ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN THỊ MỸ HIỀN

RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC
VÀO GIẢI QUYẾT MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN
TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Địa lý
Mã số: 60140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC VŨ

Thừa Thiên Huế, năm 2018

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận
văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công
trình nào khác.
Tác giả luận văn
Trần Thị Mỹ Hiền

ii


Lời cảm ơn
Được sự giúp đỡ của quý thầy, cô giáo dành cho bản thân trong quá trình
học tập, nghiên cứu tại Trường Đại học Sư phạm - Huế, tôi đã trưởng thành hơn
trong học tập và rèn luyện về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như kỹ năng sống.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành và lời chúc sức khỏe đến PGS.TS. Nguyễn
Đức Vũ, người đã rất tận tình chỉ bảo, nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình học
tập, nghiên cứu thực hiện đề tài này.
Chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo Khoa Địa lí trường Đại học Sư phạm –
Huế đã nhiệt tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu vừa qua.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới:
- Đại học An Giang.
- Đại học Huế, Trường Đại học Sư phạm, Phòng Đào tạo sau đại học
Trường Đại học Sư phạm - Huế.
- Ban Giám Hiệu, thầy, cô giáo dạy thực nghiệm, cùng các học sinh ở các
trường: Trung học phổ thông Nguyễn Khuyến, Trung học phổ Thạnh Mỹ Tây, Trung
học phổ thông Võ Thị Sáu - thuộc địa bàn tỉnh An Giang đã tạo điều kiện thuận lợi,
giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm đề tài.
Cuối cùng, xin kính chúc quý thầy, cô giáo, ban lãnh đạo vui khỏe, hạnh phúc.
An Giang, tháng 5 năm 2018
Tác giả luận văn

Trần Thị Mỹ Hiền

iii



MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa .......................................................................................................................... i
Lời cam đoan .........................................................................................................................ii
Lời cảm ơn ............................................................................................................................iii

MỤC LỤC ...................................................................................................................1
D N MỤC C

V T T T...................................................................................4

D N MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................5
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................6
1 T nh cấp thiết của đ tài ..........................................................................................6
2 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................6
3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................7
4 Lịch sử nghiên cứu ..................................................................................................7
5 Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................9
PHẦN NỘI DUNG ..................................................................................................11
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC RÈN LUYỆN KỸ
NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO GIẢI QUYẾT MỘT SỐ VẤN ĐỀ
THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ 12 THPT .........................................11
1 1 Kỹ năng và quá trình rèn luyện kỹ năng ............................................................11
1 1 1 Kỹ năng ...........................................................................................................11
1 1 2 Quá trình rèn luyện kỹ năng ............................................................................13
1 1 3 Các mức độ của kỹ năng .................................................................................14
1 1 4 Các mối quan hệ giữa rèn luyện kỹ năng với một số yếu tố của quá trình dạy
học địa l ....................................................................................................................15
1.2. Thực tế địa l và liên hệ thực tế trong môn địa l ...............................................18
1 2 1 Thực tế địa l ...................................................................................................18

1 2 2 Vai tr của liên hệ thực tế trong môn địa l .....................................................19
1 2 3 Vận dụng kiến thức địa l vào thực tế .............................................................20
1 3 Chương trình và sách giáo khoa địa l lớp 12 ....................................................20
1 3 1 Mục tiêu, cấu trúc của chương trình địa l lớp 12 ...........................................20
1 3 2 Đặc điểm sách giáo khoa địa l lớp 12 ............................................................22

1


1 4 Đặc điểm tâm sinh l và trình độ nhận thức của S lớp 12 ...............................24
1 4 1 Đặc điểm tâm l lứa tuổi ..................................................................................24
1 4 2 Đặc điểm nhận thức ........................................................................................24
1 5 Thực trạng việc rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế cho

S trong môn địa l lớp

12 hiện nay ................................................................................................................25
1 5 1 Quan điểm của giáo viên v rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế cho học sinh
trong dạy học địa l 12 ...............................................................................................25
1 5 2 Các hình thức và phương pháp hướng dẫn

S liên hệ thực tế của của GV

trong dạy học địa l 12 hiện nay ................................................................................26
1 5 3 Kết luận chung v thực trạng ..........................................................................27
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC
VÀO GIẢI QUYẾT MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC
ĐỊA LÍ 12 THPT .....................................................................................................28
2 1 Những nguyên tắc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết một số
vấn đ thực tiễn trong môn địa l lớp 12 ...................................................................28

2 1 1 Phải đáp ứng mục tiêu và ph hợp với nội dung của việc dạy học địa l lớp 12......28
2 1 2 Đảm bảo ph hợp với khả năng của từng đối tượng học sinh ........................28
2 1 3 Phải phát huy t nh chủ động, t ch cực và sáng tạo của học sinh .....................29
2 1 4 Phải ph hợp với đi u kiện học tập của S ....................................................29
2 2 Phương pháp rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết một số vấn
đ thực tiễn trong môn địa l lớp 12 .........................................................................30
2 2 1 Phương pháp dạy học theo dự án ....................................................................30
2 2 2 Phương pháp thảo luận ....................................................................................45
2 2 3 Phương pháp tranh luận ..................................................................................50
2 2 4 Phương pháp nêu và giải quyết vấn đ ...........................................................54
2 2 5 Tổ chức tr chơi địa l gắn với giải quyết vấn đ thực tiễn ..........................58
2 2 6 Tổ chức các hoạt động ngoài giờ gắn giải quyết vấn đ thực tiễn ..................62
2 3 V dụ bài dạy học minh hoạ ...............................................................................65
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ..............................................................70
3 1 Mục tiêu thực nghiệm ........................................................................................70

2


3 2 Nội dung thực nghiệm ........................................................................................70
3 3 Tổ chức thực nghiệm..........................................................................................70
3 3 1 Chọn lớp thực nghiệm .....................................................................................70
3 3 2 Thời gian thực nghiệm ....................................................................................71
3 3 3 Phương pháp thực nghiệm ..............................................................................71
3 3 4 Tiến hành thực nghiệm....................................................................................71
3 4 Kết quả thực nghiệm ..........................................................................................72
3 4 1 Kết quả định lượng ..........................................................................................72
3 4 2 Kết quả định t nh .............................................................................................76
3 5 Kết luận chung v thực nghiệm .........................................................................77
KẾT LUẬN ..............................................................................................................78

