BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM

---------------------------

NGUYỄN VƯƠNG HÃNH

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH VƯỜN CÂY
ĂN TRÁI LÁI THIÊU TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh
Mã số ngành: 60340102

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04 năm 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM

---------------------------

NGUYỄN VƯƠNG HÃNH

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH VƯỜN CÂY
ĂN TRÁI LÁI THIÊU TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh
Mã số ngành: 60340102

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS,TS. PHƯỚC MINH HIỆP

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04 năm 2015


CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM

Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS,TS. Phước Minh Hiệp

Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM
ngày 23 tháng 05 năm 2015
Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm:

Họ và tên
TT
1
2
3
4
5

GS,TS. Võ Thanh Thu
PGS,TS. Lê Thị Mận
TS. Nguyễn Đình Luận
TS. Phan Thị Minh Châu
TS. Lê Quang Hùng

Chức danh Hội đồng
Chủ tịch
Phản biện 1
Phản biện 2

Ủy viên
Ủy viên, Thư ký

Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được
sửa chữa .
Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV


TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

PHÒNG QLKH – ĐTSĐH

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP. HCM, ngày 20 tháng 04 năm 2015

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên

: Nguyễn Vương Hãnh

Giới tính : Nam

Ngày, tháng, năm sinh : 28/10/1985
Chuyên ngành

: Quản trị kinh doanh

Nơi sinh


: Bình Dương

MSHV

: 1341820016

I- Tên đề tài:
Giải pháp phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu tại tỉnh Bình Dương.
II- Nhiệm vụ và nội dung:
- Phân tích thực trạng du lịch vườn ăn trái Lái Thiêu tại tỉnh Bình Dương.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu tại tỉnh
Bình Dương.
III- Ngày giao nhiệm vụ: 18/08/2014
IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 20/04/2015
V- Cán bộ hướng dẫn: PGS,TS. Phước Minh Hiệp
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH

PGS,TS. Phước Minh Hiệp


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài: “Giải pháp phát triển du
lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu tại tỉnh Bình Dương” là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác trước đây.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này
đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn
gốc.
Học viên thực hiện Luận văn

Nguyễn Vương Hãnh


ii

LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành chương trình cao học và đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ này,
trước hết em xin chân thành cảm ơn các thầy Cô Khoa Quản Trị Kinh Doanh, trường
Đại Học Công Nghệ TP HCM đã trang bị cho em vốn kiến thức quý báu trong suốt
thời gian học vừa qua.
Đặt biệt em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến thầy PGS,TS. Phước Minh Hiệp
đã tận tình hướng dẫn em trong suốt thời gian thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các Anh chị, Cô chú Sở văn hóa – thể thao– du lịch
tỉnh Bình Dương, phòng nông nghiệp Thị Xã Thuận An và Phòng Tài nguyên Thị Xã
Thuận An đã nhiệt tình cung cấp số liệu cho em.
Tôi cũng cảm ơn các bạn bè, anh, chị học viên lớp 13SQT11 đã giúp đỡ tôi cũng
như động viên tôi suốt thời gian qua.
Tôi cũng cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, ủng hộ tinh thần
cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường.
Trong quá trình thực hiện luận văn, dù đã cố gắng hoàn thiện nhưng cũng không
tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận được những lời góp ý chân thành của quý
thầy cô và các bạn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Vương Hãnh



iii

TÓM TẮT
Trong những năm qua nền kinh tế của Việt Nam và tỉnh Bình Dương ngày càng
phát triển nhanh chóng, thu nhập người dân ngày càng tăng. Vì vậy ngày nay đời sống
của con người ngày càng cao, họ không những có nhu cầu đầy đủ về vật chất mà còn
có nhu cầu được thoả mãn về tinh thần như vui chơi, giải trí và du lịch. Do đó, du lịch
là một trong những ngành có triển vọng. Nhận thấy du lịch là một ngành “công nghiệp
không khói” mang lại nhiều lợi nhuận lớn trong tương lai, ngành du lịch Bình Dương
đã có những chính sách tạo điều kiện để phát triển nhằm mang lại thu nhập GDP lớn
cho nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho nhiều lao động, góp phần truyền bá
hình ảnh Bình Dương với bạn bè trong nước. Nhận thức được điều này, trong vài năm
qua Ủy ban tỉnh Bình Dương đã đưa ra mục tiêu xây dựng ngành du lịch thành ngành
kinh tế mũi nhọn. Việc nghiên cứu về du lịch trở nên cấp thiết, nó giúp chúng ta có một
cái nhìn đầy đủ, chính xác về du lịch. Điều này có ý nghĩa cả về phương diện lí luận và
thực tiễn. Nó giúp du lịch Bình Dương đạt được những thành tựu mới, qua đó khắc
phục được những hạn chế, nhanh chóng đưa du lịch phát triển đúng với tiềm năng của
nó, nhanh chóng hội nhập với du lịch các tỉnh thành khác trong khu vực. Nhận thấy
tầm quan trọng của vấn đề này, đề tài “ Giải pháp phát triển du lịch vườn cây ăn trái
Lái Thiêu tại tỉnh Bình Dương” nhằm nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến du lịch nơi
này trong thời gian gần đây, để từ đó phân tích và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển
du lịch một cách bền vững hơn.
Đề tài được thực hiện qua các giai đoạn: Giai đoạn đầu thu thập số liệu tại địa
phương và các cơ quan ban ngành có liên quan, sau đó tiến hành khảo sát tại địa
phương. Trên cơ sở đó tiến hành phân tích thực trạng, dự vào kết quả nghiên cứu tác
giả đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu trong
tương lai bền vững hơn.



