TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ
HỘI VÀ NHÂN VĂN
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT
NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

CÂU HỎI KIỂM TRA GIỮA HỌC PHẦN
MÔN HỌC:
TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG

Giảng viên:
Lớp:
Học viên:

Th.S Trần Hà Thu
Tâm lý học
Vũ Trường Giang

Đề bài:
"Anh/chị hãy chứng minh tâm lý người mang bản chất xã hội – lịch sử và có tính chủ
thể. Từ sự hiểu biết về bản chất của tâm lý người, anh/chị hãy trình bày những vận
dụng/bài học từ điều này trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội."

Hà Nội, Năm 2019

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 1

BÀI LÀM
Trước khi làm rõ nội dung của đề bài: Ta cần tìm hiểu đôi nét về khái niệm cũng như bản
chất của “Tâm lý người”.
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng: Tâm lý người là sự phản ánh hiện
thực khách quan vào não người thông qua chủ thể, tâm lý người có bản chất xã hội – lịch
sử.
Tâm lý người không phải do thượng đế, hay do trời sinh ra, cũng không phải do não tiết
ra như gan tiết ra mật, mà tâm lý người là sự phản ánh hiện thực khách quan vào não con
người thông qua “lăng kính chủ quan”.

Hiện thực khách quan

Phản ảnh

Não người

Hình ảnh tâm lý
Phản ảnh tâm lý tạo ra hình ảnh tâm lý về thế giới. Hình ảnh tâm lý là kết quả của quá
trình phản ảnh thế giới khách quan vào não. Hình ảnh tâm lý khác về chất so với các
hình ảnh cơ, sinh vật ở chỗ: Hình ảnh tâm lý mang tính sinh động, sáng tạo. Ví dụ: Hình
ảnh tâm lý về chiếc điện thoại smartphone trong đầu một con người (Tính năng, sự tiện
ích, mức độ thông minh của nó…) khác xa về chất với hình ảnh vật lý của chính nó trong
gương. (Có màu gì, hình thù gì trong gương..)
Hình ảnh tâm lý mang tính chủ thể, mang đậm màu sắc cá nhân (hay nhóm người) mang
hình ảnh tâm lý đó, hay nói khác hình ảnh tâm lý là hình ảnh chủ quan về hiện thực
khách quan.

1. Anh/chị hãy chứng minh tâm lý người mang bản chất xã hội – lịch sử và có tính chủ


thể.
1.1.
Tâm lý người mang bản chất xã hội – lịch sử.
Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 2


-

Tâm lý người có nguồn gốc là thế giới khách quan (thế giới tự nhiên và xã hội) trong đó
nguồn gốc xã hội là cái quyết định (quyết định luận xã hội). Ngay cả phần tự nhiên trong
thế giới cũng được xã hội hoá.
Phần xã hội của thế giới quyết định tâm lý người thể hiện qua: Các quan hệ kinh tế xã
hội, các mối quan hệ đạo đức, pháp quyền, các mối quan hệ con người - con người từ
quan hệ gia đình, làng xóm, quê hương, khối phố cho đến các quan hệ nhóm, các quan
hệ cộng đồng… Các mối quan hệ trên quyết định bản chất tâm lý người (bản chất con
người là sự tổng hoà các mối quan hệ xã hội). Trên thực tế, con người thoát li khỏi các
quan hệ xã hội, quan hệ người - người đều làm cho tâm lý người mất bản tính người
(những trường hợp trẻ con do động vật nuôi từ bé, tâm lý của trẻ này không hơn hẳn
tâm lý loài vật).
Ví dụ thực tế chứng minh :
Kamala và Amala: Những cô bé sói
Một trong những trường hợp nổi tiếng nhất là hai chị em Kamala và Amala. Hai cô bé
được phát hiện đang được một con sói cái nuôi dưỡng trong một khu rừng ở Ấn Độ vào
những năm 1920, khi đó Kamala 8 tuổi, và Amala 3 tuổi.
Được biết, khi cố gắng đưa hai cô bé về với xã hội loài người, con sói mẹ từng nuôi nấng
Kamala và Amala đã chiến đấu rất dữ dội để giữ những đứa trẻ, giống như khi con người
cố bắt con của nó vậy. Nó hung dữ lao vào đoàn người, vì vậy người ta đã bắn chết nó.
Những đứa trẻ hoang dã được đưa tới trại trẻ mồ côi của Mục sư J. A. L. Singh - chính là

