BÔ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ T ư PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
•

«

*

•

fíã§SSÉÊ3§EỆS3fgĩỉ

TRẦN THỊ SÁU

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁŨ ŨỤC PHÁP LUẬT
■

•

m

35

TRONG TRƯỞNG CAO ĐANG SƯPHAM h iên n ay

LUẬN VĂN THẠC s ĩ LUẬT HỌC
•

#

HÀ N ộ i - 2004

*

*•


B ộ G IÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ T ư PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI
HỌC
LUẬT
HÀ NỘI
■
■
■
■

TRẦN THỊ SĂU

NÂNG CAO CHẤT LƯỰNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
IRONG TRƯỞNG CAO DẲNG s ư PHẠM
HIỆN
NAY
■
■

(T H ỊÍe T IỄ N Ỏ TRƯ Ờ N G CAO ĐANG s ư P llẠ M QUẢNG B ÌN H )

LUẬN
SỸ LUẬT
HỌC
■ VÃN THẠC
•
•
•

T" u

ĩ ì ỉ~'
ỉ H u1 ỉ* \ỰI
h. V

TRƯƠNG ĐA! IPHÒNG G V

ÌỆẾ

HÀ NỘI 2004
m


Ẩ íííi e à íii

đểt

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận vãn, tác giả đã
được đón nhận sự quan tâm, giúp đỡ từ nhiều phía. Nhân dịp này, tác giả xin

trân trọng bày tỏ tình cảm chân thành và tấm lòng biết Ưn sâu sắc tới:
Tiến sĩ Nguyễn Minh Đoan- người Thầy, người hướng dẫn khoa học luận
văn đã tận tình định hướng, chỉ dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên
cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn;
Ban giám hiệu Trường Đại học Luật Hà Nội, khoa sau Đại học Trường Đại
học Luật Hà Nội đã quan tâm, tạo điều kiện;
Sư Tư pháp Quảng Bình và các phòng công tác trực thuộc Sở đã nhiệt tình
cung cấp thông Ún, tài liệu;
Các đồng chí lãnh đạo, các khoa, phòng, tổ trực thuộc, các đồng chí giảng
viên Trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn
ihành nhiệm vụ học tập, nghiên cứu!

Tác giả luận văn
s/ìần 'ỉ/ỉd ffá u


Mục lục
1

MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: NHŨNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN c ơ BẢN V Ê GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

TRONG TRƯỜNG CAO ĐANG SƯ PH ẠM ...................................................................... 5
1.1. Khái quát chung về giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm............ 5
1.1.1 Khái niệm giáo dục pháp luật...............................................................................5
1.1.2 Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc giáo dục pháp luật trong trường
Cao đẳng Sư phạm...........................................................................................................9
1.2 Sự cần thiết, mục đích, ý nghĩa và yêu cầu của việc giáo dục pháp luật trong
trường Cao đẳng Sư phạm................................................................................................. 13
1.2.1 Sự cần thiết giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm................. 13

1.2.2 Mục đích, ý nghĩa của giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng
Sư phạm........................................................................................................................... 18
1.2.3 Yêu cầu cơ bản của giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm.. 22
1.3 Những đặc điểm của giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm.......27
1.3.1 Chủ thể và đối tượng giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng
Sư phạm...........................................................................................................................27
1.3.2. Nội dung giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm....................30
1.3.3. Hình thức giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm...................32
1.3.4. Phương pháp giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm............. 33
CHƯƠNG 2: T H ự C TR Ạ N G G IÁ O DỤC PH Á P LUẬT T R O N G TRƯỜNG
CAO Đ Ả N G SƯ PH Ạ M H IỆN N A Y (T H ựC TIỄ N
ĐẨN G S Ư P H Ạ M

quảng

ở

TRU Ờ N G

cao

B ÌN H )...........................................................................36

2.1. Những thành tựu, kết quả đạt dược trong công tác Giáo dục pháp luật ở
trường Cao đẳng Su phạm (thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình).... 36
2.2. Những mặt hạn chế, khuyết điểm trong công tác giáo dục pháp luật ở trường
Cao dẳng Sư phạm (thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư phạm Quàng Bình)................. 56

CHƯƠNG 3: MỘT sô ' GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHAT LUỢNG GIÁO
DUC PHÁP LUÂT TRONG TRƯỜNG CAO ĐANG s ư PH A M ............................... 68



3.1. Nâng cao nhận thức và sự quan tâm của các cấp, các ngành đối với công tác
Giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm...................................................68
3.2. Hoàn thiện nội dung chương trình giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng
Sư phạm và củng cố các điều kiện đảm bảo thực hiện chương trình.........................72
3.2.1 Hoàn thiện nội dung chương trình giáo dục pháp luật trong trường
Cao đẳng Sư phạm..................................................................................................... 72
3.2.2 Củng cố tăng cường các điều kiện đảm bảo thực hiện chương trình giáo
dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm ...................................................... 80
3.3. Đổi mới phưcmg pháp, hình thức dạy học pháp luật trong trường Cao đẳng
Sư phạm.......................................................................................................................... 84
3.3.1. Đổi mới phương pháp dạy học....................................................................... 84
3.2.2 Đổi mới hình thức tổ chức dạy học.................................................................91
3.4 Mở rộng và nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục pháp luậl ngoài giờ
lèn lớp (hoạt động ngoại khơá).....................................................................................95
KẾT LUÂN........................................................................................................................ 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

100


MỞ ĐẦU
1-Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài.
Giáo dục pháp luật là nhiệm vụ mang tính chiến lược trong sự phát triển
bền vững của đất nước, là nghĩa vụ và trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và toàn
xã hội nhằm hình thành tri thức, tình cảm và hành vi pháp luật tích cực cho hoạt
động thực tiễn của con người. Giáo dục pháp luật được thực hiện thông qua
nhiều hình thức trong đó giáo dục pháp luật trong nhà trường, nhất là giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm có vị trí đặc biệt quan trọng, bởi nó

liên quan đến các giáo viên tương lai là những người tiếp tục tham gia giáo dục,
đào tạo tích cực nhất cho các thế hệ học sinh - những chủ nhân tương lai của
đất nước.
Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phối hợp, triển khai việc
đưa giáo dục pháp luật vào các nhà trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân
song song với tiến trình cải cách giáo dục ở hệ phổ thông và đổi mới chưưng
trình, mục tiêu giáo dục ở hệ Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp và
dạy nghề. Công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường bước đầu đã mang lại
hiệu quả thiết thực và trở thành nội dung giáo dục văn hóa khồng thể thiếu
trong quá trình giáo dục, đào tạo con người mới toàn diện. Sự tất yếu của giáo
dục pháp luật trong nhà trường đối với việc xây dựng và phát triển nhân cách
học sinh, sinh viên đã tùng bước đưực khẳng định.
Trường Cao đẳng Sư phạm là nơi đào tạo nên những người được nhà nước
và nhân dân giao cho trọng trách tổ chức và hướng dẫn quá trình hình thành
nhân cách của học sinh. Giáo dục pháp luật ở trường Cao đẳng Sư phạm có ý
nghĩa to lớn trong việc giáo dục - đào tạo để hình thành những thế hệ công dân
- sinh viên - giáo viên có tri thức, năng lực, tự chủ, sáng tạo, sống có chuẩn
mực, đáp ứng các yêu cầu của xã hội văn minh.
Cùng với sự phát triển mọi mặt đời sống xã hội, những năm qua hoạt động
giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm nói chung, giáo dục pháp
luật trong trường Cao đắng Sư phạm Quảng Bình nói riêng đã đạt được nhiều
thành tích đáng kể. Công tác giảng dạy môn pháp luật, hoạt động giáo dục pháp
luật ngoài giờ được thực hiện nghiêm túc theo sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục Đào tạo mang lại sự khởi sắc trong đời sống pháp luật của sinh viên, góp phần


