Män hc: Pháưn âiãûn trong nh mạy âiãûn v trảm biãún ạp

Nhọm Nh mạy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Â Nàơng .
121
Chỉång 6

TỈÛ DNG TRONG NH MẠY ÂIÃÛN V TRẢM BIÃÚN ẠP

6.1. Khại niãûm vãư tỉû dng trong nh mạy âiãûn
6.1.1. Khại niãûm
Trong nh mạy âiãûn ngoi cạc thiãút bë chênh nhỉ l håi, tuabin, mạy phạt, . . . cn
cọ nhiãưu loải cå cáúu khạc nhau âãø phủc vủ hay tỉû âäüng họa quạ trçnh cäng tạc ca cạc täø
mạy. Táút c nhỉỵng cå cáúu ny cng våïi cạc âäüng cå âiãûn kẹo chụng, mảng âiãûn, thiãút bë
phán phäúi, mạy biãún ạp gim ạp, ngưn nàng lỉåüng âäüc láûp, hãû thäúng âiãưu khiãøn, tên
hiãûu, thàõp sạng . . . tảo thnh hãû thäúng tỉû dng ca nh mạy.
* Trong nh mạy nhiãût âiãûn (sỉí dủng nhiãn liãûu l than) cọ cạc cå cáúu tỉû dng
chênh sau :
- Cạc cå cáúu phủc vủ cho quạ trçnh chøn bë nhiãn liãûu:
+ Cạc cå cáú
u ca thiãút bë âáûp than : mạy sn than, âáûp than.
+ Cạc cå cáúu chãú biãún than bäüt : Mạy nghiãưn than, mạy cáúp than ngun.
- Cạc ca kho nhiãn liãûu v váûn chuøn nhiãn liãûu vo l: Cáưn trủc, mạy xụïc than,
bàng ti, . . .
- Cạc cå cáúu ca l håi: Mạy cáúp than bäüt, quảt giọ, quảt khọi, båm nỉåïc cáúp, . . .
- Cạc cå cáúu ca täø mạy - tua bin: Båm ngỉng tủ, båm tưn hon, båm dáưu ca hãû
thäúng âiãưu chènh, lm mạt, bäi trån.
* Trong nh mạy thy âiãûn cọ cạc cå cáúu tỉû dng chênh sau :
- Cạc cå cáúu ca tuabin nỉåïc - mạy phạt: Båm dáưu ca hãû thäúng âiãưu chènh bäi
trån cho cạc täø mạy, båm nỉåïc ca hãû thäúng lm mạt mạy phạt v lm mạ
t dáưu bäi trån.
- Cạc cå cáúu phủc vủ cho âáûp, cạc cỉía âáûp, gian mạy, . . .

Ngoi cạc cå cáúu âãø phủc vủ cho qụa trçnh cäng nghãû chênh trãn, cn cọ cạc cå cáúu
lm nhiãûm vủ phủ nhỉ: Båm cáúp nỉåïc k thût, båm chỉỵa chạy, thiãút bë nẹn khê, mạy
nảp àõc quy, hãû thäúng âiãưu khiãøn, tên hiãûu, thàõp sạng, . . .
Tênh âm bo ca hãû thäúng tỉû dng quút âënh âãún sỉû lm viãûc âm bo ca ton
bäü nh mạy âiãûn. Vç váûy hãû thäúng tỉû dng phi u cáưu cọ âäü tin cáûy cao, nhỉng phi
âäưng thåìi âm bo tênh kinh tãú.
Ty theo vai tr trong quạ trçnh cäng nghãû, ngỉåìi ta chia cạ
c cå cáúu tỉû dng
chênh thnh cạc cå cáúu tỉû dng quan trng v khäng quan trng. Cạc cå cáúu quan
trng l cạc cå cáúu m khi ngỉìng lm viãûc, d chè trong thåìi gian ráút ngàõn cng lm
gim âiãûn nàng hay nhiãût nàng phạt ra hay ngỉìng lm viãûc cạc täø mạy.
Trong nh mạy nhiãût âiãûn l båm tưn hon, båm ngỉng tủ, båm dáưu lm mạt bäi
trån, båm cáúp nỉåïc, quảt giọ, quảt khọi, bäü pháûn cáúp than bäü
t . . . Trong nh mạy thy
Mọn hoỹc: Phỏửn õióỷn trong nhaỡ maùy õióỷn vaỡ traỷm bióỳn aùp

