ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BR – VT
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ

GIÁO TRÌNH
MÔ  ĐUN SỬ DỤNG BẢO DƯỠNG DỤNG CỤ, THIẾT BỊ 
NGHỀ CHẾ TẠO THIẾT BỊ CƠ KHÍ
NGHỀ : CHẾ TẠO THIẾT BỊ CƠ KHÍ
TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP +CAO ĐẲNG 
Ban hành kèm theo quyết định số 01/QĐ – CĐN, ngày 04/01/2016 của Hiệu  
trưởng trường Cao đẳng nghề tỉnh Bà Rịa  – Vũng Tàu

Bà Rịa – Vũng Tàu, năm 2016
1


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể 
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và 
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh 
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


LỜI GIỚI THIỆU
Trong những  năm qua, dạy nghề đã có  những  bước tiến vượt bậc cả 
về số lượng và chất lượng, nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân 
lực kỹ thuật trực tiếp đáp  ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của 
khoa  học  công  nghệ  trên  thế  giới,  lĩnh  vực  cơ  khí  chế  tạo  nói chung  và 
ngành CTCK  ở Việt Nam nói riêng đã có những bước phát triển đáng kể.

Chương trình khung   nghề Chế  tạo cơ  khí  đã được xây dựng trên cơ 
sở  phân  tích  nghề,  phần kỹ  thuật nghề được kết  cấu theo  các môđun. Để 
tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc 
biên  soạn  giáo  trình  kỹ  thuật  nghề  theo  theo  các  môđun  đào  tạo  nghề  là 
cấp thiết hiện nay.
Mô đun: Sử dụng,bảo dưỡng thiết bị nghề chế tạo thiết bị cơ khí   là 
mô  đun  đào  tạo nghề  được  biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và 
thực hành. Trong quá trình hực hiện, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài 
liệu cơ khí  trong và ngoài nước, kết hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản 
xuất.
Mặc  dầu  có  rất  nhiều  cố gắng, nhưng  không  tránh  khỏi  những  khiếm 
khuyết,  rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả  để giáo trình 
được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Bà Rịa – Vũng Tàu, ngày 02 tháng 01 năm 2016
         Biên soạn

                                                                               Trần Bình Minh

3


MỤC LỤC
Đề mục ........................................................................................................Trang
I. Lời giới thiệu .....................................................................................................
II. Mục lục .............................................................................................................
III. Nội dung mô đun
Bài 1  Sử dụng, bảo dưỡng máy cắt đột liên hợp...............................................3
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại..........................................................................3

1.1 Cấu tạo...........................................................................................................3
1.2 Công dụng......................................................................................................5
1.3 Phân loại.........................................................................................................6
1.4 Phạm vi ứng dụng..........................................................................................7
1.5 Nguyên lý làm việc.........................................................................................8
2. Thực hành sử dụng .........................................................................................9
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................11
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................12
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................12
Bài 2  Sử dụng, bảo dưỡng máy uốn tôn..........................................................15
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................15
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................15
1.2 Công dụng....................................................................................................16
1.3 Phân loại......................................................................................................17
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................17
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................18
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................19
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................20
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................21
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................22
Bài 3  Sử dụng, bảo dưỡng máy mài.................................................................23
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................23
4


1.1 Cấu tạo.........................................................................................................23
1.2 Công dụng....................................................................................................25
1.3 Phân loại......................................................................................................25
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................25
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................26

2. Thực hành sử dụng .......................................................................................26
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................29
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................29
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................30
Bài 4  Sử dụng, bảo dưỡng máy khoan.............................................................32
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................32
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................32
1.2 Công dụng....................................................................................................33
1.3 Phân loại......................................................................................................35
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................37
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................37
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................38
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................41
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................42
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................42
Bài 5  Sử dụng, bảo dưỡng máy uốn ống.........................................................45
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................45
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................45
1.2 Công dụng....................................................................................................48
1.3 Phân loại......................................................................................................48
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................49
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................50
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................50
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................51
5


4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................52
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................52
Bài 6:  Sử dụng, bảo dưỡng máy cưa...............................................................55

