Đ Ạ I H Ọ C Q U Ố C GIA HÀ NỘI
T R Ư Ờ N G Đ Ạ I IIỌC K I I O A H Ọ C X Ã l ỉ ộ l V À N H Ả N V Ã N

Trần riiị Chung Toàn

ĐỘNG TỪ PHỨC TIẾNG NHẬT
với c á c đơn vị tạo nghĩa tương đương trong tiếng Việt

C liuyòn ngànli;

Lý liuỊn n g ôn ngữ

Mả số:

50408

L U Ậ N Á N TI ẾN S ĩ NGC í V Ả N

NCỈUỜl IIƯ ỔNG D Ẫ N K I I O A I lOC

PÍỈS. TS. Nguyễn Cao Đàm

\ ~

I là Nội - 2 0 0 2

■ T'!.

'

u /

i ^9


MỤC LỤC
Mở đầu /3
CHƢƠNG 1. M Ộ T SỐ KHÁI NIỆM LÍ LUẬN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU / 9
1.1, Đ Ộ N G T Ừ VÀ CÁC PHẠM TRÙ NGỮ PHÁP TRONG TIẾNG NHẬT
/9
1.2. HIỆN TƢỢNG BIẾN HÌNH VÀ CÁC CHỨC NĂNG NGỮ PHÁP CỦA
ĐỘNG TỪ TIẾNG NHẬT/ 11
1,3. PHÂN LOẠI ĐỘNG TỪ TRONG TIẾNG NHẬT / 12
1.3.1. Phân loại động từ dƣới góc độ thể/ 12
1.3.2. Phân loại theo tính chết chi phối của động từ:/ 14
1.3.3 Phân loại động từ theo khả năng cấu tạo/ 16
1.3.4. Các cách phân loại khác / 17
1.4. ĐỘNG TỪ ĐƠN VÀ ĐỘNG TỪ PHỨC TRONG TIẾNG NHẬT / 18
1 . 4.1. Phân biệt từ đơn và từ ghép : mối quan hệ giữa từ đơn, từ phái sinh, từ
phức và từ ghép trong tiếng Nhật / 18
1.4.2. Phân biệt động từ phức với các kiểu kết hợp động từ khác / 18
CHƢƠNG 2. ĐỘNG TỪ PHỨC TIẾNG NHẬT /22
2.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU / 22
2.2. P HÂN LOẠI ĐỘNG TỪ PHỨC / 25
2.2.1. Các cách phân loại động từ phức từ trƣớc đến nay/ 25
2.2.2. Cách phân loại của luận án / 29
2.3. CÁC KIỂU LOẠI CỦA ĐỘNG TỪ PHỨC TlẾNG NHẬT / 32
2.3.1. Kiểu 1: V 7 + V2/ 32



2.3.2. Kiể u 2: VI + v2 / 34
2.3.3. Kiểu 3: VI+ v2 / 49
2.3.4. Kiểu 4: V2 ' + v2/ 61
2.3. 5 . Kiểu 5 ; vI + V2/ 66
2.3.6. Kiểu 6: v r + V 2/ 72
2.3.7. KIỂU 7: vì + v 2/ 76
2 .3 .8 . K I Ể U 8: v l ' + y 2 '/ 79
2.4. NHÌN NHẬN TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ CỦA ĐỘNG TỪ PHỨC
TIẾNG NHẬT / 84
2. 4 . 1 . Tỉ lệ giữa các tiểu loại và vai trò của các yếu tố trong động từ phức. /
85
2.4.2. Các kiểu nghĩa đƣợc biểu hiện trong động từ phức ./ 87
2.4.3. Các vấn đề khác của động từ phức tiếng Nhật / 92
2.5. TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 / 105
CHƢƠNG 3. ĐỘNG TỪ PHỨC TIẾNG NHẬT VỚI CÁC ĐƠN VỊ
TƢƠNG ĐƢƠNG TRONG TIẾNG VIỆT/ 105
3,1. VỀ PHƢƠNG DIỆN CẤU TẠO TỪ: XÁC ĐỊNH ĐƠN VỊ TƢƠNG
ĐƢƠNG TRONG TIẾNG VIỆT / 105
3.1.1. Một số nhận tức về từ ghép với động từ ghép tiếng Việt/ 106
3.1.2. Các vấn đề chung của động từ ghép tiếng Việt trong so sánh với động từ
phức tiếng Nhật / 113
3.1.3. Các phƣơng thức biểu hiện nghĩa của động từ ghép tiếng Việt trong
tiếng Nhật/ 117
3.2. VỀ PHƢƠNG DIỆN NGHĨA ĐỘNG TỪ PHỨC TIẾNG NHẬT VỚI
CÁC BIỂU HIỆN NGHĨA TƢƠNG ĐƢƠNG TRONG TIEEGNS NHẬT/122


3.2.1. Ý nghĩa về hƣớng / 122
3.2.2. Ý nghĩa về thể / 128
3.2.3. Ý nghĩa về mức độ, tính chất, trạng thái / 133

3.2.4. Ý nghĩa kết quả / 136
3.3. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH CỤ THÊ/ 149
3.4. TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 / 155
CHƢƠNG 4. MỘT SỐ NHẬN XÉT BƢỚC ĐẦU TRONG CÁC ỨNG DỤNG
NGHIÊN CỨU/ 157
4.1 ỨNG DỤNG TRONG VIỆC LÀM TỪ ĐIỂN / 157
4.1.1. Xử lí của các nhà từ điển Nhật ngữ trong vấn đề động từ phức/ 157
4 .1. 2 . Xử lí của các nhà từ điển Việt ngữ trong vấn đề động từ phức / 162
4 . 1.2. Ý kiến đề xuất của tác giả luận án/ 164
4.1.3. Về Từ điển Việt – Nhật và đề xuất của tác giả luận án / 168
4.2. ỨNG DỤNG TRONG VIỆC GIẢNG DẠY TIẾNG NHẬT / 170
4.2.1. Giáo trình dạy tiếng tiếng và việc đƣa động từ phức vào giảng dạy/ 171
4.2.2. Xử lí vấn đề động từ phức trong giảng dạy tiếng Nhật cho ngƣời Việt/
173
4.3. ÚNG DỤNG TRONG VIỆC DỊCII THUẬT/ 177
4.3.1. Dịch thuật và thực tế dịch thuật/ 177
4.3.2. Vân đề dịch thuật trong Hán ngữ liên quan đến động từ phức / 177
4.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ KHÁC DƢỚI GÓC ĐỘ NGÔN NGỮ/ 189
4,4.1. Vấn đề cấu tạo từ trong tiếng Nhật/ 189
4.4.2. Tính tiết kiệm tối đa/ 192


4.4.3. Khả năng biểu đạt cao và sự sâu sắc trong biểu cảm / 192
KẾT LUẬN/ 195
TÀI LIỆU THAM KHẢO/ 199
PHỤ LỤC/ 215


MỞ ĐẨU
LÍ DO CHỌN ĐỂ TẢI VÀ MỤC ĐÍCH NGHIÊN c ứ u

T r o n g Iihững n ă m gầ n đ â y, việc giao lưu với N h ậ i Bản trên nhicu plurong (lien
nh ư k h o a học kĩ lliiiạt, kinh tế, vãn hóa, v.v... d a n g trờ líiàiili niộl nhu cấu Ihiêt iltưc
của nước ta n h ằ m liòa nliập vào sự phát triển của i h ế giới, dạ c l^iệt lìi ỉi«‘ìa nliíip và
theo kịp sự ph át triển c ủ a các nước trong khu vực c h â u Á, nói riêntz. N g ô n n c ữ là niỌt
trong n h ữ n g p h ư ơ n g tiện dể làm c h o các mối giao !iru tliêm bền vững và sAii sắc. Viêc
tìm hiểu liếng N h ạ t lừ g óc tlộ lí luán, lìm ra cá c (lịnh h ư ớ n g dổ nñiig c a o hiệu quà
việc d ạ y liếng dưới gó c đ ộ tlụrc hành đ a n g là inộl n hu cầ u cấ p bác h dãl ra cho g\ớ\
ng hi ên cứu n g ồ n n g ữ và g i ả n g dạy tiêng NliẠl ở Việt N;im hiện nay.
Đ ộ n g từ là m ộ t từ loại t|uan trọng trong tất cả mọ i n g ô n ngữ. Vt'íi các cliức Iifint’
làm thành phÀii cAu, đặc biệt là chức nă n g làm vị n g ữ cỉia cAii, clõim tír tã|>

ximi’

q u a n h m ìn h nliiổu vấn đẻ n g ữ pliáp liêỉi cỊuan dên cá c ptiổ n iệ m tmóii ìieữ

t luiíiu

và Cík' (ỉục tliìi I iêiig clio từng ngô n n gữ n hư các pliạiii ti ù VC lliời, (iiO, Ihức. lình
v.v...1Vong tiôiig NliẠl, “ (lộng tìr đưực sử d ụ n g rộng rãi iKing li(ia! d ô n i ’ Iiuón Di'ir
hà ng n g à y ctến m ứ c c ó thể c h o rằiìg các suy nghĩ, phát kiên m a n g clãc ttiii ciKt liôiiu
Nliột pliÂii lớn đều n h ờ vào sự trợ gi úp của (tôfig tìr" Ị1 17, ti .69|, trong íló, tlônu tỉr
phức cliiếin m ộ t vai Irò lAÌ qu a n d ọ n g . 1 ’lico kếl Cịiiả điều tia cua M oii ia >’osliiyuki
(rong các (ừ đ iể n ihì “ c ó thể nh ấ n Iiiạĩih rằng: các d ộ n g từ phức cliic'm (lên 407r tr(iiig
số các d ộ n g từ d ượ c d ù n g liàiig ng à y dược dưa vào từ cliển, c òn tidiig tluic tẽ sử cluíig
c h ú n g còn có m ộ t tỉ lệ lớti h ơn rất nhiều''! 1 !7, tr,72).
Đ ộ n g từ p hứ c tiến g N h ậ t thu luìl sự qu an tAin c ùa d ô n g d à o các nhà nc h ié n cứu
t rong và imoài N h ạ i Fìàn. l l i e o T a k e b e Y os hi ak i | l ( ) 3 | , c ác yếu lố (Uini! s:ui (rong
d ộ n g lừ phức đ ã s ớ m dư ợ c c ác nh à ngiiiên cứu tiẽtig Nliật người nưtk' ngoàt chú ý
clếir Iigiiy lừ I h ế k ỉ 17, Ihời f2dỏ, các n h à n gô n n g ữ hoc Nliâl ííảĩi (lã clni Unng ngliiC‘11
cứu hiện urợn g câ u tạo lìr này iKiiig lic'iig Nhậl.