Nhoùm Nhaỡ maùy õióỷn - Bọỹ mọn Hóỷ thọỳng õióỷn - HBK aỡ Nụng .
122
õióỷn laỡ : Bồm dỏửu aùp lổỷc cuớa thióỳt bở õióửu tọỳc cho tọứ maùy, bồm dỏửu cuớa hóỷ thọỳng bọi trồn
ọứ truỷc, bồm nổồùc laỡm maùt maùy phaùt.
Ngoaỡi ra, ngổồỡi ta coỡn chia tổỷ duỡng thaỡnh hai phỏửn: Tổỷ duỡng chung cho toaỡn bọỹ
nhaỡ maùy vaỡ tổỷ duỡng rióng cho tổỡng tọứ maùy.
óứ truyóửn õọỹng caùc maùy cọng taùc trong nhaỡ maùy õióỷn ngổồỡi ta sổớ duỷng chuớ yóỳu caùc
õọỹng cồ õióỷn. Vỗ õọỹng cồ õióỷn coù tờnh õaớm baớo cao, kinh tóỳ vaỡ vỏỷn haỡnh õồn giaớn. Khi
truyóửn õọỹng bũng õọỹng cồ õióỷn vióỷc tổỷ õọỹng hoùa quaù trỗnh cọng nghóỷ trong nhaỡ maùy õồn
giaớn rỏỳt nhióửu.
Cọng suỏỳt vaỡ õióỷn nng tióu thuỷ cho tổỷ duỡng cuớ
a nhaỡ maùy õióỷn phuỷ thuọỹc vaỡo loaỷi
nhaỡ maùy, cọng suỏỳt nhaỡ maùy vaỡ õọỳi vồùi nhaỡ maùy nhióỷt õióỷn coỡn phuỷ thuọỹc vaỡo daỷng
nhión lióỷu, phổồng phaùp õọỳt nhión lióỷu, thọng sọỳ hồi, . . . Trong nhaỡ maùy nhióỷt õióỷn cọng

suỏỳt õióỷn tổỷ duỡng thổồỡng chióỳm khoaớng (5 - 8)% cọng suỏỳt nhaỡ maùy, õọỳi vồùi nhaỡ maùy
thuớy õióỷn cọng suỏỳt tổỷ duỡng rỏỳt thỏỳp, chióỳm khoaớng mọỹt vaỡi phỏửn trm cọng suỏỳt nhaỡ
maùy.
6.1.2. Nguọửn cung cỏỳp õióỷn vaỡ caùc cỏỳp õióỷn aùp tổỷ duỡng trong nhaỡ maùy õióỷn
ióỷn aùp tổỷ duỡng õổồỹc sổớ duỷng chuớ yóỳu laỡ cỏỳp 6 KV vaỡ 0,4 KV (380V/220V). Cỏỳp
6KV õổồỹc duỡng õóứ cỏỳp cho caùc õọỹng cồ cọng suỏỳt lồùn hồn 200 KW, cỏỳp 0,4 KV cỏỳp cho
caùc õọỹng cồ cọng suỏỳt beù hồn, thừp saùng, tờn hióỷu, . . .
Cỏỳp õióỷn aùp 3 KV khọng duỡng vỗ giaù thaỡnh õọỹng cồ 3 KV vaỡ 6 KV khọng lóỷch
nhau nhióửu nhổng phờ tọứn kim loaỷi maỡu vaỡ tọứn thỏỳt trong maỷng 3KV lồùn hồn rỏỳt nhióửu so
vồùi cỏỳp 6KV. Hồn nổợa duỡng cỏỳp 6KV coỡn coù ổu õióứm laỡ :
- Tng õổồỹc cọng suỏỳt õồn vở cuớa caùc õọỹng cồ.
- Tng õổồỹc cọng suỏỳt cuớa MBA chờnh nón coù thóứ choỹn sọỳ lổồỹng MBA ờt hồn.
- ióửu khióứn tổỷ mồớ maùy tọỳt hồn.

