THỰC TRẠNG XÂM NHẬP THỊ TRƯỜNG CHÂU PHI CỦA
TRUNG QUỐC
I. Những lí do để Trung Quốc xâm nhập thị trường châu Phi
Đầu thế kỉ 20, nhu cầu chấm dứt hạn chế và ràng buộc trong kinh tế, chính trị đối
với các quốc gia Châu Phi và thu hẹp khoảng cách phát triển của Châu Phi với phần còn lại
của thế giới đã trở thành mục tiêu hàng đầu của các nhà lãnh đạo và tổ chức kinh tế, chính
trị tại Châu Phi. Trong thời điểm đó, Trung Quốc đề ra một chiến lược toàn cầu với mục
đích mở rộng đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng như tạo thị trường để các công ty Trung
Quốc đầu tư ra ngoài biên giới. Đây chính là điểm mấu chốt khởi đầu cho chiến lược thúc
đẩy quan hệ ngoại giao “Nam –Nam” do các nhà lãnh đạo Trung Quốc đề xướng: đẩy
mạnh sức ảnh hưởng của các quốc gia đang phát triển trên trường quốc tế. Mặc dù cộng
đồng quốc tế, trong đó có nhiều tổ chức và doanh nghiệp phương tây cam kết gấp đôi tổng
viện trợ phát triển dành cho Châu Phi, lên tới 25 tỉ USD đến năm 2010, nhưng quy mô
cũng như tốc độ viện trợ chậm chạp của những tổ chức này lại làm hầu hết các quốc gia
Châu Phi nghèo khổ thất vọng. Thậm chí, một thực tế dễ thấy là những mối quan hệ và hợp
tác với nhiều nước Phương Tây không mang lại nhiều hiệu quả trong việc giúp các nước
châu Phi vượt qua những khó khăn căn bản để xóa đói, giảm nghèo và phục hồi nền kinh tế
yếu kém cho các quốc gia trong châu lục. Thay vì thúc đẩy phát triển, Châu Phi ngày càng
bị vắt kiệt bởi những thế lực kinh tế hùng mạnh ra sức khai thác nguồn tài nguyên thiên dồi
dào và bóp méo hệ thống kinh tế của Châu Phi. Trong thời điểm đó, hợp tác với Trung
Quốc được các nhà lãnh đạo Châu Phi xem như giải pháp cho những mất cân bằng kể trên.
Còn về phía Trung Quốc, thắt chặt quan hệ ngoại giao với Châu Phi trở thành chiến lược
mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thực hiện các mục đích chính trị, xã hội trên toàn
cầu.
1. Lí do về mặt kinh tế
1.1. Mở rộng thị trường xuất khẩu và tiêu thụ hàng hoá
Đối với Trung Quốc, vấn đề cạnh tranh thị trường xuất khẩu và đầu tư là sức ép đè
nặng lên nền kinh tế đang đi vào giai đoạn cải cách cơ cấu, trong bối cảnh khủng hoảng tài
chính tiền tệ Châu Á năm 1997 tác động mạnh tới kinh tế các nước khu vực. Nếu như mức
tăng xuất khẩu của Trung Quốc 6 tháng đầu năm 1997 tụt xuống còn 17%, và đến 6 tháng
đầu năm 1998 chỉ tăng 7,6%. Để đối phó với tình trạng xuất khẩu giảm mạnh, trong khi cố

gắng giữ giá đồng Nhân dân tệ, chính phủ Trung Quốc đưa ra hàng loạt chính sách ứng
phó, chủ yếu tập trung vào hai mặt là tiền tệ và ngoại thương. Họ đề ra chính sách “đa
dạng hóa thị trường”, tạo ra môi trường và không gian bên ngoài rộng lớn hơn để tăng
thêm kim ngạch xuất khẩu. Ngoài việc mở rộng thị trường sang châu Âu, Bắc Mỹ và Trung
Cận Đông, Châu Phi là thị trường lớn thu hút sự chú ý của Trung Quốc. Trung Quốc chú
trọng và thúc đẩy quan hệ kinh tế với các nước Châu Phi trước tiên là để bù lại sự thâm
hụt xuất khẩu do cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á năm 1997 gây ra. Đây cũng được coi là
một chiến lược quan trọng trong chính sách “đa dạng hóa thị trường” của Trung Quốc.