Nãni 1^7(1, Níi gas hi ina Yosliirou I I(Ì7| (lã tiếĩi ỉiànli nlnĩní^ ti,elm'll Clin

x:inli

giữa clỌiig lừ p hứ c l iế ng Nhât và các n gô n Iigữ cliìui Âu lìiOn (lai lìhu (loni: \iili. II. Mũ
D ứ c liống Pliáp, tiếỉig Níia; ô n g nil ra kết luận là tKMip c ác dur Iiôn.i' Ii;i\ Klinni:
c á ch cấu tao từ kiểu nliư tlôiig lừ pliức ticiig Nỉiiit. Oiìg c òn c h d biiM:

c:i IM


tiếng Hi L ạ p h i ê n dại c ó tồn tại m ộ t số từ xein ra có vẻ g i ố n g d ộ n g tír phức nliưng
hiện tượng n à y c ũ n g chỉ c ổ ở m ột sồ' từ nhất định m à k h ô n g thành một plurơng thức
cấu tạo từ đ ặ c trư ng n h ư đ ộ n g từ phức Irong tiếng Nhật. ITieo ổn g . ỏ các Iieỏn Iicữ
này, thay vào lối c ấ u lạo đ ộ n g từ phức là c á c cấu trúc đ ộ n g từ + ( Iim Ịỉiứi từ ! p h ó rừ
hoặc là (ién l ố + d ộ n g ! ừ v ì \ CÍÍC cfl'u trúc này có thể tạo ra các hìnli Iliái u n m g ứdi:
ngh ĩa với đ ộ n g từ p h ức tiếng Nlìật [107, ir.68|.
G;1n đế\y, nliững n g h iê n c ứu so sánh giữa từ d o n c từ pliức l iên e Nlicll với liOnt:
Hàn, tiếng T r u n g , và cả liếng Việt nữa, c ũ n g dã bắt dáii (lưực tiến hành. NInrntz vice
n gh iên cứu đ a n g d ừ n g lại ở p h ạ m vi mộ t vài d ộ n g từ, c h ưa tliànli hê thõn g, cíiưa tlirợc
áp d ụ n g và p h ổ biên r ộ n g rãi.
l.iên quaĩi clến tiếng A n h , có cOng liình pliối liỢị;) ngliiêĩi cứu (lo liai nhà giáo
người M ĩ và ng ười Nh ậ t tiến hàĩih là Sô' tay hưâníĩ d â n c á c h (lùiìỊ’ (ỉộnỊị n ì plnh lìợp
ticiig N h ậ t [ 1 2 2 | .

Bản lliAn lác giả liiẠn án, ng ay từ nhữĩig nãni tlÀu, và trong (|uá triiiíi licỊi xiic
vứi tiếng Nliộl ở

Cík


m ứ c clộ c a o Iiơn, dã iilicỊii thấy tlAy là một hiên liroíiig cãu

UI ( 1

tư

rất dặc biệl, kl iôn g dơn lluiÀii ihiiộc |)liạni vi ùr vựng, m à c ò n liCn (|iiaii (lẽii Itliiổii \ãii
đề n g ữ p h á p c ủ a tiến g NliẠt, c ủa lí luận và tliực hà nh tiếng. ' ĩ á c giả m o n g imióii lìiii
dược

COM

d ư ờ n g tiếp c ậ n với loại cấu lạo từ này, dưa ra nliững kiên tziài liên C|uaĩi den

việc làiìi (ừ điểti,

(lịch thuật, dặ c biệt là việc gi â n g day t ien e Nhật

cho ngưtíi Viêt.

ệt.

Ngoài la, việc ngliiên cứu này cliắc cliắn sẽ g i ú p lác giá llui nliẠn ihêin Iiliững kiêíi
thức lí luận về tiế ng NliẠt nổi riêng và lí luận ng ô n n g ữ h ọc nói cíumiỉ,

ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM v ụ NÍỈHIÊN c ứ u
(1).

Đ ố i t ượn g Iigíiiêii cứu ciia liiAn án ỉà d ô n g từ Ịihức t i ế ng Nh â l (hr

bìnli cliộii Síiii:

Ngliiêii cứu
Ngliicn cứu

(lưới gó c (lộ IIIÔ lả d ổ n g (lại.
tro n g t]ii;in liệ S(1 sánli (lõi eliiêii V(VÌ các (!(tn

\1

tiK'11 tncfi iiclìKi

lirơng cUníĩig H on g tiêng Việl.
(2).

N h i ệ m vụ ngliicn cứu c ù a liifln ÍÍII là:
T n n liicii cấu Irúc

n g ữ ngliĩa c ù a d ỏ n g lir pliức. pliAn ra cáe kiêu Icai kct iitíỊ-'

t ron g nội bộ clộng từ Ịihức.

lía


Tim

d(yn vị biểu hiện ngliĩa luơng d ươ n g trong tiếng Việt; các tUrn \ i này sẽ

đirợc x á c dịnli

trên các mật: c ách thức cấu tạo từ, chức nă n g làm iliìinh phán

câu, vai trò tro n g liệ t h ô n g và cấu trúc n e ữ Iicliĩa.
ph ư ơ n í; p h á p n g h iê n cứu

Liiạn án á p d ụ n g các p h ư ơ ng ph á p ng hi ên cứu sau;
(1).

Trê n c ơ s ử c ác p h ư ơ n g p h á p lìgliiên cứu n g ô n ng ữ cìiã ng ôn Iigữ

li(K-tiuxCMt

t hốn g, b ổ s u n g t h ê m n h ữn g kĩ Ihuệl nghièii cứu mới c ủ a ịilurcTng Ịìlìáp neliiiti
cứu n g ổ n n g ữ h ọc hiên dại như;
K h ả o sát sự ho ạ t d ộ n g của từ (ở (líly là sự hoạt d ộ n g cù a clộtig tìr pliỚL tiC’nt!

Nhat) t ro n g các bối cả nh cụ tliể. Clnìng (ôi làn lượt lâp các í'ile (lữ liệu vế c;k
bối cảiili xuất liiện cìia lAÌ cả các (lọng từ phức t m n c từng vãti bản. lliMd t:k'
tưưng clưddig với việc làm phiếu tư liệu (liều tra t r ư í k (lAy. S:iu (!('), (liini: niol
pliáii niổni c h u y ê n tlụiig n g hi ên cứu Iigôn lìgữ dưực gọi là ỉ ỉ i d e i t i n n i (!ổ ịio\ t;i
các bối cảĩiỉi, c ác (lữ liộu Irong táì cả các văn bản, liép tục

làỊ)

ra các lilc “c('ii"

c h o từn g t rư ờn g hợ p cụ tliể clể kliád s;ì(.
' r ì r h o ạ l d ộ n g tliưc Ic c ủ a từ iKiĩig văn cảiili. tiến liànli pliítĩ! tích c;k' 11)01 (ỊIIÍUI lic
tíu> ngliĩa c ủ a liai yếu (ố (rong l(r, trôn c ơ sở d ó đi dến môt sư plulti loni

Cịuál c h o c á c clạiig lliức hoọl (lộng, các kicu loai c ù a (lông ùr plurc Ịiẽng Nliat.
(2).

Liiổn á n c ũ n g á | i cluĩig CÍÍC b i ệ n Ịiliáp c ù a p l u r ư n g p l i á p I h ô n e k é . l â y ti'in

sư

( l ụ n g c ủ a t ừ l à m i n ô t Cíin LỨ (Ic gt'ip ỊiliÀii k l i ă n g (lỊnli I h c n i c l i n c ; k nl in n (liiili

Iroiig khi pliAn loại, inô tá.
(3).

Pliưcrng (-»háp m ô tà đ ổ n g (ìại dược (lùng clio \'iệc m ỏ tà các kiêu t;i(i Iitihĩn cua
d ộ n g (ừ phức t iế ng Nhại. ĐAy là lliao tác (Urợc tiến hànÍ! I r ưí V klii Inrớc và o ihưc liiệii việc so sáiih dõi cíiiêu.

(4).

I’hirơiig Ịiliáp
rroni:

(ỉò'i l n ự n g

k h i

'niiêm

s á nh (lối chiếu dirơc sìr tÌLing trong luận án nlìir s;in;

s o sánli

(lôi

cliiếii. c h ú n g lôi lAy (lộnc tứ

Ị-iliức

ticTig

Nliai làm

t

n

ui'.

p h â n í i c h CÒII tiC'iig Việt là l ì g õ i ì n g i ì ( ô n g ( II - ¡■>hiú>ní> I i ẹ n <íc S( I \ t h í ì ĩ .

'riico N g u y ễ n V ã n
I^liíiin

S(1

C tiic n ,

(lAy là “ xu íur('riie

vi dối c h iế u c ủ a luriti áii là (íôi

ch n 'if

(loi

cliiêu

(Iric I n m g !ioc"| 14. Ir 2 1.7?!

từ y n i i g - n g ữ n g l i ĩ d .

'H ie o

l,ẽ

“ X;íc (íịnh g i ô n g nhau cliức nă n g và lioal (lõng la Iiiol nliièni \II -|n;iii iKMii'


ciia ng ó n n g ữ d ố i c h i ế u ” | 7 2 , tr.47- 48] . Clìính vì vậy, khi lấy d ộ n g từ phức tiếng Nh;ti
làm dôi Iirợng d ể

SC)

sá nh đối clìiếu, c h ú n g tôi thấy; với tư c ách là (.icm vị có cáu Irúc

phức liiỊ) llù cái tirưng d ư ơ n g với d ộ n g từ pliírc liếng Nh ậl là cái đirực gọi là lừ <^hcp,
¡ừp liửc , lìíiy Iiịiữ (lịníĩ d a n h irong tiếng Việt. T u y nhi ẽn, khi xét dến vấn clề biẽii hiệii
iiLíhĩa, tliì cái Irong liếng Việt có giá trị biếu lúện

Iiglũa

tương đưcrim với các d ộ n c lìr

ịiliức tiếng Nhạt , Irong pluln lớn các Irường lìỢp, lai là các tldn vị Iión u'r, các kéì cáu
liirợc gọi là ilộiỉíỊ n g ữ hay ciun độnịị íừ, cân, v.v... Vì vậy, khi so sánh dối cliiếu,
(.húng tôi liến h à n h cá c bước n h ư sau:
V é p h ư ư n g tliện cấu tạo lừ; lãy J ơ n

VỊ

tỉươc gọi là d ộ n g lừ gliép tiếng Việi dế so

sánli với c á c (tộng từ phức tiếng Nliậi.
Vè p h ư ơ n g d i ệ n Iigi iĩa:
4 |-'ỉiíìn Ki c á c l o ạ i n g h ĩ a m à c á c i l ộ i i g t ừ Ị)hức t i é n g N h ậ t c ổ i h ể b i ế u (lạt clưi(L

íịiia c á c kiểii l o ạ i c ủ a c l i ú i i g .
+ ' l' ừ ciic k i ế i i l oụi Ii ul iĩ a n à y tìiiì c á c c á c ịiíiiKrng t liức b i e u h i ệ n lircíiig (lưtĩnư
c ủ a ciiiíiig t r o n g liê n g Việt.