1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................55
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................55
1.2 Công dụng....................................................................................................56
1.3 Phân loại......................................................................................................56
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................58
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................58
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................58
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................59
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................60
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................60
Bài 7:  Sử dụng, bảo dưỡng máy gập...............................................................62
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................62
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................62
1.2 Công dụng....................................................................................................63
1.3 Phân loại......................................................................................................63
1.4 Phạm vi ứng dụng........................................................................................65
1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................65
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................66
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................67
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................67
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................68
Bài 8:  Sử dụng, bảo dưỡng máy ép thủy lực...................................................70
1. Cấu tạo,công dụng,phân loại........................................................................70
1.1 Sơ đồ nguyên lý............................................................................................70
1.2 Cấu tạo.........................................................................................................71
1.3 Công dụng....................................................................................................72
6


1.4 Phân loại......................................................................................................72

1.5 Nguyên lý làm việc.......................................................................................75
2. Thực hành sử dụng .......................................................................................76
3 . Thực hành bảo quản ,sửa chữa....................................................................77
4. Thực hành an toàn lao động..........................................................................78
5. Tóm tắt quá trình thực hiện công việc..........................................................78
Tài liệu tham khảo.............................................................................................81

7


MÔ ĐUN 
SỬ DỤNG  DỤNG CỤ ,THIẾT BỊ NGHỀ CHẾ TẠO THIẾT BỊ CƠ KHÍ 
I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔĐUN: 
Môđun Sử dụng bảo dưỡng  thiết bị ,dụng cụ nghề Chế tạo thiết bị cơ 
khí là môđun bổ trợ trong Danh mục các môđun đào tạo nghề bắt buộc. 
Môđun Sử dụng bảo dưỡng thiết bị dụng cụ  nghề Chế tạo thiết bị cơ 
khí mang tính tích hợp.  
  II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN:                                                                                 
Học xong mô đun này sinh viên có khả năng:
+ Trình bày đựơc công dụng, cấu tạo, nguyên lý hoạt động của các máy 
chế tạo cơ khí.
+ Nhận dạng được các loại dụng cụ ­ thiết bị nghề.
+ Chọn được dụng cụ, thiết bị phù hợp với yêu cầu chế tạo.
+ Sử dụng đúng kỹ thuật và thành thạo các dụng cụ, thiết bị dùng trong  
chế tạo.
+ Bảo dưỡng, sửa chữa được những hư hỏng thông thường các dụng cụ, 
thiết bị nghề.
+ Đảm bảo tốt an toàn lao động và vệ sinh công nghiệp
III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 
1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian:

TT
1
2
3

Hình thức 

Tên Các bài trong mô đun 

Thời gian 

Sử dụng  máy cắt đột liên hợp
Kiểm tra bài 1
Sử dụng  bảo dưỡng  máy  uốn tôn (máy lốc tôn)

9
1
9

Kiểm tra bài 2

1

giảng dạy  
Tích hợp 
Tích hợp 
Tích hợp 
Tích hợp 

Sử dụng  bảo dưỡng máy mài


10

Tích hợp 
8


4
5
6
7
8

Sử dụng bảo dưỡng  máy khoan

14

Tích hợp 

Kiểm tra bài 3,4

1

Tích hợp 

Sử dụng bảo dưỡng máy uốn ống

13

Tích hợp


Kiểm tra

2

Sử dụng bảo dưỡng máy cưa

9

Tích hợp 

Kiểm tra bài 6

1

Tích hợp 

Sử dụng bảo dưỡng máy gập

9

Tích hợp 

Kiểm tra bài 7

1

Tích hợp 

Sử dụng bảo dưỡng  máy ép thủy lực


10

Tích hợp 

Cộng:

90

9


BÀI 1
SỬ DỤNG BẢO DƯỠNG MÁY CẮT ĐỘT LIÊN HỢP
Giới Thiệu
Là phần giới thiệu cấu tạo, cách sử dụng máy đột liên hợp
Mục Tiêu Của Bài
Sau khi học xong người học có khả năng;
­ Sử dụng máy thành thạo, đúng kỹ thuật máy cắt đột liên hợp.
­ Đảm bảo an toàn lao động khi sử dụng.
Nội Dung Của Bài
1.   Trình   bày   cấu   tạo,   công   dụng,   phân   loại,   phạm   vi   sử   dụng,  
nguyên lý làm việc của máy cắt đột liên hợp:
1.1. Cấu tạo
Máy cắt đột liên hợp thường có hai loại cơ bản sau:
1.1.1. Máy cắt đột bằng cơ
Máy cắt đột bằng cơ có cấu tạo gồm các bộ phận sau:
­ Thân máy: được chế  tạo bằng thép chế  tạo chắc chắn có độ  cứng 
vứng cao.
­ Động cơ  điện: có nhiệm vụ  cung cấp chuyển động cho các bộ  phận 

máy.
­ Bộ truyền động bánh răng: nhận truyền động từ động cơ qua bộ truyền 
động đai dến các bộ phận làm việc.