1.2. Châu Phi : nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên dồi dào cho phát triển công
nghiệp
Đặt trong bối cảnh kinh tế thế giới, có thể thấy rõ rằng Trung Quốc đẩy mạnh quan
hệ kinh tế với Châu Phi là có động lực và mục tiêu rõ ràng. Mục tiêu của chính quyền Bắc
Kinh là thu hút được nguyên liệu và nhiên liệu để tiếp tục nuôi sống các hạ tầng công
nghiệp trong nước, đồng thời bắt tay hợp tác các quốc gia có nhiều tài nguyên như một đối
tác kinh tế chính yếu có thể tin cậy được. Trước đà tăng trưởng cao trong hai thập niên qua,
nền kinh tế Trung Quốc rất cần nguyên vật liệu mới mà trong nước đang cạn kiệt, để tiếp
tục duy trì tốc độ phát triển kinh tế 9 - 10%. Nền kinh tế đang bùng nổ của Trung Quốc cần
rất nhiều tài nguyên, đặc biệt là dầu mỏ, kim loại và gỗ. Trung Quốc là nước tiêu thụ dầu
mỏ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Với GDP tăng trưởng ở tỷ lệ khoảng 10% trong ba
năm gần đây, nhu cầu năng lượng của Trung Quốc đã vượt quá công suất sản xuất trong
nước với một sự chênh lệch khá lớn. Năm 2003, Trung Quốc đã trở thành nước tiêu thụ các
sản phẩm dầu mỏ lớn thứ 2 thế giới sau Mỹ, vượt qua Nhật Bản với 5,56 triệu thùng/ngày.
Trong năm 2005, Trung Quốc sản xuất được 3,6 triệu thùng/ngày, trong khi đó họ tiêu thụ
hết 8,1 triệu thùng/ngày. Dự đoán đến năm 2025, mức tiêu thụ của Trung Quốc sẽ là 12,8
triệu thùng/ngày trong đó hơn 9 triệu thùng sẽ phải nhập khẩu. Hiện nay Trung Quốc đang
phải nhập khẩu tới 70% lượng dầu lửa cần thiết cho phát triển kinh tế và phần lớn trong số
này đến từ khu vực Trung Đông bất ổn và đang nằm dưới sự kiềm tỏa của Mỹ. Trung Quốc
cũng chiếm 2/5 lượng tiêu thụ dầu lửa gia tăng trong 2 năm qua trên toàn thế giới. Ngoài
ra, Trung Quốc còn bị thiếu hụt về một số mặt hàng nguyên liệu chính, đây là nguyên nhân
Trung Quốc nhằm vào châu Phi để lấp đầy chỗ thiếu hụt đó. Châu Phi hứa hẹn sẽ là một

nguồn cung cấp dầu mỏ, nguyên liệu thô ổn định và chưa bị các cường quốc khác độc
chiếm. Bởi vậy, hiện nay, các công ty khai thác dầu lửa, khí đốt Trung Quốc đang tìm mọi
cách chiếm lĩnh những vị trí then chốt trong mạng lưới ngành công nghiệp khai thác tài
nguyên thiên nhiên ở Châu Phi.
