng về nâng cao chất lượng, hiệu quả cơng tác xuất bản,
phát hành sách lý luận chính trị trong tình hình mới; Chỉ thị số 42-CT/TW
ngày 25 tháng 8 năm 2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về nâng cao chất
lượng toàn diện của hoạt động xuất bản đã tạo ra những bước chuyển biến
mới về chất lượng xuất bản sách nói chung và sách lý luận, chính trị nói riêng.
Theo số liệu thống kê, mảng sách lý luận, chính trị hằng năm được xuất
bản chiếm khoảng 15-20% tổng số sách xuất bản của toàn ngành. Chất lượng
đề tài loại sách này đã được quan tâm đầu tư, nội dung bám sát nhiệm vụ
chính trị của Đảng, góp phần cung cấp thơng tin, tri thức, luận cứ khoa học


16


cho việc hoạch định đường lối, chính sách, xác lập hệ thống giá trị của xã hội,
nâng cao trình độ lý luận chính trị, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, do đặc thù của loại sách này địi hỏi
độ chính xác cao, phải có một quy trình xuất bản chặt chẽ, đồng thời cần có
một đội ngũ biên tập viên có trình độ chun sâu. Vì vậy, ngồi các nhà xuất
bản chuyên ngành như Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật, hầu như các
nhà xuất bản khác chưa tích cực, chủ động và thực hiện chặt chẽ quy trình
xuất bản trong việc tổ chức các bản thảo thuộc loại sách này, đặc biệt là
những đề tài có tính “nhạy cảm”. Theo quy trình xuất bản sách lý luận, chính
trị phải có hội đồng thẩm định bản thảo, hơn nữa một số nhà xuất bản cũng
không thực sự hào hứng, ngại “nhập cuộc”, thậm chí “né tránh”. Bên cạnh đó,
sách lý luận, chính trị có một đối tượng đọc chọn lọc, lợi nhuận kinh tế thu
được từ xuất bản, phát hành loại sách này khơng cao, do đó việc nghiên cứu
nhu cầu xã hội về loại sách này chưa được các nhà xuất bản quan tâm đầu tư.
Loại sách này được xuất bản thường theo chủ đích của những người làm công
tác xuất bản và các nhà nghiên cứu lý luận, ít có sách được xuất bản từ địi hỏi
của thực tiễn, vì vậy chưa thật sự phản ánh đầy đủ, trúng tâm tư nguyện vọng
và những đòi hỏi thiết thực của xã hội.
Chính sách đầu tư hỗ trợ của Nhà nước cho xuất bản loại sách này tuy
đã được quan tâm, nhưng việc cụ thể hoá bằng các chính sách, biện pháp cụ
thể cịn chậm, chưa có những tác động hữu hiệu đến sự phát triển của từng
nhà xuất bản, vì vậy việc đầu tư cho xuất bản loại sách này còn nhiều hạn chế,
chưa tương xứng với yêu cầu phát triển của công tác tư tưởng, lý luận của
Đảng trong tình hình mới.
1.1.2.2. Đặc điểm sáng tạo của đội ngũ biên tập viên sách lý luận,
chính trị
Biên tập sách lý luận, chính trị trước hết là cơng việc tìm kiếm, khai