+ Xác tlịiiỉi c à p tiộ d(ín vị Irong liệ t hò ng cứa các biểu liiệii urưiig clưoiig Itíiy
N goa i r.i, liên tjiian dén các liếu pliiim Irù vể ngliĩci, tiước mộ t kiểu loại nghĩa
lìào d à y (iiliu ý n g h ĩ a biếu hiện pìiiaín^ hííớ/iỵ, kứt LỊttii gán vói các tlong từ,
v.v... ) tìin c ác t ươn g đ ổ n g và ciị biệl irong phưcĩiig tliức biểu iiiện giữa (lộng lừ
ịiliức lièng Nliậi với c ác clơii vị iưưng ứiig Iiong tiếng Viêi.
c'ac cứ liệu và p h â n tícỉi c ủ a luận án đưực đạt lio ng c á c h Iiliìii dốní; dại và lỉôni^ ihii
í Iọiií ;

11 -M.

T liU K U

N m i ổ n lư liệu c ú a liiậii án gổ!ii:
( 1), ( ' á c d ộ n g lừ

ph ức xiKÌi liiẹii lioim 9 g ia o liinh liiẹii daiig dươc d ù n g clế dạy tieiig

Nliạl liìnli ilọ iruiig c á p
(2 )

C’;ìc liỏiitỉ lù
l lui yel

sách

l Iìo

iiiiUÒi Iiưck ngtiai ơ Viộl Nain và lí Nhạt íiáii.

phức ilưiíc clùiig iroim 12 vãii han kliác như s ách hái), lap clii, licu
n g h i c i i cứ u ihrov viel Ixiim li cnu Nliạl, 'rruiiịi s o nay, C(í Iiliióii lÍl

pluiin c ó c á bán ilịch t i e ng \ ' i ẹ i kèni ilici).
I’ir hai Iigiiổii Iir liệu trèn, c h ủ n g lỏi ilui ihrơc' 1 63 7 ur xuái liieii IIOI1L2 cac 1)01


c ả n h k h ă c nh a u c ủ a 8 7 9 d ộ n g từ phức d ạ n g từ điển. ịXin x e m Phu lục).
Ngoài ra, c h ú n g tôi c ũ n g sử d u n g tư liệu cùa các nliă n g h i ê n cứu cli tiư('tc. iư
liộu d ộ n g lìr pliức tro n g c á c lừcliển lường giải tiếng N h ạt.
Đ Ó N G G Ó r C Ủ A I . U Ậ N ÁN
ở nước ta, (lo n h ữ n g tác d ộ n g củ a lỊcli sử, tKing niỌt thời gian kliií dài. 'íd \(Vi
các n g ô n n g ữ nliư tiế ng N g a , liếng T ru ng , tiếĩig í^liáp liiì viêc ngliiên cứvi tiêne Níiàl

cả vé mặt lí tliuyết và llụrc hành dã khOng dtrợc clni irọng lắm. Tlicd đổ, viêc neliiCii
cứu d ộ n g từ tiế ng N h ă l thành mộl c h u y ê n luận riống d u r a có. CìÀn (lí\v, (1(1 nlui Li1u
c ủ a việc d ạ y và hục ngoạ i ngữ, c ó niột số tác giả dã bước dầu di vào kíiád SÍÍI cliuiig
về n g ữ ptiáp t iế n g Nliệt 158], |651, có Iiliữiig bài viếụ n hữ ng côìig tĩìiili s o sáiili (lối
cliiếii | 9 2 | , | 3 2 | , nlurng việc ngliiên cứu này vÃn cÀn pliíỉi ti êp tục phái Iriển Í1 0 I1 Iifm

cả vé c hi ề u r ộ n g và c hi ề u sílii n h ư kh ả o sát VC (lông lir nói cluing, (lòiie tư

ni'i

riêng, và Iihiổu vẩĩi clẻ kl iík nữa. v.v...
Vứi tinh thán dó, luận ỈÌI) (li sAu vàn nglìiêii cứu mộ t vAii (Ic cụ Ihc la lìm liiéii
cấu (rúc n g ữ n g h ĩ a c ủ a đ ỏ n g lừ phức, C|ua (ìó, m o n g m u ô n có n hữ ng (líMiu

vr li

kiñn và Ihực (iễn sau:
Ị V w ặ l lí l uậ n
l l ệ Ih ổn g và sắp x ế p lại các kiến giải c ủ a các nlià n g ô n n g ữ liọc NÍKil vẽ liÌL' váti
để lí luận c ỏ liên Iiuan dêìi d ộ n g (ừ trong tiêng Nliật clưa trên các ng uỏ n lu liôii
gốc , cộp nliột.
T i m hiểu c á c d ặ c lĩ ư n g cốu tạo d ộ n g từ pliức c ua liêng Nlìâl, (lưa ra Iiluìiii: kiõn
giải mới (lóng g ó p vào việc ngh iên cứu \'ữn đỏ

Iià\

cùfig \(')i các c;k Iilta nuoii

n g ữ h ọc Nliột. Mặt kliác, lỉiôiig (|ua viêc ngliicn cứu nà\'. tìin hicu Iilnìiig '..ìn (lê
lí luẠn liên (]u;tn de n dặ c Hưng cíìu lao lừ cù:i liêng Nliâl, clcĩi (lỏng

111

v;'i níiCinu

vAn (lổ lí hiAn cỉia liêng Nliiìt Iiỏi cíiiiĩig.
'IliOng (|iia viỡc

S (1

sáiili v(Vi

CÍÍC

(l(tn

biếu liiên ng h ĩa

t Uf í i i i : u n e

i K ' i i e l üMi e

Vlột chi ra Iiliững (tãc lliỉi riêng CIKI un ie ĩignn n g ữ iKHie M'-< r;iỊi I;i(> l;n c;ir
(líVii vị niói từ các từ (lon. n h ữ ng sư lưirni: (lỏii.t: và (li Hicl lioiiu MC( l'frii hicn
c á c Ịiliụin liù n g ữ Ị)h;íp c ủa mỏi n gỏ n Iigữ licn (|uan (Icii c;'k' bicn iiiẽn
d ò n g (ừ pliức tièiig Nt)âl.

ciia

Bước (lÀu clira ra nliữiig kiến giải về con đ ư ờ n g kết h ợ p c á c d ộ n g l(r cùn hni Iieôn
Iigữ, ảiili h ư ở n g c ù a clặc lliỉi loỵi liìiili trong viôc pluít liiển \'à

cân

l:i(i tìr

cua

cluìiig đối với lĩiõi n g ô n ngữ.
V é m ợ l t h ự c tiễ/í

Kếl CỊuả c ủ a việc n g h i ê n cứu sẽ dược áp tlụng \'à() viộc d a y liêng Nhãl chd neirời
Viộl, giới h ọ c sinli, sinh viên và dội ngũ Iigày c à n g d ô n g dà o níiữĩig người
inuốii s ử d ụ n g tiếiig Nliậl ntnr niộl c ô n g cụ làm việc liiệii cỊiiả hơn lioim pi;i(>
liếp với người Nliậl.
T h ô n g qiiíi ciìc ngiiổn iigCr liệu lừ các lừ điển, VÍUI hàn sácli h á o và t ác linii clieli.
liiẠii áii sẽ clé xuất Iiliững kiến giải vế VÍÚI dề iàni lìr ciiểu son g ĩigữ Nlià! - Viel,
Việt - N h ạ t và nliữiig d ó n g gó p nlinl dịiih clio vấn dổ clỊcli tliiiệl từ liếng Nlúil la
liến g Viỗl liôn (Ịiian clến d ộ n g tir pliức liếng Nhạt.
'ỉ'iê n

ngliiôn

cứu

c o S(V n g h i C t i CỨII (lỌnp (ừ pliức, VC lAu
dốii

(|u ả I ig l i i ẽ i i c ứ u

các

llià iih (]u à

các vấn

Iigôn

(lể

ngữ

Iigliiốii cini

ngôii n g ữ

k liá c củ í\

học

ở N liâ t

vào

các lừ điểii s o n g n g ữ VÍ1 (lịch

Bản

việc Iiuycn

(lu iâ l,

\ Í1 \

lià i,

ÍIỌC N h ạ i

lác giả sẽ

I11
l õ n e p!i:uii x i

I3 A11. giói tliicii

n h rin t:

lh;iiiỉi

các ĩilià Iigliicii cún Viel Níini. ;Ì|1 (hins'

ItiỊi

liếng

inoiig nniốii

gÓ Ịi

N liA l

clin ngiròi Viel, ỉiiôii

phrin n h ỏ

Honn

b é c ú n n i ì i i l ì \ à o \ ICC

Ihnl cliãt Ihêni m ố i baiig giao giữa liíti nước Việl N a m — Nliâl Bnn.


CHƯƠNG l . M Ộ T SỐ KHÁI NIỆM LÍ LUẬN c ó LIÈN QUAN f)ẾN
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN c ứ u
1,1, Đ Ộ N G T Ừ VÀ CÁC PHẠM TRÙ NG ỮP II ẢP TRONG TIÊNG NIIÂ I
T i ê n g Nh âl đư ợ c c ác nh à loai liìnli học x ê p vào loai liìnti c h ắ p tlínli |78] nliiriit;
hiện tượng biên hình phát liiển khá inaiiỉi ử ngỏn n g ữ nì\y,
T r o n g t iế n g Nhạ t, đ ô n g từ “ k h ô n g chỉ biổu thị hà n h đ ộ n g hny (ỊU;'! Iiìiili IIIÌI còn
biểu Ihị cả trạ ng Ihái, q u a n hệ. Cái được coi !à đ ộ n g từ là do clíic trưng hình lliĩíi của
từ q u y clịnh” ! 105, I-l r.52|, N h ư vậy, liìnli (hái lít liôii c h í h à n g tl ấu, lAt qiKin trọim
Irong v i ệc xác đ ị n h lư c;1ch củ a đ ộ n g lừ nói chuiig và xử lí c ; k

vAm

clc liên (|n;ui den

cá c phạiTi trCi n g ữ pliííp cù a độ:ig lừ, phan loại đ ộ n g từ ra tiểu Iitióm, xcin xét cliúc
nãiig củ a d ộ n g từ lioiig Cíìu iưtíng (ỊUíin VỚI các liình thức liiổii hiộĩi, v;ìn dc cíin l;u) từ,

c h u y ể n loại từ, v.v... Với ý tigliTa dó, d ộ n g từ phức

tiếng Nhại cHiig clưực x:íc (liĩili

chủ yôii clựíi (rCii liồu clií liìiiii (liiìi, nliờ vẠy mì'» vAii clổ này (lớ tie'll kliií ihóri^i fihni \;'|
rõ ràng giữa c á c nlià ngliiôii cứu.
ì l i c o Suzuki ị i o i , t r . l 4 6 - l 4 7 | , Iroiig liếng Nliíìt có íiai kiểu bien hìnti: liièíi
hình t he o Ịilurơng (hức khiiât cliiết (iiifiectioii) và hiến hình tlico phir<íng lliức cliầỊi
ciíiili (agghitiiuilion).
T h e o pliươiig tliức kluiất chiết, lừ tlưực phan lliăĩili liai bộ phẹỉii là pliÀn ihân Iir
và pliần cliiôi lừ. Phđn thán từ (ílurờng là căn lố) niíinn ý ngíiĩa (ìr \ ưiig CIKI lu \ à
k h ô n g biến đổi liìĩili tliái. filian đuôi lừ (th ườn g là vT lô) hiêii đổi IVmli (h;ìi cìc (lảiiì
Iiliiệni