a/ b/ c/
Hỗnh 6-1
Nguọửn õióỷn tổỷ duỡng laỡm vióỷc trong nhaỡ maùy õióỷn thổồỡng lỏỳy trổỷc tióỳp tổỡ baớn thỏn
nhaỡ maùy. Nóỳu ồớ nhaỡ maùy õióỷn coù xỏy dổỷng thióỳt bở phỏn phọỳi cỏỳp õióỷn aùp maùy phaùt thỗ
Mọn hoỹc: Phỏửn õióỷn trong nhaỡ maùy õióỷn vaỡ traỷm bióỳn aùp

Nhoùm Nhaỡ maùy õióỷn - Bọỹ mọn Hóỷ thọỳng õióỷn - HBK aỡ Nụng .
123
õióỷn tổỷ duỡng õổồỹc lỏỳy ngay tổỡ thanh goùp õióỷn aùp maùy phaùt qua maùy bióỳn aùp tổỷ duỡng
hoỷc qua khaùng õióỷn. Nóỳu cỏỳp õióỷn aùp tổỷ duỡng bũng cỏỳp õióỷn aùp maùy phaùt thỗ ngổồỡi ta seợ
lỏỳy qua khaùng õióỷn, ngổồỹc laỷi ta phaới lỏỳy qua maùy bióỳn aùp tổỷ duỡng. (H.61.a).
Trong nhaỡ maùy õióỷn sổớ duỷng sồ õọử bọỹ MF - MBA, thỗ õióỷn tổỷ duỡng coù thóứ trờch tổỡ
õỏửu cổỷc maùy phaùt hoỷc lỏỳy tổỡ TBPP õióỷn aùp cao nhổ hỗnh (H.61.b, c).
Khi cọng suỏỳt cuớa bọỹ lồùn thỗ cọng suỏỳt tổỷ duỡng lồùn. Maỡ MBA tổỷ duỡng coù cọng suỏỳt
caỡng lồùn thỗ doỡng ngừn maỷch trong hóỷ thọỳng tổỷ duỡng caỡng lồù
n, do vỏỷy laỡm cho thióỳt bở tổỷ

duỡng laỡm vióỷc rỏỳt nỷng nóử, õừt tióửn. óứ khừc phuỷc, coù thóứ duỡng MBA coù õióỷn aùp ngừn
maỷch U
n
% lồùn hoỷc duỡng MBA coù cuọỹn dỏy phỏn chia ồớ cỏỳp 6 KV (H.61.c). Khi maùy
bióỳn aùp tổỷ duỡng coù cọng suỏỳt tổỡ 25 MVA trồớ lón, theo qui phaỷm phaới duỡng MBA coù
cuọỹn dỏy phỏn chia phờa haỷ.
Ngoaỡi ra trong nhaỡ maùy
nhióỷt õióỷn coù thóứ duỡng tọứ TB -
MF phuỷ nhổ hỗnh (H.62.a). Hồi
õổồỹc lỏỳy tổỡ tuabin chờnh, coỡn
maùy phaùt thỗ õọỹc lỏỷp, khọng nọỳi
vồùi caùc maùy phaùt chờnh cuớa nhaỡ
maùy.


a/ b/
Hỗnh 6 - 2
Hoỷc duỡng maùy phaùt phuỷ nọỳi õọửng truỷc vồùi maùy phaùt chờnh (H.62.b).
Phổồng aùn naỡy coù hióỷu suỏỳt cuớa tuabin chờnh cao hồn, tióỳt kióỷm hồn nhióửu so vồùi
phổồng aùn õỷt tua bin rióng, vaỡ õổồỹc sổớ duỷng rọỹng raợi ồớ caùc nhaỡ maùy nhióỷt õióỷn khu vổỷc
vaỡ nhaỡ maùy õióỷn nguyón tổớ.
Tỏỳt caớ caùc nguọửn õióỷn tổỷ duỡng theo phổồng aùn trón cuợng khọng thóứ tuyóỷỷt õọỳi õaớm
baớo tin cỏỷy cung cỏỳp õióỷn cho tổỷ duỡng õổồỹc. Vỗ khi sổỷ cọỳ trong maùy phaùt, hay trón thanh
goùp U
F
hay trong phỏửn TBPP tổỷ duỡng thỗ nguọửn tổỷ duỡng cuợng bở mỏỳt.
Vỗ vỏỷy ngoaỡi nguọửn tổỷ duỡng laỡm vióỷc, coỡn phaới coù nguọửn tổỷ duỡng dổỷ trổợ. où coù thóứ
laỡ caùc MBA nọỳi vồùi thanh goùp õaùp cao coù lión laỷc vồùi hóỷ thọỳng. Trong trổồỡng hồỹp naỡy
nóỳu caớ NM bở mỏỳt õióỷn thỗ vỏựn coỡn õióỷn tổỷ duỡng dổỷ trổợ lỏỳy tổỡ hóỷ thọỳng vóử. Nhổng
trổồỡng hồỹp sổỷ cọỳ NM truỡng vồùi sổỷ cọỳ hóỷ thọỳng thỗ mỏỳt toaỡn bọỹ õióỷn tổỷ duỡng. Vỗ vỏỷy