iv

ABSTRACT
In recent years the economy of Vietnam and Binh Duong Province is growing
rapidly, people's income is increasing. So today's human life increasing, they not only
have extensive needs but also material needs are met mentally as entertainment,
recreation and tourism. Therefore, tourism is one of the promising sectors. Recognizing
tourism as an industry "smokeless industry" bring big profits in future, Binh Duong
tourism industry had policies to create conditions for development in order to bring
large incomes GDP for the economy , resolving employment for many workers, helps
to spread the image of Binh Duong with friends in the country. Aware of this, in recent
years the Commission has launched Binh Duong Construction target the tourism
industry into a spearhead economic sector. The study of tourism becomes imperative, it
helps us to have a full view, exactly on tourism. This makes sense both in terms of
theory and practice. It helps tourism Pacific gained new achievements, thereby
overcoming the limitations, quickly growing tourism potential with its strict, quick
integration with tourism in other provinces in the region . Realizing the importance of
this issue, titled "Solutions tourism development Lai Thieu orchard in Binh Duong
province," the study of factors affecting the tourist places in the previous period , from
which to analyze and propose solutions to develop tourism in a sustainable way over.
This study was conducted through phases: The first phase of data collection and
other local agencies, industry sectors concerned, then surveyed locally. On that basis,
conduct a situational analysis, projected on research results the authors suggest a
number of measures to develop tourism Lai Thieu orchard more sustainable future.


v

MỤC LỤC


LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i
LỜI CÁM ƠN ................................................................................................................. ii
TÓM TẮT ...................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................ x
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................. xi
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Đặt vấn đề ................................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 2
5. Kết cấu của đề tài ........................................................................................................ 3
6. Tổng quan đề tài ......................................................................................................... 3
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH VƯỜN CÂY
ĂN TRÁI LÁI THIÊU ............................................................................ 5
1.1. Các khái niệm về du lịch và du lịch vườn cây ăn trái .......................................... 5
1.1.1. Khái niệm du lịch ............................................................................................. 5
1.1.2. Khái niệm du lịch sinh thái .............................................................................. 6
1.1.3. Khái niệm Phát triển du lịch bền vững ............................................................ 7
1.1.4. Khái niệm du lịch vườn cây ăn trái .................................................................. 9
1.2. Những đặc trưng cơ bản về du lịch sinh thái ....................................................... 9
1.2.1. Các đặc trưng xuất phát từ sản phẩm du lịch sinh thái (DLST) ...................... 9
1.2.2. Các đặc trưng xuất phát từ tạo lập các sản phẩm DLST................................ 10
1.2.3. Các đặc trưng xuất phát từ tiêu dùng sản phẩm DLST .................................. 10
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến du lịch vườn cây ăn trái ......................................... 11
1.3.1. Điều kiện địa hình, thời tiết, khí hậu và mùa vụ ............................................ 11
1.3.2. Tài nguyên du lịch ......................................................................................... 12


vi


1.3.3. Các nhân tố kinh tế – xã hội .......................................................................... 13
1.3..3.1. Về mặt kinh tế ........................................................................................ 13
1.3.3.2. Về mặt xã hội .......................................................................................... 13
1.3.4. Kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật .................................................... 15
1.3.4.1. Khách du lịch và doanh thu du lịch....................................................... 16
1.3.4.2. Số lượng dân cư và chất lượng lao động............................................... 16
1.3.5. Các cơ chế luật pháp và chính sách đầu tư du lịch ........................................ 17
1.3.6. Xúc tiến, tuyên truyền, quảng bá ................................................................... 18
1.4. Một số loại hình du lịch sinh thái nói chung và mô hình du lịch sinh thái
vườn cây ăn trái Lái Thiêu nói riêng .................................................................. 19
1.4.1. Du lịch sinh thái cộng đồng ........................................................................... 19
1.4.2. Du lịch sinh thái kết hợp với làng nghề ......................................................... 20
1.4.3. Du lịch sinh thái nghỉ dưỡng ......................................................................... 22
1.4.4. Du lịch sinh thái lịch sử văn hóa.................................................................... 23
1.4.5. Mô hình du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu .................................................. 24
1.4.5.1. Tham quan vườn cây ăn trái .................................................................. 24
1.4.5.2. Tham quan làng nghề gốm .................................................................... 24
1.4.5.3. Du ngoạn trên sông, kênh rạch.............................................................. 25
1.4.5.4. Du lịch nghe đờn ca tài tử Nam bộ ....................................................... 25
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 26
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG DU LỊCH VƯỜN CÂY ĂN TRÁI LÁI THIÊU........ 27
2.1. Khái quát vườn cây ăn trái Lái Thiêu và các chỉ tiêu kinh tế-xã hội của tỉnh
Bình Dương ........................................................................................................ 27
2.1.1. DLST vườn cây ăn trái Lái Thiêu là một bộ phận của du lịch Bình Dương . 27
2.1.2. Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội chủ yếu của tỉnh ............................................. 28
2.1.2.1. Lĩnh vực kinh tế .................................................................................... 28
2.1.2.2. Lĩnh vực văn hóa – xã hội ..................................................................... 38
2.2. Tiềm năng DLST vườn cây ăn trái Lái Thiêu rất đa dạng và phong phú .......... 42
2.3. Phân tích thực trạng du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu .................................... 44



