ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN HOÀNG YÊN

QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y TẾ
TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN HOÀNG YÊN

QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y TẾ
TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG TRIỀU HOA

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

HÀ NỘI - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại
Bệnh viện Bạch Mai” là công trình nghiên cứu của riêng tôi cùng với sự
hƣớng dẫn tận tình của giáo viên hƣớng dẫn TS.Hoàng Triều Hoa và xin chịu
hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này.
Số liệu trong luận văn là số liệu trung thực, kết quả nghiên cứu đƣợc
trình bày chƣa từng đƣợc công bố tại các công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Yên

1


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế của mình, ngoài sự nỗ
lực cố gắng của bản thân, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá
nhân và tập thể.
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo
tận tình của các Thầy, Cô giáo khoa Kinh tế chính trị, Trƣờng Đại học kinh tế
- Đại học Quốc gia Hà Nội; đặc biệt là sự quan tâm, chỉ dẫn tận tình của cô
giáo TS. Hoàng Triều Hoa đã trực tiếp hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình
thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai;
Phòng Kế hoạch tổng hợp và vật tƣ y tế; Phòng hành chính quản trị và tổ chức
cán bộ; tập thể Phòng Tài chính kế toán Bệnh viện Bạch Mai đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu phục vụ cho luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn


MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .............................................................................. iii
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ
LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y
TẾ TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP ................................. 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý mua sắm trang thiết bị y tế
tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ........................................................... 5
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ............................................................... 5
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu ................................................................. 7
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập ....................................................................................... 8
1.2.1. Các khái niệm cơ bản ....................................................................... 8
1.2.2. Nội dung quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập ................................................................................. 15
1.2.3. Tiêu chí đánh giá công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại
đơn vị sự nghiệp y tế công lập ................................................................. 24
1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý mua sắm trang thiết bị
y tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ............................................... 25
1.3. Kinh nghiệm quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại một đơn vị sự

nghiệp y tế công lập và bài học rút ra cho Bệnh viện Bạch Mai ................. 30
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện đa
khoa tỉnh Bắc Giang ................................................................................. 30


1.3.2. Kinh nghiệm quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện đa
khoa tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................................. 32
1.3.3. Bài học rút ra cho Bệnh viện Bạch Mai ......................................... 33
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 36
2.1. Phƣơng pháp thu thập tài liệu, số liệu. ................................................. 36
2.2 Phƣơng pháp xử lý tài liệu, số liệu ........................................................ 37
2.2.1 Phƣơng pháp thống kê - mô tả ........................................................ 37
2.2.2 Phƣơng pháp phân tích .................................................................... 37
2.2.3 Phƣơng pháp tổng hợp .................................................................... 38
2.2.4 Phƣơng pháp so sánh ....................................................................... 38
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y
TẾ TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI ................................................................. 39
3.1. Khái quát về Bệnh viện Bạch Mai ........................................................ 39
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Bệnh viện Bạch Mai ............... 39
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện Bạch Mai ............................. 41
3.1.3. Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Bạch Mai ....................................... 43
3.1.4. Tình hình trang thiết bị y tế của Bệnh viện Bạch Mai. .................. 47
3.2. Phân tích thực trạng công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại
Bệnh viện Bạch Mai. ................................................................................... 49
3.2.1. Lập kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế. ..................................... 49
3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh
viện Bạch Mai. ......................................................................................... 50
3.2.3. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch mua sắm trang thiết bị y
tế tại Bệnh viện Bạch Mai. ...................................................................... 55
3.3. Đánh giá công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện

Bạch Mai ...................................................................................................... 57
3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc. ................................................................ 57


3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................ 59
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG
TÁC QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y TẾ TẠI BỆNH VIỆN
BẠCH MAI..................................................................................................... 63
4.1. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại
Bệnh viện Bạch Mai .................................................................................... 63
4.1.1. Bối cảnh mới tác động đến công tác quản lý mua sắm trang thiết bị
y tế tại Bệnh viện Bạch Mai ..................................................................... 63
4.1.2. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế
tại Bệnh viện Bạch Mai ............................................................................ 65
4.2. Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế
tại Bệnh viện Bạch Mai. .............................................................................. 66
4.2.1. Nâng cao chất lƣợng công tác lập kế hoạch mua sắm trang thiết
bị y tế ....................................................................................................... 66
4.2.2. Giải pháp huy động vốn phục vụ mua sắm TTBYT…………………….68
4.2.3. Giải pháp đối với kiểm tra, giám sát mua sắm trang thiết bị y tế...69
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 74
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu


Nguyên nghĩa

1

BSCK

Bác sỹ chuyên khoa

2

BV

Bệnh viện

3

BYT

Bộ y tế

4

CNTT

Công nghệ thông tin

5

CTYT


Công trình y tế

6

DC

Dụng cụ

7

KCB

Khám chữa bệnh

8

MSTT

Mua sắm tập trung

9

NCKH

Nghiên cứu khoa học

10

NSNN


Ngân sách Nhà nƣớc

11

NVYT

Nhân viên y tế

12

SYT

Sở y tế

13

TTB

Trang thiết bị

14

TTBYT

Trang thiết bị y tế

15

VT-TTBYT


Vật tƣ trang thiết bị y tế

16

WHO

Tổ chức thƣơng mại thế giới

17

XHHYT

Xã hội hóa y tế

i


DANH MỤC CÁC BẢNG

STT

Bảng

Nội dung

1

Bảng 2.1 Tổng hợp số mẫu khảo sát


2

Bảng 3.1

3

Bảng 3.2

4

Bảng 3.3

5

Bảng 3.4

Chủng loại TTBYT đƣợc trang bị của Bệnh viện
Bạch Mai
Nguồn vốn mua sắm TTBYT của bệnh viện Bạch
Mai giai đoạn 2016-2019
Quy định Quản lý hoạt động mua sắm thiết bị y tế
theo nguồn vốn tại bệnh viện Bạch Mai
Kết quả công tác kiểm kê số lƣợng TTBYT nhập
về giai đoạn 2016-2019

ii

Trang
36
48


50

54

56


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

STT
1

Bảng

Nội dung

Sơ đồ 3.1 Sơ đồ tổ chức Bệnh viện Bạch Mai

iii

Trang
46


PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trang thiết bị y tế trong ngành y đóng vai trò quan trọng hàng đầu đối với
chất lƣợng công tác khám chữa bệnh, trong đó những thành tựu khoa học công
nghệ mới nhất đƣợc ứng dụng và phát triển nhanh chóng. Công nghệ hiện đại

của các trang thiết bị đƣợc áp dụng để giám sát các đại lƣợng đặc trung của cơ
thể nhằm chuẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏa con ngƣời giúp các giáo sƣ,
bác sỹ có những quyết định chính xác và kịp thời trong việc khám chữa bệnh.
Mặt khác, trang thiết bị y tế với công nghệ hiện đại hỗ trợ đắc lực cho cán bộ,
nhân viên y tế trong việc chẩn đoán, điều trị hiệu quả các căn bệnh hiểm nghèo.
Hoạt động mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập có vai trò quan trọng trọng việc đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh tại đơn
vị. Tuy nhiên, hiệu quả trong hoạt động mua sắm trang thiết bị y tế là một vấn
đề lớn đối với tất cả các đơn vị sự nghiệp y tế công lập mặc dù đây không
phải là một vấn đề mới. Tuy nhiên vẫn còn tồn tại và thách thức trong hoạt
động thực tế của ngành y về lĩnh vực trang thiết bị y tế. Kinh tế Việt Nam
đang phát triển từ một đất nƣớc nghèo đi lên nên nguồn ngân sách cho ngành
y tế còn hạn hẹp, trong nhiều năm qua, thiết bị y tế của nƣớc ta chủ yếu đƣợc
cung cấp từ các nguồn viện trợ khác nhau. Hạn chế của việc này là không
đánh giá đƣợc đúng nhu cầu của ngành y tế nên có tình trạng thiết bị vừa thừa
lại vừa thiếu, chƣa đồng bộ và lạc hậu so với các nƣớc trong khu vực. Rất
nhiều ngƣời Việt Nam ra nƣớc ngoài chữa bệnh chỉ vì trang thiết bị y tế bên
nƣớc ngoài đồng bộ hơn, hiện đại hơn, ảnh hƣởng trực tiếp đến việc chẩn
đoán, theo dõi và điều trị bệnh cho bệnh nhân, từ đó ảnh hƣởng đến chất
lƣợng của công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Bệnh viện Bạch Mai đƣợc thành lập từ năm 1911, là một trong những
1


bệnh viện lớn nhất tại Việt Nam trực thuộc Bộ Y tế. Việc nhập trang thiết bị,
mua sắm thiết bị diễn ra thƣờng xuyên với số lƣợng lớn. Từ thực tiễn đó việc
quản lý mua sắm trang thiết bị đóng vai trò quan trọng và mang tính cấp thiết.
Trong thời gian qua, lãnh đạo Bệnh viện luôn quan tâm đến công tác
quản lý mua sắm trang thiết bị y tế và hoạt động này đã đạt đƣợc những kết
quả nhất định, giúp bệnh viện nâng cao đƣợc chất lƣợng của công tác y tế, hỗ