nàng cao ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Mặc dù vậy,
giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm vẫn còn bộc lộ nhiều khó
khăn, hạn chế trên nhiều mặt: về nội dung chương trình; về giáo trình, tài liệu;
về đội ngũ giảng viên...và đang vấp phải sự lúng túng trong việc lựa chọn hình
thức, phương pháp giáo dục phù hợp cho từng đối tượng học tập. Công tác giáo

dục pháp luật chưa được chú trọng đúng mức nên chưa ngang tầm với yêu cầu
của sự phát triển trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Điều
này đã dẫn đến chất lượng giáo dục pháp luật trong nhà trường chưa cao, tình
trạng vi phạm pháp luật trong sinh viên có chiều hướng gia tăng, trình độ hiểu
biết pháp luật của sinh viên thấp, tháỉ độ thờ ơ, thiếu tôn trọng pháp luật vẫn
còn phổ biến. Trong lúc đó, yêu cầu giáo dục đào tạo trong điều kiện đổi mới
và hội nhập đòi hỏi công tác giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm
phải được tăng cường thường xuyên và ở tầm cao.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu một cách sâu sắc, có hệ thống và toàn diện
công tác giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm là một yêu cầu cấp
thiết nhằm định hướng hoạt động thực tiễn, nâng cao chất lượng, hiệu quả công
tác giáo dục pháp luật trong nhà trường.
Xuất phát từ m ục đích đó tôi chọn vấn đề “Nâng cao chất lượng giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm (thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư
phạm Quảng Bình)” làm đề tài luận văn.
2-

M ục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu .

- Mục đích nghiên cứu :
Nghiên cứu một cách cơ bản những vấn đề lý luận và thực tiễn giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở
đó rút ra những kết luận, đề xuất những biện pháp góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm.
- Nhiệm vụ nghiên cứu :
+ Phân tích khái niệm giáo dục pháp luật, cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý
của công tác giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm.
+ Đánh giá thực trạng giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm
(thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình).
+ Đề xuất m ột số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật

trong trường Cao đẳng Sư phạm.


- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
+ Đối tưựng nghiên cứu: Là hoạt động giáo dục pháp luật trong trường
Cao đắng Sư phạm.
+ Phạm vi nghiên cứu: Đề tài giới hạn việc đánh giá hoạt động giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm, cụ thể là trường Cao đẳng Sư phạm
Q uảng Bình trong những năm gần đây.
3- Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu:
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng về nhà nước và pháp
luật trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế.
Luận văn cũng kế thừa những kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học
liên quan đến giáo dục pháp luật. Đồng thời tác giả sử dụng các phương pháp
nghiên cứu khoa học cụ thể như phân tích, tổng hợp, so sánh, xã hội học...để
giải quyết nhiệm vụ đặt ra của luận văn.
4-Tình hình nghiên cứu đề t à i .
Giáo dục pháp luật đã được nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả nghiên cứu.
Đáng chú ý có các công trình sau:
Luân án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Đình Lộc: “ Ý thức pháp luật và giáo
dục pháp luật ở V iệt N am ”;
Luận án tiến sĩ của tác giả Lê Quý Đinh: “Giáo dục pháp luật cho học sinh
trong nhà trường phổ thông ở nước ta hiện nay”;
Luận án tiến sĩ của tác giả Đinh Xuân Thảo: “Giáo dục pháp luật trong
trường Đại học, Trung học chuyên nghiệp và dạy nghề (không chuyên luật) ở
nước ta hiện nay”;
Luận án tiến sĩ của tác giả Dương Thị Thanh Mai: “Giáo dục pháp luật
qua hoạt động tư pháp ở Việt Nam”;
Luận án tiến sĩ của tác giả Trần Ngọc Đường: “Giáo dục ý thức pháp luật
trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa” ;

Đề tài khoa học cấp Bộ: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục
pháp luật trong công cuộc đổi m ới” và “Giáo dục pháp luật trong các trường
không chuyên về luật” của Viện nghiên cứu khoa học pháp lý thuộc Bộ Tư
pháp...
Tuy nhiên, các công trình trên nghiên cứu giáo dục pháp luật ở một bình


diện chung nhất mà chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách chuyên biệt về
công tác giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm trong giai đoạn
hiện nay.
5- Điểm mói của luận văn.
Đây là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu tương đối toàn diện công
tác giáo dục pháp luật ở trường Cao đẳng Sư phạm (thực tiễn ở trường Cao đẳng
Sư phạm Quảng Bình). Luận văn có các điểm mới sau:
- Luận văn đã chỉ ra các đặc điểm và các yêu cầu của công tác giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm.
- Luận văn đã đánh giá thực trạng giáo dục pháp luật trong trường Cao
đẳng Sư phạm (thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình).
- Luận văn đã đưa ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng
hoạt động giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình nói
riêng, trong các trường Cao đẳng Sư phạm ở nước ta nói chung.
6- Ý nghĩa của luận văn.
- Luận văn góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động
giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm, là cơ sở khoa học và thực
tiễn giúp các trường Cao đẳng Sư phạm trong việc nâng cao chất lượng giáo dục
pháp luật.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo góp phần tích cực trong
việc nâng cao ý thức pháp luật cho học sinh, sinh viên nói chung và sinh viên
trường Cao đẳng Sư phạm nói riêng.
7- Kết cấu của luận văn.

Luận văn gồm: Phần m ở đầu, 3 chương, kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo.
- Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục pháp luật trong
trường Cao đẳng Sư phạm.
- Chương 2: Thực trạng giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng
Sư phạm hiện nay (thực tiễn ở trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình).
- Chương 3: Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm .


CHƯƠNG MỘT

NHỮNG VẤN ĐỂ LÝ LUẬN c ơ BẢN VỂ GIÁO DỤC PHÁP
LUẬT TRONG TRƯỜNG CAO ĐẲNG s ư PHẠM
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỂ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG TRƯỜNG
CAO ĐẲNG S ư PHẠM.