10


Hình 1.1. Cấu tạo máy cắt đột liên hợp bằng cơ

1.1.2. Máy cắt đột bằng thuỷ lực
­ Thân máy
Thân thiết bị được cấu thành bởi thân máy, bệ máy, khung đỡ  thép hình,  
khung đỡ  thép L, bàn cắt. Thân máy, bệ  máy được hàn bằng thép tấm, phần  
còn lại dùng bu lông kết nối, không những đảm bảo cường độ  và dộ  cứng  
vửng khi làm việc vừa tạo điều kiện thuận lợi cho việc tháo lắp, bảo dưỡng.
Tấm thành bên phải của thân máy lắp tấm đệm có thể  điều chỉnh để 
hạn chế tấm dao di chuyển sang trái và sang phải.
Khung đỡ thép L lắp cơ cấu ép vật liệu có thể điều chỉnh, để ép vật liệu 
thép L khi thực hiện cắt.
Khung đỡ thép hình có lổ vuông , lổ tròn có kích thước khác nhau để cho 
các thanh thép vuông, thép tròn có thể luồn qua thuận lợi để thực hiện cắt.
Trên bàn cắt thép tấm có tấm ép phôi có thể  điều chỉnh, căn cứ  theo độ 
dày của chi tiết cần cắt để điều chỉnh.

11


Hình 1.2. Cấu tạo máy cắt đột liên hợp bằng thuỷ lực
­ Bộ phận cắt thép hình
       Khung dao dùng kiểu tổng thể, bên trên lắp 4 vị trí làm việc có thể tiến 

hành cắt thép L, thép tròn, thép vuông, thép dẹt và cắt khuôn thép tấm. Nếu 
thay đổi khuôn khác trên vị trí cắt thép vuông, thép tròn có thể cắt thép U, thép 
I. Khung dao và xi lanh  được liên kết với nhau, đầu xy lanh được liên kết với 
thân máy khung dao dưới sự tác dụng của xi lanh thực hiện công việc cắt.
      Trên vị trí khuôn cắt lưỡi dao được cố định trên khung dao, lưỡi dao dưới 
được cấu thành 3 lưỡi.
­ Hệ thống đột  
      Đầu đột được được cố định ở phần dưới cần piston, khuôn dưới dùng bu 
lông cố định trong bệ khuôn trên thân máy. Để đột cắt lỗ vuông, lổ vuông ta 
điều chỉnh cho cần piston đi xuống. Ngoài ra đầu đột này có thể sử dụng để 
uốn cong các chi tiết, dập lỗ trên thép U, thép I, thép dẹt.
1.2. Công dụng
     

12


Hình 1.3. Một số công dụng của máy cắt đột liên hợp
Máy cắt đột liên hợp được ứng dụng rất rộng rải vì nó có công dụng rất  
lớn trong các nhà máy chế  tạo, trong các xưỡng sản xuất cơ  khí, cũng như 
trong các xưỡng lắp ráp sữa chữa. Máy cắt đột liên hợp có thể  cắt được tôn 
tấm đến 25 mm. Cắt được các loại thép hình như  thép vuông (55 x 55), thép  
tròn, thép dẹt, thép U, thép V. Ngoài ra hệ thống  đột còn có thể đột được các 
dạng lỗ  như  (lỗ  vuông, lỗ  tròn và các lổ  định hình…). Thích hợp dùng trong 
các lĩnh vực đóng tàu, cầu đường, kết cấu kim loại và các nhà máy gia công  
cơ khí. 
1.3. Phân loại
13