trợ cho ngƣời thầy thuốc trong chẩn đoán, điều trị bệnh nhân đƣợc chính xác,
nhanh chóng, an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên trong quá trình quản lý mua sắm
trang thiết bị y tế của Bệnh viện vẫn còn những bất cập nhƣ: một phần trang
thiết bị y tế của Bệnh viện Bạch Mai còn mang tính chồng chéo, có khi cùng
một chủng loại trang thiết bị đƣợc tài trợ bởi nhiều tổ chức khác nhau, nhiều
phƣơng thức tài trợ khác nhau. Chỗ thừa không cần dùng trong khi chỗ nhu
cầu cao thiếu lại càng thiếu. Do vậy ảnh hƣởng đến công tác khám chữa bệnh.
Với mong muốn tìm hiểu công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế
tại Bệnh viện và đóng góp một số đề xuất nhằm hoàn thiện công tác quản lý
trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai, học viên đã lựa chọn đề tài: “Quản
lý mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai” để nghiên cứu với hy
vọng s có những giải pháp tốt hơn trong công tác quản lý mua sắm trang
thiết bị y tế để đƣa vào áp dụng tại Bệnh viện, góp phần nâng cao hiệu quả
hoạt động và chất lƣợng khám chữa bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Ban Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cần có giải pháp nhƣ thế nào để
hoàn thiện công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế của bệnh viện trong
thời gian tới?f
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Là đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý mua sắm
2


trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai từ năm 2020 đến năm 2025.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn cần phải thực hiện
các nhiệm vụ sau:
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về công tác
quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập.

+ Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý mua sắm trang thiết bị
y tế tại Bệnh viện Bạch Mai trong giai đoạn 2016-2019.
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý mua sắm
trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai đến năm 2025.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý mua sắm trang
thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
+ Về không gian:
Luận văn nghiên cứu công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại
Bệnh viện Bạch Mai.
+ Về thời gian:
Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác mua sắm trang thiết bị y tế tại
Bệnh viện Bạch Mai trong giai đoạn từ 2016-2019. Các giải pháp hoàn thiện
công tác quản lý trang thiết bị y tế tại Bệnh viện đƣợc đề xuất cho giai đoạn
2020-2025.
+ Về nội dung
Luận văn nghiên cứu công tác quản lý mua sắm trang thiết bị y tế của
bệnh viện Bạch Mai theo các nội dung sau:
3


- Lập kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế
- Tổ chức thực hiện kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế
- Kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1:Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn

về quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện
Bạch Mai
Chƣơng 4: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý mua
sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai.

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ MUA SẮM TRANG THIẾT BỊ Y TẾ TẠI
CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý mua sắm trang thiết bị y
tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.1.1. Các công trình nghiên cứu
Hiện nay, các công trình nghiên cứu độc lập về quản lý mua sắm trang
thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp công lập chƣa có nhiều, và mới chỉ có
một vài công trình nghiên cứu về quản lý trang thiết bị y tế tại một số cơ sở y
tế, trong đó các tác giả cũng đề cập đến việc mua sắm các trang thiết bị từ
nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau, có thể kể ra một số công trình nghiên cứu
tiêu biểu nhƣ sau:
Luận văn thạc sĩ của Vũ Quang Hƣng (2013) với đề tài “Quản lý trang
thiết bị y tế tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Giang” (Học viện nông nghiệp
Việt Nam). Trong đề tài này, việc mua sắm trang thiết bị y tế đƣợc tác giả đề
cập tới nhƣ là một khâu của quá trình quản lý trang thiết bị bao gồm mua sắm,
sử dụng, sửa chữa…. Chất lƣợng của khâu mua sắm trang thiết bị đƣợc tác
giả đánh giá qua việc sử dụng các trang thiết bị đó trong việc khám chữa bệnh
tại Bệnh viện.

Luận văn thạc sĩ của học viên Trƣơng Thị Hồng Linh (2018) về “Hoàn
thiện công tác quản lý trang thiết bị y tế tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng
Trị” (Đại học Kinh tế - Đại học Huế) cũng nói đến việc quản lý trong đầu tƣ
mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện là một phần của quá trình quản lý
trang thiết bị y tế. Trong công trình nghiên cứu này, tác giả cũng đƣa ra một
số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý trong đầu tƣ mua sắm trang thiết bị y
5