1 Kết quả đạt được ...................................................................................................78
2

ạn chế của đ tài .................................................................................................78

3 Một số đ xuất, kiến nghị ......................................................................................79
4

ướng mở rộng của đ tài .....................................................................................79

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81
PHỤ LỤC

3


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

: Chữ nguyên ngh a

ĐC

: Đối chứng

GV

: Giáo viên


HS

: ọc sinh

NXB

: Nhà xuất bản

RLKN

: Rèn luyện kỹ năng

SGK

: Sách giáo khoa

TN

: Thực nghiệm

THPT

: Trung học phổ thông

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1 1 Các mức độ của kỹ năng ...........................................................................15

Bảng 1 2 Cách thức rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đ
thực tế cho S lớp 12 ..............................................................................27
Bảng 3 1 Danh sách giáo viên và lớp thực nghiệm ở các trường T PT .................71
Bảng 3 2 Bảng phân phối tần suất điểm các bài kiểm tra của lớp ĐC và lớp TN ...73
Bảng 3 3 Bảng phân phối tần suất tổng hợp điểm các bài kiểm tra ở lớp đối chứng
và thực nghiệm.........................................................................................74
Bảng 3 4 Tổng hợp điểm trung bình và độ lệch chuẩn giữa các lớp thực nghiệm và
lớp đối chứng ...........................................................................................75

5


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của ề tài
Chương trình địa l lớp 12 đ cập một cách khá đầy đủ v đặc điểm tự nhiên,
dân cư, kinh tế chung Đặc trưng này tạo đi u kiện thuận lợi cho

S gắn với thực

tiễn, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết một số vấn đ trong cuộc sống xung
quanh các em.
iện nay, vẫn c n một số
rõ vai tr ,

S chưa coi trọng việc học môn địa l , chưa thấy

nghĩa của môn học với cuộc sống Một bộ phận GV chưa thấy được vai

tr của liên hệ thực tế với dạy học địa l
Trong dạy và học địa l liên hệ thực tế giúp cho S dễ nắm kiến thức qua đó

các em tự nhận thấy vai tr của môn học để học tập t ch cực hơn V ph a GV việc
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đ thực trong dạy học địa
l giúp tổ chức các hoạt động dạy học đa dạng tạo hứng thú cho

S góp phần hoàn

thành mục tiêu môn học
Trong thời đại hội nhập và phát triển hiện nay, cả thế giới đ u hướng tới một
chân trời tri thức mới Với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật, thông
tin b ng nổ từng phút Do vậy, xã hội ngày càng đặt ra những yêu cầu cao hơn cho
ngành giáo dục phải đào tạo nên một thế hệ người lao động mới năng động trước
những biến đổi của thế giới Vì vậy muốn đáp ứng kịp thời nhu cầu của xã hội thì
việc không ngừng đổi mới các hình thức và phương pháp giáo dục là vấn đ luôn
được quan tâm và việc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết một số
vấn đ thực tiễn giúp chúng ta thực hiện nhiệm vụ này trong môn địa l
Xuất phát từ nhận thức trên, trong khuôn khổ thời gian có hạn, tôi quyết định
chọn đ tài: “Rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết một số vấn đ
thực tiễn trong dạy học địa l 12 T PT”
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Xác định được một số phương pháp có t nh khoa học và thực tiễn nhằm rèn
luyện cho S kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đ thực tế

6


2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn của việc rèn luyện kỹ năng vận dụng
kiến thức vào giải quyết một số vấn thực tiễn trong dạy học địa l lớp 12 T PT
- Khảo sát, đi u tra tình hình thực tế việc vận dụng kiến thức vào giải quyết

một số vấn thực tiễn trong dạy học địa l lớp 12 ở các trường T PT
- Lựa chọn một số phương pháp có hiệu quả trong việc rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức vào giải quyết một số vấn thực tiễn trong dạy học địa l lớp 12
THPT. Phân t ch bản chất, nội dung, cách vận dụng trong thực tế dạy học hiện nay,
xây dựng các tình huống mẫu
- Tiến hành thực nghiệm sự phạm, rút ra kết luận và đ xuất các kiến nghị
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng:
+ Phương pháp rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đ
thực tiễn.
+ Bài lên lớp tài liệu mới
- Phạm vi:
+ Địa bàn khảo sát và thực nghiệm: trường T PT trên địa bàn thành phố
Châu Đốc, huyện Châu Phú và huyện Thoại Sơn.
4. Lịch sử nghiên cứu
Rèn luyện kỹ năng địa l nói chung cho S là một vấn đ hết sức quan trọng,
nó không phải là vấn đ mới cả v mặt l luận và thực tiễn nhưng nó lại là vấn đ
đang được quan tâm hiện nay
Liên quan đến rèn luyện kỹ năng có:
- Nguyễn Dược và Nguyễn Trọng Phúc Lí luận dạy học địa lí (2010), NXB
Đại học Sư phạm Trong đó đã nêu khái quát các loại kỹ năng địa l cũng như phương
pháp hướng dẫn chung cho

S khai thác tri thức địa l từ các phương tiện trực quan

nhưng chưa đi vào nghiên cứu cụ thể cách thức r n luyện kỹ năng cho S
- Mai Xuân San (1999), Rèn luyện kỹ năng địa lí cho HS phổ thông, NXB
Giáo dục Tác giả chủ yếu hướng dẫn cách tiến hành chung v các kĩ thuật, quy
trình rèn luyện các loại kĩ năng địa l như: cách nhận biết, chỉ và đọc các đối tượng


