Hiện trạng hệ thống phân phối bán lẻ tại thị trường Hà Nội
1. Số lượng các siêu thị và quy mô hoạt động
1.1. Số lượng các siêu thị
Hai siêu thị lần đầu được khai trương ở Hà Nội là siêu thị thuộc trung tâm
thương mại số 7-9 Đinh Tiên Hoàng(1/1995) và siêu thị Minimart Hà Nội tại
tầng II chợ Hôm(3/1995). Theo số liệu của Bộ Thương Mại, tính đến năm 2005
Hà Nội có tới 101 siêu thị, chiếm 38% số lương siêu thị trong cả nước.
Bảng 1 : Tình hình mở mới siêu thị hàng năm từ 1996 đến 2005 tại Hà Nội
Năm 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2004
* tổng
Số ST mở mới 3 4 4 8 5 2 10 5 14 46
101
*: số liệu thống kê không rõ ràng
Nguồn: Bộ Thương mại, vụ chính sách thị trường trong nước
1.2. Quy mô siêu thị
Hệ thống siêu thị ở Hà Nội chủ yếu là các siêu thị nhỏ và vừa. Các siêu thị
nhỏ của Hà Nội có diện tích mặt bằng kinh doanh chưa đầy 100m2, chủng loại
hàng hóa trong các siêu thị này chỉ đạt mức 2000-3000 mặt hàng, cách bố trí
hàng hoá đơn điệu, hệ thống dịch vụ kèm theo nghèo nàn…Doanh thu chỉ ở mức
18-20triệu VND/ ngày. Có thể liệt kê một vài siêu thị điển hình loại này theo
bảng sau:
Bảng : Các siêu thị quy mô nhỏ ở Hà Nội
Siêu thị
ST Hồ
Gươm
ST
IMS
ST
Cát Linh
ST số 12

Phùng
Hưng
ST số 14
Lí Nam Đế
ST số 66
Bà Triệu
Diện tích mặt
bằng
40m2 60m2 65m2 70m2 70m2 80m2

Có nhiều siêu thị diện tích mặt bằng rộng hơn, nhưng cũng chưa đủ tiêu chuẩn
để phân hạng như: siêu thị số 66 Ngô Thì Nhậm có diện tích mặt bằng là 180m2,
siêu thị 18 Hàng bài, Minimart Thái Hà: 250m2...Mặt hàng cũng tăng lên khoảng
3500-5000 tên hàng.
Những siêu thị cỡ vừa và lớn ở Hà Nội không nhiều, nhất là đối với các siêu
thị kinh doanh tổng hợp. Mới chỉ co hai siêu thị Fivimart đạt tiêu chuẩn hạng II,
có diện tích kinh doanh là 3000m2, bãi đỗ xe có diện tích khoảng 1000m2. Các
chuỗi siêu thị Intimex, Marko, Citimart…chỉ đáp ứng được tiêu chuẩn các siêu
thị hậng III, diẹn tích không đủ 2000m2.
Phân hạng siêu thị Hà Nội theo tiêu chuẩn phân hạng(2005)
+ không thuộc loại nào: 29% + loại II: 8.8%
+ loại III: 60,59% + loại I: 4,4%
Như vậy có thể thấy quy mô của các siêu thị ở Hà Nội còn quá nhiều siêu thị
chưa đủ tiêu chuẩn để phân hạng, tỷ lệ các siêu thị như vậy còn rất cao (29%),
trong khi đó những siêu thị thuộc hạng I lại quá ít (4,4%).
2. Mô hình hoạt động
Phương thức hoạt động của hệ thống siêu thị ở Hà Nội tính cả sự góp mặt của
các đại gia bán lẻ nước ngoài, có thể tập hợp lại theo ba mô hình sau:
 Mô hình siêu thị độc lập
Mô hình kinh doanh siêu thị độc lập là các siêu thị hoạt động đơn lẻ, thuộc về

