CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
----------

S¸ng kiÕn kinh
nghiÖm ...

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Tên sáng kiến:
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN HÌNH HỌC LỚP 9
VỚI BÀI HÁT TẬP THỂ ĐẦU GIỜ

Tác giả: Phan Trọng Tuệ
Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Định Hóa

Kim S¬n, th¸ng 9 n¨m 2017
1


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng thẩm định sáng kiến Tỉnh Ninh Bình
Tôi là: Phan Trọng Tuệ
Ngày sinh: 07/5/1975
Đơn vị công tác: Trường Trung học cơ sở Định Hoá
Chức vụ: Hiệu trưởng.
Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: Đại học sư phạm Toán
Điện thoại: 01683726188
I. Tên sáng kiến kinh nghiệm, lĩnh vực áp dụng:
Đề nghị công nhận sáng kiến:

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN HÌNH HỌC LỚP 9
VỚI BÀI HÁT TẬP THỂ ĐẦU GIỜ
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục.
II. Nội dung:
A. Giải pháp cũ thường làm:
Trong chương trình dạy bộ môn hình học lớp 9 cấp trung học cơ sở, phần
kiến thức trọng tâm của môn học liên quan trực tiếp đến các bài toán hình học
của đề thi vào Trung học phổ thông hiện nay là nội dung của chương II, chương
III trong bốn chương của bộ môn Hình học lớp 9.
Các đơn vị kiến thức được các giáo viên bộ môn cung cấp cho học sinh
thông qua việc dạy cho học sinh học các định lí, các hệ quả theo phân phối
chương trình và nội dung sách giáo khoa hiện hành.
Nội dung kiến thức học sinh cần học thuộc, ghi nhớ và nhắc lại trước khi
học bài tiếp theo, thường giáo viên sử dụng hình thức kiểm tra bài cũ đầu giờ
hoặc củng cố trong giờ học bằng cách gọi lần lượt các em học sinh lên hỏi vấn
đáp, hay cho học sinh các nhóm kiểm tra phần học thuộc kiến thức thông qua
phát biểu của từng cá nhân.

2


Cách làn như vậy đa số học sinh học các kiến thức hình học ghi nhớ không
lâu, hơn nữa kiến thức hình học lại rất logic, nếu học sinh không học thuộc kiến
thức bài trước thì không hiểu và tiếp thu được kiến thức bài học tiếp theo. Do vậy
có những học sinh chán học không thuộc và nếu có thuộc cũng không hiểu bản
chất của vấn đề vì không có sự liên tưởng và nhìn theo nhiều khía cạnh khác
nhau.
Kiến thức hình học càng ngày càng nhiều, có những học sinh hôm nay rất
thuộc bài nhưng chỉ sau một thời gian ngắn đã quên hết các kiến thức đã học,
mặc dù kiến thức đó là quan trọng nhất, là cơ bản nhất.

Hơn thế nữa nếu giáo viên giành quá nhiều thời gian cho phần kiểm tra bài
cũ để đánh giá việc học thuộc bài của học sinh thì thời gian học bài mới bị ảnh
hưởng, lượng kiến thức trong bài mới sẽ không truyền tải hết cho học sinh.
Sau 20 năm tôi trực tiếp giảng dạy bộ môn toán lớp 9 gặp rất nhiều các đối
tượng học sinh. Số học sinh chăm học, có chí nhớ tốt thì không nhiều phần đa các
em học sinh lười học, một câu hỏi đặt ra đối với tôi là làm thế nào để đa số học
sinh hiểu và nắm kiến thức rồi ghi nhớ kiến thức mãi mãi.
Nhớ lại các bài thơ về bộ môn " Lượng giác"; bài ca Hóa trị... mà tôi đã từng
được các thày cô dạy. Tôi đã suy nghĩ phải chuyển hóa kiến thức toán học thành
một hình thức học thuộc khác mà gắn liền với hoạt động thường nhật của các em
học sinh, làm sao có thể phối kết hợp nhiều hình thức khác nhau, nhiều phương
diện tác động khác nhau để học sinh nắm được kiến thức sâu sắc . Tôi nghĩ đến
việc gắn hoạt động toán học với hoạt động của Đoàn Đội trong nhà trường đó là
yêu cầu " hát tập thể đầu giờ", làm sao để kiến thức hình học lớp 9 in đậm trong
trí nhớ của các em học sinh thật tự nhiên, thật nhẹ nhàng.
Chính vị vậy tôi đã lựa chọn ba bài hát quen thuộc với học sinh có giai điệu
phù hợp với kiến thức toán học cần cung cấp cho học sinh và đặt lời mới mang
nội dung kiến thức toán học cho ba bài hát đó.
B. Giải pháp mới cải tiến:
1. Mô tả bản chất của giải pháp mới