7


địa l trên bản đồ; cách xác định phương hướng, tọa độ, khoảng cách, vị tr , độ cao
và mô tả, phát hiện các mối liên hệ trên bản đồ; cách vẽ lát cắt và đọc lát cắt địa
hình; kĩ năng đọc, phân t ch, lập biểu đồ, bảng thống kê và sử dụng tranh ảnh bằng
phương pháp đàm thoại
- PGS TS Nguyễn Đức Vũ (2002), phương pháp giảng dạy địa lí ở trường
phổ thông, NXB Giáo dục Tác giả đã nêu lên những khái niệm v kĩ năng, vị tr kĩ
năng, phân loại kĩ năng địa l trong chương trình địa l phổ thông từ lớp 6 đến lớp
12 và cách thức RLKN cho

S Các cách thức rèn luyện kĩ năng trong tài liệu là

làm mẫu, làm bài tập làm các bài thực hành
- PGS TS Nguyễn Đức Vũ (1999), Kĩ thuật dạy học địa lí ở trường phổ
thông, (tài liệu bồi dưỡng thường xuyên GV trung học phổ thông chu kì 19972002),

uế Từ trang 6 đến trang 8, Tác giả đã đ cập đến một số kĩ năng cần rèn

luyện cho S ở trường phổ thông
- Nguyễn Văn Phượng (2001), Phương pháp rèn luyện kĩ năng địa lí cho HS
lớp 9 ở trung học cơ sở, Luận văn thạc sĩ,

uế Đ tài đã đ cập đến các phương

pháp RLKN địa l như cách làm mẫu, các bài tập, làm các bài thực hành và các
bước sử dụng để khai thức kĩ năng địa l lớp 9 (làm việc với SGK, với bản đồ, với
số liệu thống kê)
- Vũ Đình Chiến (2004), Rèn luyện cho HS kĩ năng sử dụng kênh hình trong

SGK địa lí 7, Luận văn thạc sĩ,

uế Đ tài đã đ cập đến các phương pháp hướng

dẫn cho S trong sử dụng kênh hình, đã nêu được quy trình và các bước hướng dẫn
S sử dụng kênh hình trong các khâu của quá trình dạy học
- Nguyễn Văn Lam (2009), Rèn luyện kĩ năng địa l cho S lớp 11 T PT trong
dạy học bài thực hành, Luận văn thạc sĩ , uế Tác giả đ cập đến các phương pháp rèn
luyện kĩ năng làm việc với bản đồ, biểu đồ, số liệu thống kê, kĩ năng viết báo cáo
- PGS TS Nguyễn Đức Vũ (2006), “Rèn luyện cho

S một số kĩ năng địa l

ở lớp 10”, Tạp ch Dạy và Học ngày nay, (số 7), trang 25-28 tác giả đã đ cập đến
các dạng kĩ năng địa l trong chương trình lớp 10, các con đường rèn luyện kĩ năng
nhằm phát huy tối đa vai tr chủ thể nhận thức của S, trong đó tác giả cũng đ cập
đến tăng cường liên hệ thực tế trong quá trình dạy học

8


Liên quan đến liên hệ thực tế trong dạy học, một số tài liệu đ cập như sau:
- “Dạy học địa l gắn với thực tiễn địa phương - một hướng đổi mới hình
thức tổ chức và phương pháp dạy học” của tác giả Trần Văn

nh -Kỷ yếu hội nghị

khoa, Đại học uế (tháng 4 năm 2003) Đ tài đã nêu ra tầm quan trọng của dạy học
Địa l gắn với thực tiễn và nêu ra một số giải pháp quan trọng nhằm góp phần t ch
cực vào quá trình đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học như : Tổ chức

tại lớp kết hợp với sử dụng dẫn chứng và sinh viên tự đi thu thập số liệu, tổ chức
cho S khảo sát trực tiếp từ thực tiễn
- PGS TS Nguyễn Đức Vũ (1998), Phương pháp dạy học địa lí Việt Nam ở
trường PTTH, Tủ sách Đ SP

uế Tác giả nêu lên tầm quan trọng của việc gắn tài

liệu thực tế vào bài giảng địa l Việt Nam
Tất cả các tài liệu trên chưa có tài liệu nào đ cập đến phương pháp rèn luyện
cho

S kỹ năng liên hệ thực tế trong dạy học môn Địa l 12 Trên cơ sở kế thừa l

luận của một số tác giả đi trước, tôi nghiên cứu “Rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến
thức vào giải quyết một số vấn đ thực tiễn trong dạy học địa l 12 T PT”, đó cũng
ch nh là điểm mới của đ tài
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Các phương pháp nghiên cứu l thuyết bao gồm: sưu tầm tư liệu, phân t ch tư
liệu, tổng hợp tư liệu Việc sưu tầm tư liệu được tiến hành từ các nguồn tư liệu có
thể khai thác phục vụ cho việc nghiên cứu đ tài là các tư liệu lưu tữ, các số liệu
thống kê, các văn bản v quan điểm, đường lối phát triển giáo dục của Đảng và Nhà
nước được thể chế hóa bằng các đi u luật, các kinh nghiệm giáo dục và dạy học
được công bố
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Đi u tra GV và

S để tìm hiểu thực trạng của việc rèn luyện kỹ năng vận

dụng kiến thức vào giải quyết một số vấn đ thực tiễn trong dạy học địa l 12 T PT

thông qua trao đổi, phỏng vấn và phiếu đi u tra
- Đi u tra những thuận lợi và khó khăn khi tiến hành rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào giải quyết một số vấn đ thực tiễn

9


5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại một số trường T PT tại Châu Đốc, Châu
Phú và Thoại Sơn để đánh giá hiệu quả và t nh khả thi của đ tài
5.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử l các kết quả thực nghiệm sư
phạm nhằm kiểm định giả thuyết thống kê v sự khác biệt trong kết quả học tập của
hai nhóm đối tượng thực nghiệm và đối chứng