Đối  với  máy cắt đột liên hợp có nhiều loại nhưng phân loại về nguồn  
động lực có hai loại chính sau:
­ Máy cắt đột liên hợp bằng cơ
Máy cắt đột liên hợp bằng cơ  là những máy dùng động cơ  điện thông 
qua các bộ  truyền động đai, truyền động bánh răng, truyền động trục khuỷu 
thanh truyền… đến các bộ phận cắt, hay đột.
­ Máy cắt đột bằng thuỷ lực
Máy cắt đột bằng thuỷ lực là những máy sử dụng nguồn động lực từ các 
bơm thuỷ  lực “dầu nén” thông qua các van điều khiển kết hợp với các bộ 
truyền động bằng cơ khí để thực hiện các nhiệm vụ cắt hay đột lổ.
1.4. Phạm vi sử dụng
Máy ép cơ khí dùng để đột, cắt các loại thép tấm, thép hình. Máy cắt đứt 
nếu thực hiện được nguyên công đột lỗ cũng gọi là MCĐLH. 
Ngày nay, người ta chế  tạo các MCĐLH có thể  cắt được những phôi  
tấm có chiều dày 10 ­ 32 mm, phôi thanh có đường kính 36 ­ 75 mm, thép hình 
có cạnh bên 32 ­ 65 mm. Bộ  phận cắt và bộ  phận đột của máy được thực  
hiện bởi một cơ cấu truyền động chung.
Máy dùng để cắt thép tấm và thép hình, cắt phôi tròn, phôi vuông, đột lỗ, 
dập cắt rãnh hở.
         Các thông số kỷ thuật chính của các cắt đột liên hợp
Model
  Lực dập tối đa, tấn 
  Chiều dày cắt tối đa, mm 
  Phôi dạng thỏi n, mm 
  Phôi vuông g, mm 
  Phôi dạng L, mm : 

QA35­16
63
16

45
40 x 40

QA34­25
110
25
65
55 x 55

 ­ cắt góc 90 độ 

125 x 125 x 12 

150 x 150 x 18 

 ­ cắt góc 45 dộ 
  Phôi dạng ⊥, mm : 

100 x 100 x 10

110 x 110 x 14

  ­ cắt góc 90 độ 

125 x 125 x 12 

150 x 150 x 18 
14



  ­ cắt góc 45 dộ
  Phôi dạng H , mm 
  Phôi dạng [ , mm 
  Độ bền vật liệu, N/mm2 
  Góc cắt, độ 
  Kích thước phôi trên một lần cắt, mm 
  Hành trình, mm 
  Số lần hành trình/ph. 
  Chiều sâu họng máy, mm 
  Chiều dày đột tối đa, mm 
  Đường kính tối đa của lỗ đột, mm 
  Công suất động cơ chính, kW 
  Kích thước máy, mm : 
 Khối lượng máy, kg 

100 x 100 x 10
180 x 94 x 6,5
180 x 68 x 7
≤450
13
20 x 140
26
36
450
16
28
4,0
1877 x 1945 x 725
2830


110 x 110 x 14
300 x 126 x 9
300 x 85 x 7,5
≤450
11
28 x 160
36
25
600
25
35
7,5
2885 x 1290 x 1460
7000

1.5. Nguyên lý làm việc
         Nguyên lý làm việc của máy cắt đột liên hợp dạng cơ  như  sau: Nhận  
nguồn động lực từ  động cơ  điện thông   qua bộ  truyền đai, bộ  truyền bánh 
răng và các cơ  cấu cơ  khí khác để  chuển chuyển động quay của động cơ 
thành chuyển động tịnh tiến của các lưỡi cắt, bộ phận đột lỗ. Ở các bộ phận  
cắt đột như cắt thép tấm, cắt thép hình, đột lổ đều có các bbộ phận đóng mở 
các chuyển động. Khi ta cần sử dụng bộ phận nào thì ta đóng mở và cung cấp  
chuyển động cho bộ  phận đó. Ngoài ra nó có thể  thực hiện các công việc  
cùng một lúc và đồng thời nhiều người sử dụng.

15


Hình 2.4. Máy cắt đột bằng cơ
* Chú ý: khi sử  dụng các công việc cùng một lúc cần chú ý về  an toàn  lao  

động.
                                                                                                      
2. Thực hành sử dụng:                                                                                 
Bước 1: Kiểm tra tình trạng chung của máy
­ Quan sát chung bên ngoài máy xem có hỏng hóc gì không, các lưỡi dao  
có bị sứt mẻ, mòn lệch hay không, thân máy có bị nứt vở gì không.
­ Kiểm tra vị trí các cơ cấu điều khiển và vị trí các con lăn co ở vị trí an  
toàn không.
Bước 2: Cung cấp nguồn điện
Mạch chính của hệ thống điện của máy cắt đột liên hợp thủy lực Q35Y 
thường sử dụng nguồn điện xoay chiều 3 pha 220v, 380v, 440v …
Tất cả các thiết bị điện trong máy  được lắp trong một tủ điện chuyên 
dùng, các nút ấn điều khiển đều được lắp trên bảng thao tác.
Căn cứ theo yêu cầu công nghệ của máy hệ thống điện của máy được 
thiết kế:

16


­ Dùng công tắc xoay SA3 để  chuyển   đổi chắn liệu tự  động và bằng  
tay. Công tắc xoay SA4 để đạt được quy phạm vận hành. Công tắc xoay SA5 
để chuyển đổi hành trình cắt.
­ Dùng công tắc hành trình SQ1, SQ2 phân biệt điều khiển hành trình lên,  
xuống  của dao cắt. Dùng công tắc hành trình SQ5 để điều chỉnh khi cắt .
­ Dung HL2. HL1 để phân biệt chỉ thị nguồn điện và chỉ thị bơm dầu.
* Khởi động và dừng động cơ
Khởi động động cơ  bơm dầu, dùng nút  ấn SB3 để  thực hiện, khi dừng  
dùng nút ấn SB1 hoặc SB2.
Bước 3: Khởi động cho máy chạy không tải
­ Đưa các hệ  thống hoạt động của máy về  vi trí an toàn. Sau đó ta bật 

công tắc điện cho máy chạy thử. Để  cho máy chạy  ổn định và chờ  quan sát 
theo dỏi từ 3 – 5 phút.
Bước 4: Thực hành định vị, kẹp chặt phôi, khuôn đột
Nới lỏng bu lông cố  định bệ  khuôn, xoay nút công tắc xoay để  cho xi  
lanh dập lỗ điểm động  vận hành đi xuống, để đầu dập đối chuẩnvới khuôn 
dưới. Sau đó dùng bu lông để cố định hai lỗ lắp khuôn dưới trên bệ khuôn
Thay đổi đầu dập dùng clê nới lỏng đai ốc vít và lấy đầu dập ra, sau khi  
lắp đầu dập khác vào xiết chặt các đai ốc lại.
Các khuôn đột thường có rất nhiều loại và có kích thước khác nhau nên 
thường được lắp rời lên máy khi sử  dụng. Khi lắp khuôn lên máy cần đảm 
bảo chắc chắn, đúng vị trí để đảm bảo an toàn trong khi dập.
Bước 5: Thực hành cắt thép tấm
Khi cắt thép tấm, thép hình, hay cắt bằng khuôn trước hết phải   điều 
chỉnh khe hở của tấm dao. 
­ Điều chỉnh khe hở tâm giao
Máy đột dập có thể  cắt được các thép tấm có chiều đến 25mm. Trước 
khi đưa phôi thép lên máy ta cần cắt chuyển động của dao cắt và  đưa phôi 
17


vào sao cho đường cắt trùng với vị trí cắt của lưỡi dao. Sau đó ta điều khiển 
cho lưỡi dao đi xuống thực hiện cắt phôi. Nều các phôi có đường cắt dài thi  
ta tiếp tục dừng lưỡi dao và đẩy phôi vào và tiếp tục cắt. cứ như thế ta thực  
hiện nhiều lần cắt.
Bước 6: Thực hành cắt thép hình
Thực hiện cắt thép hình trên máy cắt đột liên hợp tương  đối đơn giản ta  
chi việc cắt chuyển động của dao và đưa phôi thép hình vào cho đúng vị trí vì 
thép hình có nhiều dạng khác  nhau như: thép vuông, thép chử V, thép U, Thép  
dẹt… sao cho chính xác vị trí cần cắt. Tiếp tục điều khiển cho dao đi xuống  
cắt phôi. Chú ý trong khi cắt phải dử phôi chắc chắn.

Bước 7: Thực hành đột lỗ
Khi đột lổ  trên máy máy đột dập thường được sử  dụng rất nhiều và 
công việc đột lổ  thường yêu cầu cao về  độ  chính xác. Nên khi sử  dụng cần  
gá đặt chày cối chắc chắn, chính xác. Sau khi đã gá đặt mũi đột vào ta đưa chi 
tiết cần đột lổ lên và điểu khiển máy đột vào chi tiết.
3. Thực hành bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca:                                        
Bước 1: Kiểm tra tình trạng làm việc của các bộ phận máy, thu 
dọn phế liệu
­ Sau mỗi ca thực tập các máy phải được vệ sinh sạch sẽ tất cả các phoi, 
phế  liệu phải được thu dọn sắp xếp gọn gàng. Kiểm tộ  ra tình trạng chung 
của máy, tình trạng làm việc của các bộ phận như các cơ cấu điều khiển, các 
dao cắt, cơ cấu đột lổ… có hoạt động tốt hay không
Bước 2: Xiết chặt vít, bu lông bị nới lỏng 
­ Khi kiểm tra nếu các bu lông trên máy bi nới lỏng ta phải xiết chặt lại  
bằng cách dùng các loại chìa vặn thích hợp như  clê, khẩu, tuýt, chìa vặn lục  
lăng, tua vít… 
Bước 3: Lau chùi dầu mỡ