thác, tổ chức sáng tạo ra nhiều bản thảo tác phẩm phục vụ nhiệm vụ chính trị

17


và nhu cầu truyền thông. Với công nghệ in hiện đại, thời gian sản xuất vật
chất cho mỗi xuất bản phẩm rút ngắn. Sách được làm nhanh, nhiều, đòi hỏi
một số lượng tác phẩm tinh thần rất lớn. Đội ngũ các nhà khoa học của xã hội
chỉ có hạn, khơng thể gia tăng một cách nhảy vọt được. Để bảo đảm có đủ bản
thảo xuất bản phải có lực lượng tổ chức, khai thác các tác phẩm có sẵn trong
xã hội, thúc đẩy đội ngũ sáng tác, phát hiện, bồi dưỡng các nhân tài văn hóa.
Do vậy, tổ chức khai thác bản thảo là nội dung cơ bản, quan trọng hàng đầu
của cơng tác biên tập sách lý luận, chính trị. Người biên tập sách lý luận,
chính trị trên cơ sở thu thập và xử lý đầy đủ các thông tin về nhu cầu bạn đọc,
nhu cầu truyền thông của xã hội, tình hình nghiên cứu sáng tác, tình hình thị
trường và khả năng sản xuất phải đề xuất, xây dựng kế hoạch đề tài xuất bản;
tổ chức, giúp đỡ đội ngũ tác giả để có nhanh những bản thảo tốt phục vụ nhu
cầu xã hội. Kỹ năng đề xuất và tổ chức thực hiện kế hoạch đề tài, kỹ năng tập
hợp, hướng dẫn, giúp đỡ đội ngũ cộng tác viên sẽ quyết định không dưới 50%
thành công của công tác biên tập sách của nhà xuất bản nói chung và cơng tác
biên tập sách lý luận, chính trị nói riêng.
Đặc trưng nghề nghiệp của người làm công tác biên tập sách lý luận,
chính trị biểu hiện ở vai trị xã hội họ phải đảm nhận. Trong xã hội hiện nay,
biên tập viên sách lý luận, chính trị phải đảm nhận nhiều vai trò khác nhau.
Họ là “kỹ sư thiết kế”, là “tổng cơng trình sư” của các sản phẩm văn hóa bởi
có những cuốn sách, đầu tiên là do biên tập viên tổ chức thiết kế, sau đó “đặt
hàng” tác giả viết…; biên tập viên là người khai thác, tìm kiếm thành quả văn
hóa vì có những sản phẩm văn hóa khơng phải do biên tập viên tổ chức mà là
thành quả sáng tác có sẵn, kinh điển của tác giả hoặc có trong ý tưởng, kế
hoạch sáng tác của tác giả; biên tập viên là người gác cửa, giữ cửa cho việc

truyền bá văn hóa bởi chính họ là người quyết định những thơng tin, tri thức
nào có thể phổ biến, có thể truyền bá đến cộng đồng. Họ phải tiến hành

18


chỉnh lý nhiều thơng tin, tri thức, có khi phải lọc bỏ và có khi lại phải gia
cơng, chỉnh sửa thêm để đảm bảo tính tin cậy, tính khoa học của thông tin,
tri thức phù hợp với nhu cầu xã hội, định hướng chính trị theo nguyên tắc
tính Đảng, phù hợp với đường lối, thể chế chính trị và các mục tiêu phát
triển của đất nước.
Để thực hiện tốt nhất vai trị xã hội của mình, những người làm cơng
tác biên tập sách lý luận, chính trị cần ý thức được nghề nghiệp của mình. Ý
thức nghề nghiệp của người làm cơng tác biên tập sách lý luận, chính trị là
quan niệm, tình cảm, trạng thái tâm lý được hình thành trong hoạt động nghề
nghiệp của người biên tập. Ý thức đó được thể hiện ở những phương diện
như: lịng tự trọng nghề nghiệp, ý thức trách nhiệm, quan điểm chính trị và lý
tưởng nghề nghiệp… Nghề biên tập sách lý luận, chính trị là một nghề thầm
lặng nhưng cao quý, nghề truyền bá và kế thừa văn hóa, tư tưởng chính trị,
xây dựng tâm hồn con người, là một nghề hết sức sáng tạo. Trong xã hội tiến
bộ văn minh, việc nâng cao tư tưởng đạo đức và phẩm chất văn hóa khoa học
cho mọi người vừa là của tác giả và cũng là của mỗi biên tập viên. Nghề biên
tập sách lý luận, chính trị là nghề đầy sức quyến rũ, có thể phát huy khả năng
sáng tạo, khả năng tưởng tượng to lớn trong công việc để từ đó đem lại cho
người làm nghề cảm giác thỏa mãn, cảm giác thành công bởi những công sức
và tâm huyết mình bỏ ra đã thực sự có ý nghĩa. Khi biên tập viên sách lý luận,
chính trị lĩnh hội được ý nghĩa và thú vui của hoạt động biên tập trong thực
tiễn nghề nghiệp, thì sẽ có lịng tự trọng nghề nghiệp, từ đó kính trọng nghề,
u nghề, vui với nghề mặc dù cơng sức của mình bỏ ra ít được độc giả biết
đến như là biết đến tác giả.