10


PHẦN NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC RÈN LUYỆN
KỸ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO GIẢI QUYẾT
MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ 12 THPT
1.1. Kỹ năng và quá trình rèn luyện kỹ năng
1.1.1. Kỹ năng
1.1.1.1. Khái niệm kỹ năng
Có nhi u cách diễn đạt khác nhau v khái niệm kỹ năng:
Theo tâm l học, kỹ năng là khả năng vận dụng kiến thức (khái niệm, cách
thức, phương pháp) để giải quyết một nhiệm vụ mới 9
Theo một số tác giả khác:

- Kỹ năng c n được hiểu là khả năng vận dụng tri thức thu thập được trong
một lĩnh vực nào đó vào thực tiễn 6
- Kỹ năng là năng lực v phương phức thực hiện một hành động 28
Như vậy, tuy có nhi u cách diễn đạt khác nhau, nhưng kỹ năng chứa đựng 2
thuộc t nh cơ bản:
+ Là hoạt động thực tiễn
+ Dựa trên cơ sở l thuyết, tức là các kiến thức đã có
Theo đó, kỹ năng địa l được hiểu là những hoạt động thực tiễn mà học
sinh hoàn thành được một cách có

thức trên cơ sở những kiến thức địa l mà họ

đã có 28
Do đó, muốn có kỹ năng, trước hết

S phải có kiến thức và vận dụng chúng

vào thực tế Từ đó ta có thể rút ra kết luận: Kỹ năng liên hệ thực tế ch nh là khả
năng vận dụng những hiểu biết của người học v hệ thống tri thức địa l để khám
phá, giải th ch những sự vật, hiện tượng trong thực tế xung quanh các em
1.1.1.2. Phân loại kỹ năng
Theo nhi u tác giả, trong chương trình địa l hiện hành, tại các trường phổ
thông, các cấp học, lớp học không có sự khác nhau nhi u v các loại kỹ năng Tuy

11


nhiên, mức độ và phạm vi của kỹ năng thì có sự sắp xếp từ thấp đến cao, từ đơn
giản đến phức tạp ph hợp với nội dung chương trình, đặc điểm lứa tuổi S và quy
luật phát triển nhận thức của học


S, tạo nên một hệ thống kỹ năng địa l ở trường

học 6 , 28
Tương ứng với hoạt động trên các phương tiện, vật liệu dạy học địa l có thể
xếp chung kĩ năng địa l vào 3 loại:
- Kỹ năng bản đồ: Xác định phương hướng, tọa độ địa l , vị tr địa l , đo t nh
khoảng cách, độ cao, phân t ch các mối liên hệ nhân quả, đi n vào bản đồ khung,
so sánh các loại bản đồ để xác định đặc điểm các đối tượng hay rút ra nhận xét cần
thiết, kết hợp những kiến thức bản đồ với những kiến thức địa l sâu hơn dể so sánh,
phân t ch, tìm ra được các mối liên hệ giữa các đối tượng trên bản đồ
- Kỹ năng làm việc với số liệu thống kê, các tư liệu địa l ; tài liệu tham khảo
địa l , sách giáo khoa (SGK) địa l , các phương tiện học tập địa l : Phân t ch số liệu
và rút ra nhận xét, t nh toán đơn giản, xây dựng biểu đồ và phân t ch biểu đồ, rút ra
nhận xét; từ BSL, viết báo cáo ngắn theo dàn bài cho s n; tóm tắt các

ch nh của

bài học trong SGK; đọc lát cắt và vẽ lát cắt, sưu tầm tranh ảnh và các thông tin địa
l ; quan sát, mô tả, nhận xét tranh ảnh, hình vẽ và phân t ch, giải th ch mối quan hệ
giữa các yếu tố trên tranh ảnh, hình vẽ; hoàn thiện, phân t ch, giải th ch sơ đồ các
mối liên hệ; kết hợp bài học trong SGK với tài liệu tham khảo để viết bào cáo trình
bày ở lớp
- Kỹ năng khảo sát các sự vật hiện tượng địa l tại môi trường xung quanh:
Quan sát, mô tả, phân t ch, so sánh, giải th ch các đối tượn địa l , sử dụng các dụng
cụ quan trắc đơn giản v thời tiết, thủy văn, thổ nhưỡng, thu thập tư liệu thực tế v
một chủ đ , khảo sát đi u tra một vấn đ có nội dung địa l tại địa phương viết thành
báo cáo
Trong m i loại kỹ năng, xét theo mức độ phát triển có các giai đoạn sau:
- Dựa trên cơ sở tri thức để hình thành và rèn luyện kỹ năng

- Sử dụng kỹ năng đã có được để tìm t i các kiến thức địa l ở bản đồ, sách
giáo khoa, các tài liệu tham khảo khác và các kiến thức thực tế
- Sử dụng các kỹ năng để vận dụng các kiến thức đã học vào việc khảo sát,

12


đi u tra, thu thập thông tin, giải th ch các sự vật hiện tượng, quá trình trong tự
nhiên, xã hội, hoạt động kinh tế
Không nhất thiết các giai đoạn này tương ứng với các lớp từ thấp đến cao
trong nhi u trường hợp, cả ba giai đoạn này có thể được thực hiện ngay trong một lớp
Mức độ đơn giản hay phức tạp của nhiệm vụ t y thuộc vào đặc điểm đối tượng S
1.1.1.3. Ý nghĩa của kỹ năng trong dạy học địa lí
Năng lực hoạt động nhận thức của

S phụ thuộc một phần vào việc áp dụng

những kiến thức l thuyết vào thực tiễn trong quá trình thực hiện một nhiệm vụ nào
đó Để thực hiện được nhiệm vụ đó đ i hỏi phải có kĩ năng Trong dạy học địa l , kỹ
năng có

nghĩa rất quan trọng, thể hiện ở ch :

- Kỹ năng được hình thành trên cơ sở kiến thức Muốn hình thành và rèn
luyện kỹ năng địa l , trước hết