vii

2.3.1. Đặc điểm khu vực vườn cây ăn trái Lái Thiêu – Bình Dương ...................... 44
2.3.1.1. Vị trí địa lí ............................................................................................. 44
2.3.1.2. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 44
2.3.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ............................................................................... 45
2.3.3. Tài nguyên du lịch ......................................................................................... 45
2.3.3.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên .................................................................. 45
2.3.3.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................. 46
2.3.4. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch.............................. 47
2.3.4.1. Cơ sở hạ tầng ......................................................................................... 47
2.3.4.2. Cơ sở vật chất kĩ thuật........................................................................... 48
2.3.5. Hiện trạng khách du lịch và doanh thu du lịch .............................................. 49
2.3.5.1. Tình hình khách du lịch ........................................................................ 49
2.3.5.2. Tính thời vụ trong DLST vườn cây ăn trái Lái Thiêu .......................... 50
2.3.5.3. Doanh thu du lịch .................................................................................. 50
2.3.6. Lao động trong ngành du lịch ........................................................................ 51
2.3.7. Thực trạng đầu tư du lịch ............................................................................... 52
2.3.8. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch ............................................................... 53
2.4. Đánh giá thực trạng du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu .................................... 54
2.4.1. Điểm mạnh – ưu điểm.................................................................................... 54
2.4.1.1. Về tài nguyên du lịch ............................................................................ 54
2.4.1.2. Về nguồn lực cho phát triển du lịch ...................................................... 55
2.4.1.3. Về chính sách phát triển du lịch ............................................................ 55
2.4.1.4. Về kinh nghiệm phát triển du lịch thời gian qua................................... 55
2.4.2. Điểm yếu – hạn chế ảnh hưởng đến du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu ....... 56
2.4.2.1. Về quản lý khai thác tài nguyên du lịch ................................................ 56
2.4.2.2. Về cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch .............................. 57

2.4.2.3. Về nguồn nhân lực du lịch .................................................................... 57
2.4.2.4. Về phát triển sản phẩm và thị trường .................................................... 58
2.4.2.5. Về vốn và công nghệ ............................................................................. 58


viii

2.4.2.6. Về nông nghiệp ..................................................................................... 59
2.4.2.7. Về quản lý du lịch và vai trò của nhà nước........................................... 60
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ................................................................................................ 61
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH
VƯỜN CÂY ĂN TRÁI LÁI THIÊU .................................................... 62
3.1. Mục tiêu, định hướng phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu ................. 62
3.1.1. Mục tiêu ......................................................................................................... 62
3.1.2. Định hướng phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu ............................ 62
3.1.2.1. Định hướng phát triển trung tâm khu du lịch Cầu Ngang đến năm
2020 ....................................................................................................... 62
3.1.2.2. Định hướng thị trường nguồn khách ..................................................... 63
3.2. Cơ sở dự báo và các chỉ tiêu dự báo nhu cầu du lịch vườn cây ăn trái Lái
Thiêu................................................................................................................... 64
3.2.1. Cơ sở dự báo .................................................................................................. 64
3.2.2. Các chỉ tiêu dự báo ........................................................................................ 65
3.2.2.1. Dự báo thị trường .................................................................................. 65
3.2.2.2. Dự báo sự phát triển khách du lịch ....................................................... 66
3.2.2.3. Dự báo lao động trong ngành du lịch .................................................... 67
3.2.2.4. Dự báo doanh thu .................................................................................. 68
3.3. Các căn cứ đề xuất giải pháp .............................................................................. 68
3.4. Các giải pháp cơ bản phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu .................. 69
3.4.1. Giải pháp về gìn giữ, tôn tạo, phát triển tài nguyên và môi trường DLST .... 69
3.4.2. Giải pháp về quy hoạch ................................................................................. 71

3.4.2.1. Quy hoạch các khu DLST kết hợp với quy hoạch phát triển các cơ sở
của các ngành kinh tế khác ................................................................... 71
3.4.2.2. Quy hoạch và đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ....................................... 72
3.4.2.3. Giải pháp về đào tạo, thu hút nguồn nhân lực cho DLST vườn cây ăn
trái Lái Thiêu ......................................................................................... 77
3.4.3. Giải pháp về phát triển sản phẩm DLST và thị trường .................................. 78


