D

ng Ti n Tài

PH

N

[Ph n ng nhi t nhôm VD và VDC]

GI I CHI TI T
NG NHI T NHÔM VD VÀ VDC
Hà N i, ngày 27 tháng 1 n m 2020.
Mùng 3 T t Canh Tý!
D

I. S

đ

ph n

ng Ti n Tài

ng t ng

1. Ph n ng x y ra hoàn toàn (H = 100%)

 TH1: Chaát raén Al2 O3 , M

t

Al + M x O y 

 TH2: Chaát raén Al2 O3 , M, Al dö
H  100%

 TH3: Chaát raén Al2 O3 , M, M x O y dö
0

2. Ph n ng x y ra không hoàn toàn (H < 100%)
 Al2 O3

M

t
 Chaát raén M a O b
Al + M x O y 
H  100%
 M O dö
 x y
 Al dö
0

3. Nh ng l u ý v kh n ng ph n ng

 Al kh đ c oxit kim lo i sau Al (th ng g p: Fe2O3, FeO, Fe3O4, CuO, Cr2O3, …).
 Khi cho h n h p r n sau tác d ng v i dung d ch ki m thì Al, Al2O3 s b hòa tan.

2

 n Al dö  3 n H

2Al + 2NaOH +2 H 2 O 
 2NaAlO2 + 3H 2   
 
Al2 O3  2NaOH 
 2NaAlO2 + H 2 O
  n
 1.n Al dö  2.n Al O   n NaAlO
 Al bñ

 Cr không tác d ng v i dung d ch axit HNO3 ho c H2SO4 đ c, ngu i do b th đ ng hóa
gi ng nh Al và Fe.
 Cr không tan trong dung d ch ki m, nh ng tan trong h n h p ki m nóng ch y v i nitrat hay
clorat kim lo i ki m t o thành cromat t ng ng.
 Cr2O3 là oxit l ng tính, tan trong dung d ch axit và ki m đ c.
2

2

4. Ph

3

ng pháp gi i chung

 S d ng BTNT, BTe, BTKL, BT T trong dung d ch sau ph n ng.

TOLIHA.VN – TRANG H C TR C TUY N – H C LÀ MÊ!

Trang 1/6


2


D

ng Ti n Tài

II. H

[Ph n ng nhi t nhôm VD và VDC]

ng d n gi i chi ti t

bài c a ví d có tham kh o t quý h y (Cô) đ ng nghi p và đ thi th

r n oàn qu

Trân tr ng c m n!

1. M

đ v n d ng

Ví d 1: Nung h n h p g m 0,12 mol Al và 0,04 mol Fe3O4 m t th i gian, thu đ c h n h p r n X.
Hòa tan hoàn toàn X trong dung d ch HCl d thu đ c 0,15 mol khí H2 và m gam mu i. Giá tr c a
m là
A. 34,10.
B. 32,58.
C. 31,97.
D. 33,39.

H

ng ế n gi i

 S đ ph n ng:

Al2 O3
H2 
Fe

 Fe O
 HCl dö
X
 H 2 O (sp)
Albñ 
H < 100%
Al dö
dd Al3 , Fe 2  , Fe3 , H  dö, Cl  
Fe3 O 4 dö
 Áp d ng các đ nh lu t b o toàn:
3

4

BTNT.O

n H O (sp)  n O bñ  4.n Fe O  0,16 mol
2

3


4

BTNT.H

 n HCl pö  2n H O  2n H  0, 62 mol
2


 mAl bñ  mFe O
BTKL

3

4

bñ

2

 mHCl pö  mmuoái  mH O  mH
2

2

 27.0,12  232.0, 04  36,5.0, 62  m  18.0,16  2.0,15  m  31, 97 gam.
Ví d 2: Nung nóng m gam h n h p g m Al và Fe3O4 trong đi u ki n không có không khí. Sau khi
ph n ng x y ra hoàn toàn, thu đ c h n h p r n X. Cho X tác d ng v i dung d ch NaOH (d ) thu
đ c dung d ch Y, ch t r n Z và 3,36 lít khí H2 (đktc). S c khí CO2 (d ) vào dung d ch Y, thu đ c
39 gam k t t a. Giá tr c a m là

A. 48,3.
B. 45,6.
C. 36,7.
D. 57,0.
H

ng ế n gi i

 S đ ph n ng:

H2 
Al2 O3
H 2 O (sp)

 Fe O
 NaOH dö
Albñ 
X
Fe




 CO  H O
100%
dd AlO 2 , Na , OH  dö 
 Al(OH)3 
Al dö

chaát raén Z Fe

3

4

2

BTNT.Al
 n Al bñ  n Al(OH)3 
 B o toàn Al ban đ u: 

2

39
 0,5 mol
78

Tính l

BTe
ng Al d trong X: 
3n Al dö  2n H2  n Al dö  0,1 mol

Tính l

BTNT.Al
ng Al2O3 trong X: 

 n Al bñ  n Al dö  2n Al O  n Al O 
2


3

2

3

0,5  0,1
 0, 2 mol
2

3.0, 2
 0,15 mol
4
 27.0,5  232.0,15  48, 3 gam.