S phải có kiến thức bộ môn và vận dụng chúng

vào thực tiễn Không có kiến thức địa l thì không thể hình thành và rèn luyện kỹ
năng địa l Nghĩa là khi nói đến kỹ năng địa l cũng đồng thời với việc đ cập tới

các kiến thức địa l
- Kỹ năng được xem là những phương tiện mà qua đó S sử dụng để bổ sung
và làm giàu tri thức địa l cho bản thân Dựa trên cơ sở l thuyết, thông qua hoạt động
thực tiễn, S có thể vận dụng và vận dụng sáng tạo các kỹ năng để giải quyết những
vấn đ , bài tập, câu hỏi được đặt ra nhằm khai thác và nắm chắc tri thức địa l
1.1.2. Quá trình rèn luyện kỹ năng
1.1.2.1. Rèn luyện kỹ năng
RLKN là sự luyện tập thường xuyên, qua thực tế các kỹ năng thuần thục và
vững vàng hơn
Kỹ năng luyện tập nhi u lần, lặp đi lặp lại nhi u lần và hoạt động đó của

S

trở thành thói quen, thành thạo, khéo léo, t nhi u có t nh tự động thì sẽ trở thành kỹ
xảo Như vậy “luyện tập với tư cách là phương pháp dạy học là sự chỉ dẫn của giáo
viên, học sinh lặp đi lặp lại nhi u lần những hành động nhất định trong những hoàn
cảnh khác nhau nhằm hình thành và phát triển kỹ năng, kỹ xảo” 4, tr13
1.1.2.2. Nh ng yêu cầu khi rèn luyện kỹ năng
RLKN nói chung, RLKN địa l cho

13

S nói riêng là một quá trình lâu dài và


phức tạp, có t nh thường xuyên, sự kiên trì, đ i hỏi nhi u công sức và sự phối hợp
chặt chẽ giữa các lớp nhằm đạt mục đ ch cuối c ng là

S biết sử dụng các nguồn


cung cấp tri thức, các kênh thông tin địa l như là một nguồn cung cấp tri thức, định
hướng dạy học Khi vận dụng các cách thức và phương pháp dạy học để RLKN cho
học sinh cần phải chú

tới các yêu cầu sau:

- Việc rèn luyện phải nhằm vào mục đ ch, yêu cầu nhất định
- Phải tuân theo một trình tự chặt chẽ: lúc đầu đơn giản, có làm mẫu, có chỉ
dẫn, sau tăng dần t nh phức tạp, độ khó của các hành động và sự tự lực luyện tập
- Phải nắm được cơ sở l thuyết rồi mới tiến hành luyện tập
- Phải đảm bảo mức độ khó vừa sức với các hoàn cảnh khác nhau 9
Những yêu cầu trên đây có thể được tiến hành theo những mức độ khác nhau
t y thuộc vào đặc điểm, yêu cầu của nhiệm vụ và mức độ thuần thục của học sinh
1.1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự rèn luyện kỹ năng
Việc rèn luyện kỹ năng địa l cho học sinh luôn phải chịu ảnh hưởng của
nhi u yếu tố Cụ thể:
- Sự dễ dàng hay khó khăn trong việc vận dụng kiến thức vào thực tiễn là sự
phụ thuộc vào khả năng nhận dạng nhiệm vụ, bài tập
- Nội dung của bài tập, nhiệm vụ đặt ra thể hiện rõ hay được trừu tượng hóa
làm lệch hướng suy nghĩ của học sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ
- Tâm thế và thói quen cũng ảnh hưởng đến sự hình thành và rèn luyện kỹ năng.
- T nh thường xuyên hay không thường xuyên xuất hiện của vấn đ hay kỹ
năng rèn luyện Đi u này sẽ tạo cơ hội cho học sinh có nhi u hay t đi u kiện rèn
luyện kỹ năng địa l [4, tr14].
1.1.3. ác mức

c

kỹ năng


các cấp học, từng đối tượng học sinh, các mức độ rèn luyện v kỹ năng
cũng có những yêu cầu khác nhau Theo B Bloom 28 , kỹ năng có các mức độ
như sau:

14


ảng 1.1. Các mức ộ của kỹ năng
Mức ộ

T m tắt nội dung

Bắt chước

Nhắc lại các hành động đã được xem biểu diễn

Thao tác

Thực hiện công việc theo chỉ dẫn

ành động chuẩn xác
ành động phối hợp

ành động tự nhiên

Thực hiện công việc được học một cách ch nh xác
Thực hiện công việc một cách nhịp nhàng, phối hợp các
kỹ năng
Thực hiện công việc một cách thành thạo, dễ dàng,
không cần cố gắng nhi u v tr lực, thể lực


Tóm lại, các mức độ trên đây của kỹ năng là cơ sở để xác định các cách thức
rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế trong môn địa l cho học sinh lớp 12

học sinh

lớp 12, do đặc điểm phát triển tâm sinh l , khả năng tr tuệ mà yêu cầu v tư duy và
kỹ năng hành động diễn ra ở cả 5 ở mức độ
1.1.4. Các mối qu n hệ giữ rèn luyện kỹ năng với m t số yếu tố c

quá trình

dạy học ị lí
Việc hình thành và rèn luyện kỹ năng địa l nói chung, RLKN liên hệ thực tế
nói riêng luôn có quan hệ mật thiết với các yếu tố khác của quá trình dạy học địa l :
kiến thức cơ bản, phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra và
đánh giá học sinh
. Qu n hệ giữ rèn luyện kỹ năng v kiến thức cơ ản
Kiến thức cơ bản và kỹ năng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, trong đó
kiến thức được coi là cơ sở Chọn đúng kiến thức cơ bản, hiểu và nắm vững được
kiến thức cơ bản của bài học sẽ giúp cho học sinh có cơ sở để học tập, nghiên cứu,
rèn luyện kỹ năng ngày càng thành thạo để chiếm lĩnh tri thức một cách thuận lợi và
chắc chắn Ngược lại, việc rèn luyện các kỹ năng sẽ h trợ cho học sinh một cách
tiếp cận và vận dụng thuận lợi, sáng tạo trong việc hiểu bài hay giải quyết một vấn
đ mới của bài học

ơn nữa, theo định nghĩa v kỹ năng, muốn có kĩ năng phải có

kiến thức làm cơ sở Do đó giữa kỹ năng và kiến thức cơ bản có mối quan hệ chặt
chẽ, tác động và h trợ lẫn nhau