Bảng 1: So sánh trữ lượng khoáng sản tại Châu Phi và thế giới
Loại
khoáng sản
Châu Phi
(tấn)
Thế giới
(tấn)
Tỉ lệ
trữ lượng (%)
Platinum group metals 63.000 71.000 89
Diamonds
(million carats)
350 580 60
Cobalt 3.690.000 7.000.000 53
Gold 10.059 35.941 28
Vanadium 3.000.000 13.000.000 23
Uranium 656 4.416 15
Manganese 52.000 380.000 14
Chromium 100.000 810.000 12
Titanium 63.000 660.000 10
Nickel 4.205 62.000 7
Coal 55.367 984.453 6
(Nguồn: Báo cáo Trữ lượng khoáng sản của Châu Phi năm 2007- Đại học Nam Phi)
Bảng 2: Sản xuất dầu mỏ ở khu vực cận Sahara , Châu Phi
Đơn vị: ngàn thùng/ngày
Tên nước Năm 2000 Năm 2005 Năm 2010

Nigeria 2.40 2.555 3.500
Angola 750 1.100 2.050
Chad 0 35 390
Soso Tomoo & Princowpe 0 25 350
Equatorial Guinea 118 350 350
Congo (Brazzaville) 283 222 197
Gabon 271 204 134
Cameroon 116 72 68
Cujte dIvoire 7 55 85
DRC 25 35 28
Mauritania 0 0 125
Guinea Bissau 0 0 250
(Nguồn: Báo cáo Châu Phi - Hiệp đoàn các nước Châu Phi, tháng 3/2006)
2. Lí do về mặt xã hội
Chính sách Châu Phi của Trung Quốc đặt trọng tâm vào chiến lược "thảo xuất khứ"
(ra nước ngoài lập cơ sở) nhằm khuyến khích các xí nghiệp Trung Quốc tiến ra nước ngoài,
với nhiều ưu đãi. Chiến lược này có mục đích giải tỏa nguồn hàng sản xuất dư thừa và sự
cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các xí nghiệp cùng ngành trong nước. Cùng với phong
trào này, sự xâm nhập của các công ty và người lao động Trung Quốc ngày càng hiện diện
đông đảo tại các quốc gia Châu Phi, đặc biệt tại Qatar, Algeria. Mục đích của các nhà
hoạch định chính sách Trung Quốc là khuyến khích người Trung Quốc tình nguyện ra nước
ngoài làm việc, trước tiên để chứng tỏ sức năng động của nhân công Trung Quốc, nhưng
hơn hết là để giải tỏa tình trạng dư thừa lao động đã xuất hiện trong những trung tâm đô thị
lớn, đang bắt đầu gây sức ép nghẹt thở tại Trung Quốc.
3. Lí do về mặt chính trị
Ngoài các quan hệ kinh tế và thương mại, chiến lược về Châu Phi của Trung Quốc
còn nhắm đến những mục tiêu phi kinh tế để tồn tại lâu dài tại châu lục này. Hơn 40 năm
qua, từ Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai cho đến Đặng Tiểu Bình đều coi việc cố gắng phát
triển quan hệ với các nước Châu Phi (thuộc thế giới thứ 3) là điểm cơ bản trong chính sách
ngoại giao của Trung Quốc. Vì vậy với sự phát triển thương mại và kinh tế, thì việc cải

thiện quan hệ giữa Trung Quốc và các nước Châu Phi đã mang một ý nghĩa chính trị lớn
hơn ý nghĩa kinh tế nhiều lần. Mối quan hệ hợp tác ngày càng khắng khít với các nước
Châu Phi có thể giúp Trung Quốc tăng cường quy mô ảnh hưởng và tạo điều kiện cho
những nỗ lực của Trung Quốc trong việc xác định lại quan hệ kinh tế, chính trị với “phần
còn lại của thế giới”. Điều này hẳn nhiên sẽ gây một thay đổi quan trọng trong địa vị thống
trị lấn át xưa nay của Phương Tây đối với Châu Phi, giảm bớt sức ảnh hưởng kinh tế, chính
trị của các nước Phương Tây tại châu lục, và do đó tạo một trở ngại lớn cho sức lấn át của
Phương Tây trong kinh tế, chính trị, các cuộc đối thoại phát triển với Châu Phi nói riêng và
cộng đồng quốc tế nói chung.