CÍÍC

ý n g h ĩ a n g ữ pliílp k h á c Iiliaii. Đ ộ n g từ, tính từ. m ộ t s ấ ti ợ ổộnịi từ. (ỉộiií: !ử

Ị)hii t r ợ (Iroiig c ụ m kết h ợ p Iigữ Ị->liáp cùa clòiig lừ), pìichỉ d i n h từ ' U\ Iihünp l(Mii lír
Ịthál Iriển Iiuiiih llico p h ư ơ n g tlĩức liiến tiìnli này. Sự kết nÁi giữa tliân lir \ à cliiõi lu
llicọ pliưdiig Ihớc kh uất cliiết là mộ t sư kếl h ợp kìiá cliăt.
'í'hc(i lối cỉi;i|-) (lính, IDỘI sò các phu In (tược cliắp Vito Ịihrin cfin tõ li(KH
lìr loạt tin hiíii Iiìnli Ihco lối kliiiAl cliiêl (V d r i l (!c Iticu thi ciíc ý ngliĩn ngữ
lìr. S ự kôì liỢỊ-» p iữ a căn (ò v,'i ị-iliii lố ihríì lAi

( ;'k
í Ii;i

(lính là inòl sir kcl Ixrp ỉi'nìfỉ. Miniip

' l e n gọi cùa các tir loíii này (Iưoc (iìmg llico sự Ịiiiiln ( lii.T lư loai cnii lÌM UIIIIKI


'

lio

( iư~.

nliif lỏi

hi;“ii

kiÔM

)iicîi hiiili v.luifil

h ìiili

kỉiiiấl cliici ở

lien.

Có liic

t o i ( 1; u i h

lu

l i C n p N'îkiI ( ilé ii

t l i i c t Vil c á c I r ự u r d i M i g \ ai (IÒ I i l i ư c ; í ' : Ị i l i u l o cliMỊi d í i i l i .

I.)ộiig lừ l i rì ig NliAl hiên tlổi Itìiili (l' i:

t l i r o c á li;ú kiCn kôl luíp HĨIN.

liiÀii l ú ô i i c ; í c p l i í n t i ( l i i n g f f | i l i á ( i Iiltir pl i nri i l i i i l h ( ) i ( ( c i i s c H V i | i ' l ), p h : i n i I n i
í / í ' ’’ (;1S|>CC'( 7 ' X
l - \ -i;- ’/

U 7

r

:

í

c

IMI ( i ĩ ỉ ỉ i f l i n i ( m n ( i ( | . / x

liổM ỊiỈKun l i ù t l i i i ộ c

-

i — ), ' l Ộ ! i g ù í b i ế n l i ì n l i t h r o l ó i k l i n á l c h i ố l . ' H i c o ' t ' c i a i n n t .1 Ị 1 0 ' |. I i c d ị :

Nl i A) c ó (Irî) 1 0

( l i ' i c lti<'n ( l ổ i

là c l O n g lir (< f i i t i h I h á i k r t

l'hAii l l i ñ n l i li;n

i h n r . r â ĩ í vTi ( l Ọ i i g ( ừ
1’l i n Iịk:, ỉ V i i . g

Nl i nnj’ (lổ (l;nn Iiliâii lỉirọc vi ệc birii llti Iliôl s ố
(li'mp lù nliư

|iti;uì) liii iipTi' |'I'.ÍỊ' kli:íc I i n

Iiii (ỈỢỈÌỊ> (\ 'oi cc íiỊẴ), pli.íiu li il fli*> h e p tliềit ( ÍIIíTl

,vn ( p n l i l c i i c s s

I ÏV’.nl);tm l i ì i / / / / ( ; /í/í(Íí; (

‘J ■(,

I.

lliì lirn¡> Nli.'ilpltiìi 1:i<> t;t ílircíc ciìc l ’tiMiii liìi (íạnự, ( hroc
(liirii llii

hi (I'MIJ!)

ỉ ).Ị'h il ni Un lịch

il

'), phíiiu l! il V

i. I •')

(i»ia l i rn Idi ( li:ip íinili.
(línli l l i c m c;'r l'iiii lo (in’/ỉ(iic

s i n h i;i «lo viCc (

Ịilm (ộ ns r /s n s c (I'irii lili ílniip c;nt kíiii'ii)

c;ut In
riinm

tiíi

rn t'ft

Ví /

ỉirlt

t;(o rn d ( '

' l i i i p n o i l l u' i Ti

l ó I i ỉ n s v;in

(1,'tn)' life'll (Iniip en;» (lộn.o lìr. (:u> I;i r ; t c h ix')i IKUIU lỊrli s ư f I 'v’- ( t ' ) (iinip (le n o i \()i
tij’j r ô i Ir-'n (I-l i ^ n p tliAn i h i r t ) , Mgiròi In n ó i c l i i i n p , (lôi Iñp \ ('íi pliiMiỊ» C i k l l u n i iiíMifi
( 'i''í .'I'I í t ' )

(>nnp J’iifn (i l iñim ttpiK'ii l lu ' wi p

Il k h í \ í'íi

I' lt;(iii IIII /; /?/? ( ỉ ị ’ ' ỉ i ( i ^ ' a Í ) ' ! ’IW líK) l a d o \ i c c c h r i ị ) l l u ' m I' li ' i l ú I i n i ^ ( I i i d i

cfltl |Ố.
( ' I r u n ím'i !><•■

Uií V‘ỉ h ì ỉ i . I'liíiiu t i ñ i i o n n h ' j n (liK/c |:h) i:í (lo \ icc lIi.iị' Ill'll

II,-'in r W- f i ' - I- i''^'

p '” ’ '' V

luMi -liiKO ri' i:. J . ' . n r , n'r

mỏi I

k r i I..VỊ, , r. | . h ñ | v . I . i ' n . r t - ' i

IIKI ¡ ■ i n n < ;U- N

lố

,l-r-'nr r 'n i i

ilprc

'I' ’"

l n: ii rlon.tz 1Ư n u V | , t l Mt i j i h : ’u i lltflM IH' t l n r : i CMC-

iV' i l:t

" I 1, - n I-. l - r n (.ii.l., pl.:.n, ÜM "- - In
n h n h i r i i h i i i l i (¡It'd

^

(n

'" 7 h t ĩ Ị }

l>:V.

I;i Ii l i uni : k . ' l Ih-'p

I-” ' P

lit'- I'l 'n

<’f l<' l l
ihr hnnn i h n n h ,

the Ú, p >lu fi |.M


Nói c h o đ ú n g hơn, c á c đ ộ n g từ phái sinh ha y các d ộ n g lừ kết Iiựp ờ (icti,

VỚI

Iir

c á ch ià d ô n g lừ, SÍILI khi dã dược hình thành theo plurơng p h á p chìip dính, có cAu (flic
nội bộ phức

tcỊp

hơn, lại liếp tục biến tluôi theo lối kh uất cliiết n h ư các clỏíig lừ

Với hai p h ư ơ n g p h á p biến dổi từ n h ư trên (tha y dổi cluôi từ và ch;1p clínli), c;k'
d ô n g từ tiếng N h ậ t bi ểu thị dư ợ c các p h ạ m trù c ủ a từ loại đ ộ n g lừ nói riêng và các
pliỊini liù n gữ p h á p kliác của các ngỏii ngữ Ii(3i cluing.
N h ư vây, m ỗ i m ộ t hìdli l i n k xuất hiện của đ ộ n g tíí tiếng Nlựil tiong |iliál ngôn
dểu tlược clặl Iroiig mộ i thê dối lệp cla dạn g, nliicu cliiểii với các hình lime

tigữ pỈKÍỊi

kliác liém ẩn í ro ng nliẠn Ihức ciỉa Iigirời nói và người Dglic.
V í dụ, la c ó d ộ n g lừ biểu Ihị hành d ộ n g d ọ c ở da n g lừ diển là /,]i'i;ír/ vnnìii.

T r o n g lioạt d ộ n g g ia o liếp, ỵ om ií sẽ dược dặt troiìg các lliế (Irti lộp s:m đAy:
yoni u (phi cỊiiá khứ) — y o ì ì d a (c|iiá kliứ);

yonu i/Y oi uìd (iưừiig (liUtỊl) — y o m o u (rủ

clổi lộp VC t h ò i
1C,

inời tnọc): (lói lâịi VC t h ứ c

yoniii ( k h ẳ n g dịnli) — y o m a n d i (ptiủ tlịnh): tlỏi líiỊ-i vổ cớclì t h ứ c n l ìã n (linh
y o n n t (cácli nói bìiili llurờiig) — y o m i m a s K (cách nói lịch sư): dối IriỊ-i VC plìniíỊị

cách v.v...
1.2. III Ệ N TLIỢN G

BIẾN

HÌNH

VẢ C Á C C f l ú c

NÁNÜ

NG lT IMIÁP ( UA

Đ Ô N G T Ừ T I Ế N G NIỈÂ'1'
Việc ph ân đo ạ n CÍÍC d ạ n g tliức hiến tlổi của (lộng lừ c ũ n g Iiliir len gọi \:i SII
loiii cluing, c ổ s ự kliác nh au nÌT^t dinh giữa các Irườiìc pli;íi và các ỈIOC giả kliñc Iilian.
Bảng 5.1. (Pliụ lục) cìiíi Tc r ai nu ra dưa ra một cácli nhìn khái tỊiiál Iiliíii vr Iii;ii

liìnli lliái liọc c á c d a n g lỉiức biến đổi cỉia tlộng lìr ticntz Nhật tlieo plnroiig ihi'ri 1 liiiñi
chicì.
Mặl kh ác , Bảng 5.2 (PÍIỤ ỉục) c ủ a \ 'ịện NíỊõn nỊ>ữ h ọ c Ọuõi (ỉid i \ h ơ ĩ Bỏìì lai
tlưíi rn I11ỒI sự pliAti loai kliác. ỉ)('i là sư pti;'iii loiú CÍÍC (l:ing thiVc í-iicii (Ini cii;) (lỏiie ỉư

ỉic-ng Nhật kh ỏi ig |‘>li;’ú \'C inru liìiiỉi tliái học m à I;'| llicd ticii clií thiin nhicni t;íc iliÌR
\ ụ n g ữ pliáp iKìHg cAii;
-

ỉ ỉ ì n h ilnìi kết (ÌIÚC /ù với ch ức nã n g l;'im vị Iigũ, thườiip cliine
/ỉìfi/ì /ỉuíi Hen tììC\'ớ\ cliức Ii;ìng ỊiliỊi tigliĩa clio (hiĩih lir.