18


­ Khi đã vê sinh xong ta cần lau chùi dầu mỡ vào các vị trí cần thiết như 
tra dầu vào các bề mặt trượt, các vi trí trục. Lau dầu vào các bàn máy, cơ cấu  
gá kẹp.
Bước 4: Mài sửa lưỡi cắt
­ Các lưỡi cắt trên máy cắt đột liên hợp trong quá trình làm việc với lực  
cắt lớn có thể làm cho lưỡi cắt bị cùn, bị sứt, mẽ. Như vậy các lưỡi cắt này 
cần được mài lại bằng cách: ta tháo lưỡi cắt ra khỏi máy, có thể mài lại lưỡi  
cắt trên máy mài hai đá, những lưỡi cắt lớn bề mặt làm việc dài ta có thể mài  
trên máy mài chuyên dụng. Khi mài chúng ta chỉ mài ở bề mặt của lưỡi cắt.

Bước 5: Điều chỉnh khe hở   
­ Các vi trí lưỡi cắt trong quá trình làm việc có thể bị xê dịch vị trí so với 
vị trí chuẩn ban đầu. Vi vậy trước hoặc sau khi sử dụng chúng ta phải kiểm  
tra và điều chỉnh lại. Điều chỉnh bằng cách nới lỏng các bu lông và điều chỉnh 
lại lưỡi cắt sao cho đúng vị trí. Nếu như cần căn đệm thì chúng ta phải thêm  
căn đệm vào.
Bước 6: Bàn giao ca
­ Cuối ca thực tập máy phải được bàn giao lại cho người có trách nhiệm 
với đầy đủ  hiện trạng của máy và ký bàn giao theo sổ  theo giỏi của phân  
xưởng.
4. Thực hành an toàn lao động:                                                                    
­  Quần áo BHLĐ gọn gàng
­  Phối hợp nhịp nhàng khi tác nghiệp hai người
­  Nguồn điện cung cấp cho máy đúng, đủ điện áp
­  Thao tác máy chính xác
­   Không cắt, đột vật liệu đã biến cứng và vượt quá   cho phép
5.Tóm tắt trình tự thực hiện công việc: 

19


ST
T

1

2

3


4

5

Các bước 
thực hiện 
công việc
Bước 1: Kiểm 
tra tình trạng 
chung của 
máy
                        

Dụng cụ, trang bị, 
vật liệu
­ Máy cắt đột liên 
hợp.
­ Catalog của máy
­ Nhật ký sử dụng 
máy

Bước 2: Cung  ­ Catalog của máy
cấp nguồn 
­ Hệ thống dây dẫn
điện 
­ Các dụng cụ trong 
nghề điện: Kim, 
tua vít, đồng hồ đo
Bước 3: Khởi 
động cho máy 

chạy không 
tả i

Yêu cầu kỹ 
thuật

­ Kiểm tra tổng 
 
thể, từng bộ phận 
chi tiết.
­ Xác định theo 
thứ tự trong hệ 
thống
­ Thực hiện chính  ­ Chú ý khi 
xác
thực hành 
­ Kiểm tra nguồn  đấu nối với 
điện của máy và  hệ thống 
phân xưởng trước  điện
khi đấu nối.

­ Máy  cắt đột liên 
hợp

­ Phương pháp 
điều khiển trên 
­ Nguồn điện cung  máy.
cấp
­ Kiểm tra an toàn 
chung trước khi 

khởi động.

Bước 4: Thực  ­ Phôi liệu
hành định vị,  ­ Máy cắt đột liên 
kẹp chặt phôi,  hợp.
khuôn đột
­ Các dụng cụ lấy 
gá phôi và kẹp chặt

Bước 5: Thực  ­ Máy cắt đột liên 
hành cắt thép  hợp.
tấ m
­ Thép  tấm
­ Dụng cụ vạch 
dấu.

Các chú ý về 
an toàn LĐ

­ Thao tác chính 
xác
­ Gá kẹp phôi 
chắc chắn.