15


Ví dụ: Nếu

S không hiểu được bản chất của các sự vật, hiện tượng trong

thực tế xung quanh các em thì không thể hoặc rất khó RLKN vận dụng kiến thức
của bài học để giải th ch chúng Tuy nhiên, nếu hiểu bản chất của kiến thức thực tế
nhưng không nắm được kiến thức cơ bản của bài học thì cũng khó phân t ch, giải
thích được mối quan hệ giữa kiến thức của bài và các hiện tượng thực tế
. Qu n hệ giữ rèn luyện kỹ năng v phương pháp dạy học
Trong dạy học, phương pháp dạy học của giáo viên đóng một vai tr rất quan
trọng tới việc rèn luyện kỹ năng địa l Nếu phương pháp dạy học của GV chủ yếu
là truy n thụ, minh họa, giải th ch kiến thức có s n thì nhiệm vụ của

S chỉ là tiếp

nhận, ghi nhớ một cách máy móc chứ không phát huy được t nh chủ động, sáng tạo
trong hoạt động nhận thức của

S khi rèn luyện kỹ năng Ngược lại, nếu phương

pháp dạy học của giáo viên là hướng vào yêu cầu học sinh phải làm việc t ch cực,
chủ động với nguồn tri thức địa l thì sẽ phát huy được các kĩ năng địa l
Mặt khác, mục tiêu RLKN trong bài học cũng có tác dụng tới việc sử dụng
các phương pháp dạy học của GV Bởi vì, khi đ ra mục tiêu cụ thể thì đồng thời
GV cũng phải xác định các phương pháp dạy học ph hợp để thực hiện mục tiêu
RLKN cho HS.

Ví dụ: Trong dạy học địa l 12, liên hệ thực tế có hai chức năng: minh họa, h
trợ cho bài giảng và vận dụng kiến thức của bài để giải th ch các hiện tượng trong
thực tế
Nếu trong quá trình dạy học, GV chỉ quan tâm tới chức năng thứ nhất thì
phương pháp dạy học mà GV thường sử dụng là giải th ch - minh họa cho bài học
hay cũng cố kiến thức, không có tác dụng đáng kể trong việc RLKN địa l cho S
Nếu giáo viên quan tâm tới chức năng thứ hai thì phương pháp dạy học của
GV sẽ tập trung vào cách hướng dẫn, tổ chức cho học sinh làm việc với kiến thức
bài học một cách chủ động, độc lập (giáo viên không mô tả, chỉ rõ cho học sinh toàn
bộ những kiến thức có trong bài học mà thông qua nêu câu hỏi, bài tập và dành thời
gian cho học sinh làm việc với kiến thức để vận dụng vào thực tế) thì có tác dụng
rất lớn tới việc RLKN cho S

16


c. Qu n hệ giữ rèn luyện kỹ năng với các hình thức tổ chức dạy học
ình thức tổ chức dạy học là toàn bộ những cách thức tổ chức, hoạt động của
giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học trong những khoảng thời gian và địa
điểm nhất định với nhi u phương pháp, phương tiện dạy học cụ thể nhằm thực hiện
những nhiệm vụ dạy học
Trong quá trình RLKN địa l cho

S trên lớp, việc áp dụng các hình thức tổ

chức dạy học đóng vai tr rất quan trọng, nó vừa phát huy t nh t ch cực của S, vừa
rèn luyện được kỹ năng cho S ở các mức độ khác nhau
Trong bài dạy học địa l trên lớp có 3 hình thức dạy học là học cá nhân, học
theo nhóm và học theo lớp
- Dạy học cá nhân nhằm đ cao việc cá thể hóa học tập của

năng lực, phẩm chất riêng m i em tạo cơ hội bình đ ng để mọi

S, tôn trọng

S trong lớp có thể

phát huy t y theo khả năng của mình Dạy học theo hình thức này có tác dụng nâng
cao hiểu biết của

S v các loại kỹ năng để vận dụng vào thực tiễn Do đó, trong

quá trình dạy học GV có thể tổ chức cho

S làm việc theo cá nhân để thu thập

những kiến thức cần nắm hay trả lời câu hỏi, thực hiện các bài tập do GV đ ra
- Dạy học theo nhóm là hình thức đ cao vai tr của sự hợp tác, hoạt động
tập thể, đ cao trách nhiệm của cá nhân đối với tập thể, h trợ nhau để thực hiện các
thao tác v kỹ năng làm việc

ọc sinh sẽ được rèn luyện v các kĩ năng như biết

lắng nghe và lựa chọn để tiếp nhận hiểu biết của người khác khi lựa chọn các kỹ
năng hành động
- Dạy học theo lớp là hình thức dạy học cơ bản, phổ biến từ trước đến nay
ình thức dạy học này có

nghĩa trong việc hình thành kỹ năng ban đầu hay những

kỹ năng khó mà S không có khả năng tự làm việc, tự rèn luyện các kỹ năng đã có

một cách có hệ thống 16, tr13
M i hình thức như thế có tác dụng và

nghĩa nhất định đối với việc RLKN

cho S Tuy nhiên, trong một tiết dạy học GV cần phải biết phối hợp một cách linh
hoạt các hình thức dạy học để RLKN cho S

17


d. Qu n hệ giữ rèn luyện kỹ năng với ki m tr

ánh giá học tập c

học

sinh
Kiểm tra, đánh giá có

nghĩa rất lớn đối với GV,

S, cán bộ quản l giáo

dục và phụ huynh S
Trong quá trình dạy học địa l , mối quan hệ giữa RLKN và việc kiểm tra
đánh giá học tập của