CIHM t ;ni


10

-

H ì n h thá i Hân d ụ n g ( h a y c ò n gọ i là hìuìì tììái t ạ m dừn g) d ù n e (Ic l i ê p Mối c;ic y
trong cAli.

Hinlỉ thái (ỉiéii kiện d ổ n ê u c á c di ểi i ki ệ n Iroiig c â u d i e u ki ệ n.
M ỗ i m ộ i iiình thái líiốn clổi này líii c ó sự (lối lạp vổ p hn ì ìỊ Ị

rát

lì bicti ÌIIỎII I;'|

cá c h nói hinìĩ t hi rờng ( d ù n g đ ể nói với người thAn, bạn b è q u e n bic'l) và cái ỉì nói lịcìì

ì ; / ( c l ù i i g dổ Iiói với Iigưừi lạ, người ti cn, v.v...), Irong niỗi p h o n g cácli l;ii C(í

sự

(.lõi

lập vổ r á c h t h ứ c n h ộ n d i n h vổ (hực lại kliácli quan Iilnr là s ư kh(ỉtìị> (íịiiìì ti:iy I;'| Sì! pint

di n h củ a người Iiói.
Về m ặl liìiĩh thái học, hình lliái Hên / / í / d ư ợ c nêu ử biing 5.2 cìniu c h u n g fiiol
hình thái biến clẢi với h ì n h t hái kết t h ú c c â u . Cliíiih vì vfiy, khi xét c;k' Hiên cloi lìr
tluiÀn ỉúy vổ niặl lììiili Ihái, Tcianiiira dn k h ô n g dira c l u i n g thniili I11ÔI time

loai

riOng Iilnr Iroiig Bàng 5.2.
'IVoiig b ố n d ạ n g tliức hiốn đổi dưực nôn ra ở h ả n g 5.2. lìinlì tlìiìi kr! /liH( I lìn l:i
d ạ n g lliức h a o tiìini lôn các l'iluim liù ngữ p h á p C(í bản cùa đ ộ n g u’r ticnp Nhủi như
thòi, t ìn h t h á i vn cả p h ạ m Irù ihể. Ngliiêii cứu các Ịiliạni (rù ngữ

CIIÍI liống Nliill

kliôiig lliể k h ô n g xuAÌ Ịiliát (ìrcliínỉi d ạ n g t l u k C(ĩl-»;’in này, cíine nliư khóiií: llir kliónt!
tíiili clôn c:k' cliiiig llnrc biôii clổi lừ tiôii cả tiai lihili Hiổĩi Iñ liìiili lli.ìi N;'i ( liiÌL
(Iiànli pliđii cAii n h ư c h ú n g tôi tin Irìiiỉi bày ở t l â y .

1,3. PHÂN LOẠI Đ Ộ N G l ìl TRONG TIẾNG NIIẢ r
Dựa vào clnng thức bien liìiilì, ý nghĩa tìr vưng. lìoăc CÍÍC lính cliát Iiuír |ili i|i Iilnr
klin Iiíìiig kc( liợp VỚI c á c yên tố kliác, có lliổ chia d ộ n g tìr tiống Nliàl i:i ili.niti c;íclien loại ktiác n h a u t h eo c ác fnróiig nghi cn cứu klìác nliau, Dưới cl;ì\', ctníiig lôi gi('i
lliiệu một s ố cácli |'»liftĩi loại cliíiiti cùa các nhà n g ỡ pli;íp Nliàl Bản.

1.3.1. P h á n l o ạ i (ìộng t ừ d ư ới ịịỏc (ĩộ thê
Nĩtin 1M30 (Knig c ô n g Irình Mộr cá( lì plìãiì loíi! íỉõììỊị /ử írrni; M i ậ i . K

Ill

IlMiiihikd c ô n g bỏ' n h ữ n g kêì quả (lầu tien Iroiiịi v i ệ c n g h ic n cihi í h ẽ v ít plinii loiii
d ộ n g từ liếng Nhâl. ô n g CÍ1 0 c;k' (lòng lừ ihi;i ớ íiìnli llt;n licỊ^ (ỉicii í(i;uiL’ / r i kêl liM^


11

với d ộ n g từ b ổ trợ

n hư a m i t e - i r u (dnng đi b ộ ) , h a m t s i r e - i n t ( d a n g nói c ln iy cn ),

v.v... là c á c d ạ n g thức biểu h iệ n t h e và lấy d ạ n g thức s i t e - i r u ( d a n g l àm) làni dai diện
c h ợ vấn d è

d ộ n g lừ l i ế n g Nhại . Dựa và o viỌc c á c d ộ n g lìr c ó llic C('i hìiili tlwii

t e 4 r i i h ay kli ôi i g, lức là c á c d ộ n g lừ c ó biểu hiện đ ư ợc í ' / í / l i a y k l i ô n g , ô( ip clti;i c á c

cỉộiig tìr l i ế n g N h ạ t lliàiih b ố n loại | 8 9 , Ir.4 3 - 4 4 1:

(1).

WỌng l ừ Ir ạ ng (hái; Là các đ ộ n g từ vốn d ù n g dể chỉ ci'ic liạiig lliái cii.i sư VÍII.
•Sự viộc, k h ô n g liên tỊiiíin (Ĩếĩi kliái niộm thời giíUi. Các d ộ n g từ Iiny k h ô n g ihc
kôì h ợ p với iru, k h ô n g có dạ n g ihức t e - i n i a n t (có, lổn

i m (cfiíi), d f k n n

( c ó tliể).

(2).

Đ ộ n g ( ừ c h ỉ c á c h à n h (lộng ở I h ể liếp d i ễ n ; Là c á c d ộ n g tìr biểii iliỊ cá c liìiiili
d ộ n g , tr ạ n g lliái liôn lỊic kéo clni Irong một k h o ả n g tliừi gian nào đ(). C':íc clộiig
từ ĩiày kếl liợp ckrực với inr. (lỉ i ikì i f(1i bộ), h a i h ỉ S i i (nói cỉinycii )...

{ 3) .

Độiiị» (ù c l i ỉ c á c h à n h tlộiiịỉ, I r a n g f h á ỉ cl i ỉ x ả y ra troriị; c h ô e liíl: Kỉii c:ic
d ộ n g tù' n ày kcì liựp V(VÌ /'/// lliì cA ( ỉ ộnị ’ í ừ k ế í h ợ p {!() chi kcl (|II;'| lõn Icii t ii.i
đ ộ n g t ừ c h í n l i : s i ỉ ì u ( c l i ế l ) , k i c r u (tríl), w d s i i K ’i ii (cỊiiên), W d k a m (liiòiit...

(4).

C á c tlỌiig <ừ chỉ tlùni; ỏ' (lạng íe-iru đc chỉ inỌĨ t r a n g (ỉiái nào (ló; soltìciii
( c a o Iigâì ngirửiig), nirii ( g i ố n g ) , Ì ì ak d í ịc r u ( n g u ) , S ì i q n ì e n i (xuíứ snc).
Đ â y là t n ộ l s ự phAii l o ạ i d ư a t r ê n g ó c đ ộ I h é c ủ a c á c d ộ i i g u'r. (Vicli

IIICIII

v ẻ t h ể v ầ s ự p h â n l o ạ i n à y đ ư ợ c c h í n h ổ n g ( n ă i i i 1 9 5 5 ) v à c á c Iilià n e l i i ê i i cirii k l i í k
l i ế p l ụ c p h á t li iểii l ê n , n h ư n g n ó lai đ ể lại n h ữ n g liạii c h ế Iilìât dịiiíi c h o \ icc ngliiOn
c ứ u í / i / t i o n g l i c n g N h ậ t I r o n g l ìiột tliừi g i a n d à i . H i ệ n n a y , clã c ó Iiliĩrtig C|ii;iii mC'111
m ớ i b ổ s u n g , v à t h e o (lổ, s ự p l i ñ n l o ạ i t l ộ n g tìr t r o n g t i ế n g N l i â t c ũ n g d à C('> n li ữi ig
liiộii c h ỉ n l i n i ớ i . T u y n h i ô i i , K i n d a i c l i i l liực s ự d á n g d i r ự c glii nl ir m là Iiíiirni k h u i
x ư ớ n g v à (lặl Iiổti ĩ i i ó i i g c i i o v i ộ c Ii gl ii ên c ứ u t ỉ i é \'ì\ d ộ n g t ừ t i ế n g N h â l ,

' H i c o (Ịiian cliổni c h u n g c ỏ n c:'ic nli;'i Iii^ữ [líiáp N l i ì u h i ệ n I i a \ , v i c c Hüliicii t irii
/ / / / k h ô n g llic liícli l ời l i a n \'ớ\ \ i ệ c iiỊ^liicn c i hi

l l ì ò i \ ;i Ịiliải XIIÍÌ) píiát lu cíiíiili

kố( ll i ú c Cíìu c i ’ui t ì ộ n g tìr l i è n g NliẠl, c l i ứ k l i ô i i e Ịi|i:ii cliỉ lâ>' cl;ing dòi ì' ^ l ử h ' ì h n p l;uii

' ở l . l cli iing lỏi g ọi cl;tng kèì liợp n;\\’ lìi (iiiiiị: (Ìóhị ; iíi kt ì ỉin]>
'' Cách làiii Iià>' \'C s;ui đ;'i bị Okuda \';)suio Ịiliê phán \ ì KìikImìcỉiì (ìã khnni: (I,|I íìtt’ IIOĨIL’ I»

dối lAp với .siiru, dộ ng tìr ờ(i;ing cuòi c;ui, hiêii thị thè hoàiì I h n n h


12

c ã n c ứ cl ìí nh n h ư K i n d a i c h i . Khi dó, / / / / ( c ũ n g Iihư í íi ỏi ) sẽ tlưực cìăt (mili: iDõt (hê
clrti lAp h o à n c h ỉ n h Iroiig hệ t h ố ng củ a nó.
L ấ y s n r u ( l à m ) làm d ộ n g từ đại diện, c ó thể khái quái hóa m ố i urmig

(l(í

Iiliir smi:
H ảng 1.1
'Ihừi

Thể

F’hi qiiíì kliứ

Quá khứ

Tl iể h oàn lliàiilì

s i i -n i

si-ta

Tl iể l i ế p d i ễ n

siíc- i m

site- iui

O k u d a |K6, Ir.lOKỊ, dưới gó c tlộ íiìé, và trước d(), Suzuki, dư('yi p('>c’ tlộ

tlìòi,

(!ư:i

líi mộ i b ả n g pliAii loại d ộ n g lừ trên cơ sở li iô u ch ỉn h lai cíích củ a Kiiichiichi nínr s:iu:
(1).

Đ ộ n g l ừ í r ạ n g thái

( 2 ).