An toàn cho 
người và 
thiết bị khi 
khởi động 
máy
Đảm bảo an 

toàn cho 
người và máy 

­ Định vị phôi, 
khuôn đột đúng vị 
trí.
­ Thao tác chính 
Đảm bảo an 
xác ­  Cắt thép có  toàn cho 
chiều dày cho 
người và máy 
phép.
­ Chú ý khi ng nghiệp ,Thời gian thực hiện bài  0.2
tập , an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng

BÀI 7
SỬ DỤNG BẢO DƯỠNG MÁY GẬP
Giới thiệu
Là bài học về cấu tạo , cách sử dụng máy gập , Nhằm nâng cao hiểu 
biết và khả năng sử dụng loại thiết bị này
 Mục Tiêu  Cua Bài
Sau khi học xong người học có khả năng;
­ Sử dụng máy gập thành thạo, đúng kỹ thuật.
­ Đảm bảo an toàn lao động.
 Nội Dung Của Bài
1. Cấu tạo, công dụng, phân loại, phạm vi sử dụng, nguyên lý làm việc 
của máy gập:                                                                                                          
1.1. Cấu tạo

74



Hình 7.1. Cấu tạo máy gập 
1. Thanh trượt; 2. Thanh định vị góc; 3. Tấm cân bằng; 4. trục vít; 5. Mặt  
trượt; 6. Tấm ép trên; 7. Dầm trên; 8. Vít điều chỉnh; 9. Lưỡi ép; 10. Tay  
quay; 11. Điều chỉnh cơ cấu trượt; 12. Đệm phanh; 13. Tấm phanh; 14. Dầm  
dưới; 15. Giằng chân máy.
Cấu tạo máy gập bằng cơ khí đơn giản bao gồm:
­ Thân máy: Được làm bằng thép chế tạo, rất chắc chắn là bộ phận nâng 
đỡ toàn máy. Dưới chân có các lổ để cố định máy vào nền xưởng.
­ Phần kẹp di động: Được lắp với thân máy thông qua bộ truyền trục vít 
đai ốc. Có thể điều khiển lên xuống được nhờ tay quay để kẹp chi tiết.
­ Phần kẹp cố  định: Là bộ  phận được lắp cố  định trên thân máy. Hai 
phần kẹp   này được   làm bằng thép chế  tạo và   tôi cứng hai bộ  phận này  
được chế tạo có mép thẳng phẳng là cử để gập tôn.
­ Bộ phận gập củng được chế tạo chắc chắn được lắp bằng khớp quay 
với thân máy. Có thể điều chỉnh lên xuống được để có thể gập được các  tấm  
tôn có chiều dày khác nhau và có trang bị tay cầm để gập.

75


Máy có kết c ấu khung ch ắc ch ắn, các chi ti ết đượ c bố  trí hợ p lý cho 
ngườ i  sử  d ụng sao  cho t ốn  ít lự c nhất. Mặt có các  vít  điề u chỉ nh cho 
phép gấp các lo ại tôn có chiều dài khác nhau.
1.2. Công dụng
Máy g ấp tôn dùng trong vi ệc gia công tôn tấ m, gấp mép, góc vớ i các 
loại tôn, hay tấm kim lo ại.
Máy có thể  gia công các sản phẩm dựa trên yêu cầu của khách hàng. 
Máy có thể  gấp tấm thành hộp, máng với 4 mặt. Máy gấp tôn bằng tay phù 

hợp để  sản xuất  ống, định hình hộp kim loại và gia công máng và có thể 
được dùng trên công trường
     1.3. Phân loại
Máy gập tôn thường có hai loại:
* Máy gập tôn bằng tay:
Máy có thể  gấp tấm thành hộp máng với 4 mặt.Máy gấp tôn bằng tay  
phù hợp để sản xuất ống, định hình hộp kim loại và gia công máng và có thể 
được dùng trên công trường. Máy được yêu chuộng trên khắp thế  giới bởi  
mẫu mã đẹp, sử dụng kinh tế và hiệu quả. Máy là một mẫu thiết bị lý tưởng 
đáp ứng mọi nhu cầu .Máy gấp tôn bằng tay điều khiển dể dàng và sử  dụng  
cơ cấu hãm bằng bánh xe lệch tâm.Máy được thiết kế đặc biệt cho kỹ thuật 
làm ống, nhẹ và dể di chuyển. Góc uốn của sản phẩm nhỏ.Cơ cấu khoá bằng 
chốt của máy là bộ khoá chắn chắn, có thể đóng và mở hoặc đóng nhanh. Các  
trang thiết bị di chuyển dễ dàng và phù hợp cho gia công tất cả các loại mép 
tấm.