BTNT.O
 B o toàn O ban đ u: 
4.n Fe3O4 bñ  3.n Al2O3  n Fe3O4 bñ 

 V y giá tr c a m b ng: m  mAl bñ  mFe3O4 bñ
Trang 2/6

FaẾebook: D

ng Ti n Tài – Phone/ Zalo: 096 868 9872


D

ng Ti n Ti


[Ph n ng nhi t nhụm VD v VDC]

Vớ d 3: Th c hi n cỏc ph n ng nhi t nhụm h n h p g m m gam Al v 4,56 gam Cr2O3 (trong i u
ki n khụng cú O2), sau khi ph n ng k t thỳc, thu c h n h p X. Cho ton b X vo m t l ng d
dung d ch HCl (loóng, núng), sau khi cỏc ph n ng x y ra hon ton, thu c 2,016 lớt H2 (ktc).
Cũn n u cho ton b X vo m t l ng d dung d ch NaOH ( c, núng), sau khi ph n ng k t thỳc
thỡ s mol NaOH ó ph n ng l
A. 0,06 mol.
B. 0,14 mol.
C. 0,08 mol.
D. 0,16 mol.
H ng n gi i
S ph n ng:
HCl dử

Cr 3 , Al3 , H dử, Cl + H 2

Al2 O3

Cr O
Albủ
X Cr
100%
Al dử

2

3


NaOH ủaởc, noựng, dử

Na , AlO2 , OH dử Cr khoõng tan + H 2

Ch ng minh r n X ch a Al d :
- T ng s mol Cr trong X t i a l

n

Cr

2n Cr O 2.
2

3

4,56
2, 016
BTe
(khụng kh p s li u).
0, 06 mol
n H 0, 06 <
152
22, 4
2

- Ch ng t X ph i ch a Al d tỏc d ng NaOH sinh thờm khớ H2, ng ngh a Cr2O3 ph n ng h t
Cr : 0, 06 mol
BTe
(H=100%).

2n Cr 3n Al dử 2n H
Al dử : 0,02 mol
2

BTNT.O
B o ton O ban u:
3n Cr2O3 3n Al2O3 n Al2O3 0,03 mol
BTNT.Al
B o ton Al ban u:

n Al bủ 1.n Al dử 2.n Al2 O3 0, 08 mol

Khi cho X tỏc d ng v i NaOH c, núng, d : ch cú Al, Al2O3 ph n ng (Cr khụng ph n ng).
BTNT

n NaOH pử n NaAlO n Al bủ 0, 08 mol.
2

Vớ d 4: Tr n 10,8 gam b t nhụm v i 34,8 gam b t Fe3O4 r i ti n hnh ph n ng nhi t nhụm trong
i u ki n khụng cú khụng khớ. Hũa tan h n h p r n sau ph n ng b ng dung d ch H2SO4 loóng d
thu c 10,752 lớt H2 (ktc). Hi u su t ph n ng nhi t nhụm l (gi s Fe3O4 ch b kh thnh Fe)
A. 80%.
B. 90%.
C. 70%.
D. 60%.
H ng n gi i
S ph n ng:
Al2 O3
H2
Fe


Fe O
H SO dử
Albủ
X
H 2 O (sp)
H < 100%
Al
dử

dd Al3 , Fe 2 , Fe3 , H dử, SO 24
Fe3 O 4 dử
3

4

2

4

BTe
Nh n xột:
3n Al bủ 8n Fe3O4 bủ H% tớnh theo Fe3O4
BTNT

n Fe 3a mol
G i a l s mol Fe3O4 ph n ng:
8a
BTe
3.n Al pử 8.n Fe O n Al pử 3 mol


3

4

BTe
Khi r n X tỏc d ng v i H2SO4:
3n Al dử 2n Fe 2n H2

3.(0, 4

8a
10, 752
) 2.3a 2.
a 0,12 mol.
3
22, 4

V y hi u su t ph n ng nhi t nhụm l: H%

n Fe O

4

pử

n Fe O

4


bủ

3

3

.100%

0,12
.100% 80%.
0,15

TOLIHA.VN TRANG H C TR C TUY N H C L Mấ!