Quan hệ của Trung Quốc với các nước Châu Phi đã hỗ trợ rất lớn cho nước này trên
mặt trận ngoại giao thế giới vì các nước Châu Phi thường bỏ phiếu như là một khối trong
các cơ quan quốc tế. Các nước Châu Phi đã ủng hộ Trung Quốc rất mạnh mẽ trong việc
chống lại các nghị quyết tại Liên Hiệp Quốc của một số nước phương Tây tố cáo Trung
Quốc về vấn đề vi phạm nhân quyền. Các nước Châu Phi cũng đã giúp Trung Quốc đánh
bại hết tất cả mọi yêu cầu của Đài Loan gia nhập Tổ Chức Y Tế Thế Giới và các tổ chức
quốc tế khác. Ngoài ra, các nước Châu Phi đã giúp Trung Quốc thắng cuộc đấu thầu đăng
cai Thế Vận Hội năm 2008 và Hội Chợ Thế Giới (World Expo) năm 2010.
Một lí do chính trị quan trọng khác là quan hệ Trung Quốc-Châu Phi phát triển thì
không gian chính trị truyền thống của Đài Loan tại châu lục này cũng bị thu hẹp. Đây là
một thắng lợi trong chính sách phong tỏa Đài Loan bằng ngoại giao của Trung Quốc. Mấy
năm qua, theo đà lớn mạnh của Trung Quốc, Châu Phi đã trở thành khu vực tranh giành
ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Đài Loan. Nếu Mỹ giành được ảnh hưởng từ người Pháp,
thì Trung Quốc đang từng bước đẩy lùi Đài Loan ra khỏi châu lục này. Chính ngoại trưởng
Đài Loan Hồ Chí Cường ngày 2/5/1998 đã thừa nhận tình trạng đó: “hiện nay trong hơn 27
nước xóa quan hệ ngoại giao với Đài Loan thì đã có 2 đến 3 nước bật đèn đỏ và 2 đến 3
nước bật đèn vàng trong quan hệ với Đài Loan”. Việc Nam Phi cắt bỏ quan hệ với Đài
Loan để thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc (ngày 1/1/1998) được ghi nhận là
một thắng lợi ngoại giao của Trung Quốc. Nó đánh dấu thất bại đối ngoại của Đài Loan,
chấm dứt 21 năm quan hệ giữa đất nước lớn nhất, có vị trí trọng yếu và giàu tài nguyên
nhất Châu Phi với Đài Loan. Đây cũng là kết quả tất yếu của lập trường chống chủ nghĩa

A-pac-thai của Trung Quốc đã được tổng thống Nam Phi Nelson Mandela ghi nhận. Vì
vậy, việc Nam Phi thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và đoạn tuyệt quan hệ với
Đài Loan là điều rất quan trọng đối với Trung Quốc trong việc thực hiện chiến lược ngoại
giao “tiến xuống Tây- Nam”. Mối quan hệ Trung Quốc-Nam Phi chắc chắn sẽ gây nên hiệu
ứng mới trong toàn Châu Phi. Bước phát triển mới này không những thách thức địa vị của
Mỹ ở Châu Phi, gây tác động mạnh đến tình hình hai bờ eo biển Đài Loan, mà sẽ tạo thuận
lợi cho Trung Quốc tiến hành chính sách đa cực hóa trong quan hệ quốc tế. Nó không
những mở ra cho Trung Quốc một thị phần rộng lớn ở Châu Phi để cạnh tranh với Mỹ và
các nước lớn khác mà về lâu dài sẽ thúc giục các nước Châu Phi, đặc biệt là 8 nước còn giữ
quan hệ ngoại giao với Đài Loan phải tính toán lại lợi ích chiến lược của họ.
Như vậy, ngoài mục đích khai phá thị trường mới, chiều hướng phát triển trên cho
thấy Trung Quốc đang tiếp tục chính sách bao vây phong tỏa ngoại giao với Đài Loan,
đồng thời đẩy mạnh chính sách tập hợp lực lượng mới. Với quan niệm đó, Trung Quốc đã
coi Châu Phi là một mắt xích quan trọng trong “vành đai sinh trưởng” (ASEAN –Nam á –
Trung Đông – Châu Phi -Mỹ latinh) của thế giới đa cực để điều hòa mối quan hệ với các
nước lớn trong tương lai.