Trong cơ chế thị trường, xuất bản là hoạt động sản xuất hàng hóa đặc
biệt - một hoạt động kinh doanh dịch vụ văn hóa đặc thù. Cơng tác biên tập
với khâu tổ chức bản thảo sẽ quyết định kế hoạch sản xuất kinh doanh của cơ

19


quan xuất bản. Có nghĩa là tổ chức bản thảo tốt sẽ quyết định chất lượng, hiệu
quả của cơ quan xuất bản, làm cho xuất bản phẩm phù hợp với nhu cầu thị
trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, thương hiệu của nhà xuất bản. Do vậy,
ở các nước có nền công nghiệp xuất bản phát triển, người ta coi việc tổ chức
khai thác bản thảo, năng lực tổ chức đội ngũ trí thức là “linh hồn” của cơng
tác biên tập. Người biên tập là người làm dịch vụ văn hóa, dịch vụ truyền
thơng. Họ phải “chạy” ngồi thị trường, giỏi quan hệ cơng chúng, tổ chức
nhiều bản thảo có giá trị khoa học, văn hóa - xã hội và giá trị kinh tế cao, xây
dựng và phát triển thương hiệu của các nhà xuất bản.
Giá trị của xuất bản phẩm được tạo nên bởi tác phẩm văn hóa tinh thần
mà nó truyền tải. Giá trị về tinh thần của xuất bản phẩm chủ yếu do tài năng
sáng tạo của các tác giả quyết định. Tuy nhiên, người biên tập góp phần quan
trọng vào chất lượng sáng tác, chất lượng truyền thông. Bởi lẽ, trong đánh giá
lựa chọn các bản thảo tác phẩm, biên tập viên là cầu nối giữa bạn đọc và tác
giả, vừa đại diện cho bạn đọc, vừa đại diện cho người sáng tác. Vì vậy, họ có
điều kiện và trách nhiệm đánh giá chính xác những ưu, khuyết điểm của tác
phẩm cả về nội dung và hình thức thể hiện. Thẩm định cẩn thận, chính xác
bản thảo là một yêu cầu đặc trưng của công tác biên tập. Muốn vậy, người
biên tập phải có kỹ năng đọc và nguyên tắc thẩm định bản thảo riêng, khác
với các tác giả và người đọc bình thường. Kỹ năng này cho phép họ phát hiện
sớm, phát hiện đầy đủ các thiếu sót của bản thảo. Đây là yêu cầu rất cao về
năng lực trí tuệ, về phương pháp làm việc khoa học, về tác phong cẩn trọng, tỉ
mỉ của những người biên tập sách lý luận, chính trị. Việc thẩm định bản thảo

trong cơng tác biên tập sách nói chung, sách lý luận chính trị nói riêng, xưa
nay được ví như “việc gác cổng” cho sự truyền bá văn hóa, như việc “khám
bệnh” cho các tác phẩm văn hóa chính là lý do đó.
Đánh giá đúng bản thảo sẽ giúp người biên tập có quyết định xử lý thỏa
đáng đối với các bản thảo tác phẩm đã nhận được. Căn cứ vào các tiêu chí cụ