1.1.1. Khái niệm giáo dục pháp luật.
Nghiên cứu khái niệm , bản chất giáo dục pháp luật là m ột trong những nội
dung cơ bản của lý luận giáo dục pháp luật. Đây là vấn đề cơ sở quyết định đến
nội dung của một loạt khái niệm, phạm trù khác của lý luận giáo dục pháp luật
và định hướng các hoạt động thực tiễn của giáo dục pháp luật.
Ớ nước ta, cho đến nay những vấn đề về lý luận của giáo dục pháp luật
vẫn chưa được nghiên cứu m ột cách đầy đủ và hệ thống. Do vậy, trên diễn đàn
khoa học pháp lý (thể hiện trong sách báo và trong thực tiễn) có rất nhiều quan
điểm khác nhau khi đề cập đến khái niệm giáo dục pháp luật. Có quan điểm
cho lằng giáo dục pháp luật là một bộ phận của giáo dục chính trị, tư tưởng và
giáo dục đạo đức. Quan điểm khác lại đồng nhấl giáo dục pháp luật với tuyên
truyền, phổ biến hay giải thích pháp luật. Một nhóm người cực đoan hưn lại cho
rằng không có khái niệm giáo dục pháp luật. Tất cả những quan niệm trên đều

phiến diện, một chiều, chưa thấy hết đặc thù của sự tác động hoặc giá trị xã hội
của pháp luật. Vì thế, các quan niệm đó vô tình hoặc cố ý hạ thấp vai trò và giá
trị xã hội của giáo dục pháp luật.
Để tiếp cận với khái niệm giáo dục pháp luật, trước hết các nhà khoa học
xuất phát từ khái niệm giáo dục. Theo quan niệm của khoa học sư phạm giáo
dục là “ hoại động nhằm tác động m ột cách có hệ thống đến sự phát triển tinh
thần và thể chất của m ột đối tượng nào đó làm cho đối tượng ấy dần dần có
được những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra” [37,tr379] . Theo quan
niệm này giáo dục được hiểu dưới hai góc độ:
- Theo nghĩa rộng, giáo dục là quá trình ảnh hưởng của những điều kiện
khách quan (chế độ xã hội, trình độ phát triển kinh tế...) và những nhân tố chủ
quan (tác động tự giác định hướng của nhân tố con người).
- Theo nghĩa hẹp, giáo dục là quá trình tác động định hướng của nhân tố
chủ quan lên khách thể giáo dục.


Xuất phát từ khái niệm giáo dục chúng ta thấy giáo dục pháp luật là hình
thức giáo dục cụ thể, là “cái riêng, cái đặc thù” trong mối quan hệ với giáo dục
nói chung. Giáo dục pháp luật với tư cách một bộ phận trong hệ thống giáo dục,
vừa mang những nét của quá trình giáo dục, sử dụng các hình thức và phương
pháp của quá trình giáo dục nói chung vừa có những nét đặc thù. Những nét
riêng có được thể hiện trước hết ở mục đích của nó là hình thành tri thức (mục
đích nhận thức), hình thành tình cảm, lòng tin đối với pháp luật (mục đích cảm
xúc) và xây dựng thói quen thực hiện hành vi hợp pháp (mục đích hành vi). Thứ
hai, giáo dục pháp luật có nội dung riêng, đó là sự tác động có định hướng với
nội dung cơ bản là chuyển tải tri thức của nhân loại nói chung, của Nhà nước
nói riêng về hai hiện tượng nhà nước và pháp luật trong đó pháp luật thực định
của nhà nước là bộ phận quan trọng nhất. Thứ ba, giáo dục pháp luật có chủ
thể, khách thể, đối lượng hình thức và phương pháp giáo dục với nhiều đặc
điểm mang tính khác biệt. Trong đó, điều đặc biệt quan trọng so với các dạng

giáo dục khác là con người với hành vi hợp pháp đóng vai trò nhân tố hàng đầu
trong quá trình tác động qua lại giữa chủ thể giáo dục và đối tượng giáo dục
pháp luật.
Qua sự phân tích trên có thể hiểu giáo dục pháp luật là sự tác động một
cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người
nhằm trang bị cho mỗi người một trình độ kiến thức pháp lý nhất định để từ đó
có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của
pháp luật. Giáo dục pháp luật là nhân tố chủ quan của quá trình hình thành ý
thức pháp luật ở cá nhân con người và đóng vai trò chủ đạo trong quá trình đó.
Tóm lại, giáo dục pháp luật với ý nghĩa m ột dạng giáo dục đặc thù có vị trí
độc lập tương đối, được hiểu là hoạt động cung cấp tri thức pháp luật, bồi
dưỡng tình cảm, thái độ đúng đắn đối với pháp luật một cách có định hướng, có
tổ chức, có chủ định của các chủ thể nhằm mục tiêu chung là tác động tích cực
tới việc hình thành các tri thức pháp luật, cảm xúc và lòng tin vào pháp luật,
làm cơ sở cho hành vi và lối sống theo pháp luật của mọi công dân.
Trong công cuộc đổi mới và phát triển toàn diện đất nước, trong quá trình
xây dựng nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa, thiết lập một xã hội “công
bằng, dân chủ, văn m inh”, giáo dục pháp luật trở thành nhiệm vụ trọng tâm.
Trong lời bế mạc kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa XI, chủ tịch Quốc hội Nguyễn


Văn An đã nhấn mạnh: “Việc ban hành được nhiều đạo luật là rất quan trọng,
nhưng quan trọng hơn là phải làm cho pháp luật phát huy tác dụng tích cực
trong cuộc sống. Đ ể làm được điều này các cơ quan hữu quan cần khẩn trương
ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành, làm tốt việc triển khai thực hiện,
tăng cường công tác tuyên truyền, p h ổ biến, giáo dục pháp lu ậ t; kịp thời xử lý
nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật” [39, tr.664].
Pháp luật là công cụ hữu hiệu để Nhà nước quản lý xã hội và là phương
tiện để công dân bảo vệ quyền và thực hiện nghĩa vụ của mình, pháp luật là
nhân tố không thể thiếu trong đời sống xã hội hiện nay, đặc biệt trong công

cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Tuy nhiên, nếu chỉ có sự tồn tại của pháp luật thôi thì chưa đủ, điều ý nghĩa hơn
là tất cả các cơ quan nhà nước, các tổ chức, đoàn thể xã hội và mọi công dân
đều biết và sử dụng pháp luật một cách hiệu quả. Đây chính là vai trò, tác dụng
của công tác giáo dục pháp luật.
Đối với nhà nước, giáo dục pháp luật có tác động quan trọng và trực tiếp
trong việc trang bị kiến thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm, ý thức trách nhiệm
và khả năng điều chỉnh các hành vi quản lý đúng đắn cho đội ngũ cán bộ, công
chức nhà nước. Giáo dục pháp luật còn góp phần tạo ra những điều kiện thuận
lợi cho việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý, thúc đẩy việc nâng cao ý
thức pháp luật trong xã hội, xây dựng, củng cố các quan hệ xã hội dựa trên cơ
sở pháp luật. Hiện nay ở nước ta, công cuộc cải cách hành chính đang được
thực hiện trên ba mặt, đó là cải cách thế chế hành chính, thủ tục hành chính và
xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, vững mạnh, có tri thức pháp
luật, mẫu mực trong hành vi, nếp sống. Để thực hiện tốt mục đích này phải
thường xuyên giáo dục pháp luật, xây dựng ý thức sống và làm việc theo pháp
luật trong đội ngũ cán bộ, công chức.
Đối với người dân, để giúp họ thực hiện các quyền tự do dân chủ cũng như
gánh vác nghĩa vụ của mình, giáo dục pháp luật cung cấp cho họ hệ thống tri
thức, sự hiểu biết về pháp luật, xây dựng thái độ, tình cảm, cảm xúc đúng đắn
đối với pháp luật và giáo dục cho họ năng lực sử dụng pháp luật phục vụ cuộc
sống. Thông qua hoạt động giáo dục pháp luật các qui tắc xử sự, các chuẩn mực
pháp luật từ những qui định trên giấy đã bước vào đời sống xã hội sinh động và
được thể hiện qua nhận thức và hành vi thực tế của công dân. Giáo dục pháp


luật được xem như là kênh dẫn pháp luật đến với đời sống xã hội - tạo môi
trường sống cho pháp luật, là cơ sở hình thành niềm tin pháp luật, hình thành
cảm xúc pháp luật và hành vi phù hợp pháp luật - các yếu tố cơ bản của quá
trình hình thành ý thức pháp luật của mỗi cá nhân công dân. Nước ta xây dựng