ix

3.4.3.1. Định hướng thị trường và định hướng sản phẩm DLST ....................... 78
3.4.3.2. Phát triển các loại hình và đa dạng hóa các sản phẩm DLST ............... 79
3.4.3.3. Giải pháp phát triển sản phẩm DLST vườn cây ăn trái Lái Thiêu ........ 80
3.4.3.4. Đẩy mạnh hoạt động tiếp thị cho DLST vườn cây ăn trái Lái Thiêu ... 80
3.4.4. Giải pháp về huy động, thu hút vốn đầu tư cho DLST .................................. 81
3.4.5. Giải pháp đẩy mạnh việc ứng dụng và chuyển giao khoa học, công nghệ .... 82
3.4.6. Giải pháp phát triển nông nghiệp ................................................................... 83
3.4.7. Giải pháp về nâng cao nhận thức xã hội đối với môi trường sinh thái vườn
cây ăn trái Lái Thiêu ...................................................................................... 85
3.4.7.1. Nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa của phát triển DLST
với phát triển bền vững tự nhiên và môi trường ................................... 85
3.4.7.2. Xây dựng các chương trình thông tin, tuyên truyền ............................. 85
3.4.8. Giải pháp xúc tiến, quảng bá hoạt động du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu: ..... 86
3.5. Kiến nghị ............................................................................................................ 88
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ................................................................................................ 91
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 92
NHỮNG HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................. 93
HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO CỦA ĐỀ TÀI ................................................. 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 95



x

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DL

Du lịch

DLST

Du lịch sinh thái

VQG

Vườn quốc gia

PTNT

Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn

DLCĐ

Du lịch cộng đồng


xi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Diện tích trồng cây ăn trái của các phường giai đoạn 2010-2014 ...........46
Bảng 2.2: Kinh doanh thương mại, khách sạn, nhà hàng và dịch vụ Lái Thiêu .....48

Bảng 2.3: Số lượng khánh du lịch đến vườn cây ăn trái Lái Thiêu giai đoạn 20102014 .........................................................................................................49
Bảng 2.4: Bản Doanh thu du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu giai đoạn 2010-2014
.................................................................................................................51
Bảng 3.1: Dự báo nhu cầu lao động trong ngành du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu
đến năm 2025 ...........................................................................................67
Bảng 3.2: Dự báo doanh thu du lịch thành vườn cây ăn trái Lái Thiêu giai đoạn
2015-2020 ................................................................................................68
Bảng 3.3: Kế họach thực hiện giao thông – cầu đường đến năm 2020 ...................74
Bảng 3.4: Kế họach thực hiện thủy lợi đến năm 2020. ............................................76
Bảng 3.5: Định hướng thay thế giống cây già cỗi từ vườn để trồng mới đến năm
2020 .........................................................................................................84
Bảng 3.6: Định hướng cải tạo và phát triển vườn đến năm 2020 ............................85


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Ngày nay đời sống của con người ngày càng cao, họ không những có nhu
cầu đầy đủ về vật chất mà còn có nhu cầu được thoả mãn về tinh thần như vui chơi,
giải trí và du lịch. Do đó, du lịch là một trong những ngành có triển vọng. Ngành du
lịch Bình Dương so với các tỉnh thành khác trong cả nước tuy kém phát triển nhưng
nhận thấy du lịch là một ngành “công nghiệp không khói”, mang lại thu nhập GDP
lớn cho nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho nhiều lao động, góp phần
truyền bá hình ảnh Bình Dương với bạn bè trong nước. Nhận thức được điều này,
trong vài năm qua Ủy ban Tỉnh Bình Dương đã đưa ra mục tiêu xây dựng ngành du
lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Việc nghiên cứu về du lịch trở nên cấp thiết, nó
giúp chúng ta có một cái nhìn đầy đủ, chính xác về du lịch. Điều này có ý nghĩa cả
về phương diện lí luận và thực tiễn. Nó giúp du lịch Bình Dương đạt được những
thành tựu mới, qua đó khắc phục được những hạn chế, nhanh chóng đưa du lịch

phát triển đúng với tiềm năng của nó, nhanh chóng hội nhập với du lịch các tỉnh
thành khác trong khu vực. Song song đó tôi nhận thấy việc cải tạo du lịch vườn trái
cây ăn trái Lái Thiêu là một việc vô cùng cần thiết, góp phần bảo vệ môi trường
thiên nhiên, thay đổi diện mạo và tiềm năng tương xứng cho nền kinh tế tỉnh nhà.
Vì vậy đây là lý do tôi nghiên cứu và thực hiện đề tài “Giải pháp phát triển du lịch
vườn cây ăn trái Lái Thiêu tại tỉnh Bình Dương”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục đích của luận văn này là nghiên cứu tiềm năng du lịch thiên nhiên và du
lịch vườn để đưa ra giải pháp phát triển du lịch sinh thái bền vững cho vườn cây ăn
trái Lái Thiêu nhằm giúp cho du lịch Bình Dương điều chỉnh những bước đi hợp lý
ở hiện tại và tiếp tục xác lập những định hướng quy hoạch phát triển theo mục tiêu
bền vững của hoạt động du lịch trong tương lai.