các chủ sở hữu khác nhau, hầu hết do các doanh nghiệp tư nhân mở một cách tự
phát, có quy mô nhỏ và rất nhỏ, có khi chỉ vài chục mét vuông như đã đề cập ở
phần 1.2. Các siêu thị này hoạt động có tính chất đơn lẻ, mạnh về mặt hàng nào
thì kinh doanh mặt hàng đó, không có sự liên kết bổ sung các nguồn hàng cho
nhau. Đặc biệt hàng hoá trong các siêu thị này chủ yếu láy từ các chợ bán buôn
hoặc từ nguồn nhập khẩu tự phát, sự liên kết với nhà sản xuất kém bền chặt,
nguồn hàng khai thác không được ổn định và giá cả còn ở mức cao.
 Mô hình siêu thị dạng chuỗi
Ở Hà Nội có chuỗi siêu thị Fivimart với 4 siêu thị đặt ở quận Ba Đình, Hoàn
Kiếm và Hai Bà Trưng; chuỗi siêu thị Intimax với 4 siêu thị ở Bờ Hồ, Hào Nam,
Lạc Trung, Định Công; chuỗi siêu thị Marko vói ba siêu thị lớn là siêu thị Marko
I(phố Kim Mã), siêu thị Marko II(phố Tây Sơn), và siêu thị Marko III (Ngọc
Khánh)…vói siêu thị theo mô hình chuỗi, người tiêu dùng không phải đến một
siêu thị duy nhất mà chỉ cần đến một siêu thị bất kỳ nào đó trong chuỗi đều có
thể mua được mặt hàng mình muốn và hoàn toàn yên tâm với giá cả và chất
lượng hàng hóa mình đã lựa chọn.
Hiện tại ở Hà Nội các doanh nghiệp đang có xu hướng chuyển đổi mô hình
kinh doanh siêu thị từ dạng độc lập sang dạng chuỗi, đang thực hiện hợp tác liên
kết cùng khai thác cơ hội thị trường đang mở rộng đồng thời cũng cùng chia sẻ
nhưng khó khăn thách thức trong cơ chế hội nhập.
 Mô hình đại siêu thị và cửa hàng kho hàng của các tập đoàn bán lẻ
nước ngoài
Sự góp mặt của một số tập đoàn phân phối lớn trên thế giớ như Metro cash &
Carry(Đức), Bourbon(Pháp)….tại Hà Nội đã làm thay đổi cục diện thị trương
bán lẻ ở đây. Các đại siêu thị lần lượt xuất hiện theo hình thức liên doanh hoặc
100% vốn nước ngoài. Siêu thị Big C ở số 222/ Trần Duy Hưng/ Hà Nội đang
được đông đảo người tiêu dùng Hà Nội quan tâm. Metro cũng chiếm ngự trên
một vị trí lớn trên đường Phạm Hùng và là đại siêu thị bán buôn lớn nhất tại Hà
Nội hiên nay. Các đại siêu thị, siêu thị lớn của các tập đoàn nước ngoài đã mang
đến cho ngành kinh doanh siêu thị ở Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung

một góc nhìn hoàn toàn mới về phương thức kinh doanh siêu thị, thể hiện ở tính
quy mô, tiêu chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa…và cả vê tính cạnh
tranh mới trên thị trường hấp dẫn này.
3. Đặc điểm hoạt động marketing của các siêu thị ở Hà Nội
a. Hàng hoá trong siêu thị
 Cơ cấu hàng hoá
- Tỉ lệ hàng hàng hóa trong một số chuỗi siêu thị:
Bảng 2: Tỉ lệ hàng Việt Nam trong một số siêu thị ở Hà Nội.
Đơn vị: %
Nhóm ngành hàng Siêu thị Citimart Siêu thị Maximart Siêu thị Big C
Chung các ngành
hàng
70 75 95
thực phẩm 70 90 90
quần áo, giầy dép 80 70 90
Bánh kẹo 50 75 90
Gia vị 60 90 95
Hóa mỹ phẩm 80 90 95
nước giải khát 90 90 95


Thời gian gần đây, tại các siêu thị Hà Nội đã bắt đầu thu hút được một
lượng khách hàng lớn mức thu nhập trung bình. Do vậy, các siêu thị đang thực
hiện chiến lược “nội địa hóa”, phát triển thêm nhiều mặt hàng nội địa và đang
có xu hướng liên kết với những người sản xuất ở Việt Nam. Tại hệ thống siêu
thị Fivimart, người tiêu dùng có thể lựa chon trong số trên 20.000 mặt hàng với
trên 70% là hàng Việt Nam chất lượng cao hoặc sản phẩm của các liên doanh
nước ngoài tại Việt Nam để tìm cho mình sản phẩm phù hợp với nhu cầu và túi
tiền
Tại Hà Nội, hàng tiêu dùng hàng ngày không phải là thực phẩm tươi sống,