Chú nghĩa xã hội từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu chưa qua giai đoạn
phát triển tư bản chủ nghĩa, dân ta chưa có ý thức, tác phong công nghiệp trong
lao động, trong cuộc sống, chưa hình thành thói quen tuân thủ các quy định,
các chuẩn mực xã hội trong đó pháp luật, một trong những chuẩn mực cơ bản
của hành vi con người. Vì thế, trang bị kiến thức pháp luật cho nhân dân là việc
làm rất quan trọng và cần thiết. Bằng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau,
giáo dục pháp luật tác động đến ý thức của các thành viên trong xã hội, giúp họ
nhận thấy những giá trị cao đẹp và những lợi ích to lớn mà pháp luật mang lại
cho mỗi người. Điều này đúng như tiến sĩ khoa học Đào Trí ú c đã khắng định:
“Sự hiểu biết pháp luật của nhân dân là yếu tố đầu tiên để hình thành ý thức
pháp luật. Pháp luật phải trải qua nhiều hình thức khác nhau mới đến được
người dân và trở thành sự hiểu biết về pháp luật, tri thức pháp luật”
[21, tr.30-31].
Sự kết hợp thống nhất giữa tri thức, tình cảm và hành vi của một người đối
với pháp luật cũng là một giá trị mà giáo dục pháp luật mang lại. Điểu đó có
nghĩa giáo dục pháp luật đóng vai trò to lớn trong việc hình thành ý thức pháp
luật, nâng cao trình độ văn hóa pháp lỷ cho các chủ thể pháp luật trong xã hội.
Văn hóa pháp lý là một bộ phận cấu thành của nền văn hóa nói chung, nó thể
hiện trình độ ý thức pháp luật của một xã hội, chất lượng hệ thống pháp luật
hiện hành và đặc biệt là tính ổn định của trật tự pháp luật trong nước. Người có
văn hóa pháp lý nghĩa là người có trình độ kiến thức pháp luật, có thái độ tôn
trọng đối với pháp luật, xử sự phù hợp pháp luật, có sự đánh giá và phản ứng
đúng đắn đối với các hành vi vi phạm pháp luật của các chủ thể khác. Văn hóa
pháp lý là sự thống nhất của trình độ hiểu biết pháp luật, đánh giá và xử sự phù
hợp với các chuẩn mực pháp luật. Văn hóa pháp lý chỉ có thể hình thành và
phát triển trên cơ sở giáo dục pháp luật.
Để đạt được mục đích giáo dục mà trước hết, trang bị tri thức pháp luật
cho công dân cần phải sử dụng tổng hợp nhiều hình thức giáo dục, trong đó
giáo dục pháp luật trong trường là hình thức giáo dục quan trọng. Theo “Sổ tay



hướng dẫn nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật” thuộc Dự án VIE/98/001 về
“Tăng cường năng lực pháp luật tại Việt Nam - giai đoạn II” các hình thức giáo
dục pháp luật bao gồm:
+ Giáo dục pháp luật trực tiếp (tuyên truyền miệng);
+ Giáo dục pháp luật qua phương tiện thông tin đại chúng;
+ Biên soạn và phát hành các tài liệu giáo dục pháp luật;
+ Giáo dục pháp luật trong nhà trường;
+ Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật;
+ Giáo dục pháp luật qua sinh hoạt Câu lạc bộ;
+ Xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật;
+ Giáo dục pháp luật thông qua hoạt động tư vấn pháp luật và trợ giúp
pháp lý;
+ Giáo dục pháp luật thông qua hoạt động xét xử ở tòa án và hoạt động
hòa giải ở cơ sở;
+ Giáo dục pháp luật thông qua hoạt động văn hóa, văn nghệ;
Trong tất cả các hình thức giáo dục pháp luật trên giáo dục pháp luật
trong nhà trường, nhất là giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm là
hình thức giáo dục quan trọng và có ý nghĩa chiến lược trong giáo dục pháp
luật ở nước ta.
Giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm là hình thức giáo dục
đặc thù của loại hình giáo dục pháp luật trong nhà trường. Đó là tổ chức hoạt
động giáo dục giữa người giảng viên và sinh viên sư phạm, trong đó giảng viên
thực hiện m ột cách có mục đích, có hệ thống việc cung cấp cho sinh viên
những kiến thức pháp luật, nhằm hình thành tri thức pháp luật, ý thức trách
nhiệm, tình cảm pháp luật đúng đắn làm cơ sở cho hành vi xử sự phù hợp với
qui định pháp luật, góp phần đào tạo nên đội ngũ giáo viên Mầm non, Tiểu học,
đặc biệt là đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở toàn diện.
1.1.2


Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc giáo dục pháp luật trong

trường Cao đẳng Sư phạm.
Cách đây 45 năm khi nói về ý nghĩa của việc ban hành Luật hôn nhân và
gia đình (năm 1959), Chủ tịch Hồ Chí M inh đã nói: “Công bố đạo luật này chưa
phải đã là mọi việc đều xong, mà còn phải tuyên truyền, giáo dục lâu dài mới
thực hiện được tốt” . [8, tr.524]


Chúng ta đều biết rằng bất kỳ quốc gia nào m uốn ổn định và phát triển thì
phải có kỷ cưưng, trật tự, vì vậy, không chỉ ban hành thật nhiều các quy định
pháp luật mà còn phải làm sao để pháp luật phát huy được hiệu lực trong cuộc
sống. Việc giáo dục pháp luật đối với công dân có ý nghĩa vô cùng quan trọng,
đặc biệt là khi chúng ta xây dựng nhà nước pháp quyền, đề cao vị trí, vai trò
của pháp luật trong cuộc sống. Mối quan hệ giữa hệ thống pháp luật và con
người là m ột quan hệ phức tạp, quan hệ đó biểu hiện chủ yếu qua hai mặt: hoặc
là công dân tuân thủ nghiêm túc các chế định của pháp luật, hoặc gạt bỏ sang
một bên và hành động theo “đạo lý” riêng của họ. Có thể nói khi hành động
con người phụ thuộc vào các yếu tố chi' dẫn hành vi như: sự hiểu biết (sự hiểu
biết càng rộng và càng sâu sắc thì con người hành động càng đúng); xúc cảm,
tình cảm, trạng thái. Yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đối với hành vi con người là
“tri thức pháp luật”, tri thức đó sẽ giúp con người phân biệt được những điều
cấm và những điều cho phép. Con người với đặc điểm sinh học của mình luôn
có khuynh hướng phát triển, tuy nhiên để trở thành m ột chủ thể có năng lực, có
phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị thì phải thông qua quá trình giáo dục và
tự giáo dục. Chính vì vậy, muốn trang bị tri thức pháp luật cho mọi chủ thể để
xây dựng niềm tin, tình cảm pháp luật và thúc đẩy hành vi pháp luật, giáo dục
pháp luật trở thành hoạt động cơ bản. Thông qua giáo dục pháp luật chủ thể sẽ
nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật, nhận thức được tầm quan trọng của pháp
luật đối với đời sống từ đó hình thành thói quen xử sự theo pháp luật. Hơn nữa,