2

Việc nghiên cứu của đề tài này là nêu những lý luận và thực tiễn về nội dung
phát triển du lịch sinh thái bền vững. Trên cơ sở lý luận đó, đi sâu phân tích đánh
giá hiện trạng phát triển du lịch chung cũng như phát triển du lịch vườn cây ăn trái
Lái Thiêu từ năm 2010 đến 2014. Căn cứ vào những cơ sở phân tích của tác giả và
định hướng của ngành, tác giả sẽ tập trung đề xuất các giải pháp và kiến nghị cụ thể
nhằm phát triển du lịch sinh thái bền vững cho du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu
thời kỳ 2015-2020.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài: du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài: khu du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn thực hiện dựa trên phương pháp định tính.
- Phương pháp khảo sát thực địa tại địa bàn khu du lịch vườn cây ăn trái Lái
Thiêu đến các vườn, khu du lịch trọng điểm để thẩm tra, quan sát và đánh giá sự

phân bố khách du lịch, hiện trạng các nguồn tài nguyên du lịch sinh thái đang được
khai thác. Từ đó có các nhận định đúng đắn về thực trạng hoạt động ngành du lịch
sinh thái của khu du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu.
- Phương pháp thu thập và xử lý thông tin: thông qua việc thu thập các dữ liệu,
thông tin, các bài báo chính thức của các đơn vị quản lý chuyên ngành du lịch từ
Trung ương đến địa phương (Tổng cục Du lịch Việt Nam, Sở văn hóa-thể thao-du
lịch Bình Dương,…), các cơ quan ban ngành của Bình Dương (Sở kế hoạch đầu tư,
Sở thông tin và truyền thông, Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn Thuận An,
Phòng tài nguyên và môi trường Thuận An, Cục Thống kê Bình Dương,… ), các tài
liệu lịch sử, địa chí của các vùng đất trong tỉnh, các sách giáo trình đã học và các
bài báo của tác giả thuộc tỉnh Bình Dương, …. Ngoài ra còn tham khảo các tài liệu
nước ngoài để đối chiếu, phân tích, tổng hợp từ đó giúp cho việc xây dựng phát
triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu có tính sát hợp hơn.


3

- Các phương pháp khác: Trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng sẽ tiến
hành phân tích diễn dịch quy nạp bằng cách sử dụng phương pháp hồi quy tương
quan và các công cụ toán liên quan.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm có 3 chương nội dung chính như
sau:
Chương 1 : Cơ sở lý thuyết về phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu.
Chương 2 : Thực trạng du lịch vườn cây ăn trái Lái Thiêu.
Chương 3 : Giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển du lịch vườn cây ăn trái Lái
Thiêu.
6. Tổng quan đề tài
Trong thời gian gần đây, loại hình du lịch sinh thái cụ thể là du lịch sinh thái
vườn đang được nhiều du khách quan tâm, đặc biệt là sự quan tâm của các nhà kinh

doanh du lịch. Các công trình nghiên cứu về du lịch sinh thái luôn thu hút các
chuyên gia về du lịch, vì vậy hiện nay có nhiều đề tài, công trình khoa học, luận văn
thạc sĩ, luận án tiến sĩ nghiên cứu về lĩnh vực du lịch sinh thái như:
- Năm 1995, viện nghiên cứu phát triển du lịch đã thực hiện đề tài “Hiện trạng
và những định hướng cho công tác quy hoạch phát triển du lịch vùng đồng bằng
sông Cửu Long ( 1996-2010 ) với mục tiêu xác lập cơ sở khoa học cho quy hoạch
phát triển du lịch vùng đồng bằng sông Cửu Long cùng các phương án phát triển cụ
thể. Nghiên cứu này căn cứ vào tiềm năng du lịch đã đề xuất các loại hình du lịch
vùng đồng bằng sông Cửu Long như du lịch sinh thái, du lịch sông nước, tham
quan, vui chơi giải trí và du lịch biển, nhưng chưa nghiên cứu sâu vào loại hình du
lịch sinh thái cụ thể.
- Cho đến năm 1998 đã có công trình nghiên cứu của Phạm Trung Lương, “Cơ
sở khoa học phát triển du lịch sinh thái Việt Nam”. Báo cáo đề tài khoa học cấp
ngành, Hà Nội, nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển du lịch sinh


4

thái, đã trình bày tiềm năng, hiện trạng cùng một số giải pháp phát triển DLST ở
Việt Nam.
- Lê Huy Bá, “ Nghiên cứu tiềm năng và các giải pháp phát triển bền vững du
lịch sinh thái tỉnh Đồng Nai”, đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh, đã trình bày
những vấn đề như: hoạt động du lịch sinh thái, tài nguyên cảnh quan, sử dụng hợp
lý và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên trong phát triển du lịch sinh thái, thực trạng và
giải pháp phát triển du lịch sinh thái ở Đồng Nai, 2006.
Tuy nhiên, đến bây giờ vẫn còn ít công trình nghiên cứu nào mang tính học
thuật chuyên sâu về du lịch dinh thái mặc dù nhu cầu trong nước rất nhiều, các cơ
quan quản lý nhà nước cũng ban hành khá nhiều văn bản cho công tác này. Việc
phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam vẫn còn mang tính đơn lẻ và bột phát, tiềm
năng khai thác và phát triển du lịch sinh thái trong những năm vừa qua chưa cao.