S được thể hiện ở ch : nếu GV chú trọng việc RLKN địa l


thì trong việc kiểm tra đánh giá cần chú

các câu hỏi hay bài tập đ i hỏi học sinh

phải vận dụng những kiến thức, kỹ năng ở nhi u mức độ, cấp độ để thể hiện khả
năng của mình và GV xem đó là một bộ phận của nội dung đ thi hay kiểm tra
1.2. Thực tế ịa lí và liên hệ thực tế trong môn ịa lí
1.2.1. Thực tế ị lí
Thực tế địa l bao hàm những hiện thực phản ánh rộng rãi các đối tượng v
tự nhiên, kinh tế, xã hội ở các v ng khác nhau của đất nước 27 Đó là các hiện
tượng v tự nhiên xảy ra trong đời sống, như hiện tượng gió nồm, mưa ph n ở Bắc
Bộ, lũ tiểu mãn ở Bắc Trung Bộ

Đó là đường lối và chủ trương, ch nh sách xây

dựng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà Nước như Thủ tướng
Ch nh phủ phê duyệt đ án xây dựng cảng lọc dầu và khu công nghiệp cảng nước
sâu Dung Quất Cơ sở xuất phát của các đường lối, chủ trương đó phần lớn là dựa
trên tình trạng các đi u kiện, các nguồn lợi tự nhiên, nguồn lao động, tình hình khai
thác và sử dụng chúng,

tức là thực tiễn của đất nước ta Đó cũng là nội dung học

tập của môn địa l
Thực tiễn đối với môn địa l c n là những diễn biến xảy ra trong đời sống kinh
tế - xã hội ở nước ta và trên thế giới mà sách giáo khoa không thể nào phản ánh được
một cách cụ thể, nhanh chóng và kịp thời Thực tiễn c n bao gồm cả đời sống bản
thân

S, những kinh nghiệm của cá nhân họ


àng ngày, nhờ tiếp xúc với thiên

nhiên, với các hoạt động kinh tế - xã hội, đọc sách báo, nghe đài, xem vô tuyến
truy n hình, thăm các cuộc triển lãm, tham gia lao động sản xuất v v mà các em t ch
lũy được nhi u kiến thức thực tế 6 Nếu GV biết khai thác những kinh nghiệm sống
đó của các em thì việc dạy học địa l sẽ thuận lợi, sâu sắc và vững chắc hơn

18


1.2.2.

i tr c

liên hệ thực tế trong m n ị lí

Muốn nắm vững tri thức khoa học, nếu mới chỉ hiểu biết nó trong hệ thống
Địa l thôi thì chưa đủ mà c n phải liên hệ nó với thực tế Mọi khoa học, trong đó có
Địa l , đ u là kết quả nhận thức của con người trong quá trình hoạt động thực tiễn
Trong nhà trường, muốn S tiếp thu được các cơ sở khoa học, cần khái quát những
thành tựu khoa học đó bằng những kết quả thực tiễn Vì thế, muốn nắn vững tri thức
khoa học phải luôn liên hệ với thực tế, với đời sống 6
Liên hệ thực tế có rất nhi u ưu điểm v mặt phương pháp dạy học Nhờ đưa
được l thuyết vừa học lại gần với đời sống hiện thực, các kiến thức thực tế làm
tăng thêm ở S khả năng hứng thú với môn học
Trong quá trình hoạt động nhận thức địa l , muốn cho hoạt động có hiệu quả,
S cần phải được rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo thực hiện các thao tác tư duy (so sánh,
khái quát hoá, trừu tượng hoá, định nghĩa, hệ thống hoá, cụ thể hoá) Đồng thời, S
cũng phải biết sử dụng các phương pháp suy luận như quy nạp, diễn dịch, phân tích,

tổng hợp Việc liên hệ thực tế đ u phải thực hiện các thao tác phổ biến ở trên Như
vậy, các phương pháp rèn luyện kỹ năng liên hệ thực đóng vai tr là phương tiện để
rèn luyện ngày càng hoàn thiện hơn các thao tác tư duy cho S
Ngoài ra, GV có thể liên hệ thực tế ở các khâu khác nhau trong tiến trình dạy
học như dạy bài mới, củng cố, luyện tập, ôn tập

Thông qua đó, GV có thể thường

xuyên thu được t n hiệu ngược từ ph a HS v mức độ lĩnh hội đối với vấn đ nghiên
cứu, v phát triển tư duy và năng lực sáng tạo. Như vậy, phương pháp liên hệ thực
tế là công cụ hữu hiệu để GV sử dụng hiệu quả trong tổ chức hoạt động học tập và
kiểm tra kiến thức của S trong quá trình lên lớp
Tóm lại, liên hệ thực tế có vai tr hết sức quan trọng trong việc rèn luyện và
phát triển tư duy cho S Việc liên hệ thực tế giúp S có đi u kiện phát triển óc quan
sát của mình, giúp

S hiểu rõ được bản chất của các sự vật hiện tượng địa l và

những quy luật của chúng Ngoài những vai tr như vậy, liên hệ thực tế c n giúp S
rèn luyện kỹ năng áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, tạo nên nhi u
tình huống l thú khơi dậy l ng đam mê khoa học và l ng yêu th ch môn học hơn

19


1.2.3. ận dụng kiến thức ị lí v o thực tế
Kiến thức địa l hầu như liên quan đến tất cả các lĩnh vực của đời sống Trong
chương trình địa l phổ thông, kiến thức địa l tập trung ở các lĩnh vực khác nhau của
tự nhiên, kinh tế - xã hội Trong m i lĩnh vực lại bao gồm một khối lượng tri thức đồ
sộ, đặc biệt là có rất nhi u kiến thức liên quan đến thực tế Việc áp dụng kiến thức đã

học vào thực tế giúp S củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, hiểu rõ vai tr
nghĩa thực tế của môn học, tạo nhu cầu hứng thú và l ng đam mê khoa học
Vận dụng đi u mới học được để trả lời các câu hỏi, để làm bài tập

và đặc

biệt là vận dụng vào nghiệp vụ, vào thực tiễn là mục đ ch của việc học Người học,
đặc biệt là tự học phải thường xuyên vận dụng, có vận dụng thì mới thấy được kiến
thức đó là cần thiết
Đối với môn địa l , nếu một

S đam mê với việc giải th ch các hiện tượng

địa l , S đó sẽ nhớ v các mối liên hệ nhân quả tốt hơn ; nếu th ch thú với các hiện
tượng địa l diễn ra xung quanh môi trường sống,