để phát huy dân chủ vấn đề nâng cao ý thức pháp luật, xây dựng nền văn hóa
pháp lý là biện pháp quan trọng. Nền dân chủ chỉ được đảm bảo đầy đủ khi
pháp luật được thực hiện nghiêm minh, chính xác, triệt để.
Nhận thức rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của giáo dục pháp luật trong
việc đưa pháp luật đến với các tầng lớp nhân dân, hiện thực hóa các quy định
pháp luật trong cuộc sống, song song với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống
pháp luật, Đảng, Nhà nước ta thường xuyên quan tâm đến công tác giáo dục
pháp luật. Có thể thấy rõ điều đó qua các văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ V đến lần thứ IX .
Đặc biệt, để nhằm đẩy mạnh hơn nữa công tác phổ biến giáo dục pháp
luật, góp phần nâng cao hiệu quả của pháp luật trong thực tế, ngày 09/12/2003,
Ban bí thư Trung ương Đảng đã ra chỉ thị 32 về tăng cường sự lãnh đạo của


Đ ảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nâng cao ý thức chấp hành
pháp luật của cán bộ nhân dân. Chỉ thị nêu rõ: “Trước yêu cầu đấy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng N hà nước pháp quyền x ã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, công tác p h ổ biến giáo dục
pháp luật cần được tăng cường thường xuyên, liên tục và ở tầm cao hơn, nhầm
làm cho cán bộ và nhân dân hiểu biết và chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật,
thông qua đó mà kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật [ 6, tr.l].
Giáo dục và đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức,
tri thức trung thành với lý tưởng độc lập - dân tộc và Chủ nghĩa xã hội, hình
thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu
cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đó là m ục tiêu của giáo dục, đào tạo. Để thực
hiện được mục tiêu này giáo dục pháp luật trong nhà trường nhất là trong
trường Cao đẳng Sư phạm đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Ngay từ những năm
80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường,
khẳng định đó như là một hình thức, biện pháp cơ bản, chiến lược và hữu hiệu
để xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho các thế hệ học sinh, sinh viên.

Nghị quyết số 14/TƯ ngày 11/01/1979 về cải cách giáo dục; Nghị quyết Đại
hội Đảng lần thứ V, VI, VII, VIII, IX đều nhấn mạnh đưa việc dạy pháp luật
vào hệ thống các trường của Đảng, của Nhà nước, của toàn thể nhân dân...
Trên cơ sở các đường lối chủ trương của Đảng về giáo dục pháp luật, nhà
nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật thể chế hóa công tác giáo dục
pháp luật nói chung và công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường Cao đẳng
Sư phạm nói riêng. Từ sau Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản
Việt Nam ngày 14-16/9/1980 việc dạy và học pháp luật đã từng bước được triển
khai trong hệ thống các trường Cao đẳng, Đại học, Trung học chuyên nghiệp và
dạy nghề và hệ thống các trường phổ thông. Tiếp đó là các chỉ thị số 315/CTHĐBT ngày 07/12/1982 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về việc đẩy mạnh
công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, chỉ thị 300/CT-HĐBT ngày
22/02/1987 của Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng về một số công tác trước mắt
nhằm tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật. Khi Hiến pháp 1992, Hiến
pháp của thời kỳ đổi mới được ban hành, m ột lần nữa vấn đề giáo dục pháp luật
lại được nhấn mạnh “Nhà nước tạo điều kiện để công dân phát triển toàn diện,
giáo dục ý thức công dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” [Điều


31 ]. Và với việc ban hành chỉ thị 274/CT-TTg ngày 25/4/1992 về việc thực hiện
Hiến pháp 1992 đã một lần nữa khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước
ta đối với sự nghiệp giáo dục pháp luật trong nhà trường. Căn cứ vào yêu cầu
đổ, ngày 12/9/1995 Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo đã ra Quyết định 3244 về
việc ban hành tạm thời Bộ chương trình giáo dục Đại học đại cương dùng cho
các trường Đại học và Cao đẳng. Theo quy định tại Quyết định 3244, từ năm
học 1995-1996 hai phân môn pháp luật Việt Nam đại cương và Pháp luật đại
cương được đưa vào giảng dạy tại các trường Đại học và Cao đẳng Sư phạm.
Đổng thời Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng đã ban hành chương trình đào
tạo giáo viên Trung học cơ sở trình độ Cao đẳng Sư phạm chuyên ngành Giáo
dục công dân theo quyết định số 3086 (ngày 27/7/1996 ) và Quyết định số
3637 (ngày 30/8/1996) gồm có hai phân môn: Pháp luật đại cương và Pháp luật

học thực hành áp dụng từ năm học 1996-1997.
Trong điều kiện đổi mới và hội nhập, những năm gần đây nhiệm vụ giáo
dục pháp luật ngày càng được chú trọng. Nhằm kịp thời đáp ứng những yêu cầu
thực tiễn đặt ra, ngày 07/01/1998, Thủ tướng chính phủ đã ban hành Chỉ thị số
02 về tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và Quyết định số 03 về
việc ban hành k ế hoạch triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật từ năm
1998 đến năm 2002 và thành lập Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp
luật . Chỉ thị 02 đã ghi rõ: "Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì phối hợp với Bộ Tư
pháp đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật trong các trường học. Sớm nghiên
cứu, hoàn thiện nội dung, chương trình giáo dục pháp luật với tỉ lệ học trình
hợp lý, biên soạn sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu môn học pháp luật cho
học sinh, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân..."[ 14, tr.2]. Không chỉ
dừng lại ở đó, ngày 17/1/2003, với việc ban hành Quyết định 13, Thủ tướng
Chính phủ đã phê duyệt chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật từ năm 2003
đến năm 2007 trong đó nhấn mạnh giáo dục pháp luật như là một hình thức
giáo dục đặc biệt có hiệu quả nhằm đưa pháp luật vào đời sống xã hội.
Nhằm mục đích cụ thể hóa các văn bản pháp luật về giáo dục pháp luật,
tăng cường m ạnh mẽ công tác giáo dục pháp luật ở địa phương, ngày 09/7/1998
ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình đã ra Quyết định số 42 về việc ban hành kế
hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm 1998 và những năm tiếp theo
và Chỉ thị số 28/1998/CT-UB ngày 3/8/1998 về công tác phổ biến, giáo dục


pháp luật. Đồng thời ngày 5/3/2003 UBND tỉnh Quảng Bình tiếp tục ban hành
Q uyết định số 07 về việc triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật từ
năm 2003 đến năm 2007, trong đó xác định giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật
cho học sinh, sinh viên sư phạm là nhiệm vụ mang tính chiến lược. Đây là cơ sở
pháp lý quan trọng cho việc triển khai và đẩy m ạnh hoạt động giáo dục pháp
1uật trong trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình.
1.2


S ự CẦN THIẾT, MỤC ĐÍCH, Ý NGHĨA VÀ YÊU CẦU CỦA VIỆC

GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG TRƯỜNG CAO ĐANG

1.2.1

sư ph ạ m

.

