Trường PTDT Nội Trú Giáo viên: Trần Hữu Tường
Ngày soạn: 21.11.2009 Vật lý 9
Ngày dạy: 23.11.2009 Tiết 29
BÀI 27
LỰC ĐIỆN TỪ
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Mô tả được thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn
thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
- Vận dụng được quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực từ tác dụng lên dòng điện
thẳng đặt vuông góc với đường sức từ, khi biết chiều đường sức từ và chiều
dòng điện.
2. Kỹ năng:
- Mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng các biến trở và các dụng cụ điện.
- Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm.
3. Thái độ:
- Cẩn thân, trung thực, yêu thích môn học.
II. Chuẩn bị:
- Mỗi nhóm học sinh:
o 1 nam châm chữ U
o 1 nguồn điện 6V.
o 1 đoạn dây dẫn AB bằng đồng
Φ
= 2,5mm, dài 10cm.
o 1 biến trở loại 20
Ω
- 2A
o 1 công tắc 1 giá thí nghiệm.
o 1 amper kế GHĐ 1,5A và độ chia nhỏ nhất là 0,1A
- Cho cả lớp:
o Tranh phóng to hình 27.1 và 27.1 trong sách giáo khoa.

o Bảng phụ có ghi các câu C2, C3, C4.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh Ghi bảng
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ – tổ chức tình huống học tập (8’)
- Học sinh 1: Nêu thí nghiệm Ơxtét chứng tỏ dòng
điện có tác dụng từ?
- Học sinh trả lời, yêu cầu học sinh khác ở dưới
lớp nhận xét.
- Dựa và câu trả lời của học sinh, giáo viên tổ
chức tình huống học tập.
* Tổ chức tình huống học tập: Dòng điện có tác
dụng lực từ lên kim nam châm, vậy ngược lại nam
châm có tác dụng lực từ lên dòng điện hay không?
Giáo viên cho học sinh nêu dự đoán và lưu bảng và
yêu cầu học sinh giải quyết dự đoán qua bài học.
Bài 27
LỰC ĐIỆN TỪ
100
Trường PTDT Nội Trú Giáo viên: Trần Hữu Tường
* Hoạt động 2: Thí nghiệm về tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện (12’)
- Giáo viên treo tranh vẽ phóng to hình 27.1.
- Yêu cầu học sinh nghiên cứu thí nghiệm như
hình 27.1, cho biết:
+ Mục đích của thí nghiệm này để làm gì?
- Học sinh: mục đích của thí nghiệm nhằm kiểm
tra xem từ trường có tác dụng lên dây dẫn có
dòng điện hay không.
+ Hãy cho biết cần những dụng cụ gì để tiến hành
thí nghiệm?
- Học sinh:

• Đoạn dây dẫn AB.
• Giá thí nghiệm.
• Biến trở.
• Nguồn điện.
• Amper kế
• Công tắc.
+ Các bước tiến hành thí nghiệm như thế nào?
- Học sinh đọc thông tin trong sách giáo khoa và
trả lời.
- Giáo viên thống nhất các bước tiến hành.
- Yêu cầu học sinh các nhóm lên nhận dụng cụ và
tiến hành thí nghiệm như các bước vừa thống
nhất.
- Giáo viên lưu ý cách bố trí thí nghiệm, đoạn dây
dẫn AB phải đặt sâu vào trong lòng nam châm
chữ U, không để dây dẫn chạm và nam châm.
- Học sinh tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện
tượng xảy ra khi đóng công tắc K.
- Giáo viên gọi học sinh đại diện 1 nhóm trả lời
câu C1. Yêu cầu học sinh so sánh với dự đoán
ban đầu.
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm và so
sánh với dự đoán ban đầu: Khi đóng công tắc K,
đoạn dây dẫn AB bị hút vào trong lòng nam
châm chữ U (hoặc bị đẩy ra ngoài nam châm).
Như vậy, từ trường tác dụng lực điện từ lên dây
dẫn AB có dòng điện chạy qua.
- Giáo viên yêu cầu học sinh nêu kết luận rút ra và
ghi vở.
I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn

có dòng điện
1. Thí nghiệm.
- Mục đích của thí nghiệm nhằm
kiểm tra xem từ trường có tác
dụng lên dây dẫn có dòng điện
hay không.
⇒
Khi đóng công tắc K, đoạn dây
dẫn AB bị hút vào trong lòng nam
châm chữ U (hoặc bị đẩy ra ngoài
nam châm).
C1: Như vậy, từ trường tác dụng lực
điện từ lên dây dẫn AB có dòng điện
chạy qua.
2. Kết luận:
Từ trường tác dụng lực từ lên đoạn
dây dẫn AB có dòng điện chạy qua
đặt trong từ trường. Lực đó được gọi
là lực điện từ
* Hoạt động 3: Tìm hiểu chiều của lực điện từ (15’)
101
Trường PTDT Nội Trú Giáo viên: Trần Hữu Tường
* Chuyển ý: Từ kết quả thí nghiệm trên ta thấy dây
dẫn AB bị hút hoặc bị đẩy ra ngoài 2 cực của nam
châm tức là chiều của lực điện từ trong thí nghiệm
khác nhau. Vậy chiều của lực điện từ phụ thuộc vào
yếu tố nào?
- Giáo viên yêu cầu học sinh cho dự đoán
- Học sinh: chiều của lực điện từ có thể phụ thuộc
vào chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và cách