người đầu tiên đã phát hiện ra sự việc và sau này cũng đã cố gắng giúp 2 cô bé sói thích
nghi với đời sống con người.
Tuy vậy, hai cô bé đã không bao giờ có thể sống như những con người bình thường được
nữa. Kamala và Amala chỉ biết uống sữa và ăn thịt sống, các bé thường sinh hoạt về đêm
và hú như loài sói.
Sau khoảng một năm tại trại trẻ mồ côi, Amala qua đời. Khi em gái chết, Kamala mới
biểu thị những dấu hiệu cảm xúc đầu tiên giống một con người. Kamala sống thêm 8
năm nữa, trong khoảng thời gian đó cô đã học được vài từ và cách đi thẳng. Tuy nhiên,
cô vẫn thường bò bằng 4 chi mỗi khi cảm thấy lo lắng.
Trong một cuộc phỏng vấn Đức cha sau này, ông nói rằng có lẽ mọi việc sẽ tốt hơn nếu
ông cứ để những đứa trẻ lại trong hoang dã, nơi mà ông đã tìm thấy chúng.

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 3


(Nguồn : Chuyên mục thế giới – Kênh 14 />
rung-xanh-duoc-thu-hoang-nuoi-duong-20160915104623257.chn )
Tâm lý người là sản phẩm của hoạt động và giao tiếp của con người trong các mối quan
hệ xã hội. Con người là một thực thể tự nhiên và điều chủ yếu là một thực thể xã hội.
Phần tự nhiên ở con người (như đặc điểm cơ thể, giác quan, thần kinh, bộ não) được xã
hội hoá ở mức cao nhất.
Là một thực thể xã hội, con người là chủ thể của nhận thức, chủ thể của hoạt động, giao
tiếp với tư cách một chủ thể tích cực, chủ động sáng tạo, tâm lý của con người là sản
phẩm của con người với tư cách là chủ thể xã hội, vì thế tâm lý người mang đầy đủ dấu
ấn xã hội lịch sử của con người.
Ví dụ chứng minh :
Đặc điểm tâm lý giai đoạn tuổi dậy thì ta có thể thấy rất rõ: Giai đoạn này tâm lý các bạn
trẻ chịu sự ảnh hưởng trực tiếp từ mối quan hệ xã hội (Mối quan hệ chủ yếu ở đây là hoạt

động giao tiếp, kết bạn, giao lưu với bạn bè vì hoạt động chủ đạo của giia đoạn này ngoài
học tập ra thì đó là hoạt động giao tiếp với bạn bè đồng trang lứa) Chính vì vậy, đặc điểm
tâm lý của các bạn trẻ sẽ được hình thành, sẽ tích cực khi nhóm bạn chơi cùng thân thiết

-

là bạn tốt, còn sẽ khó có thể phù hợp khi nhóm bạn thân chơi cùng là nhóm bạn chưa tốt.
Tâm lý của mỗi cá nhân là kết quả của quá trình lĩnh hội, tiếp thu vốn kinh nghiệm xã
hội, nền văn hoá xã hội, thông qua hoạt động và giao tiếp (hoạt động vui chơi, học tập,
lao động, công tác xã hội), trong đó giáo dục giữ vai trò chủ đạo, hoạt động của con
người và mối quan hệ giao tiếp của con người trong xã hội, có tính quyết định.
Ví dụ chứng minh :
Trong truyền thống văn hóa gia đình : Những kỹ năng, kinh nghiệm, văn hóa gia đình
như việc chào hỏi, lễ phép, đối nhân xử thế của từng thành viên trong gia đình học hỏi
được thông qua hoạt động giáo dục gia đình, giao tiếp, sự ảnh hưởng của các hoạt động

-

trong gia đình như ông dạy cho cha, cha truyền dạy cho con cháu…
Tâm lý của mỗi con người hình thành, phát triển và biến đổi cùng với sự phát triển của
lịch sử cá nhân, lịch sử dân tộc và cộng đồng. Tâm lý của mỗi con người chịu sự chế ước
bởi lịch sử của cá nhân và của cộng đồng.
Ví dụ minh họa :
Ta có thể thấy rõ sự khác nhau về tính cách cũng như tâm lý người miền Bắc và tâm lý
người miền Nam