3


Như chúng ta đã biết, Âm nhạc giữ một vị trí rất quan trọng trong đời sống
tinh thần của mỗi con người và được con người dễ đón nhận nhất. Chính vì nắm
được vai trò quan trọng đó mà tôi đã dựa trên các kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ
viết lời mới bằng kiến thức toán học trên nền các bản nhạc của bài hát quen thuộc
mà các học sinh Trung học cơ sở và Tiểu học đã được hát rất nhiều lần đầu giờ
mỗi buổi học.

Sáng kiến viết lời mới cho một số bài hát có nội dung về kiến thức hình
học lớp 9 bậc Trung học cơ sở . Giúp học sinh lớp 9 học thuộc lý thuyết cơ bản
của chương II, chương III là hai chương trọng tâm của môn Hình học lớp 9. Đây
là những kiến thức liên quan trực tiếp đến giải quyết các bài thi vào Trung học
phổ thông bộ môn toán.
Sáng kiến cũng góp phần tạo ý tưởng cho học sinh tích hợp liên môn các
môn học, chuyển hóa những kiến thức khô cứng thành các hình thức học khác
mềm mại đi vào lòng người thật nhẹ nhàng và ghi nhớ lâu hơn.
Các đơn vị kíên thức được nêu trong bài hát nhằm giúp các em học sinh
lớp 9 học thuộc và ghi nhớ các kiến thức thực sự sâu sắc và không thể quên khi
cất lên giai điệu của bài hát.
Nội dung và cách thức trình bày trên cơ sở các bài hát dễ thuộc và được
học sinh sử dụng để hát tập thể thông qua các buổi ngoại khoá hay đầu giờ mỗi
buổi học.
2. Tính mới, sáng tạo của giải pháp.
- Học thuộc kiến thức môn Hình học lớp 9 chương II và chương III bằng
lời mới trên cơ sở giai điệu các bài hát quen thuộc.
- Nội dung bài hát được thể hiện hằng ngày từ tuần 12 đến tuần 25 của mỗi
năm học bằng hình thức hát tập thể đầu giờ theo yêu cầu của hoạt động Đội.
- Các bài hát được học sinh hát đầu giờ các ngày có thời khóa biểu môn
học và nội dung bài hát tương ứng với nội dung kiến thức của tiết học.
- Giáo viên bộ môn có thể sử dụng bài hát để thực hiện phần khởi động cho
tiết học.
3. Các biện pháp cụ thể của sáng kiến:
4


Tổ chức cho học sinh học tập trung theo hình thức ngoại khóa với thời
lượng 2 tiết học (90 phút).
Thành phần tham gia ngoại khóa có tất cả học sinh khối 9, các giáo viên

bộ môn Toán khối 9, giáo viên âm nhạc và Tổng phụ trách Đội:

Các bước tiến hành triển khai nội dung của sáng kiến:
Bước 1: Tổng phụ trách Đội phối hợp với giáo viên âm nhạc, giáo viên
môn toán đang trực tiếp giảng dạy lớp 9, dạy các em hát thuộc nội dung cả 3 bài
hát.
+ Mỗi bài hát đều có hình ảnh bản nhạc, lới mới và đính kèm hát mẫu và
các slide trình chiếu có kèm theo các kiến thức hình học ứng với nội dung của bài
hát.
+ Cho học sinh nghe bài hát từ 2 đến 3 lần, sau đó ghi lời bài hát.
+ Cho học sinh học thuộc nội dung các bài hát, hát tốt các bìa hát và yêu
cầu ghi chép lại các kiến thức hình học liên quan đến nội dung mà bài hát nhắc
đến.
Lưu ý: Giáo viên âm nhạc dạy học sinh hát tốt 3 bài hát, Giáo viên Toán
trên cơ sở hướng dẫn của tài liệu giải thích cho học sinh hiểu từng nội dung bài
hát, chỉ ra những kiến thức tương ứng của môn hình học 9 với nội dung bài hát.
Bước 2: Tổng phụ trách Đội Phối hợp với giáo viên bộ môn lên kế hoạch
tổ chức kiểm tra hoạt động hát đầu giờ của học sinh khối 9 ứng với nội dung kiến
thức cập nhật theo nội dung bài hát.
Bước 3: Tổng phụ trách Đội tổ chức thực hiện hằng ngày từ tuần 12 đến
tuần 25 của mỗi năm học đối với học sinh lớp 9 và đưa vào biểu chấm theo dõi
hằng ngày của đội Sao đỏ.
Bước 4: Giáo viên bộ môn hoặc cán bộ lớp khảo sát kết quả ghi nhớ kiến
thức hình học thông qua nội dung bài hát bằng hình thức kiểm tra đột xuất đối với
các em học sinh. Yêu cầu các em học sinh nhắc các kiến thức trọng tâm thu được
từ các bài hát đã được học.

5



Bước 5: Tác giả khảo sát về mức độ hứng thú của học sinh khi thực hiện
yêu cầu của sáng kiến và hiệu quả thu được khi được ôn kiến thức toán học thông
qua nội dung các bài hát đã được học.

BÀI THỨ NHẤT

Đặt lời mới dựa trên những kiến thức cơ bản sau:
- Câu hát "hai dây cung khi nào bằng nhau" - một câu hỏi mở tương ứng
với kiến thức trong định lí: " Trong một đường tròn:
- Hai dây bằng nhau thì cách đều tâm
- Hai dây cách đều tâm thì bằng nhau."
Tiết 3 - Chương II - Hình học 9
- Câu hát " Tiếp tuyến à, có khó đâu, vuông bán kính ngay trên đường
tròn" - tương ứng với định lí " Đường thẳng là tiếp tuyến của đường tròn thì
vuông góc với bán kính đi qua tiếp điểm"
6


Tiết 4 - Chương II - Hình học 9
- Câu hát " còn về dây, nếu cách xa dây qua tâm là dây lớn nhất" - tương
ứng với định lí
" Trong một đường tròn, đường kính là dây lớn nhất"
" Trong một đường tròn:
+ Dây gần tâm hơn là dây lớn hơn;
+ Dây lớn hơn thi gần tâm hơn."
Tiết 2 - Chương II - Hình học 9
- Câu hát " Tiếp tuyến à, giữ cách đều, nếu cắt nhau phân giác cả hai" là
nói gọn cho tính chất của hai tiếp tuyến cắt nhau, thể hiện nội dung định lí:
" Nếu hai tiếp tuyến của một đường tròn giao nhau tại một điểm thì:
+ Giao điểm cách đều hai tiếp điểm ( nên có câu giữ cách đều)

+ Tia kẻ từ giao điểm qua tâm là tia phân giác của góc tạo bởi hai
tiếp tuyến; tia kẻ từ tâm qua giao điểm là tia phân giác của góc tạo bởi hai bán
kính đi qua các tiếp điểm"(nên có câu nếu cắt nhau phân giác cả hai)
Tiết 5,6 - Chương II - Hình học 9
BÀI THỨ HAI

7


Bài hát nhắc đến các đơn vị kiến thức đó là vị trí tương đối của đường
thẳng và đường tròn; vị trí tương đối giữa đường tròn và đường tròn. các định lí
và hệ thức có trong tiết 4, tiết 7 là tiết cuối cùng của chương II.
- Nếu hai đường tròn cẳt nhau thì khoảng cách giữa hai tâm sẽ lớn hơn
hiệu và nhỏ hơn tổng hai bán kính ( Trong bài hát có câu: " d có đứng trong
giữa hiệu và tổng hai e R không).
- Nếu hai đường tròn ngoài nhau thì khoảng cách giữa hai tâm lớn hơn
tổng hai bán kính.
- Nếu hai đường tròn đựng nhau thì khoảng cách giữa hai tâm nhỏ hơn
hiệu hai bán kính.
- Nếu hai đường tròn tiếp xúc ngoài thì khoảng cách giữa hai tâm bằng
tổng hai bán kính, tiếp xúc trong khoảng cách giữa hai tâm bằng hiệu hai bán