rau, củ quả….vẫn chiếm tỉ lệ cao. Mới chỉ có số ít các siêu thị kinh doanh các
mặt hàng tươi sống là chủ yếu, như Fivimart nổi tiếng với rau quả, thực phẩm sơ
chế. Các mặt hàng về kim khí, điện máy cũng chiếm tỉ lệ tương đối cao trong các
siêu thị ở Hà Nội, đa phần đều là hàng liên doanh hoặc nhập khẩu, chủ yếu là
hàng sản xuất tại Trung Quốc, liên doanh với Nhật, Hàn Quốc....
 Chất lượng sản phẩm
Đây là vấn đề rât đáng quan tâm trong các siêu thị. Nhìn chung người tiêu
dùng đánh giá cao chất lượng sản phẩm trong siêu thị và họ đến với siêu thị lí do
chính là chất lượng đảm bảo. Hầu hết hàng hóa trong siêu thị đều có nguồn gốc
rõ ràng, đầy đủ nhãn mác và được kiểm tra chất lượng một cách nghiêm cách
nghiêm ngặt. Tuy nhiên, vẫn còn có hiện tượng người tiêu dùng mua phải hàng
quá hạn sử dụng hay chất lượng giảm sút do cô
 Giá cả
Giá cả hàng hóa luôn là vấn đề được người tiêu dùng quan tâm. Đặc biệt khi
các siêu thị mở rộng thị trường thu hút thêm một lượng lớn khách hàng có mức
thu nhập thấp và trung bình. Theo khảo sát, giá của các siêu thị ở Hà Nội luôn
cao hơn giá của các sản phẩm đó bán tại các cửa hàng bách hóa hoặc các chợ
truyền thống. Mức độ chênh lệch giá cũng rất đa dạng. Nhìn chung, mức chênh
lệch giá so với các cửa hàng khác là 10-15%, với các chợ truyền thống là khoảng
10-25%. Giữa các siêu thị cũng có sự chênh lệch giá. Giá trong các siêu thị nhà
nước như Intimex, Co.op mart …giá bán phù hợp hơn so với các siêu thị tư
nhân. Có một điểm rất đáng lưu ý là giá bán trong các đại siêu thị nước ngoài rất
phong phú, có nhiều sản phẩm tiêu dùng giá bán thấp hơn hẳn so với các siêu thị
khác, nhưng cũng có những sản phẩm giá cao hơn nhiều như đại siêu thị BigC
có thể tìm thấy những sản phẩm như nước xả vải thấp hơn giá bán của cùng sản
phẩm đó trong siêu thị Fivimart…Riêng hệ thống Metro giá bán rẻ hơn các siêu
thị khác từ 10-20%. Đối với các mặt hàng tiêu dùng phổ biến được quảng cáo
mạnh và phân phối rộng khắp như các loại sữa hộp, sữa tươi, mì ăn liền, bột giặt
…giá bán tại các siêu thị tương đối sát với bên ngoài. Các loại hàng hóa ít thông
dụng như các sản phẩm nhập ngoại (rượu ngoại, bánh kẹo ngoại, mỹ phẩm, máy

massage, quần áo nhập ngoại…) mức giá bán tại các siêu thị cao hơn nhiều so
với các loại hình cửa hàng khác.
 Trưng bầy sản phẩm
Đây được coi là một trong những yếu tố quan trọng để thu hút khách hàng.
Tuy nhiên ở Hà Nội các siêu thị ra đời và phát triển chủ yếu là tự phát, thiếu quy
hoặch, đội ngũ nhân viên chưa được đào tạo một cách bài bản nên tính “nghệ
thuật” trong trưng bầy hàng hóa chưa thực sự cao, chưa tiện lợi và hấp dẫn
khách hàng. Một số siêu thị có danh mục hàng hóa phong phú nhưng do quá chú
trọng đến số lượng hàng hóa mà bố trí, thiết kế các quầy hàng, giá đỡ quá sát
nhau làm cho việc di chuyển của khách hàng và cả nhân viên trong siêu thị đều
khó khăn, thậm chí làm đổ vỡ, rơi hàng từ trên giá…Trong những năm gần đây
có nhiều siêu thị lớn đã được mở tại Hà Nội, đặc biệt là có sự tham gia của các
yếu tố nước ngoài đã đem đến nghệ thuật sắp xếp, trưng bầy hàng hóa theo
chuẩn mực quốc tế. Hàng hóa được bố trí hợp lí, giao thông đi lại trong siêu thị
thuận tiện hơn, diên tích tiếp xúc giữa hàng hóa và khách hàng được khai thác
triệt để…Điều đó làm cho khách hàng đế với siêu thị ngày càng đông, nhất là
đến với các siêu thị lớn, đại siêu thị, không chỉ đi mua sắm mà còn đi tham quan,
ngắm nghía các mặt hàng.
b. Khách hàng của siêu thị
 Động cơ đi siêu thị
Đa số khách hàng vào siêu thị để mua sắm vì họ cho rằng vào siêu thị có thể
“mua được mọi thứ” nên sẽ tiết kiệm thời gian, công sức và giá cả hàng hóa tuy
có cao hơn bên ngoài một chút nhưng chất lượng đảm bảo. Theo một cuộc khảo