tế cùng với một số giải pháp về hoàn thiện quản lý trong quá trình sử dụng,
sửa chữa hay bảo dƣỡng.
Luận văn thạc sĩ của Vũ Thị Thúy Hà (2015) về “Quản lý nhà nƣớc về
hoạt động đấu thầu trang thiết bị y tế ở Việt Nam” (Trƣờng Đại học Kinh tế,
Đại học Quốc Gia Hà Nội) đã đề cập đến một khâu trong quá trình quản lý
mua sắm trang thiết bị y tế ở Việt Nam là quản lý hoạt động đấu thầu. Trong
luận văn này, tác giả đã phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về đấu thầu,
khảo cứu cụ thể hoạt động đấu thầu tại một số doanh nghiệp để tìm ra những
hạn chế trong công tác quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động này, từ đó tác giả
cũng đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nƣớc
về hoạt động đấu thầu trang thiết bị y tế ở Việt Nam.
Trong luận văn “Hoàn thiện công tác quản lý trang thiết bị y tế tại Bệnh
viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk” (2016), Trƣờng Đại học Quốc tế Hồng Bàng, Thành
phố Hồ Chí Minh, tác giả Trần Xuân Thắng cũng tiếp cận việc quản lý mua sắm
trang thiết bị y tế là một khâu của quá trình quản lý trang thiết bị y tế tại Bệnh
viện. Qua đánh giá thực trạng quản lý trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Đa khoa
tỉnh Đắk Lắk, tác giả cũng đã đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản
lý mua sắm trang thiết bị y tế cùng với các giải pháp về quản lý sửa dụng, hay
quản lý sửa chữa các trang thiết bị này tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk.
Luận văn thạc sĩ với đề tài “Thực trạng quản lý sử dụng trang thiết bị y
tế tại Bệnh viện nhi đồng 1 năm 2017” của học viên Phạm Minh Tiến, Trƣờng

đại học y tế công cộng (năm 2017). Học viên đã tập trung nghiên cứu thực
trạng quản lý thiết bị y tế tại hai khoa thuộc bệnh viện là khoa chuẩn đoán
hình ảnh và khoa xét nghiệm. Luận văn đã làm rõ những thuận lợi và khó
khăn trong việc quản lý thiết bị y tế tại hai Khoa này. Thiết bị y tế tại hai khoa
này có sự khác biệt rõ ràng với các thiết bị khác và là thiết bị y tế tiêu biểu
trong hoạt động của Bệnh viện.
6


Trang thiết bị y tế còn đƣợc xem nhƣ là tài sản công của các đơn vị y tế
và việc quản lý trang thiết bị y tế, trong đó có hoạt động mua sắm đƣợc các
tác giả nghiên cứu thông qua nghiên cứu về quản lý tài sản công nhƣ:
Luận văn thạc sĩ của Hoàng Thu Thủy (2018) về “Quản lý tài sản công
tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức” (Học viện Khoa học xã hội). Trong công
trình nghiên cứu này, việc quản lý mua sắm trang thiết bị y tế đƣợc tác giả đề
cập đến qua các nội dung về quy trình mua sắm, đấu thầu mua sắm, nguồn
vốn cho mua sắm. Tác giả cũng đã phân tích và đƣa ra những kết quả cũng
nhƣ hạn chế của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong việc quản lý tài sản
công, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này trong thời gian tới.
Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Văn Điều (2015) về “Tăng cƣờng quản lý
tài sản công tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang” Học viện Nông nghiệp
Việt Nam cũng xem quản lý mua sắm trang thiết bị y tế nhƣ mua sắm tài sản
công của Bệnh viện. Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý tài sản công tại
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm
tăng cƣờng quản lý tài sản công tại Bệnh viện.
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu
Nhìn chung, các công trình trên đây chủ yếu nghiên cứu về quản lý
trang thiết bị y tế tại đơn vị y tế và thiên về việc quản lý sử dụng, bảo dƣỡng
hay sửa chữa, việc mua sắm trang thiết bị y tế đƣợc các tác giả lồng ghép nhƣ
một khâu của quá trình quản lý nói chung. Một số công trình nghiên cứu khác

cũng nhắc đến quản lý mua sắm trang thiết bị y tế trong mua sắm tài sản công
của Bệnh viện. Và thực tế cho đến thời điểm này, chƣa có công trình nào
nghiên cứu độc lập về quản lý mua sắm trang thiết bị y tế, đặc biệt là nghiên
cứu về mua sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai. Vì vậy, luận văn
cần tiếp tục nghiên cứu những vấn đề sau:
- Về lý thuyết, tiếp tục hoàn thiện khung lý thuyết về quản lý mua sắm
trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
7