Đặc biệt chưa có đề tài nào nghiên cứu cụ thể về du lịch sinh thái trên địa bàn
Tỉnh Bình Dương, do đó tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Giải pháp phát triển du lịch
vườn cây ăn trái Lái Thiêu tại Tỉnh Bình Dương” để làm luận văn thạc sĩ của
mình một mặt để thực hiện công trình khoa học nhằm hoàn thành khóa học thạc sĩ
của nhà trường; mặt khác để đóng góp những giải pháp thiết thực cho quê hương,
nơi mình đang sinh sống và được sự ưu ái của thiên nhiên để phát triển loại hình du
lịch sinh thái vườn.


5

CHƯƠNG 1.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH VƯỜN
CÂY ĂN TRÁI LÁI THIÊU

1.1. Các khái niệm về du lịch và du lịch vườn cây ăn trái
1.1.1.

Khái niệm du lịch
Khi nói đến du lịch, thường thì người ta nghĩ đến một chuyến đi đến nơi nào

đó để tham quan, nghỉ dưỡng, thăm viếng bạn bè họ hàng và dùng thời gian rảnh để
tham gia các hoạt động thể dục thể thao, đi dạo, phơi nắng, thưởng thức ẩm thực,
xem các chương trình biểu diễn nghệ thuật hay chỉ đơn giản quan sát các môi
trường xung quanh. Hoặc ở khía cạnh rộng hơn, có thể kể đến những người tìm các
cơ hội kinh doanh (business traveller) đi công tác, dự hội nghị, hội thảo hay đi học
tập, nghiên cứu khoa học kĩ thuật… Do hoàn cảnh khác nhau về điều kiện kinh tế
xã hội, thời gian và không gian, và cũng do các góc độ nghiên cứu khác nhau, nên
mỗi ngành khoa học, mỗi người đều có cách hiểu khác nhau về du lịch. Đúng như

một chuyên gia về du lịch đã nhận định: “Đối với du lịch, có bao nhiêu tác giả thì có
bao nhiêu định nghĩa”.
- Pháp lệnh Du lịch: công bố ngày 20/2/1999 trong Chương I Điều 10: “Du
lịch là hoạt động của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm thỏa
mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng,trong khoảng thời gian nhất định”.
- Luật Du lịch: công bố ngày 27/6/2005 trong Chương I Điều 4: “Du lịch là
các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường
xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng
trong 1 khoảng thời gian nhất định”.
- Tại hội nghị của Liên Hiệp Quốc về du lịch và lữ hành quốc tế tổ chức tại
Rome vào 1963, các chuyên gia đã đưa ra: “Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ
hiện tượng và các hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của
cá nhân hay tập thể bên ngoài nơi ở thường xuyên hay ngoài nước với mục đích hòa
bình, nơi họ đến lưu trú không phải là nơi làm việc của họ”.


6

Tóm lại, để có 1 định nghĩa tổng quát về du lịch phải bao gồm những nội
dung cơ bản:
- DL là 1 hiện tượng kinh tế - xã hội được đặc trưng bởi sự tăng nhanh về số
lượng, mở rộng phạm vi và cơ cấu dân cư tham gia vào quá trình DL ở từng nước, ở
các khu vực và trên toàn thế giới.
- DL là việc đi lại, lưu trú tạm thời của cá nhân và tập thể với nhiều mục đích
và nhiều nhu cầu đa dạng.
- DL là tổng hợp các hoạt động kinh doanh được tổ chức nhằm đáp ứng các
nhu cầu của con người.
- DL phát sinh ra các mối quan hệ kinh tế và phi kinh tế.
1.1.2.


Khái niệm du lịch sinh thái
Hector Ceballos-Lascurain- một nhà nghiên cứu tiên phong về du lịch sinh

thái(DLST), định nghĩa DLST lần đầu tiên vào năm 1987 như sau: "Du lịch sinh
thái là du lịch đến những khu vực tự nhiên ít bị ô nhiễm hoặc ít bị xáo trộn với
những mục tiêu đặc biệt: nghiên cứu, trân trọng và thưởng ngoạn phong cảnh và
giới động-thực vật hoang dã, cũng như những biểu thị văn hoá (cả quá khứ và hiện
tại) được khám phá trong những khu vực này" trích trong bài giảng Du lịch sinh thái
của Nguyễn Thị Sơn.
Theo Hiệp hội DLST Hoa Kỳ, năm 1998 “DLST là du lịch có mục đích với
các khu tự nhiên, hiểu biết về lịch sử văn hóa và lịch sử tự nhiên của môi trường,
không làm biến đổi tình trạng của hệ sinh thái, đồng thời ta có cơ hội để phát triển
kinh tế, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên và lợi ích tài chính cho cộng đồng địa
phương”.
Ở Việt Nam vào năm 1999 trong khuôn khổ hội thảo xây dựng chiến lược
quốc gia về phát triển du lịch sinh thái đã đưa ra định nghĩa như sau: “Du lịch sinh
thái là hình thức du lịch thiên nhiên có mức độ giáo dục cao về sinh thái và môi
trường có tác động tích cực đến việc bảo vệ môi trường và văn hóa, đảm bảo mang