II. Những ưu thế của Trung Quốc khi xâm nhập thị trường Châu Phi
1. Trung Quốc có đủ sức mạnh kinh tế để cung cấp cho Châu Phi các khoản viện trợ
không điều kiện, giảm nợ, xóa nợ cùng nhiều chương trình hỗ trợ kinh tế, quân sự hấp
dẫn khác
1.1. Viện trợ kinh tế, hỗ trợ giáo dục không điều kiện
Với những chương trình viện trợ, cố vấn, cung cấp chuyên gia (khoảng 100.000
chuyên gia đang có mặt tại các nước châu Phi), Trung Quốc đã tìm được con đường thuận
lợi thâm nhập thị trường Châu Phi. Quan hệ Trung – Phi càng ngày càng thắt chặt, giúp
Trung Quốc tạo ảnh hưởng lớn với châu lục này. Các nước châu Phi không chỉ thấy lợi ích
từ việc hợp tác kinh tế với Trung Quốc mà còn muốn thực hiện mô hình phát triển kinh tế
của Trung Quốc. Diễn đàn Trung – Phi tổ chức tháng 11/2007 càng tỏ rõ sức hút của Trung
Quốc với thị trường mới châu Phi. Trong chiến lược chinh phục thị trường Châu Phi, Trung
Quốc đã không ngần ngại tạo ưu thế cho mình bằng cách tuyên bố giảm nợ cho các nước
Châu Phi và trợ giúp thêm về kinh tế mà không kèm theo các ràng buộc về chính trị. Trong

khi các tổ chức đa phương cũng cung cấp cho Châu Phi các khoản cho vay ưu đãi, nhưng
tiến trình diễn ra khá chậm, Trung Quốc có thể cung cấp những khoản tiền ứng trước và
thường với mức lãi suất trợ cấp hấp dẫn hơn. Với ưu thế là sức mạnh kinh tế thông qua các
khoản viện trợ không điều kiện, các lợi ích kinh tế mang lại cho Châu Phi, Trung Quốc đã
thực sự trở thành đối tác chiến lược quan trọng của nhiều quốc gia Châu Phi nghèo đói,
nâng tầm quan hệ Trung – Phi lên một bước mới khởi sắc với chuyến công du 12 nước
Châu Phi năm 2008 của Chủ tịch nước Trung Quốc Hồ Cẩm Đào. Đây là chuyến thăm thứ
3 của ông kể từ khi nắm chức vụ cao nhất của Trung Quốc năm 2003. Trong số các chặng
dừng chân của Chủ tịch Hồ Cẩm Đào có Camerun, Liberia, Sudan, Namibia, Nam Phi,
Mozambique và Seychells. Ngay trước chuyến đi của Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, Trung Quốc
đã thông báo chương trình viện trợ 3 tỷ USD
1
cho châu Phi. Sự năng động của Trung Quốc
ở châu Phi hoàn toàn không phải là một điều mới mẻ. Từ đầu những năm 90 của thế kỷ
trước, khi mà kinh tế Trung Quốc đang gặt hái được thành công, ngoại giao Trung Quốc đã
1 Comtrade.com
lựa chọn châu Phi như là một chiến lược đột phá. Chìm đắm trong xung đột, nghèo đói,
bệnh tật, sự hiện diện của Trung Quốc ở châu Phi đi kèm với một loạt viện trợ không điều
kiện và các lợi ích kinh tế, quân sự là một tín hiệu khả quan đối với nhiều nước châu Phi
sau nhiều năm vẫn phụ thuộc về mặt kinh tế và tài chính vào các cường quốc thực dân cũ
như Anh và Pháp.
1.2. Hỗ trợ xuất khẩu của Châu Phi với mức thuế quan ưu đãi
Trung Quốc đã loại bỏ thuế quan đối với 200 các mặt hàng công nghiệp khác nhau
có xuất xứ tại Châu Phi, áp dụng mức thuế quan 0% đối với 28 nước trong số 48 nước
Châu Phi đặt quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, tạo hy vọng thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa
ra nước ngoài cho nhiều quốc gia Châu Phi nghèo đói.