- Về thực tiễn, trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng quản lý mua
sắm trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai để đề xuất các giải pháp hoàn
thiện công tác này trong thời gian tới.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập
1.2.1. Các khái niệm cơ bản
1.2.1.1. Khái niệm về quản lý
Quản lý là một hiện tƣợng xuất hiện rất sớm, là một phạm trù tồn tại
khách quan đƣợc ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi quốc
gia, mọi thời đại. Thuật ngữ quản lý đã trở nên khá phổ biến nhƣng chƣa có
khái niệm thống nhất. Vì thế cho tới nay có khá nhiều khái niệm về quản lý
do bản thân khái niệm quản lý có tính đa nghĩa nên có sự khác nhau về nghĩa
rộng và nghĩa hẹp. Bên cạnh đó, sự khác biệt về xã hội, thời đại, chế độ nghề
nghiệp nên quản lý có nhiều lý giải, sự giải thích khác nhau. Đồng thời cùng
sự phát triển của phƣơng thức xã hội hóa sản xuất và phát triển trong nhận
thức của con ngƣời thì sự khác biệt về nhận thức và giải thích khái niệm quản
lý càng trở nên rõ rệt. Do vậy khái niệm về quản lý rất phong phú và đa dạng,
sau đây là một số khái niệm chủ yếu:
Theo Fayei: “Quản lý là hoạt động mà mọi tổ chức (gia đình, doanh
nghiệp, chính phủ) đều có, nó gồm 5 yếu tố tạo thành là: Kế hoạch, tổ chức,

chỉ đạo, điều hành, và kiểm soát. Quản lý chính là thực hiện kế hoạch, tổ
chức, chỉ đạo điều chỉnh và kiểm soát ấy”.
Theo Hard Koont: “Quản lý là xây dựng và duy trì một môi trƣờng tốt
giúp con ngƣời hoàn thành có hiệu quả mục tiêu đã định”
Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tƣợng quản lý nhằm
đạt đƣợc những mục tiêu nhất định trong điều kiện biến động của môi trƣờng.

8


+ Chủ thể quản lý: là tác nhân tạo ra các tác động quản lý nhằm dẫn dắt
đối tƣợng quản lý đến mục tiêu, chủ thể quản lý có thể là một ngƣời, một bộ
máy quản lý gồm nhiều ngƣời, một thiết bị
+ Đối tƣợng quản lý tiếp nhận các tác động của chủ thể quản lý và chịu
sự chỉ huy của chủ thể quản lý
+ Có thể hiểu quản lý là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ
thể quản lý lên đối tƣợng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu
quả nhất các tiềm năng, cơ hội của tổ chức để đạt đƣợc những mục tiêu đã đặt
ra trong điều kiện biến động, thay đổi liên tục của môi trƣờng.
Về nghĩa rộng, quản lý là hoạt động có tính mục đích của con ngƣời, nó
là một chức năng lao động xã hội bắt nguồn từ tính chất xã hội của lao động.
Về cơ bản, mọi ngƣời đều cho rằng quản lý chính là các hoạt động do một
hoặc nhiều ngƣời điều phối hành động của những ngƣời khác nhằm thu đƣợc
kết quả nhƣ mong muốn.
1.2.1.2. Thiết bị y tế tại bệnh viện
* Khái niệm thiết bị y tế tại bệnh viện:
Tổ chức Y tế thế giới xác định thiết bị y tế là “dụng cụ, thiết bị hoặc
máy móc đƣợc sử dụng trong phòng ngừa, chuẩn đoán, hoặc điều trị bệnh,
hoặc để phát hiện, đo lƣờng, phụ hồi, sửa chữa hoặc sửa đổi cấu trúc hoặc
chức năng của cơ thể cho một số mục đích sức khoẻ”. Thiết bị y tế không sử

dụng cơ chế dƣợc lý, miễn dịch hoặc trao đổi chất, trong hoặc trên cơ thể
ngƣời để đạt đƣợc mục đích sử dụng, nhƣng có thể đƣợc hỗ trợ trong chức
năng dự định của nó bằng các phƣơng tiện đó.
Theo thông tƣ số 24/2011/TT – BYT, trang thiết bị y tế là các loại thiết
bị, dụng cụ, vật tƣ, hóa chất, kể cả phần mềm cần thiết, đƣợc sử dụng riêng lẻ
hay phối hợp với nhau phục vụ cho con ngƣời nhằm mục đích:

9


+ Ngăn ngừa, kiểm tra, chẩn đoán, điều trị, làm giảm nhẹ bệnh tật hoặc
bù đắp tổn thƣơng;
+ Kiểm tra, thay thế, sửa đổi, hỗ trợ phẫu thuật trong quá trình khám
bệnh, chữa bệnh;
+ Hỗ trợ hoặc duy trì sự sống;
+ Kiểm soát quá trình mang thai cho sản phụ;
+ Tiệt trùng trong y tế (không bao gồm hóa chất, chế phẩm diệt côn
trùng, diệt khuẩn dùng trong gia dụng và y tế);
+ Phƣơng tiện vận chuyển chuyên dụng phục vụ cho hoạt động y tế;
Một số tài liệu khác thì cho rằng trang thiết bị y tế là một loại hàng hóa
đặc biệt, đa dạng về chủng loại, luôn đƣợc cập nhật ứng dụng các tiến bộ khoa
học công nghệ mới, thế hệ công nghệ luôn thay đổi.
* Đặc điểm của thiết bị y tế
Trang thiết bị y tế bệnh viện hiện nay có nhiều loại hiện đại đang đƣợc
sử dụng để khám chữa bệnh cho con ngƣời. Chúng là con đẻ của ứng dụng
khoa học công nghệ, việc sử dụng những trang thiết bị y tế hiện đại giúp cho
việc chẩn đoán, điều trị bệnh chính xác, nhanh chóng, an toàn và đạt hiệu quả
cao. Do đó gây ra ít biến chứng sau điều trị cho ngƣời bệnh. Về mặt tinh thần,
TTBYT còn giúp cho các bác sĩ, ngƣời thầy thuốc cảm thấy vững tin trong
công việc, an tâm khám chữa bệnh, đồng thời giúp ngƣời bệnh lạc quan, hy

vọng điều trị bệnh.
TTBYT đều có đặc điểm riêng, đa chủng loại và đƣợc sử dụng linh
hoạt cho các đối tƣợng khác nhau. Đặc điểm TTBYT thể hiện:
+ Trang thiết bị y tế là tài sản cố định có giá trị cao: Nó đƣợc gắn liền
với thành tựu khoa học tiên tiến về khám chữa bệnh. Đồng nghĩa với việc
hiện đại, các trang thiết bị này đều có giá trị cao, đắt tiền.

10


+ Trang thiết bị y tế tại các bệnh viện tuyến cuối thƣờng rất đa dạng về
nguồn hình thành trong đó có từ ngân sách Nhà nƣớc, các loại viện trợ, các quỹ
phát triển khoa học và đơn vị tự mua sắm từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.
+ Trang thiết bị y tế ở Việt Nam phần lớn đƣợc nhập khẩu từ các nƣớc
có nền khoa học tiên tiến, hiện đại, đòi hỏi ngƣời sử dụng phải cập nhật và
nâng cao trình độ thƣờng xuyên.
+ Trang thiết bị bao gồm nhiều loại khác nhau, có tính năng sử dụng
khác nhau:
* Phân loại thiết bị y tế
- Phân loại TTBYT theo tính năng:
+ Loại thiết bị cá nhân: Đây là loại TTBYT đƣợc sử dụng tại nhà
(homecare) dựa trên kỹ thuật y tế viễn thông (Telemedicine), những TTBYT
này thích hợp với hoàn cảnh các nƣớc đang phát triển và xu hƣớng quốc tế.
Loại TTBYT này đƣợc sử dụng linh hoạt ở những vùng xa lẫn thành thị, có
thể xuất khẩu đến các nƣớc chậm tiến, mang lại lợi nhuận kinh tế khổng lồ,
hấp dẫn với các doanh nhân do lƣợng tiêu thụ lớn. Ngoài ra việc sản xuất
chúng không đòi hỏi kỹ thuật hay kinh nghiệm cao, không cần đầu tƣ quá lớn,
phù hợp với các công ty mới khởi nghiệp. Thêm vào đó, loại trang thiết bị này
có thể giúp chúng ta phát triển một hệ thống y tế điện tử (E – Healchcare).
Đây là một phƣơng cách vừa đáp ứng nhu cầu cấp bách, vừa đặt nền tảng cho

một nền tảng y tế hiện đại.
+ Loại TTBYT giản đơn: Loại TTBYT này có đặc điểm là dễ sử dụng,
đơn giản, có thể kết hợp với những thiết bị khác trong bệnh viện, đặc biệt là
đơn vị y tế nhỏ.
+ Loại thiết bị nghiên cứu: Loại TTBYT này phục vụ cho nghiên cứu
khoa học, đƣợc sử dụng trong các phòng nghiên cứu. Dù chƣa thể thấy ngay