20


thể về chuyên môn học thuật, về truyền bá mà biên tập viên sách lý luận,
chính trị quyết định các mức độ sử dụng bản thảo khác nhau như: Bản thảo có
xuất bản được khơng? Có cần sửa chữa, gia cơng khơng? Sửa chữa, gia cơng
theo hướng nào? Thường thì có ba mức xử lý được đưa ra là: Bản thảo không
dùng được; bản thảo phải trả lại để tác giả sửa chữa thêm và bản thảo có thể
gia cơng chỉnh lý sử dụng ngay. Ở hai mức xử lý đầu, biên tập viên sách lý
luận, chính trị đều phải soạn bản nhận xét trả lại bản thảo cho tác giả nêu rõ lý
do không dùng hoặc phải sửa chữa, hướng sửa chữa cho các thiếu sót cụ thể.
Mức xử lý thứ ba cho phép người biên tập trực tiếp gia công, chỉnh lý để nâng
cao chất lượng bản thảo. Đây là công việc tỉ mỉ, tinh vi đầy chất sáng tạo.
Biên tập ở nội dung này thể hiện đúng với nghĩa gốc là tu chỉnh, sửa chữa như
từ điển đã nêu. Thực chất đây là việc gia cơng hồn thiện. Nó khơng làm thay
đổi tính tồn vẹn về nội dung và hình thức tác phẩm. Nó chỉ làm cho tác phẩm
đẹp thêm, hoàn thiện thêm. Những người biên tập thường ví khâu này như sự
“gọt giũa”, “đánh bóng” bản thảo, công việc “điểm hoa cho gấm”,v.v.. Việc
gia công tuy chỉ là những “sửa chữa nhỏ bé” nhưng lại vô cùng quan trọng đối
với chất lượng xuất bản phẩm. Nó bảo đảm cho tác phẩm khi nhân bản khơng
cịn những “hạt sạn”, bảo đảm sự chuẩn xác, chuẩn mực và tính thống nhất
cao trong tồn tác phẩm được xuất bản. Gia cơng bản thảo là trực tiếp góp
phần nâng cao chất lượng bản thảo, là sự can thiệp trực tiếp của biên tập viên
vào tác phẩm của tác giả. Vì vậy, nó phải đúng đắn, khách quan, tuân theo

những nguyên tắc nhất định. Người ta đã tổng kết thành bốn điều có thể sửa
và bốn điều khơng được sửa trong gia cơng biên tập.
Bốn điều có thể sửa là: 1) Tu từ, ngữ pháp không chuẩn mực - cần phải
sửa; 2) Lời trích dẫn có lỗi - mạnh dạn sửa; 3) Cần xử lý kỹ thuật theo yêu
cầu xuất bản - cho phép sửa; 4) Nội dung không phù hợp với tiêu chuẩn và
quy phạm quốc gia - cần phải sửa.

21


Bốn điểm không được sửa là: 1) Quan điểm học thuật của tác giả không được sửa; 2) Nội dung học thuật quan trọng của tác phẩm - không được
thay đổi; 3) Không được sửa kết cấu cơ bản của tác phẩm; 4) Không làm thay
đổi phong cách thể hiện, phong cách sáng tác của tác giả.
Việc gia công tu chỉnh bản thảo là nội dung bắt buộc cho bất kể loại
bản thảo nào, với tác giả ở mọi loại tầm cỡ. Thực tế biên tập sách lý luận,
chính trị đã chỉ rõ, dù bản thảo có chất lượng tốt đến mấy, dù tác giả đã chuẩn
bị rất công phu, khi tiến hành gia công, vẫn phát hiện được những thiếu sót.
Đó có thể chỉ là sơ ý rất nhỏ, một cách viết thiếu thống nhất, nhưng nếu
không được phát hiện, sửa chữa kịp thời sẽ gây ra nhiều phiền tối, khó chịu
cho bạn đọc và cho cả tác giả. Những người làm biên tập sách lý luận, chính
trị có trách nhiệm không bao giờ được chủ quan, tự mãn khi thực hiện gia
công bản thảo. Khi tiến hành gia cơng bản thảo, người biên tập sách lý luận,
chính trị phải bảo đảm các nguyên tắc chung như sau:
Một là, phải tôn trọng tác giả, cấm mọi sự áp đặt. Tác phẩm là của tác
giả, do tác giả quyết định tồn bộ các yếu tố của nó, chịu trách nhiệm trước xã
hội về toàn bộ ý nghĩa tác dụng của nó. Bảo vệ tính tồn vẹn của tác phẩm là
một trong những nội dung cơ bản trong quyền tác giả đã được thế giới công
nhận. Do vậy, biên tập viên sách lý luận, chính trị phải tơn trọng mọi sáng tạo
của tác giả. Nếu tác phẩm không chứa đựng tư tưởng độc hại, không lợi cho
công táctư tưởng - văn hóa, cho sự phát triển lành mạnh đời sống tinh thần xã