Sự cần thiết giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng

Sư phạm.
Giáo dục pháp luật cho sinh viên xuất phát từ quá trình xây dựng nhà
nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt N am của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân.
Nghị quyết Hội nghị Đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII của
Đảng cộng sản Việt Nam đã trở ihành m ốc quan trọng khi đưa ra chủ trương
“Xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân” và coi đây là một
trong tám nhiệm vụ chủ yếu trong giai đoạn cách m ạng mới. Nghị quyết Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng tiếp tục khẳng định chủ trương
xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam. Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX, chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền V iệt Nam m ột lần nữa lại
được khẳng định: “Nhà nước là công cụ chủ yểu đ ể thực hiện quyền làm chủ
của nhân dân, là nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Quyền lực
nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà
nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Nhà nước
quản lý x ã hội bằng pháp luật" [4, tr. 131-132]. Chủ trương xây dựng nhà nước
pháp quyền V iệt Nam xã hội chủ nghĩa đặt ra yêu cầu cấp bách là phải từng

bước đưa xã hội vào kỷ cương, trật tự, mọi công dân sống và làm việc theo Hiến
pháp và pháp luật. Nhà nước pháp quyền là phương thức tổ chức quyền lực nhà
nước với cơ chế khoa học về phân công quyền lực nhà nước, đề cao vai trò pháp
luật trong đời sống, đảm bảo tính tối cao của luật và sự phục tùng pháp luật,
thừa nhận và bảo đảm quyền tự do của công dân, xây dựng và phát triển xã hội
dân- chú.
Để xây dựng thành công nhà nước pháp quyền V iệt Nam xã hội chủ


nghĩa, trước hết phải có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, đồng thời mỗi công
dân phải am hiểu và triệt để thực thi pháp luật. Tuy nhiên ý thức và hành vi hợp
pháp của công dân không phải tự nhiên mà có mà phải thông qua một quá trình
giáo dục thường xuyên, lâu dài nhằm cung cấp tri thức pháp luật, xây dựng tình
cảm pháp luật và thói quen xử sự theo pháp luật cho mọi người và giúp cho mọi
người hiểu pháp luật, có ý thức pháp luật tốt. Đó chính là hoạt động tổ chức
giáo dục pháp luật. Giáo dục pháp luật là hoạt động có tác dụng tích cực trong
việc định hướng phát triển nhân cách của các thành viên, tạo điều kiện tối đa
nhằm sử dụng phương tiện pháp luật phục vụ đời sống xã hội, thiết lập trật tự,
kỷ cương trong bộ máy nhà nước và trong xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia, trật
tự an toàn xã hội giữ vững định hướng Xã hội chủ nghĩa đồng thời chủ động hội
nhập quốc tế, xây dựng môi trường sống và làm việc theo các chuẩn mực pháp
luật, đcm lại cuộc sống hạnh phúc, yên bình cho cá nhân, cộng đồng và xã hội.
Giáo dục pháp luật cho sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm là việc làm
cần thiết và cấp bách. Ngay từ khi còn trên ghế giảng đường cao đẳng các em
phải được giáo dục ý thức coi trọng pháp luật, tự nguyện tuân thủ, chấp hành
pháp luật, có tinh thần bảo vệ pháp luật, biết sống và làm việc theo pháp luật.
Từng bước xây dựng và hình thành ở các em một cách vững chắc những hành vi
ứng xử theơ quy định pháp luật, phù hợp yêu cầu pháp luật, đồng thời giáo dục,
uốn nắn, khắc phục những sai lệch với những chuẩn mực pháp luật đã xác định.
Đó là cơ sở nền tảng để đào tạo nên những đội ngũ giáo viên toàn diện, góp

phần quan trọng trong việc giáo dục ý thức công dân, ý thức làm chủ cho những
thế hệ học sinh- những chủ nhân mai sau của nhà nước pháp quyền Xã hội chủ
nghĩa Việt Nam. Thế hệ sinh viên Cao đẳng Sư phạm hôm nay là lực lượng
nòng cốt của nền giáo dục trong thế kỷ mới. Để các em có được đầy đủ ý thức
và trách nhiệm của nhà giáo dục, có thể thực hiện tích cực các nghĩa vụ, các
nhiệm vụ, các quyền hợp pháp của mình thì giáo dục pháp luật trong nhà
trường là biện pháp thiết thực. Giáo dục pháp luật cho sinh viên sư phạm một
mặt hiện thực hóa pháp luật trong cuộc sống, mặt khác là sự đầu tư cho tương
lai, vừa giáo dục pháp luật cho chính bản thân sinh viên vừa giáo dục cho
những người sẽ làm nhiệm vụ giáo dục pháp luật cho những thế hệ học sinh
Mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở. Giáo dục pháp luật trong trường Cao
đẳng Sư phạm chính là sự phản ánh nhu cầu, lợi ích và nguyện vọng của các


ihành viên trong xã hội, là những mục tiêu, phương hướng phấn đấu và là cơ sở
để củng cố, nâng cao ý thức chính trị, ý thức pháp luật của toàn xã hội, góp
phần xây dựng nền tảng nhà nước pháp quyền Việt nam Xã hội chủ nghĩa.
Giáo dục pháp luật cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm xuất phát từ mục tiêu
giáo dục - đào tạo con người mới Xã hội chủ nghĩa.
Các Mác đã từng khẳng định “con người vốn là sản phẩm của những hoàn
cảnh và giáo dục. Và do đó con người đã biến đổi là sản phẩm của những hoàn
cảnh khác và của m ột nền giáo dục đã thay đổi” [5, tr. 30].
Một trong những m ục tiêu cơ bản của giáo dục được Hội nghị lần thứ hai
Ban chấp hành TW Đảng khóa VIII khẳng định là “Xây dựng những con người
mới, những th ế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa x ã
hội, có đạo đức trong sáng, cố ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa
dân tộc..." [3, tr.16]. Để thực hiện mục tiêu đó, nhiệm vụ đặt ra cho công tác
giáo dục là thực hiện giáo dục toàn diện đức dục, trí dục, thể dục, mỹ dục ở tất
cả các bậc học, coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng nhân cách, khả nâng tư

duy sáng tạo và năng lực thực hành. Mục tiêu này về mặt pháp lý đã được Điều
2 Luật Giáo dục ghi nhận: “Đào tạo con người V iệt nam phát triển toàn diện,
có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ, nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc và Chủ nghĩa x ã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách,
phẩm chất năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ
T ổ q u ố c ”.
Như vậy, yêu cầu đặt ra đối với công tác giáo dục là hình thành và bồi
dưỡng những thế hệ công dân có nhân cách, phẩm chất, năng lực. Đó là một
quá trình tác động lâu dài, phức tạp và thông qua cơ chế phối hợp điều chỉnh
của những yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó giáo dục pháp luật là nhân
tố quan trọng. G iáo dục pháp luật thực chất là giáo dục về những giá trị cao
đẹp, giáo dục cách xử sự vì lợi ích chung của cộng đồng xã hội và lợi ích mỗi
người trong cái chung đó. M ục đích cuối cùng của giáo dục pháp luật chính là
mài sáng cái tâm, gọt giũa cái đức, củng cố những phẩm chất tốt đẹp của con
người Việt Nam, góp phần tạo nên những con người nhân văn, con người xã hội
luôn khát khao vươn tới sự hoàn thiện. Cùng với giáo dục đạo đức, giáo dục
pháp luật xây dựng nền m óng cho sự nghiệp giáo dục của đất nước.


