Kết cấu bài ông đồ Lý luận văn học chương 5
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (90.22 KB, 3 trang )
Trường: Đại học Đồng Tháp
Lớp: ĐHSVAN18A
Nhóm: 1
Môn: Tác phẩm và thể loại văn học
Lớp học phần: LI4110
GVC: NCS. Thạc sĩ Nguyễn Phan Phương Uyên
CÂU HỎI THẢO LUẬN NHÓM
Hãy phân tích và chỉ ra giá trị kết cấu trong bài thơ Ông đồ (Vũ Đình Liên).
Kết cấu là sự tổ chức, sắp xếp các yếu tố trong tác phẩm để tạo dựng được thế
giới hình tượng giàu ý nghĩa thẩm mỹ, có khả năng khái quát đời sống, thể hiện tư
tưởng của nhà văn.
Ví dụ qua bài thơ “Ông đồ”, Vũ Đình Liên đã dựng nên được một hình tượng rất
gần gũi với người Việt ta đó chính là hình ảnh ông đồ mang một ý nghĩa thẩm mỹ to
lớn đồng thời thể hiện tư tưởng của nhà văn đó là đã làm sống dậy trong tâm hồn
người đọc những nỗi niềm luyến tiếc khôn nguôi. Những người vẫn còn nhớ tới ông
đồ năm xưa. Và giờ đây mới thực sự nhận ra một sự thiếu vắng điều gì đó trong những
ngày xuân tết đến. Nhưng mà mọi thứ thực sự đã quá muộn họ cũng không thể gặp lại
ông nữa bởi “hồn” của ông đồ giờ đây đã ở nơi khác. Bên cạnh đó tác giả còn muốn
khái quát lên cái thực trạng đời sống xã hội bây giờ đó là nỗi xót xa lặng lẽ, nỗi đau
đớn ngậm ngùi của lớp nhà nho buổi giao thời, đó là nỗi day dứt, tiếc nhớ, thương xót
ngậm ngùi của tác giả và cũng là của cả một thế hệ các nhà thơ mới, đó còn là nỗi
mong ước tìm lại, gặp lại vẻ đẹp của một thời đã qua.
Về nguyên tắc thì kết cấu chuyên chở được tư tưởng, cảm xúc bằng cách nhà
văn lựa chọn, sắp xếp, tổ chức làm cho tư tưởng được thể hiện một cách tập trung
nhất, rõ nét nhất. Trong bài thơ “Ông đồ” cũng vậy tác giả đã sắp xếp rất chặt chẽ
theo kết cấu đầu cuối tương ứng, mở đầu bài thơ là “Mỗi năm hoa đào nở - Lại thấy
ông đồ già”, kết thúc bài thơ là “Năm nay hoa đào lại nở - Không thấy ông đồ xưa”.
Kết cấu này chặt chẽ, làm nổi bật chủ đề của bài thơ: quá trình tàn tạ, suy sụp của nền
nho học.
Đồng thời kết cấu thống nhất với việc xây dựng hình tượng nhân vật nghĩa là
việc kết cấu phải tổ chức các quan hệ nhân vật cụ thể của tác phẩm sao cho các quan
hệ ấy của nhân vật là đối lập, đối chiếu, tương phản, bổ sung cho nhau. Mà ở đây là
ông đồ được xây dựng bằng một kết cấu tương phản cùng diễn tả hình ảnh ông đồ vào
thời điểm mùa xuân, ngồi viết thuê bên hè phố nhưng đã thể hiện hai cảnh tượng đối
lập - hình ảnh ông đồ thời vàng son và hình ảnh ông đồ thời tàn lụi. Kết cấu tương
phản này thể hiện sâu sắc tình cảnh đáng thương của ông đồ.