hội, tác giả có quyền giữ nguyên mọi sáng tạo về quan điểm học thuật, về
phong cách sáng tác của mình. Ngun tắc tơn trọng tác giả địi hỏi biên tập
viên sách lý luận, chính trị phải ln đặt mình vào vị trí của tác giả để suy
nghĩ và sửa chữa bản thảo, không được tùy hứng theo sở thích, thị hiếu của cá
nhân mình. Đối với những cách tân, tư tưởng nghệ thuật và học thuật mới của
tác giả, người biên tập sách lý luận, chính trị phải chú ý phát hiện được nó,
bảo vệ nó, giúp nó được hoàn thiện hơn, tăng cường hơn.

22


Hai là, gia công sửa chữa phải triệt để, chu đáo, khơng để sót, khơng
làm dối, làm ẩu. Những sửa chữa bảo đảm thống nhất phải làm từ đầu tới cuối
bản thảo, trong mọi chi tiết của bản thảo. Những sửa chữa bảo đảm tính chính
xác, tính cập nhật, phải sửa đến tận cùng khi điều kiện còn cho phép. Mọi sửa
chữa đều phải có căn cứ, có lý do đầy đủ, bảo đảm chắc chắn. Mọi nghi ngờ
khi gia công đều phải được tra cứu lại cẩn thận ở bản gốc, ở sách công cụ, từ
điển hoặc hỏi các chuyên gia để có kết luận chắc chắn rồi mới sửa.
Ba là, mọi sửa chữa đều phải dựa theo chuẩn mực, không được chủ
quan, tùy tiện. Tất cả các chi tiết chưa đúng chuẩn mực quốc gia, hoặc quy
định của nhà xuất bản phải được phát hiện và nghiêm chỉnh sửa chữa từng lỗi
cụ thể. Đặc biệt là các chuẩn mực về chính tả, phiên âm, viết thuật ngữ, cách
thức chú thích, cách sắp xếp tiểu mục, biểu bảng,… Khi gia cơng phải bảo
đảm thống nhất trong tồn bản thảo. Tuy nhiên, biên tập viên sách lý luận,
chính trịcũng cần chú ý phát hiện những trường hợp lệch chuẩn cố ý trong
cách trình bày nhằm tăng tính hiệu quả, sự độc đáo trong nghệ thuật diễn đạt
của tác giả để bảo vệ, phát huy, không can thiệp một cách cứng nhắc vào các
trường hợp “vượt chuẩn” trong bản thảo.
Sau khi gia công để nâng cao chất lượng tác phẩm, biên tập viên sách
lý luận, chính trị cịn phải hồn thiện các văn bản phụ để bản thảo trở nên

hoàn thiện của một bản mẫu sẵn sàng đưa sang chế bản, nhân bản. Những chi
tiết phụ của xuất bản phẩm có tác dụng bổ sung, nâng cao giá trị cho tác phẩm
chính. Nó góp phần làm nổi bật chủ đề, ý đồ xuất bản và chỉ dẫn bạn đọc sử
dụng đúng, hiệu quả các giá trị của xuất bản phẩm. Quan trọng nhất của việc
hoàn thiện bản thảo là biên soạn và hoàn thiện hệ thống chỉ dẫn cho xuất bản
phẩm như: Lời đầu sách, Lời cuối sách, chú thích, tài liệu tham khảo, thiết
kế tổng thể cho cuốn sách. Các văn bản này có thể do cộng tác viên là các
nhà văn hóa, chính trị, khoa học danh tiếng soạn thảo, cũng có thể do biên

23