1.3. Trung Quốc đi tiên phong trong hỗ trợ quân sự cho Châu Phi
Trong lĩnh vực quân sự, Trung Quốc có quan hệ mật thiết với nhiều nước Châu Phi,
điển hình là Zimbabwe. Chính quyền của Tổng thống R. Mugabe đang có chương trình
trang bị một thế hệ máy bay chiến đấu của Trung Quốc. Quan hệ quân sự giữa Trung Quốc

và châu Phi thực sự được phát triển vào những năm 90. Những hiệp định hợp tác quân sự
song phương đã được ký kết giữa Trung Quốc với Congo Brazaville trong khi đó nhiều
chuyên gia quân sự Trung Quốc đang làm việc tại các trại huấn luyện ở Angola. Trong số
các khách hàng của các công ty quân sự Trung Quốc con có các nước như Trung Phi,
Burkina Farso, Tchad, Liberia, Senegal. Thậm chí, Tổng thống mới thắng cử ở Cộng hoà
Dân chủ Congo, J. Kabila đã được triệu về nước làm Tổng thống tạm quyền thay người
cha, L. D. Kabila bị ám sát, khi ông đang theo học sĩ quan quân đội tại Trung Quốc.
Trong những năm 60 và 70 của thế kỷ trước, Trung Quốc cũng tích cực ủng hộ các
phong trào nổi dậy ở châu Phi cả về chính trị, kinh tế và quân sự. Hiện nay, những nội
dung hợp tác kinh tế và thương mại đang dần trở thành chủ đạo trong quan hệ Trung – Phi
nhưng không vì thế mà các lợi ích quân sự và chính trị bị xem nhẹ.
2. Trung Quốc sẵn sàng xâm nhập vào nhiều khu vực thị trường ở Châu Phi đang bị
các nước Âu Mỹ khác tẩy chay hoặc hạn chế quan hệ ngoại giao, thương mại.
Trong khi một số Chính phủ sẽ hạn chế quan hệ thương mại với các quốc gia mà họ
cho rằng đang tuân theo các chính sách phi đạo đức, thì Trung Quốc tỏ ra không nao núng
trước những mối lo ngại đó và tuyên bố đã lên kế hoạch xâm nhập vào các thị trường ở
Châu Phi mà các nước khác còn e ngại. Vào giữa lúc các thế lực phương Tây đang tìm
cách rút lui khỏi lục địa Châu Phi, Trung Quốc đã không ngần ngại tiến vào thay thế. Chủ
tịch Hồ Cẩm Đào đã viếng thăm 17 nước Châu Phi trong hai năm 2006 và 2007 – hơn hết
thảy mọi nhà lãnh đạo khác trên thế giới. Tháng 11-2006, Hội nghị thượng đỉnh về Châu
Phi ở Bắc Kinh là hội nghị ngoại giao lớn nhất từ trước tới nay ở Trung Quốc. Trung Quốc
hiện đã có quan hệ ngoại giao với 48 trong tổng số 53 quốc gia Châu Phi – trừ một vài
quốc gia như Gambia, Malawi, Burkina Faso, Swaziland và Sao Tome. Tại hội nghị thượng
đỉnh Bắc Kinh, các quan khách chủ nhà Trung Quốc đã trịnh trọng hứa sẽ nâng gấp đôi
viện trợ cho Châu Phi và đưa ra khoản cho vay và tín dụng ưu đãi 5 tỉ USD vào năm 2009,
trong khi đó họ đồng ý cấp học bổng nhà nước cho 20 nghìn người từ 50 nước Châu Phi và
gửi khoảng 16 nghìn chuyên gia y tế tới 47 nước ở châu lục này. Bắc Kinh còn xóa một
khoản nợ lên tới 10,9 tỉ Nhân dân tệ (1,42 tỉ USD) cho các nước Châu Phi và hơn nữa, trên
10 tỉ Nhân dân tệ nợ đang được cắt giảm. Vào tháng 6 năm 2007, Trung Quốc tuyên bố xây
dựng cơ sở hạn tầng và trung tâm tài chính thương mại tại Châu Phi, với trị giá 20 tỉ USD

trong vòng ba năm tới thông qua ngân hàng Exim Bank của Trung Quốc. Vào tháng 9 năm
2007, Trung Quốc tuyên bố cho Cộng hòa Dân chủ Công Gô vay 5 tỉ USD để hiện đại hóa