trong NM coỡn phaới õỷt thóm caùc nguọửn õọỹc lỏỷp nhổ ừc quy, maùy phaùt õióỷn, tua bin khờ.
Män hc: Pháưn âiãûn trong nh mạy âiãûn v trảm biãún ạp

Nhọm Nh mạy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Â Nàơng .
124
6.2. Chn säú lỉåüng v cäng sút mạy biãún ạp tỉû dng
6.2.1. Chn mạy biãún ạp tỉû dng lm viãûc
Âãø cung cáúp cho cạc thiãút bë tỉû dng phi xáy dỉûng thiãút bë phán phäúi åí 2 cáúp âiãûn
ạp 6 KV v 0,4 KV, vç váûy cáưn phi dng 2 loải mạy biãún ạp :
Mạy biãún ạp tỉû dng báûc 1: Tỉì cáúp âiãûn ạp MF xúng cáúp 6KV.
Mạy biãún ạp tỉû dng báûc 2: Tỉì cáúp 6KV xúng 0,4KV.
Phủ ti ca hãû thäúng tỉû dng âỉåüc phán phäúi âãưu cho cạc phán âoản. Mäùi phán
âoản âỉåüc näúúi våïi ngưn tỉû dng lm viãûc, cạc phủ ti tỉû dng riãng ca tỉìng täø mạy l
håi - tua bin âỉåüc láúy tỉì phán âoản tỉû dng riãng r. Cạc phủ ti tỉû dng chung nhỉ váûn
chuøn than, chøn bë nhiãn liãûu, cọ
thãø âỉåüc chia âãưu cho cạc phán âoản tỉû dng. ÅÍ cạc
TTNÂ thỉåìng cọ thanh gọp tỉû dng âàûc biãût âãø cáúp âiãûn cho tỉû dng chung, nhỉng khi
âọ säú lỉåüng MBA s tàng lãn.
Cäng sút âënh mỉïc ca MBA tỉû dng lm viãûc âỉåüc cung cáúp tỉì TBPP tỉû dng
6KV âỉåüc xạc âënh gáưn âụng theo biãøu thỉïc sau :

22
11
1
11
K.S
cos.
K
.PS
∑

+
ϕη
∑
≥

Trong âọ :
S
1
: Cäng sút âënh mỉïc ca MBA tỉû dng lm viãûc báûc 1 .
ΣP
1
: Täøng cäng sút tênh toạn trãn trủc cå ca cạc mạy cäng tạc cọ âäüng cå cáúp
6KV näúi vo phán âoản âang xẹt.
K
1
: Hãû säú âäưng thåìi.
η
1
, cosϕ
1
: Hiãûu sút v hãû säú cäng sút trung bçnh ca cạc âäüng cå 6KV.
∑S
2
: Täøng cäng sút âënh mỉïc ca cạc mạy biãún ạp báûc 2 näúi vo phán âoản âang
xẹt.
K
2
: Hãû säú âäưng thåìi ca cạc mạy biãún ạp báûc 2.
T säú K
1

/η
1
. cosϕ
1
thỉåìng chn bàòng 0,9
K
2
cng láúy gáưn bàòng 0,9 nãn ta cọ :
S
1 ≥
(∑P
1
+ ∑S
2
).0,9
Trỉåìng håüp phi âàût khạng âiãûn thay cho MBA báûc 1 thç khạng âiãûn âỉåüc chn
theo dng âiãûn cỉûc âải qua khạng.
Mạy biãún ạp báûc 2 cọ nhiãûm vủ cung cáúp cho cạc âäüng cå 380/220V v thàõp sạng.
Phủ ti tỉû dng cáúp 0,4KV åí cạc NMNÂ khong (10-30)% tỉû dng täøng, cn åí cạc
TTNÂ thç cọ thãø cao hån. MBA 6/0,4 KV thỉåìng âàût åí cạc tám phủ ti nhỉ gian mạy,
gian l, åí thiãút bë phán phäúi . . .
Män hc: Pháưn âiãûn trong nh mạy âiãûn v trảm biãún ạp