11


đƣợc hiệu quả kinh tế của loại thiết bị này nhƣng chúng hỗ trợ và xây dựng
một hƣớng phát triển lâu dài nhằm tăng cƣờng năng lực cho bệnh viện.
+ Loại TTBYT thuộc cảm biến y sinh: Đƣợc thiết kế trên nền kiến thức
khoa học kỹ thuật cao nhƣ công nghệ nano và vi mạch, TTBYT này đƣợc trang bị
ở các bệnh viện lớn, kết hợp vừa nghiên cứu, vừa khám bệnh, chữa bệnh.
- Phân loại trang thiết bị y tế theo chức năng hoạt động
Trang thiết bị y tế bao gồm tất cả các dụng cụ, thiết bị kỹ thuật, phƣơng tiện
vận chuyển, vật tƣ chuyên dụng và thông dụng phục vụ cho các hoạt động phòng
bệnh, khám và chữa bệnh của ngành y tế. Dựa vào các nội dung chuyên môn của y
học, ngày nay ngƣời ta có thể phân ra 10 nhóm TTBYT nhƣ sau:
+ Nhóm I: Thiết bị chẩn đoán hình ảnh bao gồm các thiết bị đặc trƣng
là: Máy chụp XQuang các loại, máy chụp cắt lớp điện toán, máy chụp cộng
hƣởng từ, máy chụp mạch số hóa xóa nền, máy chụp cắt lớp positron
(PET/CT), máy siêu âm …
+ Nhóm II: Thiết bị chẩn đoán điện tử sinh lý bao gồm các loại máy: Máy
điện tâm đồ (EGG), điện não đồ (EEG), điện cơ đồ, máy đo lƣu huyết não …
+ Nhóm III: Thiết bị labo xét nghiệm bao gồm các thiết bị nhƣ máy
đếm tế bào, máy li tâm …
+ Nhóm IV: Thiết bị cấp cứu hồi sức, gây mê, phòng mổ bao gồm các
thiết bị nhƣ máy thở, máy gây mê, máy theo dõi (monitoring), máy tạo nhịp

tim, máy sốc tim, dao mổ điện, thiết bị tạo oxy..
+ Nhóm V: Thiết bị vật lý trị liệu nhƣ điện phân, điện sóng ngắn, tia
hồng ngoại, laser trị liệu …
+ Nhóm VI: Thiết bị quang điện tử y tế nhƣ Laser CO2, Laser YAG,
Nd, Ho, Laser hơi kim loại, phân tích máu lắng bằng Laser ..
+ Nhóm VII: Thiết bị đo và điều trị chuyên dung nhƣ máy đo công
năng phổi, đo thính giác, tán sỏi ngoài cơ thể, gia tốc điều trị ung thƣ, thiết bị
cƣờng nhiệt, máy chạy thận nhân tạo …
12


+ Nhóm VIII: Các thiết bị y tế từ nền y học phƣơng đông cổ truyền nhƣ
máy dò huyệt, massage, châm cứu, điều trị từ phổi …
+ Nhóm IX: Nhóm thiết bị điện tử y tế thông thƣờng dùng ở gia đình
nhƣ huyết áo kế điện tử, nhiệt kế điện tử, máy chạy khí rung, điện tim ..
+ Nhóm X: Nhóm các loại thiết bị thông dụng phục vụ trong các cơ sở y tế
nhƣ thiết bị thanh tiệt trùng, máy giặt, trung tâm quản lý thông tin (hệ thống máy
tính), xe ô tô cứu thƣơng, lò đốt rác thải y tế, khu xử lý nƣớc thải …
1.2.1.3. Khái niệm quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập
“Đơn vị sự nghiệp y tế công lập” là đơn vị do cơ quan nhà nƣớc có
thẩm quyền quyết định thành lập theo quy định của pháp luật. Đơn vị sự
nghiệp y tế công lập có con dấu, tài khoản và bộ máy tổ chức kế toán độc lập,
thực hiện các nhiệm vụ cung cấp dịch vụ hoặc phục vụ quản lý nhà nƣớc
trong các lĩnh vực chuyên môn y tế nhƣ: y tế dự phòng; khám bệnh, chữa
bệnh; điều dƣỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y
tâm thần; y dƣợc cổ truyền; kiểm nghiệm dƣợc, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế;
an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản;
truyền thông giáo dục sức khỏe.
Mua sắm thiết bị y tế là việc thực hiện các hoạt động mua thiết bị y tế

từ các nhà cung cấp. Mua sắm thiết bị y tế có thể diễn ra nhiều đợt trong năm,
sử dụng các nguồn vốn khác nhau, nhƣng mục đích chính là để kịp thời có
thiết bị y tế hỗ trợ cho các hoạt động chuyên môn của ngƣời thầy thuốc, khám
và điều trị cho ngƣời bệnh. Mua sắm thiết bị y tế bao gồm các bƣớc sau: xác
định nhu cầu và dự trù thiết bị; lập kế hoạch mua sắm; tổ chức lựa chọn nhà
cung cấp kết thúc khi thiết bị y tế đƣợc bàn giao, hƣớng dẫn sử dụng, nghiệm
thu, thanh toán chi phí và thanh lý hợp đồng.