7

lại các lợi ích về tài chính cho cộng đồng địa phương và có đóng góp cho các nỗ lực
bảo tồn”.
Năm 2000, Lê Huy Bá cũng đưa ra khái niệm về du lịch sinh thái “DLST là
một loại hình du lịch lấy các hệ sinh thái đặc thù, tự nhiên làm đối tượng để phục vụ
cho những khách du lịch yêu thiên nhiên, du ngoạn, thưởng thức những cảnh quan
hay nghiên cứu về các hệ sinh thái. Đó cũng là hình thức kết hợp chặt chẽ, hài hòa
giữa phát triển kinh tế du lịch với giới thiệu về những cảnh đẹp của quốc gia cũng
như giáo dục tuyên truyền và bảo vệ, phát triền môi trường và tài nguyên thiên

nhiên một cách bền vững”.
Trong luật du lịch năm 2005, có một định nghĩa khá ngắn gọn “Du lịch sinh
thái là hình thức du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hoá địa phương
với sự tham gia của cộng đồng nhằm phát triển bền vững”. Theo quy chế quản lý
các hoạt động du lịch sinh thái tại các VQG, khu bảo tồn thiên nhiên, do bộ Nông
nghiệp và PTNT ban hành năm 2007, thì Du lịch Sinh thái được hiểu là “Du lịch
sinh thái: Là hình thức du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hoá địa
phương với sự tham gia của cộng đồng dân cư ở địa phương nhằm phát triển bền
vững”.
Theo Hiệp Hội Du Lịch Sinh Thái (The Internatonal Ecotourism society) thì
“DLST là du lịch có trách nhiệm với các khu thiên nhiên là nơi bảo tồn môi trường
và cải thiện phúc lợi cho nhân dân địa phương”.
1.1.3.

Khái niệm Phát triển du lịch bền vững
- Khái niệm về du lịch bền vững của Tổ chức Du lịch Thế giới (WTO) đưa ra

tại hội nghị về môi trường và phát triển của Liên hiệp quốc tại Riode Janeriro năm
1992: Du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng các
nhu cầu hiện tại của khách du lịch và quan tâm đến người dân bản địa trong khi vẫn
quan tâm đến việc bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho phát triển du lịch
trong tương lai. Du lịch bền vững sẽ có kế hoạch quản lý các nguồn tài nguyên
nhằm thoả mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người trong khi


8

vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hoá, đa dạng sinh học, sự phát triển của hệ sinh
thái và các hệ thống hỗ trợ cho cuộc sống con người.
- Khái niệm phát triển du lịch bền vững: Phát triển du lịch bền vững là loại

hình phát triển mà sự phát triển của hiện tại không làm tổn hại đến sự phát triển ở
trong tương lai. Đó là bao gồm: Nguồn lực doanh nghiệp và tài nguyên, môi trường.
Trong thời đại hiện nay, phát triển du lịch bền vững là sự đáp ứng đầy đủ
nhất, tiện nghi nhất các nhu cầu của khách du lịch, tạo sức hút của khách đến các
vùng du lịch... Điều cốt lõi trong phát triển du lịch bền vững là bảo đảm sự cân bằng
giữa cung và cầu; giữa số lượng và chất lượng; giữa phát triển du lịch quốc tế và du
lịch nội địa; giữa khai thác và bảo vệ nguồn tài nguyên du lịch; cân đối giữa yêu cầu
phát triển và khả năng quản lý, trong đó nguồn nhân lực du lịch đóng vai trò then
chốt.
Đối với ngành du lịch của chúng ta, thì phát triển bền vững có nghĩa là việc
quản lý toàn bộ các thành phần cấu thành ngành du lịch đảm bảo phát triển cân bằng
để có thể mang lại những kết quả có lợi về kinh tế, xã hội mang tính lâu dài mà
không gây ra những tổn hại cho môi trường tự nhiên và bản sắc văn hoá của điểm
du lịch. Quá trình phát triển du lịch bền vững phải kết hợp hài hòa nhu cầu của hiện
tại và tương lai trên cả hai góc độ sản xuất và tiêu dùng du lịch, nhằm mục đích tái
tạo, bảo tồn và phát triển tự nhiên, giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hoá dân
tộc. Theo đó, để đảm bảo sự bền vững của phát triển du lịch thì yếu tố tài nguyên
được xem như là nhân tố quan trọng hàng đầu. Tài nguyên du lịch được xem là
quản lý bền vững nếu trong quá trình khai thác, phục vụ du lịch đảm bảo được hai
tiêu chí sau:
•

Hoạt động quản lý tài nguyên bền vững cần được thực hiện để xây dựng
những sản phẩm đạt hiệu quả kinh tế cao, tránh tổn thất, lãng phí, đem lại lợi
ích nhiều mặt cho xã hội cả về vật chất và tinh thần.

•

Quản lý tài nguyên bền vững đảm bảo tài nguyên không chỉ được bảo vệ mà
còn không ngừng được tôn tạo và phát triển cho mục tiêu sử dụng lâu dài.



9

1.1.4.