D Ọ iiịí t ừ c l i ỉ l i í i n l i ( l ộ l l ^ :

(a). Đ ộ n g từ chỉ hàiih d ộ n g liếp (liễn (ìiìing với l(iại 2 của Kindnit iii )
(b). D ộ n g lír cliỉ hriiili clộiig xny ra iKíiig clìỏc lál (Itiiiig V('ti |n;ii 3 cii.i

Kinclaiclii).
Ỉ J . 2 . P h â n lo ạ i th e o íínỉi c h ấ t c hi p h ố i c ủa (ỉộìig từ: N ộ i đ ỏ n g (ừ / N g o a i (Ỉóỉìịĩ từ
N ộ i d ộ n g (ừ và n g o ạ i đ ộ n g i ừ vtín là các khái n i ệ m vay nnrợn cùa ng ũ
P h ư ơn g Tñy, Iiliưng dã dược c á c n h à n g ữ p h á p Nhât vận d u n g vàd việc ngliicn cún
tiếíig Nỉiật niột c ác l i triệt

dể

và sAii sắc. Hiên nay, khái Iiiệni \ c sư dôi IA|> n ò i dõìỉg!

n g o ạ i đ ộ i tg (lã b á m rễ rat sAu n g a y lìí bậc g i á o d ục ĩigữ pliáị-) Ị-ihổ (hông <1 Nhủ). \ à
troiig c á c lừ tliển q u ố c ngữ, bên cạiiíi việc c hú tliícli vể clọĩig b ie n hìiiíi cua ỉìr, (li'ii c<)
lliôiii i mi c c h ú Ihícli về (lạng nội d ộ n g h ay Iigoni d ộ n g cùa lừ.

“ Vé ý nglil;i từ vựng, có (!iể c h o rằng ngOLii d ộ n g lừ hiểu thị các liàiili
hướiig lới niộl d ố i l uợ ii g kliác, vể mậl n g ữ pháp, n g o a i đ ộ n g lir kếl h ơ p với các
ỉír hicu lliỊ clối l ư ợ n g nià hàiili d ộ i i g này liuó’iig lới ờ (líing (iôi c ác h ị n - ì n k u ) . Minriu
d ộ n g từ k h ô n g m a n g clặc (íiili n g ũ |itiá|-> n,'iy là nôi ( lộng l ừ " I 101, (1,271 I
ĐịhIi n g h ĩ a n à y c ủ a S uz u ki tuy d ur a tìiạt sư tlìôa d á n g , nhưnu ỉiìnli nlur u i t Iilin
n g ữ pliáp Nhnt íl
clirợc s ự

dối

)Ani tiến v i ẹ c dưa

lâp n à v liơn là v i ệ c

(li

sAu

111

IIIỘI iliiili nghĩíi ỉinàii lliiỡii c ó llic I'.K*

Iigliicn

cứii CII Ihc \ c

Iihữnũ \

'in (lé lirii

(ỊIMII


13

dế n c hú ng .
V ề n g o a i đ ộ n g lừ và nội đ ộ n g từ trong l i ế n g Nhât, c ó m ộ t 'íỏ' vAn để CÀII liru ý

nliư sau:
(!).

T r o n g t i ế ng Nliạt, c ó l i àng loạt nội clỌng lừ vh n g o ạ i đ ộ n g từ đôi ứng Iihiiii cà VC
ý Iiglũa và về hình thức, c h ú n g l ạo (hành c á c n h ó m c ũ p (ỉói ỉ ờp c ó c h u n g inộl
k iể u cAu (ạo. C ó (hể c h o rằng m ỗ i một cặ p d ộ ĩ i g từ đcii c ổ c ù n g tìiộl

p ò 'c

từ.

T r o n g i nột s ố trường hợp, c á c nlià n gữ pháp c ó thể x á c dịiih dưực tlộiig lừ n ào lìi
d ộ n g lừ v ố n c ó l iước, làiTi g ố c cl io d ộ n g lừ kia; n hư n g c ó lnràiig liợp. hiCn Iiíiy (V
d iệ n đ ổ n g dại, k h ô n g xá c niitili l õ được vfúi clề này.

Có Ihể kổ ra 8 Iihóin cịip đối lộp Iihnu vé n g o a i / nộ i (l(í sự tưcíiig ứng \'ổ c ân I:i(i
duôi

từ

như

SÍILI:

-s - u

/

r-u; -s-u

/

re - n t; -c-r

/

-u; -as-u

/

-u; -as-ii

/

-e-ru; -II ỉ c-rii;

-H / a r - i i ; - e - r i i / a r - i t

V í clu VC Iiiộl s ố cặ p lirưiig ứng clối 1Ạ|X
ị

ng o ại d ộ n g tír c ỏ cliiôi \h -S-ỈI. nok o s ì ! (dổ !ại),
nội il ộii g từ c ó cluôi là -/•-//:

ÌUÌ('\H (lìnii fuii, ir(Vi)

n o k or i i (sót lại), siììu i ìi (hi fini, ir('
ng o ại đ ộ n g lừ c ổ cliiỏi là - € - n t : Uilei u (dặl (liriig len), /?í//Y//jí’///(s;i|i liaiitz)
nội clộiig (ừ c ó d uôi !à -u. tattsu ( đ ứn g) ,

n
N g o à i la , c ó llic k c ll i ê m m ộ t s ô trư ờ n g liọ p c h i c ó
m ộ t c ậ p , k l i ỏ i i g l ạ o t l ià nl ì ỉ ì ì ì ỏ m c ặ p nhir t rên: k es i i ( l à m

íi;\i d ộ t i g l ừ t ư o i i g ứ n g ihỉiDli
lắt , t l i ổi tắt) / kici II f ( l ư ) tñl);

iKKseni ( c h ở , c h o l ê n x e ) / n o n i ( I c n x e ) v . v . . .

'rcríimiira g ọ i ciíc d ộ n g tìr n ằ m trong c á c cặ p d ổi ứng là “ tự d ô i i c lừ iưtíiìg
và “ tlia d ộ n g từ t ương d ố i " ' . C ò n n hữ n g d ộ n g lù chi c ó IIIÔI \'ế, kliõnỊt! c ó VC (lói iriig
tạo tliàiili c ộ p n h ư trên n hư là “ tha d ộ n g lừ tuyệl đ ối " nliư knkii ív icl), kfv nsii í e i ê n ,
\'à “ lự đ ô n g từ (Iiyẽt clôT' Iiliư sinii (cliỗt), ( inikii (đi bộ).

Cỏ nliững tlộng (ừ khi lliì d ù n g Iiliư ngoại đ ộ n g lir. klii lỉiì ciìinti ĩilnr Iini d<)im lừ.
'l ciaim iiii ịíọi tiluìiig ilông lừ có củ hai cácíi tlùrig n h ư llic

l;i "(Iniit: lir lirỡit^

clụiig'’. “ '1'roiip (iciig NliAt, ioai (lộng lừ lưỡng climg k h ó n g Iiliicu Ỉ;ÌI1), I m n g klii MÓI
(lộng lừ tưtrng dối và ng oại (-lộng tír tiKviig dối hii cliiếin inỏr sô lư<íiig lâl l(ín

' “ tư

d ộng

l ừ " M g l i ĩ a 1,') ỉ i ộ i ( ỉ ộ ĩ n ; t ừ

\'à

“ llia

dộng tìr"

Iighĩn

là

Iìị>n
I


14

tr.3051.
(2).

V ấ n d ẻ n ộ i d ộ t i g từ và ng o ại d ộ n g từ c ó m ố i liên cỊiiiin chãt c h ẽ tléii phaiii tiù
d ạ n g (rong ( i c n g Nhật.

Nl i ư (!ã n ó i , tr ong l i ế n g Nliật, c á c phụ l ố r a r e r u ì e n t (Ihể liiện (l;iiig lii (lòiip) c;íc
pliụ tố s a s e r u / a s e r u (thổ liiộn d a n g sai kliicn) dược lắp g l i é p v à o sail các cfiii lô cn:i
d ộ n g lừ g ố c . G í c d ộ n g từ mới dư ợc phái sinh i:i l lico COÎ1 d ư ờ n g 1;U) ùr kicn ĩiiiy Ci) llic
coi là c á c d ạ n g thức n g ữ pháp mới cỉia từ. Nlnr vAv, giữí) d ộ n g lừ phííi sinli

\ à

clòiitĩ !Ừ

g ố c , g iữa c á c cAii đ ư ợ c tạo ra lừ CÍÌC đ ộ n g lừ g ố c v,'i ( lộn g lìr phái sinli c ó sự (toi Iñp \ c
d a n g thức d ộ n g lừ, v ề vị th ế cỉia c:1c cliủ lỉiể và (lôi l'+ v 2 ’

8

di ihco+giMi với Ihói (Ịiicn; (li Iheo c á t l i cũ, lìim

(heo (hói q u e n (qnả là ci'r làm Ilico lliói (ịiicn tir
xa xira thì h;ty hơn)

rỉỉ^ ìù ')

53,2,;! ,>

VIMv2

4

l;in i;t+liơp (tác): hò a n h â p (c;íc l;'inp nìiy Iticii
Iiay clã h ò a Iiluìp và(i CIIÔC s ố n g

l'fl i: : : í,

1995.5.1

v l 1v2

7

'¡Ụ| ÍJ

)

tlóiig +tlóiig kíii: (îonfj k ín l ừ a (fư n h ó i m ìn h
(r(^n^ |)llòn^ kh ó n f; ra ngoài)

104,4,í:>

V l+ v 2 ’

3

(Ịunl+lạo ra Irang Iliái: c á u b á n , (Jiiát á m lên,
q u á t (há o (anh ta liay uô'njz nrơn v;'t Cịiiát tliílo
hon trẻ...)

MU

106,5j->

V I 1v2'

' ĩ '

tjuá( Ihíío: “ cái aiili c h ñ n g v ồ ciuiig n:'iv '

ỏ
)ỈS Ơ ± /j' ó

niổiig+ giui lai: m íín g íỊny Ịjắ l, q u ;íl tháo (c;ìc c ó

-V), •■
).ỉí

V 1 1 v2

7

}

b;iy+lcii: ha.v lên, n h íiy lên (tòi nlifim \'ñ() kl iông
Irung, l img n g ư ời lên)

fỉỉơ^^ 0

55, í ) . ( ĩ

vrtv2

4

li;i\+gi<'o nli.ui: (lan c h é o n h a n , qiao n h : m (cái

liổn l oan tlo c á c u'í n g ữ \ a la claii clién \ ;'u) tai)
ĨÍỈỠ ^ ~ )

30,

3 ,i:

V Ĩ ' ( v2 ' 4

b a y + g i n o Iili:ui: f l a n c h é o \ì»(t nhíHi. ^íini! \ (»nií
và(» n h a u , (I'ón \ á o n h a u íklHt;'i!it: i n n
;ÌM tlirng I h à n h (l:ìy. Iilifriig i k’iie nói klioc kli(';1n
lừ Iihicn liircVng \';mg ^ o n p \ ÌK) nhnii

38, ■) j ĩ

VI I \ 2

ĩ

b a v + v à o ; h a y v à o , l a o \à(>.

