MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC PHẨM CHẤT CHO HỌC
SINH LỚP 4 THÔNG QUA MÔN ĐẠO ĐỨC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Năm học 2019 -2020, tôi được phân công giảng dạy lớp 4. Từ thực tế học sinh
của lớp tôi chủ nhiệm và qua trao đổi với giáo viên chủ nhiệm của những năm trước,
cũng như một số kinh nghiệm của bản thân, tôi quyết định chọn đề tài “Một số giải
pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 4” với một số lý do sau:
* Học sinh
- Hầu hết học sinh của lớp là con em nông thôn, nhiều gia đình đông anh em,
điều kiện kinh tế khó khăn.
- Khi đến trường các em đã được thầy cô dạy bảo điều đầu tiên là “Lễ phép,
kính trên nhường dưới, gọi dạ bảo vâng, thật thà,trung thực,nói năng đúng chuẩn
mực…” Tuy nhiên ngoài giờ học ở trường, thời gian học ở tại gia đình và cộng đồng
còn nhiều, do đó các em chịu ảnh hưởng từ sinh hoạt của gia đình và cuộc sống ngoài
xã hội.
- Tình trạng nói năng chưa đúng chuẩn mực vẫn xảy ra.
- Nhiều học sinh chưa vâng lời bố mẹ, anh chị, người xung quanh, một số em
chưa biết thương yêu, giúp đỡ bạn bè, tính tập thể chưa cao.
* Gia đình
- Hầu hết phụ huynh học sinh tập trung vào việc đồng áng, vườn tược chưa có
sự quan tm nhiều đến việc học tập và giáo dục con cái.
- Nhiều phụ huynh còn có ý thức “Chỉ cần đến trường học, biết đọc, biết viết là
đủ”.
- Bên cạnh đó, một số phụ huynh đã quan tâm đến học tập, giáo dục phẩm chất
cho con em mình song kết quả còn hạn chế do kỹ năng, cách giáo dục chưa chặt chẽ.
- Có phụ huynh còn trao đổi với giáo viên chủ nhiệm “Ở nhà các em chưa vâng
lời cha mẹ, nói năng chưa lễ phép,…nhờ cô giáo khuyên răn, nhắc nhở giúp gia đình”.
- Có một số em còn lừa dối bố mẹ, sáng ra vẫn cắp cặp đi học song không đến
lớp mà vào các quán Intenet chơi điện tử hoặc đi chơi cùng một số anh chị lớp trên
(đã nghỉ học )
Nếu những vần đề trên không được giải quyết, giáo dục kịp thời thì dần dần sẽ

hình thành ở các em những hành vi không tốt, dẫn đến phản giáo dục.


* Thực tiễn ngoài xã hội
Trong cuộc sống xã hội hiện nay cũng có rất nhiều hành vi, thói quen thiếu đạo
đức diễn ra. Hàng ngày, hàng giờ, trẻ tiếp xúc với những mặt tiêu cực của xã hội một
cách nhạy cảm hơn, nhanh hơn với những mặt tích cực. Nhận thức hiểu biết của các
em không còn gò bó trong phạm vi kiến thức nhà trường, mà các em biết nhận xét
những việc làm, hành động của người lớn. Người lớn làm sai, có những hành vi chưa
đúng thì không thể dễ dàng qua mắt các em được mà ngược lại nó còn ăn sâu vào tiềm
thức của các em:
Ví dụ: Nói năng chưa chuẩn mực, chơi những trò chơi mạo hiểm, trò điện tử …
đều có ảnh hưởng không nhỏ đến động cơ, thái độ, ý thức học tập của các em.
Với những lý do đó, là người giáo viên dạy bậc tiểu học, tôi rất băn khoăn, suy
nghĩ và tìm tòi một số giải pháp nhằm giáo dục cho học sinh có những tiến bộ về
phẩm chất một cách vững chắc, đó là những hành trang để các em còn học tập lên các
cấp học cao hơn mà tư chất đạo đức không bị suy thoái.
PHẦN II. NỘI DUNG
1.THỰC TRẠNG
a. Thuận lợi và khó khăn
* Thuận lợi
- Đa số học sinh đều có phẩm chất đạo đức trong sáng lành mạnh, hiểu biết các
mối quan hệ, tôn tri trật tự trên dưới trong cộng đồng.
Biết cách ứng xử có văn hóa. Biết được các chuẩn mực đạo đức trong xã hội
cần phải tuân thủ. Điều đó thể hiện trong lối sống, cách quan hệ của các em hàng ngày
đối với thầy cô giáo, ông bà, cha mẹ, anh em, bạn bè; đó là kính trọng lễ phép, vâng
lời hiếu thảo, ngoan ngoãn, thương yêu, đoàn kết ý thức được chính bản thân mình.
Chính những hiểu biết từ xã hội đó đã góp phần rất lớn cho giáo viên trong quá trình
giảng dạy khai thác triệt để được các nội dung bài học, tạo ra được các tình huống có
vấn đề rất hấp dẫn, tiết học trở nên sinh động, lôi cuốn học sinh vào bài học một cách