Trang 3/6


D

ng Ti n Tài

[Ph n ng nhi t nhôm VD và VDC]

Ví d 5: Th c hi n ph n ng nhi t nhôm gi a 6,48 gam Al v i 17,6 gam Fe2O3. Ch có ph n ng
nhôm kh oxit kim lo i t o kim lo i. em hòa tan ch t r n sau ph n ng nhi t nhôm b ng dung d ch
xút d cho đ n k t thúc ph n ng, thu đ c 1,344 lít H2 (đktc). Hi u su t ph n ng nhi t nhôm là
A. 100%.
B. 90,9%.
C. 83,3%.
D. 70%.

H ng ế n gi i
 S đ ph n ng:

H2 
Al2 O3
Fe
H 2 O (sp)

 Fe O
 NaOH dö



Albñ 
X

H < 100%
dd Na  , AlO 2  , OH  dö
Al dö
Fe2 O3 dö
chaát raén Fe, Fe 2 O3 
2

3

BTe
 Nh n xét: 
3n Al bñ  6n Fe2 O3 bñ  H% tính theo Fe2 O3
BTe
 Khi r n X tác d ng v i NaOH d : 

3n Al dö  2n H2  n Al dö  0, 04 mol
BTNT.Al
 n Al pö  n Al bñ  n Al dö 
 B o toàn Al ban đ u: 

BTe

6n Fe O
2

3

pö

 3n Al pö  n Fe O
2

3

pö

 0,1 mol
n Fe O

 V y hi u su t ph n ng nhi t nhôm là: H% 

2

3


n Fe O
2

2. M

6, 48
 0, 04  0, 2 mol
27

3

pö

.100% 

bñ

0,1
.100%  90,9%.
0,11

đ v n d ng cao

Ví d 1: Ti n hành ph n ng nhi t nhôm m gam h n h p A g m b t Al và s t oxit FexOy trong
đi u ki n không có không khí, đ c h n h p B. Nghi n nh , tr n đ u B r i chia thành hai ph n:
Ph n 1 có kh i l ng 14,49 gam đ c hòa tan h t trong dung d ch HNO3 đun nóng, d đ c
dung d ch C và 3,696 lít khí NO s n ph m kh duy nh t (đktc). Ph n 2 tác d ng v i l ng d
dung d ch NaOH đun nóng, th y gi i phóng 0,336 lít khí H2 (đktc) và còn l i 2,52 gam ch t r n.
Các ph n ng đ u x y ra hoàn toàn. Giá tr c a m là
A. 21,735.

B. 28,980.
C. 19,320.
D. 43,470.
H
 S đ ph n ng:
Al2 O3

 Fe O
 X Fe
Albñ 
100%
Al dö

x

ng ế n gi i

 HNO dö

 dd Fe3 , Al3 , NO3 , H  dö  + NO  + H 2 O
phaàn 1
3

y

 X lý ph n 2 tr

 NaOH dö

 dd  Na  , AlO 2 , OH  dö  raén Fe + H 2 O + H 2 

phaàn 2


c cho g n: n Fe  56  0, 045 mol

2,52

BTe
 
3n Al dö  2n H  n Al dö  0, 01 mol

2

 X lý ph n 1: G i k là h s t l

ng gi a 2 ph n (m phaàn 1  k.mphaàn 2 )

BTKL
Al2 O3 : a mol

102a  2, 79k  14, 49
k  3


phaàn 1

 Fe : 0, 045.k mol   BTe
3, 696  
a  0, 06
Al dö: 0,01.k mol   3.0, 045k  3.0, 01k  3. 22, 4




V yv ih s t l
Trang 4/6

ng k = 3, giá tr c a m là m  14, 49.
FaẾebook: D

4
 19,32 gam.
3

ng Ti n Tài – Phone/ Zalo: 096 868 9872


D

ng Ti n Ti

[Ph n ng nhi t nhụm VD v VDC]

Vớ d 2: Th c hi n ph n ng nhi t nhụm h n h p X g m Al v Fe2O3 trong i u ki n khụng cú
khụng khớ thu c 28,92 gam h n h p Y, nghi n nh , tr n u v chia h n h p Y thnh hai ph n.
Ph n m t tỏc d ng v i dung d ch NaOH d thu c 1,008 lớt H2 (ktc) v 3,36 gam ch t r n khụng
tan. Ph n hai tỏc d ng v a v i 608 ml dung d ch HNO3 2,5M thu c 3,808 lớt NO (ktc) v
dung d ch Z ch a m gam h n h p mu i. Cỏc ph n ng x y ra hon ton. Giỏ tr c a m g n nh t v i
giỏ tr no sau õy?
A. 99.
B. 100.