S đó quan tâm nhi u hơn đến

việc quan sát thực tế và vận dụng kiến thức địa l vào giải quyết những vấn đ đó
V dụ: GV có thể hướng dẫn

S vận dụng kiến thức của bài để giải th ch

hiện tượng gió chướng ở Đồng bằng sông Cửu Long, hiện tượng mưa bão dồn
dập vào tháng 11 ở Thừa Thiên
Bắc

uế, hiện tượng gió vượt đèo Ô Quy

ồ ở Tây


23
Như vậy, việc vận dụng kiến thức đã học để giải th ch các hiện tượng xảy ra

trong thực tế có liên quan sẽ làm cho các em hiểu sâu hơn kiến thức của bài học, tạo
cho các em hứng thú học tập địa l
1.3. Chƣơng trình và sách giáo khoa ịa lí lớp 12
1.3.1. Mục tiêu cấu trúc c

chương trình ị lí lớp 12

1.3.1.1. Mục tiêu của chương trình địa lí 12
Về kiến thức:

iểu và trình bày được những kiến thức phổ thông, cơ bản,

cần thiết v đặc điểm tự nhiên, dân cư và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của
Việt Nam; những vấn đ đặt ra đối với các nước nói chung và các v ng, các địa
phương nơi S đang sinh sống nói riêng
Về kỹ năng: Củng cố và phát triển ở S:

20


- Kỹ năng học tập và nghiên cứu địa l : quan sát, nhận xét, phân t ch, so sánh,
đánh giá các sự vật, hiện tượng địa l ; vẽ lược đồ, biểu đồ; phân t ch, sử dụng bản
đồ, tlat, biểu đồ, lát cắt, số liệu thống kê
- Kỹ năng thu thập, xử l , tổng hợp và thông báo thông tin địa l
- Kỹ năng vận dụng tri thức địa l để giải th ch các hiện tượng, sự vật địa l và
bước đầu tham gia giải quyết những vấn đ của cuộc sống ph hợp với khả năng S

Về thái ộ, hành vi: Góp phần hình thành ở S:
- Tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước và tôn trọng các thành quả của
nhân dân Việt Nam cũng như của nhân loại;
- Ni m tin vào khoa học, ham học hỏi, hứng thú tìm hiểu và giải th ch các sự
vật, hiện tượng địa l ;
-

ch kiên cường dân tộc, ni m tin vào tương lai, đất nước; s n sàng tham

gia vào các hoạt động sử dụng hợp l , bảo vệ, cải tạo môi trường, nâng cao chất
lượng cuộc sống của gia đình và cộng đồng 23
1.3.1.2. Cấu trúc chương trình địa lí 12
Chương trình gồm 5 phần 15
Ph n thứ nhất có nhiệm vụ trang bị những kiến thức v Địa l tự nhiên Việt
Nam và được thiết kế với 4 nội dung sau đây:
- Vị tr địa l , phạm vi lãnh thổ
- Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ
- Đặc điểm chung của tự nhiên
- Vấn đ sử dụng và bảo vệ tự nhiên
Ph n thứ h i cung cấp những kiến thức v Địa l dân cư với một số nội dung
ch nh bao gồm:
- Đặc điểm dân số và phân bố dân cư
- Lao động và việc làm
- Đô thị hóa
- Chất lượng cuộc sống
Ph n thứ

là một trong những nội dung quan trọng của chương trình nhằm

trang bị những kiến thức v Địa l kinh tế và được sắp xếp dưới dạng các vấn đ ,

gồm có:

21


- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
- Một số vấn đ phát triển và phân bố nông nghiệp
- Một số vấn đ phát triển và phân bố công nghiệp
- Một số vấn đ phát triển và phân bố các ngành dịch vụ
Ph n thứ tư cũng là một nội dung không thể thiếu được v vấn đ phát triển
kinh tế - xã hội của các v ng Nội dung chương trình được kết cấu theo thứ tự sau:
- Vấn đ khai thác thế mạnh ở Trung du và mi n núi Bắc Bộ
- Vấn đ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở Đồng bằng sông ồng
- Vấn đ phát triển kinh tế - xã hội ở Bắc Trung Bộ
- Vấn đ phát triển kinh tế - xã hội ở Duyên hải Nam Trung Bộ
- Vấn đ khai thác thế mạnh ở Tây Nguyên
- Vấn đ khai thác lãnh thổ theo chi u sâu ở Đông Nam Bộ
- Vấn đ sử dụng hợp l và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long
- Vấn đ phát triển kinh tế, an ninh quốc ph ng ở Biển Đông và các đảo,
quần đảo
- Các v ng kinh tế trọng điểm
Ph n thứ năm trang bị cho

S kiến thức v Địa l địa phương với qui mô

lãnh thổ ở cấp tỉnh, thành phố
1.3.2. Đặc i m sách giáo kho

ị lí lớp 12


V cấu trúc, SGK địa l 12 theo chương trình chuẩn gồm 45 bài, trong đó có
37 bài l thuyết và 8 bài thực hành
V nội dung và hình thức trình bày, trong SGK địa l 12, m i bài học đ u có
kênh chữ, kênh hình, các câu hỏi giữa bài, cuối bài và số liệu minh họa
kênh chữ do đây là lớp cuối cấp hơn nữa môn địa l có thể là môn thi tốt
nghiệp T PT và là môn thi tuyển sinh vào Đại học, Cao đ ng (khối C) nên trong
quá trình biên soạn không quá hạn chế kênh chữ nhằm tạo đi u kiện cho S tự học,
tự ôn tập để nắm vững kiến thức cơ bản M i bài học được chia thành các đ mục
lớn ứng với các đơn vị kiến thức mà

S cần phải nắm Kênh chữ kết hợp với kênh

hình tạo thành một thể hữu cơ thống nhất có quan hệ chặt chẽ với nhau
Để đảm bảo t nh ch nh thức và nhất quán của các số liệu thống kê, các tác giả

22