cơ sở hạ tầng và lĩnh vực khai thác khoáng sản của nước này. Trong hiệp định sơ bộ, Bắc
Kinh đã ghi nhận một khoản viện trợ cho những dự án xây dựng đường bộ và đường xe lửa
và cho việc khôi phục lĩnh vực khai khoáng của Công gô, trong khi những điều khoản về
trả nợ chứa đựng những thỏa thuận gây thiệt hại và những nhượng bộ trong khai khoáng
với các công ty Trung Quốc. Những trường hợp kể trên chứng minh một ưu thế rất lớn của
Trung Quốc trong chiến lược chinh phục thị trường Châu Phi, đó là nếu các nước Âu Mĩ
hạn chế có quan hệ kinh tế và ngoại giao với các nước Châu Phi vì bất cứ lí do gì thì Trung
Quốc cũng sẵn sàng làm ăn với họ. Điều kiện của Trung Quốc dễ thi hành hơn là những
điều kiện của Âu Mĩ và của các tổ chức quốc tế về chính sách minh bạch, về giải quyết các
vấn đề tham nhũng, về việc không dùng phương pháp đàn áp tàn bạo để duy trì an ninh hay
để củng cố chính quyền, và về cải thiện phương pháp cai trị. Đây là những lí do tại sao
Trung Quốc ngày càng giữ vị thế quan trọng trong quan hệ ngoại giao với các nước Châu
Phi. Năm 2004, Trung Quốc vượt Mỹ trở thành nước mua dầu nhiều nhất của Angola.
Trung bình năm 2004, Angola bán 323 ngàn thùng dầu cho Trung Quốc và 306 ngàn thùng
dầu cho Mỹ. Từ đó đến nay, quan hệ giữa Angola và Trung Quốc càng ngày càng tăng
cường.
III. Những đánh giá về thực trạng xâm nhập thị trường châu Phi của Trung
Quốc
1. Những kết quả đạt được
Năm 2006 là kỉ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và các nước
Châu Phi, đây được xem là thời điểm đánh dấu mốc quan trọng cho mối quan hệ giữa
Trung Quốc và các quốc gia lục địa đen. Tháng 6/ 2006, Chủ tịch nước Trung Quốc Hồ
Cẩm Đào tiến hành cuộc viếng thăm 10 quốc gia Châu Phi, nhằm mục đích thúc đẩy quan
hệ ngoại giao và thương mại Trung – Phi. Tháng 11/2006, Bắc Kinh mở hội nghị thượng
đỉnh cấp cao với sự tham gia của nhiều nhà lãnh đạo các nước Châu Phi, trong đó, chủ đề
chính được đưa ra bàn luận là viễn cảnh hộ trợ của Trung Quốc dành cho các nước Châu
Phi, cụ thể là các cam kêt xóa nợ, cho vay ưu đãi cùng rất nhiều những ưu đãi trong nhiều
lĩnh vực tài chính, giáo dục, khoa học công nghệ… Sự có mặt nổi bật của Trung Quốc,

một nền kinh tế mới nổi trên thế giới trong vài năm gần đây đã làm dấy lên nhiều cuộc
tranh luận và bình xét trên thế giới. Câu hỏi đặt ra là liệu Trung Quốc đóng vai trò như thế
nào trong quá trình phát triển kinh tế, vực dậy trong nghèo đói của các quốc gia Châu Phi:
Một cường quốc lớn với tham muốn khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào của
Châu Phi, và đặt lợi ích đó lên trên những mối quan tâm về quyền công dân, các vấn đề
môi trường và an sinh xã hội; hay sự có mặt đó đơn giản là nỗ lực của Trung Quốc trong
vấn đề thúc đẩy, mở rộng mối đoàn kết, hợp tác “Nam – Nam” ? Liệu những chính sách
của Trung Quốc tại Châu Phi có góp phần tạo điều kiện cho các quốc gia lục địa đen trong
quá trình tự giải phóng khỏi sự bất công, đàn áp mà hậu quả là nợ nần và những ràng buộc