Trong thời đại ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của khoa học và công
nghệ, của nền kinh tế tri thức, hơn lúc nào hết chúng ta nhận thấy giá trị lớn lao
và ý nghĩa quyết định của nhân tố con người. Thực tế đó đã đặt ra cho chúng ta
sự cần thiết phải nhận thức đúng vai trồ, vị trí của công tác giáo dục pháp luật,
trước hết là giáo dục thế hệ trẻ, những “kỹ sư tâm hồn” trong chiến lược phát
triển toàn diện con người. Pháp luật là biểu hiện của văn minh, của phát triển.
Tôn trọng pháp luật là văn minh, văn hóa, là tôn trọng con người, tự tạo ra cái
đẹp, cái tốt trong cuộc sống. Việc thực hiện pháp luật luôn m ang tính nhân văn.
Sinh viên nói chung và sinh viên Cao đẳng Sư phạm nói riêng cần được giáo
dục sâu sắc tính nhân văn chứa đựng trong việc tuân thủ pháp luật, giáo dục về
ý nghĩa to lớn của pháp luật đối với cuộc sống con người khi nó được tôn trọng

và thực thi. Mục tiêu “vì con người và phát huy nhân tố con người” đặt ra nhu
cầu trong giáo dục nhân cách văn hóa hôm nay và ngày mai chứa đựng nội
dung giáo dục pháp luật.
Giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm xuất phát từ nhu cầu
hiểu biết pháp luật của sinh viên.
Luôn vươn tới sự hoàn thiện, đó chính là đặc điểm của con người, nhất là
thế hệ trẻ trong xã hội hiện đại. Các em không chỉ muốn giỏi về năng lực
chuyên môn mà còn muốn am hiểu sâu rộng về lĩnh vực pháp luật. Xã hội ngày
càng phát triển, nhu cầu hiểu biết pháp luật và sử dụng pháp luật trong các hoạt
động sản xuất kinh doanh, trong lao động, trong học tập và trong việc bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của m ỗi công dân ngày càng lớn. Điều này khởi nguồn
chính từ vai trò và giá trị xã hội của pháp luật. Pháp luật đã bắt đầu đi vào từng
ngõ ngách của đời sống xã hội và làm xuất hiện nhu cầu được thông tin, được
giáo dục về pháp luật. Do đó, ngoài việc trang bị các kiến thức văn hóa, khoa
học, công nghệ, việc đưa giáo dục pháp luật vào trường học nhầm trang bị tri
thức pháp luật, giáo dục ý thức tự giác tuân thủ pháp luật cho sinh viên, đặc biệt
là sinh viên sư phạm là điều đúng đắn, đáp ứng yêu cầu khách quan của xã hội.
Trường Cao đẳng Sư phạm là trung tâm giáo dục và đào tạo đội ngũ giáo
viên Mầm non (Cao đẳng Sư phạm mầm non), Tiểu học (Cao đẳng Sư phạm
tiểu học), Trung học cơ sở cho các địa phương, có nhiệm vụ xây dựng cho thế
hệ trẻ nhân cách công dân, nhân cách người giáo viên tương lai, trong đó hình
thành lối sống và thói quen xử sự theo các chuẩn mực xã hội mà chủ yếu là các


chuẩn mực pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm. Do vậy, hiểu biết pháp luât là bộ
phận không thể thiếu của học vấn Cao đẳng, Đại học sư phạm, là nhân tố góp
phần thực hiện nhiệm vụ “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài” của sự nghiệp giáo dục, đào tạo.
Hơn nữa, với đặc thù đào tạo nên những giáo viên tương lai, những người
có tri thức, có phẩm chất, m ẫu mực trong công việc và hành vi, là tấm gương

sáng cho học sinh noi theo, trường Cao đẳng Sư phạm phải trang bị cho sinh
viên của mình những kiến thức về những chuẩn mực hành vi mà nhà nước và xã
hội yêu cầu, xây dựng niềm tin và thói quen xử sự theo pháp luật. Điều này
muốn thực hiện được phải thông qua hoạt động giáo dục pháp luật trong nhà
trường. Đặc biệt, đối với những sinh viên các lớp Giáo dục công dân pháp luật
là kiến thức chuyên ngành nên giáo dục pháp luật trở thành nội dung chủ yếu
của chương trình đào tạo.
Tuy nhiên, trong những nãm gần đây, tình trạng xuống cấp về đạo đức, vi
phạm pháp luật, phá vỡ kỷ cương, coi thường phép nước của học sinh, sinh viên
nói chung, của sinh viên Cao đẳng Sư phạm nói riêng đã và đang làm cho nhà
trường và xã hội quan tâm lo lắng. Hiện tượng học sinh, sinh viên sư phạm vi
phạm pháp luật đã ảnh hưởng không chỉ về an ninh, trật tự an toàn xã hội mà
ảnh hưởng tiôu cực đến nền văn hóa, truyền thống đạo đức dân lộc và hạnh
phúc của nhiều gia đình. Thực trạng này đã dẫn đến hiện tượng đáng lo ngại mà
Nghị quyết hai TW Đảng khóa VIII đã chỉ ra, đó là “M ột bộ phận học sinh,
sinh viên có tình trạng suy thoái đạo đức, m ờ nhạt lý tưởng, theo lối sống thực
dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp”...[ 3, tr.13]. Một trong những
nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên là trình độ hiểu biết pháp luật của
sinh viên Cao đẳng Sư phạm còn quá thấp, các em thiếu ý thức pháp luật
nghiêm trọng. Cùng với sự phát triển của xã hội, sinh viên ngày càng có nhu
cầu tìm hiểu pháp luật và đặt mình trong mối quan hệ với pháp luật song công
tác giáo dục pháp luật chưa đáp ứng đầy đủ, chưa quan tâm đúng mức tới nội
dung giáo dục pháp luật, giáo dục chính trị, tư tưởng cho sinh viên.
Điều này chứng tỏ rằng giáo dục pháp luật là nội dung không thể thiếu
được trong chương trình giáo dục, đào tạo đội ngũ giáo viên Mầm non, Tiểu
học, Trung học cơ sở.


1.2.2


M ục đích, ý nghĩa của giáo dục pháp luật trong trường Cao

đẳng Sư phạm.
Mục đích của giáo dục pháp luật là yếu tố cơ bản, phản ánh đặc thù của
giáo dục pháp luật, là tiêu chí đầu tiên quan trọng nhất để phân biệt giáo dục
pháp luật với các dạng giáo dục khác. Việc xác định đúng mục đích giáo dục
pháp luật giúp cho hoạt động giáo dục pháp luật có hiệu quả cao. Trong điều
kiện xã hội nước ta hiện nay, mục đích giáo dục pháp luật được xác định cơ bản
như sau:
Thứ nhất: hình thành, làm sâu sắc và từng bước mở rộng hệ thống tri thức
pháp luật cho công dân (mục đích nhạn thức);
Mục đích nhận thức được hình thành theo các cấp độ: Hình thành tri thức
pháp luật, đây là nền móng cơ bản để xây dựng tình cảm pháp luật. Trôn cơ sở
tri thức pháp luật đã xây dựng và củng cố hệ thống hiểu biết pháp luật giúp
người được giáo dục am hiểu thấu đáo pháp luật và biết cách đánh giá một cách
đúng đắn các hành vi pháp luật.
Thứ hai: H ình thành lòng tin pháp luật (mục đích cảm xúc);
Mục đích cảm xúc được xây dựng trên cơ sở tình cảm công bằng, tình cảm
trách nhiệm, tình cảm không khoan nhượng đối với hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ ba: H ình thành động cơ và hành vi tích cực (mục đích hành vi);
Mục đích hành vi thường tồn tại dưới nhiều dạng, đó là thói quen tuân
theo các qui phạm pháp luật. Thói quen thực hiện đúng và đầy đủ quyền và
nghĩa vụ pháp lý của công dân. Thói quen sử dụng các qui phạm pháp luật để
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân.
Ba mục đích trên của giáo dục pháp luật có quan hệ m ật thiết với nhau
cùng tồn tại trong m ột thể thống nhất. Trong đó, mục đích cơ bản là nhằm hình
thành ở mỗi thành viên xã hội ý thức pháp luật. Trong giáo dục pháp luật ba
mục đích đó cần được tiến hành song song.
Giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm có vị trí quan trọng
trong các hình thức giáo dục pháp luật nói chung, có ý nghĩa đặc biệt trong việc