C. 101.
D. 102.
H
S ph n ng:

Al2 O3

Fe O
Albủ
X Fe
100%
Al dử

2

ng n gi i

NaOH dử

dd Na , AlO 2 , OH dử raộn Fe + H 2 O + H 2
phan 1

3

X lý ph n 1 tr

HNO
dd Fe3 , Fe 2 Al3 , NO3 , NH 4 + NO + H 2 O

phan 2

3

c cho g n:

3,36

BTNT
0, 06 mol
Al2 O3 0, 03 mol
n Fe
56

BTe

3n Al dử 2n H n Al dử 0, 03 mol

2

ng gi a 2 ph n (m phan 2 k.mphan 1 )

X lý ph n 2: G i k l h s t l

Al2 O3 : 0,03.k mol

phan 2
BTKL

Fe : 0, 06.k mol

7, 23.k 28,92 (102.0, 03 56.0, 06 27.0, 03) k 3

Al dử: 0,03.k mol

BTKL

mphan 2 mHNO

3

28,92.

mmuoỏi mkhớ mH O

pử

2

3
3,808
+ 63.0,608.2,5 = m + 30.
+ 18.n H O (*)
4
22, 4
2

vai troứ H

n HNO 2.3.n Al O 4n NO 10n NH NO n NH NO 0, 03 mol
(**)



3

2

3

4

3

4

3

4n NH NO 2n H O n HNO n H O 0, 7 mol (***)
BTNT.H

4

3

Thay (***) vo (*)

2

c:

3

2


m = 99,75 gam.

Gi i thớch (**):

2H O(oxit )
H2O
4H NO3 3e
NO 2H 2 O
10H NO3 8e
NH 4 3H 2 O

TOLIHA.VN TRANG H C TR C TUY N H C L Mấ!

Trang 5/6


D

ng Ti n Tài

III. Bài t p t

[Ph n ng nhi t nhôm VD và VDC]

luy n

Câu 1: Tr n 0,81 gam b t nhôm v i b t Fe2O3 và CuO r i đ t nóng đ ti n hành ph n ng nhi t
nhôm thu đ c h n h p A. Hoà tan hoàn toàn A trong dung d ch HNO3 đun nóng thu đ c V lít khí
NO (s n ph m kh duy nh t) đktc. Giá tr c a V là

A. 0,224 lít.
B. 0,672 lít.
C. 2,24 lít.
D. 6,72 lít.
Câu 2: Nung nóng m gam h n h p Al và Fe2O3 (trong đi u ki n không có không khí) đ n khi ph n
ng x y ra hoàn toàn, thu đ c h n h p r n Y. Chia Y thành hai ph n b ng nhau: Ph n 1: tác d ng
v i dung d ch H2SO4 loãng d sinh ra 3,08 lít khí H2 ( đktc) Ph n 2: tác d ng v i dung d ch NaOH
d sinh ra 0,84 lít khí H2 ( đktc) Giá tr c a m là
A. 22,75 gam.
B. 21,40 gam.
C. 29,40 gam.
D. 29,43 gam.
Câu 3: H n h p X g m Al, Fe2O3 có kh i l ng 21,67
đi u ki n không có không khí (gi s ch x y ra ph n
ch t r n sau ph n ng b ng dung d ch NaOH d thu đ
r n không tan. Hi u su t c a ph n ng nhi t nhôm là
A. 45%.
B. 50%.

gam. Ti n hành ph n ng nhi t nhôm trong
ng kh Fe2O3 thanh Fe) Hòa tan h n h p
c 2,016 lít khí H2 (đktc) và 12,4 gam ch t
C. 71,43%.

D . 75%.

Câu 4: Nung Al và Fe3O4 (không có không khí, ph n ng x y ra hoàn toàn) thu
đ c h n h p A. N u cho A tác d ng v i dung d ch KOH d thì thu đ c 0,672
lít khí (đktc). N u cho A tác d ng v i H2SO4 đ c, nóng d đ c 1,428 lít SO2
duy nh t (đktc). Ph n tr m kh i l ng Al trong h n h p ban đ u là

A. 33,69%.
B. 26,33%.
C. 38,30%.
D. 19,88%.
Câu 5: Ti n hành ph n ng nhi t nhôm hoàn toàn m gam h n h p X g m Al, FexOy trong đi u ki n
không có không khí thu đ c h n h p Y. Chia Y thành 2 ph n. Ph n I cho tác d ng v i dung d ch
NaOH d thu đ c 1,008 lít H2 (đktc) và còn l i 5,04 gam ch t r n không tan. Ph n II có kh i l ng
29,79 gam, cho tác d ng v i dung d ch HNO3 loãng d thu đ c 8,064 lít NO (đktc, là s n ph m
kh duy nh t). Giá tr c a m và công th c c a oxit s t là
A. 39,72 gam và Fe3O4.
B. 38,91 gam và FeO.
C. 36,48 gam và Fe3O4.
D. 39,72 gam và FeO.

ÁP ÁN THAM KH O:

1 – B;

2 – A;

…….. H

Trang 6/6

3 – D;

4 – C;

5 – A.


T ……..

FaẾebook: D

ng Ti n Tài – Phone/ Zalo: 096 868 9872