Khái niệm du lịch vườn cây ăn trái
Du lịch vườn cây ăn trái là một loại hình của du lịch sinh thái mà mục đích

của người đi du lịch là đến những khu vực có nhiều trái cây, những vườn trái cây và
được thưởng thức nhiều loại trái cây thơm ngon trong quá trình đi du lịch. Đương
nhiên, với loại hình du lịch này, không phải đến chợ hay đến vựa, cửa hàng, siêu
thị… có bán nhiều trái cây mà phải là vào những vườn trái cây sống tự nhiên và tự
tay hái quả trên cành để thưởng thức.
Nói nôm na, đây là loại hình du lịch về với miệt vườn, những khu vực có
nhiều sông nước và tập trung mật độ các vườn trái cây dày đặc, nơi có nhiều loại
hình đất đai thích hợp cho hàng trăm loại trái cây sinh sôi, phát triển.
1.2. Những đặc trưng cơ bản về du lịch sinh thái
1.2.1.

Các đặc trưng xuất phát từ sản phẩm du lịch sinh thái (DLST)
Sản phẩm DLST về cơ bản cũng không cụ thể không tồn tại dưới dạng vật

thể. Thành phần chính của sản phẩm DLST là dịch vụ, hàng hóa chiếm tỷ trọng nhỏ.
Sản phẩm DLST đa dạng và phong phú.
Do vậy việc đánh giá chất lượng sản phẩm DLST là rất khó khăn, vì thường
mang tính chủ quan và phần lớn là không phụ thuộc người kinh doanh mà phụ
thuộc vào người tiêu dùng - khách du lịch. Chất lượng sản phẩm DLST phụ thuộc
vào tài nguyên du lịch. Sản phẩm DLST thường được tạo ra gắn liền với yếu tố tài
nguyên du lịch. Do vậy, sản phẩm DLST ít có khả năng di chuyển được. Trên thực

tế, không thể đưa sản phẩm DLST đến nơi có người tiêu dùng - khách du lịch mà
bắt buộc người tiêu dùng phải đến với nơi có sản phẩm DLST để thỏa mãn nhu cầu
của mình thông qua việc tiêu dùng.
Sản phẩm của DLST được tạo ra trên cơ sở giảm thiểu tác hại đến môi
trường. Dịch vụ vận chuyển: chủ yếu bằng phương tiện như đi bộ trong rừng, xe
đạp, du thuyền...; dịch vụ lưu trú: DLST đòi hỏi chủ yếu là nhà nghỉ sinh thái, sử
dụng vật liệu ở địa phương; dịch vụ ăn uống, đồ ăn, thức uống sạch, an
toàn;...những sản phẩm DLST này thật sự ít gây tác hại cho môi trường sinh thái.


10

1.2.2.

Các đặc trưng xuất phát từ tạo lập các sản phẩm DLST
- Quá trình tạo lập sản phẩm DLST phải được chuẩn bị kỹ lưỡng và công

phu, mang tính thẩm mỹ cao. Việc xây dựng nhà nghỉ sinh thái, sản xuất hàng lưu
niệm....đòi hỏi phải có thời gian và đáp ứng được các tiêu chí. Tiêu chí của DLST là
khai thác tối đa nguyên liệu sẵn có tại địa phương nhưng không làm tổn hại đến tài
nguyên để tạo ra hàng hóa và dịch vụ phục vụ nhu cầu du khách. Chính vì vậy, việc
tạo lập sản phẩm DLST tốn nhiều thời gian, phải chuẩn bị kỹ lưỡng để tạo ra những
sản phẩm đặc thù.
- Tạo lập sản phẩm du lịch không theo ý muốn chủ quan của những người
kinh doanh dịch vụ mà phải theo quy định chung nhằm tạo ra sự đồng bộ, đảm bảo
cảnh quan môi trường. Việc xây dựng cơ sở lưu trú, phương tiện vận chuyển khách
du lịch phải theo quy hoạch thống nhất đảm bảo cảnh quan thiên nhiên, không làm
tổn hại đến môi trường sống xung quanh.
- Hướng dẫn viên đòi hỏi phải có chuyên môn, đồng thời là tuyên truyền viên
trong lĩnh vực bảo vệ môi trường sinh thái, phải có kiến thức hiểu biết sâu rộng

trong nhiều lĩnh vực như: Kiến thức văn hóa dân tộc, am hiểu về tài nguyên thiên
nhiên, động thực vật, ý thức cao trong bảo vệ môi trường...
1.2.3.

Các đặc trưng xuất phát từ tiêu dùng sản phẩm DLST
- Phần lớn quá trình tạo ra và tiêu dùng các sản phẩm DLST trùng nhau về

không gian và thời gian. Chúng không thể cất đi, tồn kho như các hàng hóa thông
thường khác. Do vậy, để tạo ra sự ăn khớp giữa sản xuất và tiêu dùng là khó khăn.
Việc thu hút khách du lịch nhằm tiêu thụ sản phẩm DLST là vấn đề vô cùng quan
trọng đối với các nhà kinh doanh du lịch.
- Việc tiêu dùng sản phẩm DLST thường không diễn ra điều đặn, mà có thể
tập trung vào những thời điểm nhất định trong ngày (đối với dịch vụ lưu trú, nhà
hàng, cơ sở ăn uống), trong tuần (đối với sản phẩm thể loại du lịch cuối tuần), trong
năm (đối với sản phẩm là một số loại hình du lịch như: du lịch biển, du lịch leo
núi...). Vì vậy, trên thực tế hoạt động kinh doanh du lịch thường mang tính mùa vụ.