Xây dựng chiến lược đọc hiểu – con đường hình thành và rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản cho học sinh phổ thông
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (111.21 KB, 9 trang )
ính, phụ trong văn bản để tạo ra những dự đoán bằng cách tự đặt câu hỏi về ý nghĩa của tên
văn bản, về sự tập trung nội dung chính cho tên văn bản (với văn bản kí, đó là các thông tin về
sự thực xã hội, lịch sử đất nước, con người Việt Nam, về văn hóa, về nghệ thuật, về chất thơ đời
sống. . . ).
Đọc chủ động để lĩnh hội ý nghĩa hoàn chỉnh về nghệ thuật và nhân sinh của văn bản HS
cần đọc chủ động (tự tin và tự giác), đọc liền mạch, vừa đọc, vừa tìm ý chính, ý phụ vừa phát hiện
các mối quan hệ trong văn bản và ngoài văn bản. Vừa đọc, vừa dự đoán nội dung ý nghĩa, rồi đọc
lại thật chậm để kiểm tra sự hiểu những điều đã học.
120
Xây dựng chiến lược đọc hiểu - con đường hình thành và rèn luyện kĩ năng đọc hiểu...
Đọc diễn cảm với sự trải nghiệm riêng (erlebnishates lesen) để nhận ra sự sáng tạo các
phương thức trình bày nghệ thuật độc đáo trong văn bản. Ví dụ: Với văn bản kí, cần chú ý cảm
hứng, cách dùng từ ngữ, hình ảnh, biểu tượng văn hóa, biểu tượng văn học, ẩn dụ, hoán dụ, ví von,
kiến thức văn hóa, tính trí tuệ - triết luận, chất thơ, văn phong. . .
Đọc thầm, để cảm nhận, để suy ngẫm, sau đó trao đổi, thảo luận dưới sự tổ chức hướng dẫn
của GV về chức năng của điểm nhìn - trần thuật - miêu tả để phát biểu về giá trị văn hóa, nghệ
thuật, tư tưởng của văn bản.
Đọc bằng mắt (đọc im lặng) vừa đọc, vừa dừng lại suy nghĩ tiếp về những cảm nhận ý nghĩa
mới xuất hiện sau khi điều chỉnh kết quả đọc hiểu văn bản.
Đọc đáp ứng về tính chân thực trong quan điểm tư tưởng và quan niệm nghệ thuật của tác
giả và sức hấp dẫn, thuyết phục của văn bản về các mặt văn hóa, tư tưởng, thẩm mĩ của văn bản.
Đọc liền mạch tìm hiểu ý đồ sáng tạo nên sự liên kết mạch lạc trong văn cảnh, trong việc sử
dụng từ ngữ đặc biệt, ví dụ như: Từ kết nối (và, hơn nữa, ngoài ra), từ gây sốc (sửng sốt, bất ngờ,
không thể hiểu), từ tăng cấp (thật ra, thật sự là. . . ), từ nhấn mạnh lại (như đã biết, nói cho cùng), từ
kết quả (vì vậy, do đó. . . ), từ chỉ nguyên nhân (vì, do, theo đó. . . ), từ trái ngược (trái lại, tuy nhiên,
mặc dù. . . ), từ trật tự (trước hết, một là, tiếp đến, sau đó. . . ), từ kết luận (tóm lại, do vậy, toàn bộ
là. . . ).
Với mỗi thể loại văn học khác nhau, chiến lược này đòi hỏi những yêu cầu cần đạt khác.
Chẳng hạn, với văn bản đọc hiểu văn thuộc loại hình kí, từ đặc trưng của văn bản kí, yêu cầu kết
quả của hoạt động đọc hoàn thiện ý nghĩa văn bản kí bao gồm: Tóm tắt sự kiện trong văn bản/ Hiểu
văn bản trình bày nội dung gì?; Mối đồng cảm của HS đối với văn bản; Khái quát hóa ý nghĩa nhân
văn, văn hóa, thẩm mĩ và tác động của văn bản tới bản thân HS; Sự tán thành (đồng thuận) và chưa
hài long về văn bản kí; Chia sẻ hồi đáp (phản hồi) với bạn học để trở lại hòa nhập với văn bản để
hiểu thêm, sâu hơn với sự trợ giúp của giáo viên.
3.
Kết luận
Bốn chiến lược đọc hiểu trên chưa thể bao trùm được tất cả các hoạt động học tập, hoạt
động nhận thức, tư duy của việc đọc hiểu văn bản nhưng đó là hệ thống những phương pháp, biện
pháp cơ bản để GV giúp HS hình thành và rèn luyện hệ thống kĩ năng đọc hiểu cơ bản. Từ đó
hướng đến mục tiêu phát triển năng lực đọc hiểu cho HS. Văn bản đọc hiểu với những đặc trưng
riêng về mặt thể loại, việc vận dụng chiến lược đọc hiểu một cách chủ động, sáng tạo, phù hợp với
đối tượng HS sẽ đạt được hiệu quả cao trong việc thực hiện mục tiêu phát triển năng lực đọc hiểu
văn bản nói riêng và năng lực Ngữ văn nói chung.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
Nguyễn Thị Hạnh, 2014. Xây dựng chuẩn năng lực đọc hiểu cho môn Ngữ văn của chương
trình giáo dục phổ thông sau 2015 ở Việt Nam. Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm Thành
phố Hồ Chí Minh, số 56, 2014, tr. 88- 97.
[2]
Phó Đức Hoà, Ngô Quang Sơn, 2011. Phương pháp và công nghệ dạy học trong môi trường
tương tác. NXB ĐHSP, Hà Nội.
[3]
Nguyễn Thanh Hùng, 2011. Kĩ năng đọc hiểu Văn. NXB ĐHSP, Hà Nội.
[4]
Phạm Thị Thu Hương, 2012. Đọc hiểu và chiến thuật đọc hiểu văn bản trong nhà trường phổ
thông. NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội.
121
Lê Hồng Mai
[5]
Theo Bernd Meier và Nguyễn Văn Cường, 2014. Lí luận dạy học hiện đại, nội dung và
phương pháp dạy học. NXB Đại học sư phạm, Hà Nội.
[6]
Nguyễn Ngọc Minh, 2014. Lí luận văn học như là sự đa dạng của những chiến lược đọc: đề
xuất đổi mới chương trình lí luận văn học ở các trường đại học sư phạm. Tạp chí Khoa học
Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, số 56/2014, tr. 107-115.
[7]
Quinn, J. B, 1980. Strategies for Change: Logical Incrementalism Homewood. Illinois, Irwin.
[8]
W.D. Adkins, 2012. How to Improve College Reading Skills, eHow.com.
ABSTRACT
Reading comprehension strategy –
ways to teach reading comprehension skills
The skill of reading comprehension is an important objective of the teaching of linguistics
and literature in secondary school. It is necessary if secondary school students are to develop
their ability to engage in self-study and to read in general. A good education strategy is needed to
teach reading comprehension. The strategy should match the psychology and education level of the
secondary school students and reflect the specific characteristics of the literature being used. We
propose four education strategies to improve reading comprehension: overall strategy, drill down
and expand reading comprehension knowledge strategy comprehend the meaning of artistic and
humanity strategy. Applying these strategies into action on forged comprehension skills, the article
mentioned some examples of reading the literary diary.
Keywords: Reading comprehension skills, education strategy, literary diary.
122