)

vii oni: ( u ' 111' >t

:ii

266

m ư i A ừ

1 8 ,i,ll

v ! ’+ v2’

8

bay+vào: lao đ ế n , c h ạ y vàn, n h à y vào (những
nơi c ò đến ihvrờng đã mua b à o hiểm cùa cỏiig l\
khác rồi . )

20,

l,(c

v l ’+ v2’

8

bay+vào: n h ả y ^'ào, b a y vào (anh clỏi nhicn nh;n
vào cái Ihô giới plifln ctiia dẳng cấp nghiẽtn Ĩig:ĩt
cìia võ Ihuât Nhât)

f ỉ^ ơ a .l1 '

9,3, f :

V l ’ fv2

4

bay+clưa ra: lao đi, p h ó n g r a , plió n R đi (ci'r tìr 3
dếti 7 pliiìt lai có niôl chuyến

.Sliiiik-Tiisen rời

sAn ga 'ĩo k y o lao cli)
M ơ ìỉíỏ

6, Ề , ặ

V I 1v2

2

b;iy+rơi là (à: b á n tu n g tóe, roi là tá (c;íi b ê p gí)
v ư ơ n g

M Ơ ÌẤ U Ò

97,3

v lM v 2 ’

8

clíỉy

CÌÀII

I T1 Ỡ)

h a y + r a kh ỏi : vươl trói lên, lutTi híin Icĩi (ờ l;'iiip
k h ỏ i ig c ó ai g i à u virçTl tĩOi lôn)

2K,2,i.:

vriv2’

8

lAy, cÁĩiHlcii: chỉ r a , (lưa r a , k c líì (n<)i \ c l l o a

Kicii, người ta t h ư ờ n g tlưa la c;U' cAii cliiivớii lt('
(tiàiili côiig)

m v i A ĩ ò

33,2,í '

v l ’ tv2'

8

cÀtii+lén: dưa r a . fỊÌ(ii t h i ẽ i i clèn, n ó i (lẽn (ờ (iAy,
lẩn Iiày, v.v...) ( m ó n ãĩi lÀn Iiíìy (IU(TC (!ư;i
t hi ệu hìii

m i').tiíĩ)

11,

3,t-

v l ’+ v 2 ’

Iii'iy

1,1

giới

là...)

8^ Cíìm+lên: d i r a r a , đưa l ê n , d ầ n r a (t àu cliì cliiìiii
c ó 15 pluìí là tấl c à c á c plnr(tng liêii ch\i cluiMc
d ề u tlira ta tliànli s ự k i ệ n )

fì^

Ề - Í 5 u-

33,

\AZ.

vHV2

5^ cÀm+ cho liợp lại, góp lai lừ nliiểii Iiguốn: tãp
l i ơp lai nhiều ( thức ăn, tir tliức Iiliaiii d e n cimi VÌI
c á c m ó n c ó l At Iihiểii tlur )

f | v ‘) A i l 4/í

2<),14.[:

V 1f\ 2

7

d ư a \ à()+hal driu: bí'it đ ấ u tlira v à o (tir IIIUH
klii Itắl drill dư;i n h ữ n g thói q n c n CM.I cliAii All \;i()
Iroiiịi sinli l i ou l )

lỊv >) A i i 6

17 , ! , ( '

vl'tV2

6

lÁV c:ìiii+ch() \'à(v d ưii \ ÍH>, l ã v \ ;i<) ( t uy c ó (lira
và o plnutiiị; Ịilu íp l à m n i ó c CIIÍI Mĩ, tilnrng ,)

! R ‘) A ị ư ^

25,1,(.I

\ r í\7

()

cfiiii. lAv+clio \

(lira viìn. I;iy \ ; i o ((.Ịiíiili |'hn

Nĩ i nh I'li tícli circ (ìư;i ĨICĨI \ iiii niiiili [i|)ir(Tiie l Av


267

vào)

Wl *9 A i l ^

2 7 , 3, ( 1

v i ’+ V 2

6

lAy, c;1in+clio vào: l à v v à o , di ra v à o (các (lữ liôu
phíln biệt vAri tay d ư ơ c d ư a v à o qiiá Irìnli clicii
I ra ...)

fx>9

8,14,( I

vi ’ t-V2

6

cÀm, l ấ y + c h n \ à n : t lưa v à o , (lem \ à ( i . l ã y \ n ũ
(niọi người h ã y clưíi iiliữnE g i à phút cluti \iii Ihc
I hao và « l i o n g c u ô c s ốn g . .. )

Wi'O A l l ô

! 8 , 14 ,¡ 1

v i ’ fV2

6

CÀIII, lAy+dưíi vào: r ĩưa VÍIO. đ e m

v à o (lioiip

n h ữ n g cái người clAti nơi (líìv liani n in ó n nlifnic
cái (iẹi\ lợi, tiẹti climg Uiỏi) clươt' (lưM \ÌK))
116.^,:.

irx'9 A i i ỏ

v l ' i V2

6

lây, CÀI11+ vào: d ư a v à o , đ e n i \ à(), t â y v à o (đư;i V
lirờiig cùíi người kliác

57.2,i í

® *9 ÌẰ!Ỉ^)Ò

v ] ’ fV2

6

VÌIO

)

cÀm. lAy+c|iiyêt (lịnh: c i i n g q n y ê í đ ị n h ÍSÍHI klii
lliiK) liiẠii) (tiiốli (;1|1 lioỊi VÌI cìiiig (juycl (linh
nliicii việc c ù a làng... )

3,

14, t '

v i ’t v2’

8'

cÀin, nár ìHci ii ig l;íc t liicn: n ỏ lưc lìuii, hãtiịỉ hái
b á ( ( av \ à o (tòi l i m ó n nỏ lirc v;'i(> vict (iii\ IIIÓĨI
c ờ go)

lỉk

I5.14,t'

ệlUí-

v l ’fv2’

V

lấy, cÀm+cíiiig tác c l i i ê n : n ỏ l ực l à m , hãHK h;íi
b ắ t t a v v à o ( vừa g'm g i ữ tni ycí i ttiõiií! \ira n ổ lưf
lliê ngliiêiii Iiliữiig l a o liình

3.1.Í'

V I ' U-2

4 ^ Cíìm, l â y+ v à o :

l á y vé, d ư a ì ề

(Ihàiih c.ii CIKI

m ì n h ) ( n go ài kịcli liiiyổii t l i ó n g c u a NliAl, Lon itiit

biểu

diễn

cả

các

bàn

kịch

niÓ!

lãv

cua

shíikcspeaic và M ol ie re )
Y i^ĩĨẢ Ỉĩ

■

v rtv 2

4

cÀni. lAy+\:'i(): ( l u a \ é , đi ra v à o (ngirời Nliãt clã
cìưa g ỗ \ à o tixnip c u ồ c sốii g ciia inìniil

tiv ^) íií ^l-

■'.i.ỉ

V I I\'2

?

crÌMi, l;ìy+(lira i:i: c h u n r a , l á v r;i (tỏi tl)ĩ lâ\ i:i
cliỏ tlổ (l;ic Iiày, CÒII c li ỗ ki;< tlii giri kii)

24,.S',IÍ

V I ( v2

7

cÀĩii+dưa Ii\: lá}' r a . lỏi r a , c;‘i m r a ( ó n u IIÌI iM'iie
tiìi ;í(> n g ư c i;\ liai lờ iiiiKri \ ẽii (lir.1 clid lói)

ị


268

26.3, ỉ ;

V l+v2

2

lây, cAm-t- đ ư a ra: l á y r a , đ ư a r a (óĩig diiiig bál
d o n g g ạ o t ù b a o lo ra rấl t ho à i má i

î^ 'O itX Ô

35,3,ÍI

vr-(v

2’

8

)

cÀm, liìy+clựng lên: n h â n m a n h , n ê u r a m õ i

c á c h đ ặ c b i ệ t ( t r o ng thơ ô n g k h ỏ n g c ó nliữiig cái
k h ó liiểu clo c á c từ n g ữ d ặ c hiêt gfly ra)

^V ÍI-X Ò

5 0 , 2 , ÍỈ9

v l ’+ v 2 ’

8

c ái n, n ắ m + d ự n g lên: I h u ( h u ế , t r ư n g t h u (tlniỏ
và c á c kli oàn t hu k h á c sẽ t h ờ n g q u a tiơíViip vìiiig
m à I nr ng líui)

I& '0 Í L X Ò

231,10,Í9

v ! ’+ v 2 ’

8

cđni, l ấ y +l à n i nổi hâl: l à m ầ m t lé n (lu) cfiiip
k h ô n g làin Àm lên...)

ỉ 19,5,Í3

vr+ v2

4

cÀm, n ắ i i i + n h à m : h i ể u s a i , n ắ m b á í sai (cò ta
iihÀin c h ữ “ o ”

ó

18.1,

V r 1v 2 ’

8

Iigliĩa

lịcli s ư với “ ô " là “ chì d;iv")

lấy, c Àin+gắn kết; x ế p d ă í , f a o r a ( c ỏ tìm ngiriM
niíiỏn d ó n g b à o liièin, lliiiyôl |ihuc lio kí liitp
dổiig)

ff5ỉ •'J ÍA ')

50,ặ,§

VI 1v2

2

lAy+ (lể l;ii: tie só( lại, d e r(íi lũi

1995.5,1

vi ' ( v :

6

lấy di + loíii h ò l o a i l)ỏ (li

v l ’4 V 2

6

cÀin, l ấ y + c u ỏ n , bao: c i i ô n q i i a n h , i)ii() qui i ñ' h,

W)
13,

1,Í>I

ô m láy (iAy l ừ n g tấni v;ín ntôl, n ôn Iròn. é p \i'io
k h i m g c ù a cái v ò n g b a o qiianli d ế Iiổi)
Í|S‘'J m t

1995,4.30

V l ’-t-v2

4

l ấy+ d ư a lại: líìy lại (iiicni tư h;(o)

vr+v2

4

c h ả y + v n o : íuõn vào, tuôn t r à o vào d i r pliirdnp

m ĩM ^m
Í ^Ì I Ì A ; / r

2 8 , 3 , (c

lAy liay lừ Ngn, \'ăn iióa \'à liMng lu>a (UÒM \ ;io.
21,

l,t'

\ i ' +V 2

6

Ịiliiit Iigaiig, cficiTi Iigaiig+ l:'ini d o

(Ịiiãt níj;ì.

q u ậ t (I m (aiih t|ii:ìl Iigã đai vô đ ị c h ( ^' (i k n/ iin a ) 1
1
V^l f v 2

'íí ặ ỈẲ |'.1 1'

7

k l u k ' + s i n i p m o n g : k h ó c sirtiíi
mat s ư n p Mloílg \'ì kh(K . nnti (;i

4 ' / l i lìa ừ

25 ,

14,

V í ’ 1\ 2

4

ni;iĩ í k h ó p (loi

Cíi

)

l i n c l (1ổf \;u): à o v à o . (lo vÌHt ([11Ó( Iiirnnt: lnH 1
(rè COII 1:h > \ à o ihê giiVi IHM (jii.il

)

,
1

269

1 0,0,(ỉ

V 1 f v2

2

x ế p + d ồ n kín; x ế p c h ă t , l è n t h a t (ene c m lôi tiài
c h ă n m ò n g , x ê p gô'i s:in sál Icn ntiíiu CÎC Iigiì)

ĩto

12,I4,(;

V1 f v 2

7

t rở tliànli+ x á cỉ â p : x á c l ả p , h ì n h t h à n h (kiiili lẽ
n ế u k h ô n g c ó sư lưu t h ỏ n g liàng lión d ưa trốn tièii
(ộ 1I1Ì k h ô n g thổ hìnli t h à n h clirơc)

U ù õ

50, - ,(,ĩ

vl+v2

7

g i ố n g + l i ơp : h ợ p , t í i í c h h ơ p (c;íi á(i

^.A-AfÒ

33.