đặt nam châm (chiều đường sức từ).
- Giáo viên: cần làm thí nghiệm như thế nào để
kiểm tra được điều đó?
- Học sinh nêu cách tiến hành thí nghiệm kiểm tra.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh thảo luận cách
tiến hành thí nghiệm kiểm tra và sửa chữa, bổ
sung nếu cần.
- Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm 1: Kiểm tra sự
phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều dòng
điện chạy qua dây dẫn AB.
- Học sinh tiến hành thí nghiệm theo nhóm: đổi
chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB đóng công
tắc K quan sát hiện tượng để rút ra được kết
luận: Khi đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn
AB thì chiều lực điện từ thay đổi.
- Tương tự, yêu cầu học sinh làm thí nghiệm 2:
kiểm tra sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào
chiều đường sức từ bằng cách thay đổi vị trí các
cực của nam châm chữ U.
- Học sinh tiến hành theo nhóm: đổi các cực của
nam châm, đóng công tắc K quan sát hiện tượng
để rút ra kết luận: khi đổi chiều đường sức từ thì
chiều lực điện từ thay đổi.
- Giáo viên: qua 2 thí nghiệm, chúng ta rút ra
được kết luận gì?
- Học sinh nêu kết luận chung cho 2 thí nghiệm
trên: chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn
AB phụ thuộc vào chiều dong điện chạy trong
dây dẫn và chiều đường sức từ.
* Chuyển ý: vậy làm thế nào để xác định chiều lực

điện từ khi biết chiều dong điện chạy qua dây dẫn
và chiều đường sức từ?
- Cá nhân học sinh tìm hiểu quy tắc bàn tay trái
trong sách giáo khoa.
II. Chiều của lực điện từ. Qui tắc bàn
tay trái.
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc
vào những yếu tố nào?
a. Thí nghiệm
b. Kết luận:
Chiều của lực điện từ tác dụng lên
dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều
dong điện chạy trong dây dẫn và
chiều đường sức từ.
2. Quy tắc bàn tay trái.
Đặt bàn tay trái sao cho các đường
sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều
từ cổ tay đến các ngón tay giữa
hướng theo chiều dòng điện thì ngón
102
Trường PTDT Nội Trú Giáo viên: Trần Hữu Tường
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc mục thông báo ở
mục 2. quy tắc bàn tay trái.
- Giáo viên treo hình 27.2 và phân tích cho học
sinh hiểu ngay tại lớp quy tắc bàn tay trái để vận
dụng.
- Yêu cầu học sinh vận dụng quy tắc bàn tay trái
xác định chiều lực điện từ trong thí nghiệm trên
và đối chiều với kết quả quan sát được.
tay cái choãi ra 90 độ chỉ chiều của

lực điện từ.
* Hoạt động 4: Vận dụng – củng cố - hướng dẫn về nhà (10’)
- Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời: Chiều của lực
điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào? Nêu quy tắc
bàn tay trái?
- Giáo viên hỏi: nếu đồng thời đổi chiều dòng điện
qua dây dẫn và chiều đường sức từ thì chiều của
lực điện từ có thay đổi không? Làm thí nghiệm
kiểm tra?
- Hướng dẫn học sinh trả lời câu C2, C3, C4 với
mỗi câu yêu cầu học sinh vận dụng quy tắc bàn
tay trái nêu các bước:
+ Xác định chiều dòng điện chạy trong dây dẫn khi
biết chiều đường sức từ và chiều lực điện từ?
+ Xác định chiều đường sức từ (cực từ của nam
châm) khi biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và
chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn?
- Yêu cầu học sinh đọc phần “Có thể em chưa
biết”
• Hướng dẫn về nhà:
- Yêu cầu học sinh học thuộc quy tắc bàn tay trái,
xem lại các thí nghiệm đã tiến hành.
- Vận dụng quy tắc bàn tay trái để làm các bài tập
trong sách bài tập.
- Chuẩn bị trước Bài 28 Động cơ điện một chiều
III. Vận dụng
C2. Trong đoạn dây dẫn AB, dòng
điện chó chiều đi từ B đến A.
C3. Đường sức từ của nam châm cho
chiều đi từ dưới lên trên.

C4.
103