Nhọm Nh mạy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Â Nàơng .
125
Mạy biãún ạp 630KVA v 1.000KVA âỉåüc dng phäø biãún. Mạy biãún ạp trãn
1.000KVA khäng sỉí dủng vç s lm dng ngàõn mảch trong mảng 0,4KV ráút låïn v väún
âáưưu tỉ cho thiãút bë åí mảng âiãûn ny tàng lãn. Våïi (5 - 6) mạy biãún ạp tỉû dng lm viãûc
thỉåìng âàût mäüt mạy biãún ạp dỉû trỉỵ ngüi.
Thanh gọp 0,4KV âỉåüc phán âoản âãø hản chãú dng ngàõn mảch v náng cao âäü tin

cáûy cung cáúp âiãûn. Cạc phán âoản ny âỉåüc cung cáúp bàòng biãún ạp tỉû dng lm viãûc v
ngưn dỉû trỉỵ.
Mạy biãún ạp báûc 2 cng âỉåüc chn nhỉ mạy biãún ạp báûc 1: Cäng sút âënh mỉïc
ca mạ
y biãún ạp lm viãûc báûc 2 cọ thãø xạc âënh nhỉ sau :
S
2
≥ ΣP
2
. K
2
/η
2
. cosϕ
2

ΣP
2
: Täøng cäng sút tênh toạn ca cạc mạy lm viãûc våïi âäüng cå 380V v cạc phủ
ti khạc näúi våïi mạy biãún ạp âang xẹt [KW].
K
2
: Hãû säú âäưng thåìi ca cạc thiãút bë cáúp 0,4 KV.
η
2
v cosϕ
2
: Hiãûu sút v hãû säú cosϕ trung bçnh ca âäüng cå 380V.
K
2

/η
2
.cosϕ
2
= (0,35 - 0,85) ty thüc vo âiãưu kiãûn ca cạc âäüng cå.
6.2.2. Chn säú lỉåüng v cäng sút MBA tỉû dng dỉû trỉỵ

Nhỉ â trçnh by åí trãn, âãø náng cao âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn cho tỉû dng ngoi tỉû
dng chênh cn phi cọ ngưn âiãûn tỉû dng dỉû trỉỵ. Trong nh mạy nhiãût âiãûn trêch håi
cọ thiãút bë phán phäúi åí cáúp U
F
, mạy biãún ạp tỉû dng lm viãûc âỉåüc näúi våïi thanh gọp cáúp
U
F
cọ liãn hãû våïi hãû thäúng qua biãún ạp liãn lảc B1 (H.6-3).
Trong trỉåìng håüp mạy phạt F1 bë
càõt ra thç tỉû dng váùn âỉåüc cung cáúp qua
BATD. Khi BATD bë sỉû cäú thç hai mạy
càõt MC2 v MC3 càõt ra, sau âọ tỉû âäüng
âọng ngưn tỉû dng dỉû trỉỵ (TÂD) âỉa
tên hiãûu âọng MC6 v MC4, BATD dỉû
trỉỵ âỉåüc âỉa vo lm viãûc âãø cung cáúp
âiãûn cho tỉû dng. Khi ngàõn mảch trãn
thanh gọp cáúp U
F
thç MC1 v MC7 bë
càõt ra, lục ny bo vãû rå le âiãûn ạp tháúp
s càõt MC3, MC2 sau âọ TÂD âỉa tên
hiãûu âọng MC6 v MC4.





Hçnh 6 - 3
Chụ : Khi mạy biãún ạp tỉû dng lm viãûc bë sỉû cäú thç mạy biãún ạp tỉû dng dỉû trỉỵ
phi âỉåüc âọng tỉïc thåìi âãø duy trç sỉû lm viãûc bçnh thỉåìng cho thanh gọp tỉû dng do âọ