giáo dục đào tạo để hình thành những thế hệ công dân - giáo viên đáp ứng các
yêu cầu phát triển của đất nước trong hiện tại và tương lai.
Xuất phát từ nhiệm vụ đào tạo giáo viên cho các trường Mầm non, cấp I,
cấp II mục đích giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm được


thể hiện:
Thứ nhất, giáo dục pháp luật nhằm cung cấp hệ thống tri thức pháp luật
cho sinh viên.
Sự hiểu biết pháp luật là cơ sở để sinh viên thực hiện các hành vi hợp pháp
trong đời sống hàng ngày và hình thành ý thức pháp luật đúng đắn. Mục đích
này nhằm trang bị cho các em những tri thức cơ bản về pháp luật như bản chất
giai cấp của pháp luật, giá trị xã hội của pháp luật, vai trò điều chỉnh của nó và
những am hiểu về các qui định pháp luật hiện hành. Thiếu trí thức pháp luật
nghĩa là thiếu cơ sở để tư duy, để hình thành thế giới quan khoa học và do đó
thiếu phương pháp luận đúng đắn trong hoạt động nhận thức và thực hành.
Thực tế đã chứng minh rằng nếu thiếu hiểu biết pháp luật thì hành vi sẽ thiếu
phương hướng và như vậy các mục đích khác của giáo dục pháp luật khó có thể
đạt được. Đã có một thời gian dài, việc giảng dạy trong trường Cao đẳng Sư
phạm chỉ chú trọng bồi dưỡng, truyền thụ cho sinh viên những kiến thức khoa
học, thể mỹ còn trang bị kiến thức pháp luật, m ột nội dung liên quan đến đời
sống hàng ngày của các cm lại ít được đề cập đến. Đây chính là lỗ hổng lớn
trong mặt bằng tri thức của sinh viên sư phạm. Là những giáo viên tương lai,
hành trang vào đời của các em không thể thiếu được những kiến thức điều
chỉnh hành vi của con người trong xã hội. Hưn nữa, đối với sinh viên các lớp
Giáo dục công dân thì kiến thức pháp luật còn là kiến thức chuyên môn phục vụ
việc giảng dạy sau này, điều đó đòi hỏi các em phải nắm vững những vấn đề về
nhà nước và nội dung pháp luật, xử lý chính xác các tình huống và vận dụng
pháp luật đúng đắn để giải quyết những trường hợp nảy sinh trong thực tiễn
pháp luật. Chính vì vậy, khâu đầu tiên của giáo dục pháp luật tròng trường Cao

đẳng Sư phạm là phải tập trung vào việc cung cấp cho sinh viên những kiến
thức chính xác, có hẹ thống về pháp luật, làm sâu sắc và m ở rộng hệ thống tri
thức pháp luật cho các em.
Thứ hai, giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm nhằm hình
thành tình cảm và niềm tin đối với pháp luật. Sự hình thành niềm tin vào pháp
luật có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi vì có tri thức pháp luật mà thiếu tình cảm tôn
trọng pháp luật thì không dự đoán và bảo đảm hành vi hợp pháp. Có thể khẳng
định rằng nếu thiếu lòng tin vào pháp luật thì hành vi của sinh viên sẽ dễ bị lệch
khỏi các chuẩn mực xã hội. Do vậy, tạo niềm tin vững chắc vào pháp luật là cơ


sở hình thành động cơ thúc đẩy hành vi hợp pháp. Nhe-dơ-bai, một nhà luật học
Nga viết: “Con người tin vào tính công bằng của những đòi hỏi của qui phạm
pháp luật thì không cần sự tác động bổ sung nào của nhà nước để thực hiện
những đòi hỏi ấy...Lòng tin vào tính công bằng của pháp luật sẽ hướng dẫn
hành vi hợp pháp của con người” [24, tr. 193]. Xác định đúng yêu cầu này nên
giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm ngoài trang bị kiến thức
pháp luật còn đề cao việc giáo dục tình cảm công bằng, tình cảm trách nhiệm,
tình cảm không khoan nhượng và tình cảm pháp chế cho sinh viên. Trong thực
tế có thể dễ dàng nhận thấy thái độ của các em sinh viên đối với hiện thực
khách quan, tình cảm, cảm xúc không phải bao giờ cũng phù hợp với sự hiểu
biết pháp luật, lời nói không phải bao giờ cũng đi đôi với việc làm. Chính vì
vậy, công tác giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm không chỉ là
giảng dạy m à còn là giáo dục sinh viên. H oạt động này giúp các em biết xác
định các tiêu chuẩn đánh giá tính công bằng của pháp luật, biết đối xử với
người khác và với chính mình bằng các tiêu chuẩn công bằng thể hiện qua việc
thực hiện các chuẩn mực pháp luật, hình thành ý thức về nghĩa vụ pháp lý của
người công dân - sinh viên - giáo viên tương lai và tận tâm hoàn thành những
nghĩa vụ đó trong mối quan hệ với các chủ thể khác. Đồng thời, xây dựng ý
thức tuân thủ pháp luật ở mọi nơi, mọi lúc, biết phê phán, đấu tranh với những

biểu hiện coi thường pháp luật, biết ủng hộ và tham gia tích cực trong việc bảo
vệ pháp luật, biết đem kiến thức pháp luật của m ình giúp đỡ người khác, bênh
vực lẽ phải, có thái độ đúng đắn đối với tri thức pháp luật mới.
Thứ ba, giáo dục pháp luật nhằm hình thành động cơ, hành vi và thói quen
xử sự hợp pháp, tích cực của sinh viên. Đây là m ục đích có ý nghĩa quan trọng
cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn. Makarenko, nhà giáo dục học nổi tiếng của Nga
đã khẳng định: “Giáo dục thói quen là công việc khó khăn hơn cả giáo dục ý
thức” . Hành vi xử sự theo yêu cầu của pháp luật là đích đến, là kết quả cuối
cùng mà giáo dục pháp luật trong trường Cao đẳng Sư phạm nói riêng và giáo
dục pháp luật nói chung mong muốn đạt tới. Do vậy, trong công tác giáo dục
pháp luật ở trường Cao đẳng Sư phạm việc tập dượt và rèn luyện các hành vi
dạo đức, việc hình thành, phát triển và củng cố những thói quen ứng xử theo
pháp luật được đặc biệt chú trọng. Công việc này được tiến hành trước, song
song hoặc sau việc truyền thụ tri thức pháp luật với chức năng chuẩn bị cho