13


Quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập là
quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát các hoạt động mua
sắm trang thiết bị y tế của đơn vị đáp ứng tốt nhất nhu cầu khám chữa bệnh đi
cùng với giá cả hợp lý.
Với tính chất đặc biệt, chủng loại đa dạng nên việc quản lý, mua sắm
TTBYT cũng có những đặc trƣng riêng. Giống nhƣ các lĩnh vực khác nhƣ kỹ
thuật, chuyên môn trong ngành ý tế thì TTBYT là một bộ phận kỹ thuật phức
tạp, đa dạng với giá trị kinh tế lớn, đóng vai trò quan trọng, là một phần tài
sản quý giá của ngành y tế. Vì vậy vấn đề quản lý là hết sức quan trọng và
phải đƣợc nhận thức đầy đủ trong toàn ngành, nhất là đối với đội ngũ cán bộ
quản lý của các cơ sở y tế.
TTBYT vốn có đặc thù là đa dạng về chủng loại, các ứng dụng khoa
học công nghệ mới đƣợc cập nhật thƣờng xuyên. Mô hình bệnh tật diễn biến
phức tạp biến đổi không ngừng, công tác mua sắm cần quan tâm đến việc
quản lý TTBYT chặt ch theo chu trình vòng đời sản phẩm. Từ giai đoạn sản
xuất, thử nghiệm, lƣu thông trên thị trƣờng đến quá trình sử dụng và bảo
hành, bảo dƣỡng đối với sản phẩm. Quản lý tốt TTBYT tạo tiền đề cơ sở dữ
liệu cho quản lý mua sắm sau này. Cụ thể::
-


Có thông tin đầy đủ về số lƣợng, chất lƣợng và giá trị TTBYT, trên cơ

sở đó có kế hoạch mua sắm, sửa chữa, phân phối và điều hòa.
-

Bảo đảm việc nhập, xuất, bảo quản và dự trù trang thiết bị theo đúng

chế độ.
-

Nhập tài sản trang thiết bị: Đối với những TTBYT mua về, nhập về cần

phải kiểm soát đảm bảo số lƣợng, chất lƣợng, đúng chủng loại, mẫu mã, có
phiếu nhận hợp lệ và có biên bản bàn giao với các loại thiết bị này.
-

Xuất tài sản trang thiết bị: Xuất hàng để dung, để nhƣợng bán điều

chuyển, hủy bỏ phải có phiếu xuất hợp lệ và đúng chế độ.
14


-

Bảo quản trang thiết bị: Các loại TTBYT mua hay nhận từ bất cứ

nguồn hay tổ chức nào cần phải đƣợc ghi chép kho tàng, phƣơng tiện, ngƣời
chịu trách nhiệm vào sổ theo dõi, phải giữ gìn và sớm phát hiện ra mất mát,
thất lạc hoặc hƣ hỏng, kém phẩm chất để xử lý kịp thời.

-

Dự trù trang thiết bị: Có một lƣợng dự trữ vừa đủ đối với mọi loại trang

thiết bị, nhằm đảm bảo nhiệm vụ thƣờng xuyên của cơ sở y tế, tránh bị ngắt
quãng do cung cấp chƣa kịp thời hay ngƣợc lại dự trữ quá lớn gây ra tình
trạng lãng phí.
Thƣờng xuyên có sự kiểm tra, đối chiếu, kiểm kê xác định tình hình
TTBYT, phát hiện những sai sót trong quản lý, bảo quản trang thiết bị của cơ
sở y tế.
1.2.2. Nội dung quản lý mua sắm trang thiết bị y tế tại các đơn vị sự nghiệp
y tế công lập
1.2.2.1 Lập kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế
Lập kế hoạch mua sắm trang thiết bị y tế là nội dung đầu tiên của quá
trình quản lý. Đây là hoạt động đƣợc thực hiện hàng năm của các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập, là cơ sở quan trọng để các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập thực hiện mua sắm trang thiết bị y tế theo kế hoạch.
Kế hoạch mua sắm TTBYT đƣợc lập dựa trên phê duyệt định hƣớng
quy hoạch phát triển chung của ngành, phê duyệt kế hoạch trung hạn của từng
đơn vị và phê duyệt kế hoạch chi tiết hàng năm theo kế hoạch vốn Nhà nƣớc
hay huy động nguồn vốn hợp pháp khác.
Lập kế hoạch mua sắm thiết bị y tế là nhiệm vụ rất phức tạp, liên quan
đến nhiều bộ phận thuộc đơn vị sự nghiệp y tế công lập. TTBYT bên cạnh
việc là công cụ khám chữa bệnh còn gắn với công tác nghiên cứu khoa học,
ứng dụng khoa học vào sử dụng TTBYT. Do đó lập kế hoạch mua sắm trang
thiết bị y tế bao gồm các hoạt động sau:
15