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 4



Người miền Bắc đôi nét có phần nào đó khó tính, tâm lý tính toán, cẩn thận còn người
miền Nam tính cách có phần nhẹ nhàng hơn, họ thoải mái, vui vẻ. Điều này đôi nét có
phần ảnh hưởng bởi yếu tố lịch sử, chiến tranh, miền Nam phần nào ảnh hưởng của văn
hóa Phương Tây.
1.2.
Tâm lý người mang tính chủ thể:
- Cùng nhận sự tác động của thế giới về cùng một hiện tượng khách quan, nhưng ở những
chủ thể khác nhau thì cho ta những hình ảnh tâm lý với các mức độ, sắc thái khác nhau.
Ví dụ minh họa chứng minh: Cùng trong một gia đình, hai anh em sinh đôi sinh ra và
lớn lên nhưng hai người hai tính cách khác nhau, cùng một sự kiện xảy ra như: Việc bị
bố mẹ mắng, hai anh em lại có 2 cách phản ứng khác nhau: một người tích cực hơn và
rút ra kinh nghiệm cho bản thân, người còn lại thì thấy khó chịu, tiêu cực, cảm thấy bố
-

mẹ không thương mình.
Hoặc cũng có khi cùng một hiện tượng khách quan tác động đến một chủ thể duy nhất
nhưng vào thời điểm khác nhau, hay ở những hoàn cảnh khác nhau, với trạng thái cơ thể,
trạng thái tinh thần khác nhau, có thể cho ta mức độ biểu hiện và các sắc thái tâm lý khác
nhau ở chủ thể ấy.
Ví dụ minh họa chứng minh: Về cuộc sống hôn nhân gia đình Minh – chị Thảo: Mọi
khi thấy anh Minh đi công tác về đều say xỉn do tiếp khách, chị Thảo đều cảm thấy rất
khó chịu và có nói to tiếng với anh Minh, các lần trước nói thì không sao. Nhưng lần này
nói thì bỗng nhiên chị Thảo bị anh Minh hành hung, sau khi sự việc xảy ra, tìm hiểu thì

-

được biết hôm đó anh Minh có tâm trạng không tốt do công việc làm ăn thua lỗ.
Chính chủ thể mang hình ảnh tâm lý là người cảm nhận, cảm nghiệm và thể hiện rõ nhất.
Chứng minh: Chắc chắn rằng: Bản chất tâm lý người nào thì chính bản thân họ mới là

người cảm nhận, hiểu và thể hiện nó rõ nhất, bởi chính họ là người học hỏi, tiếp thu sự

-

ảnh hưởng của thế giới khách quan để rồi từ đó đưa ra hành động, tạo ra kết quả.
Thông qua các mức độ và sắc thái tâm lý khác nhau mà mỗi chủ thể tỏ thái độ, hành vi
khác nhau đối với hiện thực.
Tâm lý người này thì khác tâm lý người kia về thế giới. Điều này do nhiều yếu tố chi
phối. Trước hết là do mỗi con người đều có những đặc điểm riêng về cơ thể, giác quan,
hệ thần kinh và não bộ. Mỗi người có hoàn cảnh sống khác nhau, điều kiện giáo dục
không như nhau và đặc biệt là mỗi cá nhân thể hiện mức độ tích cực hoạt động, tích cực
giao lưu khác nhau trong cuộc sống. Vì thế tâm lý người này khác tâm lý người kia.

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 5


2. Từ sự hiểu biết về bản chất của tâm lý người, anh/chị hãy trình bày những vận

dụng/bài học từ điều này trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
2.1 Vận dụng trong lĩnh vực: “Giáo dục con cái
Do bản chất tâm lý người mang tính chủ thể, vì vậy trong việc giáo dục con cái, trong
ứng xử với con cái thì các bậc cha mẹ cần chú ý nguyên tắc bám sát đối tượng (Chú ý
đến những đặc điểm tâm lý, những cái riêng biệt của từng đứa con mình) để đưa ra
những phương án, cách thức giáo dục phù hợp với tâm lý của từng bạn nhỏ.
Ví dụ một trường hợp cụ thể:
Gia đình chị Tâm anh Thanh có hai cậu con trai, bạn 14 tuổi và bạn 10 tuổi. Cả hai có
tính cách trái ngược nhau. Người anh thì nhút nhát, rụt rè giống tính của bố, còn em trai
thì có phần hiếu động, chủ động, tự tin hơn, có một vài nét giống mẹ. Một hôm hai anh