VI t v2’

3

niYii+lên; n â i i l ê n. n ấ u c h í n (đAu (Î C I 1 tlươc ìiAii

3,i'

ríìt liơp. ')

ng ọt lên)
38,9 ,íỉ

V I t v2

2

c á n i + x i ế t chãt : n ắ m c h ặ t f a y , c ầ i n chiìl (I10 Iiíim
c hặ t lay, CÎÀU cúi x u ố n g . . . )

VHv2

57,

2

nắiTi+ cliăl: n á m c h ặ t (qu;i kẽ l;iy c ù a hà n l a\
n ắ n i cliíìt lai b ù n clAl t u ô n rơi x i i ốn p )

iềiruii-

1 15.5,-! )

VI tv2

2

b ỏ c h ạ y + dira la: F)ò n h à r a di , t r o n (li f n p ; n
liiHítc, c ác c ỏ giíi tliườiig tiíiy liỏti nliii (li)

tt-ặíiii-

1 12.,^), '

V 1 U'2

"2 " lấy ra+ đ u a 1 :1; t u y ê n r a , n l i ã t r a , lói 1 :i

1995,4.30

V I 1v 2 '

y

Ííj 1.1 írrllíl
'^) O . V ' ■)■

I4,l,['

tlioát ra +c ắ l dứl: t h o á t r a k h u i (cái ác t .’m i
C|!iá

V I ( v2

2^

ề iA Cí

p há l)òfip; S(ín x ó a đi , S(rn p h ú I r n (CÍK vici

S ( Í !1

phi'i cli niăl n g o à i cùii cAy

2 7 ,ặ,ề

V 1 1v2

2

nằm+l ãi i: n ằ m n g h i ê n g n g à (xciii livi)

30, ậ , #

V I ( v2

2

nhì n. I igó+và n; n g ó v à o , n h ì n v à o

50,2,Ì3

v l ’Hv 2 ’

8

Iiốiig+VMO: n ắ m tlirơc. h i ci i (liíơc (liicii lõ

1
ílưiTc

líiih cácli cù;i (ìrng gi;i đ ì n h )

- ír
'ĨI ‘ » l ' ï i T

khứ)

S(TI1+

như

C IIM

13.

3,ỉ'

V 1 1\ 2

2

lêii ( l à i i ) f i m i n n : l ê n m u ô n , n h ỡ (ÌIII (kliôiig bi nliỡ tìiii, lio liini ríl n l ia nhì

'fũ ‘J I^Ị X. Ò

1 l.Vi'^

VI-' v 2'

2~ lêii (tàu, xe) + doi: (loi l à u , (l«)i \ e (nỉ)ừ the ni;i
k li ôn g c ò n pliái (loi tàii nữ;i)

'fĩ ‘J íiU_r

* M ~ - ' ,Ỉ1

1

Icii (iMii/xc .)KÌII1ÍZ l à m việc: c i m u It'ti f a u / \ c

\ ' l 1 v2

(C() liiii Iiuưíti là iiliAii \ i r i i t iing lớn lỉiii)
1

^) Í Ể X - 6

I 26 , Í' ), ■

v rtv 2

4

i!i (pliưctiie tiên í Ị i ) f \ ư( í l (|ii;r virirt (] u ;ỉ , \ i r n l léii
(iilirriig klió k h n n )


270

^ •9

67,3, Í'J

V l+ v 2

2

cỉi (xc, ngưa)+tliành tliao: tli ngưa !h ầ n h íh a o
(những người di ngựa giòi rổi thì mua xe ngưa)

13,3,te

V l+ v 2

2

)Ô!i(lìiu)+vào: lẽn tàu, v à o trong c á c loa tíiii (kĩiì
hành khách xuống tàu rổi, các vệ sinh viên vào
«rong các toa tàu bắt đẩu don dẹp)

S

ìầtí'

5 2 ,# ,ề

V l+ v 2

2

di (pliưưng tiện gt) vào; lẽn tàu/ xe (moi người
kéo I i l i a u lêii xc)

^ ^ t ằ <'

13,2,ỉ^

V l+ v 2

2

tên(tàu, xe)+ kế lục; có đ ổ i tàu (lìr trung tAni
'l okyở dổi lìui đi clến phía bắc hếl khoảng 1 giờ)

^ V V ề ò

235,10,í 3

V U v2

2

lén (làu, llniyểii) +CÓ Ihể đươc: tỏ thi- lẽn íàii
(lưựt (liọ c ỏ lliể lổn clưọc (Aì cà các loíú tàu
llniyén lììà kliòng mất liền .)

^ •9 ííiV )Ó

1995.4.30

vr+ v2

4

đi (l:iii,xc)+bắt (.làu; b á t d ầ u (li vào (quĩ (lao)

A '9 ÍA ÍJ'

ir,,i4 ,(^

V I 4 v2

J

hirớc vàn+vào: bước vào, t h a m RÌa ^ì^(» ((lẽn

.

cả người lớii lAii Ire cm den bước vàd mot thố piíVi
kliiíc...)
A i'J iÁ ts

101 ,

4,

V 1 ( v2

2

(li vào+vào: vào s â u , đi vào (mấy cluic npườị vào
sAu liong rìriig tìiiì)

í1 Ế ftẳ -# Ề

1995,4,21

íi:li-

^;fin

^

^ ÍT

17, ề , ế

V 1’ + v 2 ’

Y

làm iiÁy lên+ clưa ra: tín li t o á n r:i, lín h ra . Iílín h

V I I v2

2

chay+vño; c h a y vào (inôt phu I 1 Ữ Iiiyci clcp. ttiớ
liổn hển cliạy vào)

U ii-

1995.5 1

V l ’ ív2

T

cliạv+ l a ’ : l>át đ ầ u c h u y ể n d õ n q (V ict Nam bắt
đ;ìu cluiycM đông với c lií hư('riig 'lurớng \ẽ linnig

ậ liíi

l;\i"
y\i ^) ffct )

3 ,l4 .lr.

V 1’■
! \'2

4'

cliiiy+tiêp (uc: vẫn (li lên íili.ìiili |ilio. là tnmp
(Am kinli lê cùa Nliât Bi’in, (liì và đ.ing nỗ lưc di
lí ii)

9 ,ề . ề

V 1 t\ 1

(.■li;iy+ra: c h a y r a (v(Vi bõ (Iniie
\'(>i cliiiy

ĩ ;i )

Iiư;t

iig;Í! ngii tôi


271

iẾ^oịịìi^)^

7,

1 4 , (C

vr+ v2

chay+bát

4

đàu:

bát

chuyển mình (lôi

đầu

chuyên

( l ò n p , l) ă( đ ầ u

m u ố n n i o i n g ự à i q u a n tflin đốn

i n ỏ t O s i i k a biit tlÀu c l u i y ể n m'mli lnrới ig 1(11 (liO ki
luii l l l ổ l )
lẾ L-ê- 9

105,5,;|j

Vl4v2

2

n ó i c l i u y ệ n + h ự p (l ai ) ; n ó i

chuyên

vói n h a u (lao

ra n i ộ t t h ế g i ớ i c ù a plui n ũ . c ù n g c h u v ê n trò tran

dổi và giúp clỡ nhau)
19,1,(C

V l+ v2’

3

n ó i c l n i ỵ ẽ t i + t a o ra c u ộ c n ó i c h i i yÇn : h:í l c h i i y ẽ n .

n ói c h i i v ệ n v ớ i ( c ò c ó clip Iiói c l n i y ô i i

VỚI

(;ìt c à

l ừ aiili 11I1A11 v i âi i Irẻ d ế n vị trưcTiig p h ò i i g )
UL-m-íỳĩí

121.5,í í

V ỉ+ v2'

3

n ổ i c l u i y ê n + l a o ra v i ệ c n ó i : n ó i c h n v ệ n V('ri (itiili

la nói v ớ i k h á c h r ằ n g ; . . . )
ÌỄLM IÌ-

5 1.2,-ỉ J

V I 1v 2 ’

3

Iiói cliiiyẽii+tlưa ra:

I)í1l díìii

nói r a ,

(chii yôn nin c á c cu HÌ cfing n(')i i;i

n ói

ríí

(ic'ii 111

cluiyCii cái d c o V a n Ị nố)
V !'+ v2

4

;ìn+ (lưa la: t h ẽ c h r a n p o à i , l ê ch líK-, í r ó i ríi (c;ìl
b ỏ c ác pliÀn cla ìiiỡ ( hùa ra )

(Í^V)ÍAÍJ'

13,1,1C

V 1 + v2

2

lắp, g h é p + v à o : ghép v à o , é p v à o , l;i|) v à o ((lÁy
l ừ ng l ấ m Viín tiiôl, u ố n tròn, c p và o k i l l i n g c u a Ciíi
vòiiịỉ h a o t]Uiiiili đô nổi )

ñ^s')iA íj

21,

3,1::

VI (v2

2

l ắ p +vào: líip íỉhép, phép h ì n h ( g i ố n g Iiliư \ ICC
líip gl i é p v à o m ộ t h ộ g h é p liìnli lớn..)

lAV^f t f õ

4 \a J^

v l ’ fv2'

8

pliẨy cli+liạ x u ố n g : h á n t h a n h l í , b á n đi í ờ cliiia
n g ư ời ta h á n cái cAy kliô Av di...)

26,

3,i'

v l ’ i\-2’

cAiiị; ra, (lài i;i+cAt: n â n g n o , I rì i n (lílv n h i ê f
I n i v ế t ( Ni s li i ji n ia , Iiiòt c o n người tiìm (.irụ Iiỉiici

luiycl V('ti c ô n g vicc, nói: ..

m •'J í-1' <

14.0,ii

V^^v2

Ciìng t;\+(líiih cliãt: (linh c h ă t , c ả p c h ủ t . (lính
CÍÌIIÍỈ I‘a . s ó n g

nhau

vicn c;uili s;íi Itr lik

nà(ì tl;ì s ó n p i!oi (iinig ^rin níiií (liiMi: ;i|i ‘>;i(
ntiau)