76


Hình 7.2

* Máy gập tôn bằng thuỷ lực
Dùng cho những tấm dài từ  4­12m, máy gấp tôn thủy lực siêu dài, máy 
này được làm hoàn toàn bằng thép, bộ lò xo giảm chấn để giảm ứng suất bên 
trong. Dao được lắp chốt định vị chia thành từng đoạn có khoảng cách tối đa  
lên đến 50mm. Điều chỉnh góc nhanh rất hiệu quả. giá đỡ  dài được ép bằng  
các các xilanh khác nhau và bàn gấp được đỡ  bằng trục xe hướng tâm, loại  
này đặc biệt thích hợp với tấm dài như trần nhà hay vách che. Máy còn có thể 
kết hợp với chức năng cắt như mong muốn


Hình 7.3. Máy gập thuỷ lực

1.4. Phạm vi sử dụng
77


Máy gập tuỳ theo vào chế  tạo và  kết cấu có nhiều loại khác nhau nên 
các máy gập củng có phạm vi sử dụng khác nhau.
* Phạm vi sử dụng của máy gập bằng tay:
­ Khả năng năng gia công thép thường 
­ Khả năng nâng tối đa trên khuôn
­ Khả năng điều chỉnh khuôn trên
­ Trọng lượng tịnh 
­ Kích thước đóng thùng (mm) 

1232x1.6 mm
44 mm
16 mm
200 kg
1600x650x850 mm

1.5. Nguyên lý làm việc
Nguyên lý làm việc của máy gập rất đơn giản. Dựa vào kết cấu của máy 
ta có thể  trình bày nguyên lý làm việc như  sau: Khi tấm tôn được kẹp chắc 
chắn trên máy ta chi việc nâng cánh tay đòn lên một khoảng theo các góc cần  
gập. Như  vậy nguyên lý làm việc trên máy gập là dựa vào lực của cánh tay 
đòn kết hợp với khuôn gập để gập phôi.
Trước khi sử  dụng máy điều chỉnh dầm trên và phanh. Kẹp tấm thép 
giữa dầm trên và dầm dưới. Cố định tấm định vị góc. Sau đó gập chi tiết với  
góc gập như mong muốn.

2. Thực hành sử dụng:                                                                                  
78


Bước 1: Kiểm tra tình trạng máy
Thưc hiện gá phôi khi gập trên các máy gập tương đối đơn giản. Phôi 
thường các chi tiết dạng tấm việc gá phôi ta thực hiện như sau.
­ Điều khiển cho cơ cầu kẹp phôi đi lên. 
­ Đưa phôi vào cho đúng vị  trí( nếu các phôi có kích thước lớn thường  
phải có hệ thống kê đở ngoà máy)
­ Điều chỉnh cho hệ thống kẹp phôi  đi xuống kẹp chặt chi tiết trước khi  
uốn.
Bước 2: Cung cấp nguồn điện
­ Kiểm tra nguồn điện đã được nới với nguồn điện của phân xưởng hay 
xí nghiệp chưa. Sau đó bật công tắc điện cho máy chạy thử.
Bước 3: Khởi động cho máy chạy không tải
­ Đưa các hệ  thống hoạt động của máy về  vi trí an toàn như: hệ  thống  
các các cơ cấu điều khiển. Sau đó ta bật công tắc điện cho máy chạy thử. Để 
cho máy chạy ổn định và  quan sát theo dỏi từ 3 – 5 phút.
Bước 4: Thực hành gá phôi
Thưc hiện gá phôi khi gập trên các máy gập tương đối đơn giản. Phôi 
thường các chi tiết dạng tấm việc gá phôi ta thực hiện như sau.
­ Điều khiển cho cơ cầu kẹp phôi đi lên. 
­ Đưa phôi vào cho đúng vị  trí (nếu các phôi có kích thước lớn thường 
phải có hệ thống kê đở ngoà máy)
­ Điều chỉnh cho hệ thống kẹp phôi  đi xuống kẹp chặt chi tiết trước khi  
uốn.
Bước 5: Thực hành điều chỉnh góc gập
Điều chỉnh góc gập ta chi thực hiện trên máy gập thuỷ  lực. Thực hiện  
điều chỉnh bằng cách  ấn nút điều khiền cử  chặn của góc gập theo yêu cầu.  

Còn trên máy gập bằng tay góc gập được thực hiện bằng sư  quan sát trong 
khi gập của nhười thợ thực hiện.
79