8


kính. ( trong bài hát có câu: "Khi tiếp xúc ở trong hay ngoài sẽ bằng hiệu hoặc
tổng bán kính thôi ")
- Nếu đường thẳng và đường tròn tiếp xúc thì Khoảng cách giữa tâm tới
đường thẳng bằng bán kính ( Trong bài hát có câu: " Khi cách tâm mà ta thấy
bằng R, ta khẳng định họ là tiếp xúc nhau").

- Nếu đường tròn và đường thẳng cắt nhau thì khoảng cách giữa tâm và
đường thẳng nhỏ hơn bán kính.
BÀI THỨ BA
Đây là bài hát rất quen thuộc với các em học sinh và được học trong
chương trình Âm nhạc lớp 7, đó là bài "Mái trường mến yêu" của nhạc sĩ Lê
Quốc Thắng. Tôi đã nghiên cứ và lựa chọn những kiến thức cơ bản về các loại
góc trong đường tròn.
Thông qua giai điệu của bài hát đặt lời mới giúp các em nắm bắt được kiến
trức trọng tâm là: Biết được đủ 5 loại góc trong đường tròn và mối quan hệ của
chúng với số đo cung bị chắn.
Năm loại góc trong đường tròn là toàn bộ phần kiến thức cơ bản của
chương III môn hình học 9. Cả năm loại góc trong đường tròn và mối quan hệ
của chúng với số đo cung bị chắn đều được thể hiện rõ ràng trong lời bài hát.

9


- Trong lời bài hát có câu:" Lấy một phần hai hiệu hai cung bị chắn" do
giai điệu bài hát có ngắt nhịp nên chưa đúng theo nội dung cần truyền tải về kiến
thức toán học, giáo viên toán cần lưu ý học sinh khi dịch câu hát này.
(Tất cả 03 bài đều có đính kèm đĩa CD, trình chiếu bản nhạc và thu âm lời
hát mẫu)
- Các bài hát đều có kèm theo các trình chiếu slide hình học và nội dung các
định lí, các hệ thức tương ứng.
3. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp.
Sáng kiến kinh nghiệm nhằm phục vụ cho công tác dạy học môn Hình học
lớp 9 cấp THCS, năm cuối cấp và có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập kết
quả thi vào trung học phô thông, nếu học sinh đạt được các tiêu chí đánh giá kết
quả học tập sau:
Học sinh học thuộc và hát tốt các bài hát đã nêu ở trên.

10


Học sinh biết suy ra từ nội dung bài hát các kiến thức cần ghi nhớ môn
hình học 9.
Thường xuyên sử dụng các bài hát trên trong hát đầu giờ hằng ngày
- Học sinh ghi nhớ các kiến thức về hình học 9, vận dụng linh hoạt để giải
các bài tập hình học có liên quan đến kiến thức trên.
- Giúp học sinh có cái nhìn mới hơn về bộ môn toán học nổi tiếng là khô
khan, nhưng khi biết vận dụng linh hoạt thì nó trở thành dễ đối với đa số học
sinh.
- Giúp học sinh yêu thích môn học hơn.
- Giúp giáo viên yêu cầu học sinh học thuộc các định lí nhẹ nhàng hơn
không gò bó theo lối mòn cũ.
- Học sinh có thể vận dụng tự đặt lời mới cho một số kiến thức của các
môn học khác cho các bài hát mà các em yêu thích.
- Đây cũng là một trong những bài dạy học tích hợp phát huy tôt khả năng
sáng tạo của giáo viên, chia sẻ để các giáo viên bộ môn khác tham khảo và có
những sáng kiên riêng biệt tương tự cho bộ môn của mình phụ trách.
- Sáng kiến đã được áp dụng tại đơn vị từ năm học 2015-2016 đến nay và
đạt được kết quả khá tốt. Năm học 2015-2016 Có 1 học sinh đạt huy chương bạc
thi Giải toán bằng tiếng việt trên mạng Internet cấp Quốc gia, 01 giải khuyến
khích môn Casio cấp quốc gia; 01 giải Ba thi toán viết cấp Tỉnh và 3 giải thi giải
toán trên mạng cấp Tỉnh
- Hằng năm đều khảo sát và có tới trên 80% học sinh học thuộc được các
đơn vị kiến thưc quan trọng về bộ môn hình học 9 trong chương II, chương III.
- Học sinh lớp 9 rất phấn khởi và hào hứng khi được học các bài hát trên.
- Tổng phụ trách Đội dưới sự chỉ đạo của Bộ phận chuyên môn đã đưa vào
kế hoạch thực hiện công tác Đội cho mỗi năm học.
- Kết quả thi vào THPT có nhiều chuyển biến, cụ thể: Theo thống kê của