Kết cấu còn là một thể thống nhất, hoàn chỉnh về mặt thẩm mỹ nó có nhiệm vụ tổ
chức hệ thống các tính cách nhân vật, sự kiện, biến cố làm cho nó gắn bó chặt chẽ với
nhau không chia cắt được như các biến cố về thời đại dẫn đến biến cố về cuộc đời của
ông đồ từ đó nó thể hiện sâu sắc tình cảnh đáng thương của ông đồ, qua đó nhà thơ thể
hiện tâm tư của chính mình về thời thế và con người. Hoặc là sự sắp xếp về hình ảnh
ông đồ lúc đầu là hình ảnh ông đồ thời kì đắc ý sau đó là hình ảnh thời kì ông đồ bị
quên lãng. Qua hình ảnh đó lúc đẹp tươi, lúc rơi rụng tàn tạ người đọc có thể dễ dàng
nhận ra một Vũ Đình Liên như đang lặng lẽ đứng ở một góc phố khuất dõi theo số
phận của ông đồ với một niềm mến yêu, thương cảm và nhớ tiếc rưng rưng.
Nhờ có kết cấu mà tạo nên những giá trị thẩm mỹ cho hình tượng hướng tới
những cái đẹp, cái mới mẻ, cái hấp dẫn và đặc biệt giàu ý nghĩa nhân văn. Sự biến mất
của ông đồ cũng chính là sự biến mất của những giá trị văn hóa cổ truyền dân tộc. Bài
thơ chính là tấm lòng của một người nặng lòng với tổ quốc, với những nét văn hóa cổ
truyền ngàn năm của dân tộc.
Xét về cấp độ thì kết cấu bề mặt trong bài thơ được thể hiện từ sự tổ chức đã liên
kết thành văn bản và hình tượng tạo nên giá trị thẩm mỹ sức hấp dẫn của bài được tác
giả làm rõ bằng cách liên kết các từ ngữ, câu thơ để dựng nên hình tượng nhân vật,
mối quan hệ nhân vật và các sự kiện xẩy ra từ đầu đến cuối. Cụ thể về tổ chức hệ
thống nhân vật thì ông đồ là nhân vật chính, là đối tượng miêu tả chính của tác giả nói
lên một cách thấm thía nhất, đắt nhất nỗi buồn tủi, xót xa của nhà nho buổi thất thế,
nỗi buồn tủi thấm đẫm lên cả những vật vô tri vô giác. Ông đồ "ngồi đấy" chứng kiến
và nếm trải tấn bi kịch của cả một thế hệ. Về hệ thống liên kết từ ngữ, câu thơ được tác
giả sử dụng vô cùng tinh tế trong sáng, bình dị, và một sự liên kết chặt chẽ từ lúc thời
kỳ huy hoàn của nghề viết thư pháp cho đến khi tàn lụi hay là là sự tàn tạ, suy sụp
hoàn toàn của nền Nho học. Từ ngữ còn đồng thời thể hiện sự cô đọng, có sức gợi lớn
trong lòng người “vẫn ngồi đấy - không ai hay, người muôn năm cũ - hồn ở đâu,...”.
Nói về kết cấu bề sâu thì cấu trúc khá là điều quan trọng trong phân tích cấu trúc
chiều sâu là tìm cặp đối lặp. “Nhưng mỗi năm mỗi vắng”: từ “nhưng” tạo bước ngoặt
trong cảm xúc người đọc, sự suy vong ngày càng rõ nét, người ta có thể cảm nhận một
cách rõ ràng, day dứt nhất “Người thuê viết nay đâu?”: câu hỏi thời thế, cũng là câu
hỏi tự vấn. Sự đối lập của khung cảnh với 2 khổ đầu chính là nỗi niềm day dứt, vẫn
ông đồ xưa, vẫn tài năng ấy xuất hiện nhưng không còn ai thuê viết, ngợi khen “Giấy
đỏ buồn không thắm/ Mực đọng trong nghiên sầu...” giấy bẽ bàng sầu tủi, mực buồn
động trong nghiên hay chính tâm tình của người nghệ sĩ buồn đọng, không thể tan biến
được và cũng nói lên sự đau lòng của tác giả trước sự mai một của những tập tục đáng
quý, trước thái độ thờ ơ của người đời ngày nay đối với nền văn hóa cổ truyền của dân
tộc.