em mâu thuẫn dẫn đến xô xát đánh nhau. Chị Tâm thấy vậy liền can ngăn sau đó quát
mắng nặng lời cả hai anh em. Cậu em thì tỏ thái độ khó chịu ngay lúc đó nhưng sau đấy
thì mọi chuyện lại bình thường. Còn cậu anh thì không tỏ rõ thái độ lúc đó nhưng chị
Tâm thấy có vẻ càng ngày cậu con trai lớn càng ít nói đi, ít biểu lộ cảm xúc, khép mình
hơn với bố mẹ và mọi người xung quanh.
Qua ví dụ trên ta thấy: Từ một hành động mắng nặng lời của người mẹ - sinh ra hai sự
tiếp nhận vấn đề của hai cậu con trai là khác nhau, người anh có vẻ tiếp nhận sự việc
theo chiều hướng tiêu cực, do đặc điểm tính cách cá nhân có phần nhút nhát, rụt rè.
Bài học rút ra: Trong việc giáo dục con trẻ, cần hiểu rõ được đặc điểm tính cách, tâm lý
của từng đứa trẻ để ta có những hành động, phương pháp giáo dục phù hợp khác nhau
với từng cá nhân, nhằm tránh những vấn đề tiêu cực xảy ra trong gia đình như mâu thuẫn
con cái với cha mẹ, con trẻ gặp những vấn đề về tâm lý như stress, khủng hoảng, rối loạn
cảm xúc..
2.2 Vận dụng, bài học rút ra trong công việc: “ Tham vấn - trị liệu tâm lý”
Đặc điểm tâm lý người mang tính chủ thể và có nguồn gốc từ thế giới khách quan.

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 6


Cho nên trong quá trình: Nhà tham vấn, trị liệu tâm lý – hỗ trợ tham vấn, trị liệu cho thân
chủ của mình, cần đảm bảo được những yếu tố sau nhằm đạt hiệu quả cao trong quá trình
trợ giúp thân chủ .
Nhà tham vấn, trị liệu cần tôn trong tính cá nhân của thân chủ (tôn trọng những suy nghĩ,
những hành vì của thân chủ hiện tại đang gặp phải mặc dù đó có thể là những hành vi bị
đánh giá và phán xét về mặt đạo đức) nhà tham vấn học được cách tôn trọng đó thì sẽ
không có sự phát xét hay đánh giá phiến diện về vấn đề thân chủ của mình, chỉ như thế
nhà tham vấn mới thực sự hiểu sâu về nội tâm thân chủ, giúp thân chủ bộc bạch, chia sẻ
những vấn đề thân chủ đang gặp phải, hỏi được những nguồn gốc, nguyên nhân dẫn đến

tình trạng hiện tại của thân chủ, từ đó sẽ đưa ra những tư vấn, phương án giải quyết và trị
liệu cho vấn đề của thân chủ một cách hiệu quả nhất.
Bài học rút ra cho nhà tham vấn: Tôn trọng đặc điểm tâm lý mang tính chủ thể của thân
chủ để từ đó không phán xét, đánh giá chủ quan. Khai thác được những nguyên nhân,
nguồn gốc sâu xa đến từ những yếu tố của thế giới chủ quan như vấn đề chuyện gia đình,
tình cảm, sức khỏe, môi trường xã hội để từ đó đưa ra phương hướng tham vấn, trị liệu
phù hợp nhất tới từng trường hợp.
2.3 Vận dụng, bài học rút ra trong lĩnh vực: “ Kinh doanh”
Tâm lý người mang tính chủ thể và là sản phẩm của hoạt động giao tiếp, chính vì vậy áp
dụng vào lĩnh vực “Kinh doanh” ta rút ra được bài học sau:
Nhằm thúc đẩy hoạt động kinh doanh thuân lợi và phát triển thì nhân viên kinh doanh
cần hiểu sâu và tìm hiểu đặc điểm tâm lý riêng biệt của từng khách hàng, của nhóm
khách hàng (Nghiên cứu tâm lý khách hàng) Tìm hiểu được mong muốn, nhu cầu,
nguyện vọng, tâm lý chi tiêu của khách hàng, để từ đó đưa ra những phương án quảng
bá, giới thiệu, marketing phù hợp với khách hàng ->Nhằm phục vụ mục tiêu dài hạn là
nâng cao hiệu quả kinh doanh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 7


1. Tập bài giảng: Tâm lý học đại cương

Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân Văn – 2011
2. Sách:: Tâm lý học đại cương
Tác giả: Nguyễn Quang Uẩn – Nhà xuất bản ĐH Quốc gia Hà Nội
3. Chuyên mục thế giới – Kinh 14
Ví dụ minh họa: />

Vũ Trường Giang VB2– TLH Đại cương

Page 8