Sở giáo dục và đào tạo Ninh Bình.
TT

Trường
THCS

Tổng
số
TS dự

Điểm trung bình môn dự thi
Ngữ
văn

Toán

Tiếng
Anh

11

3 môn

Xếp
thứ
năm

Xếp
thứ
năm


Tăng
giảm
so với


thi
17

Định Hoá

60

5.6542 5.7875

4.3625

5.2681

học
201696

học
2015109

năm
trước
13

4. Điều kiện và khả năng áp dụng:

Sáng kiến kinh nghiệm
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN HÌNH HỌC LỚP 9
VỚI BÀI HÁT TẬP THỂ ĐẦU GIỜ
Áp dụng trong quá trình thực hiện các yêu cầu hoạt động của Liên Đội,
phục vụ cho công tác giảng dạy bộ môn hình học lớp 9 cấp THCS hiện nay.
Có thể áp dụng rộng rãi đối với tất cả các đơn vị trường học. Giai điệu bài
hát rất quen thuộc đối với các em học sinh và cách thức tiến hành áp dụng đơn
giản, dễ thực hiện.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật./.
Định Hóa, ngày 15 tháng 9 năm 2017
Người nộp đơn

Phan Trọng Tuệ

Nhận xét, đánh giá của Hội đồng thẩm định Sáng kiến kinh nghiệm các cấp
……...……………………………………..……………………………………………..……………...
……………………..………………………...……………………………..……………....
…………………………………………….………..……………...……………………………………...
…………………………………………………………….………………...………….
…………………………………………...………………….…………………………………...………………..
………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………

12


……...……………………………………..……………………………………………..……………...
……………………..………………………...……………………………..……………....

…………………………………………….………..……………...……………………………………...
…………………………………………………………….………………...………….
…………………………………………...………………….…………………………………...………………..
………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………
……...……………………………………..……………………………………………..……………...
……………………..………………………...……………………………..……………....
…………………………………………….………..……………...……………………………………...
…………………………………………………………….………………...………….
…………………………………………...………………….…………………………………...………………..
………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………
……...……………………………………..……………………………………………..……………...
……………………..………………………...……………………………..……………....
…………………………………………….………..……………...……………………………………...
…………………………………………………………….………………...………….
…………………………………………...………………….…………………………………...………………..
………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………
……...……………………………………..……………………………………………..……………...
……………………..………………………...……………………………..……………....
…………………………………………….………..……………...……………………………………...
…………………………………………………

13



TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguồn Internet.
2. Bản nhạc 03 bài hát:
“ Lớp chúng ta đoàn kết”- Nhạc Mộng Lân
“ Vui bước trên đường xa” - Nhạc Pháp.
“ Mái trường mến yêu”- Nhạc Lê Quốc Thắng.
3. Sách giáo khoa Toán lớp 9.

14


MỤC LỤC
STT
1

TIÊU ĐỀ

TRANG

Mô tả bản chất của sáng kiến
- Giải pháp cũ thường làm

2

- Mô tả bản chất giải pháp mới:

3

2


Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp:

9

3

Điều kiện và khả năng áp dụng

11

15


16