có hướng thú thực sự đem lại hiệu quả cao.
* Khó khăn
- Khi dạy môn đạo đức lớp 4 giáo viên chưa sử dụng các phương pháp dạy học
có hiệu quả, chưa linh hoạt kết hợp chặt chẽ bổ sung giữa các phương pháp dạy học,
dẫn đến học sinh chỉ nắm vững lí thuyết mà không làm theo những điều mà các em
đã học.
-Thiếu sót cơ bản trong việc dạy môn đạo dức hiện nay ở lớp 4 là giáo viên tách
rời hệ thống tri thức, khái niệm về đạo đức và việc áp dụng chúng vào thực hành giao


tiếp, ứng xử trong cuộc sống dẫn đến hiện tượng học sinh chỉ nắm bài hời hợt mà
không hiểu rõ bài đạo đức đó giúp em điều gì trong cuộc sống.
-Ngoài ra công cuộc đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên vẫn giữ
kiến thức làm việc: thầy hỏi- trò trả lời, dẫn đến tình trạng học sinh ỉ lại không tự
động não.
-Đồ dùng thiết bị dạy học còn chưa đáp ứng đủ nhu cầu dạy học môn đạo đức.
- Kiến thức thực tế để xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học sinh còn hạn chế .
Bên cạnh đó học sinh tiểu học một số em có trí nhớ chưa bền vững, các hành vi đạo
đức thường có nhiều suy nghĩ lệch lạc, thiếu chính xác. Lời lẽ xưng hô cộc lốc, vốn từ
không có chọn lọc, trau chuốt khi phát ngôn dẫn đến nói năng xưng hô với người lớn
nhiều lúc thiếu lễ độ.
-Tác động theo xu thế của xã hội về một số phim ảnh, các trò chơi điện tử làm
ảnh hưởng đến hành vi non nớt của các em.
-Một số học sinh có hành vi đạo đức cá biệt không được phụ huynh quan tâm
nhắc nhở mà phó mặc cho nhà trường.
b. Phạm vi áp dụng
Đối tượng: Học sinh khối 4, cụ thể là lớp 4A – Trường Tiểu học Mai Hùng
Tài liệu: Sách đạo đức lớp 4, sách giáo viên đạo đức 4, sách giáo khoa một số
môn thuộc chương trình lớp 4 và các tư liệu có liên quan đến giáo dục đạo đức cho
học sinh.

c. Thời gian áp dụng
Từ tháng 9 năm 2019 đến hết năm học 2019-2020
2.GIẢI PHÁP
a/ Giáo dục phẩm chất cho học sinh qua môn học đạo đức
+ Khi tiến hành dạy môn đạo đức ở trường tiểu học, giáo viên cần phải kết hợp
chặt chẽ các phương pháp dạy học với các hình thức giáo dục; Các phương tiện dạy
học với các phương tiện giáo dục nhằm giáo dục phẩm chất cho học sinh.
Để tiến hành dạy tốt trong giờ học đạo đức, các phương pháp chủ yếu được
giáo viên vận dụng là: Kể chuyện, trình bày, trực quan, đàm thoại, nêu gương.
Câu chuyện trong mỗi bài đạo đức chính là các mẫu hành vi (Đ - S) có tác động
mạnh mẽ đến tình cảm của học sinh. Vì vậy, giáo viên cần thực hiện tốt hoạt động
này.
Muốn kể chuyện hấp dẫn, thu hút được học sinh trước hết giáo viên phải nắm
vững được nội dung truyện, có cảm xúc với truyện, khi kể giáo viên phải nhấn mạnh


vào những chi tiết chính của truyện, giọng kể phải rõ ràng, truyền cảm kết hợp với
một số thao tác.
Vừa kể vừa làm điệu bộ, kết hợp tranh minh hoạ hoặc các đồ dùng dạy học
khác.
Khi thực hành, các phương pháp chủ yếu được vận dụng là: Luyện tập thói
quen, nêu gương. Nội dung giáo dục đạo đức cần phải phù hợp với nội dung truyện kể
tương ứng.
Ví dụ: Khi dạy bài “Tiết kiệm tiền của” giáo viên đưa ra một số tình huống cho
học sinh tìm cách giải quyết.
+ Tình huống: “Nửa đêm đang ngủ, bỗng nghe thấy tiếng nước chảy tràn bể.
Em sẽ làm gì?”
+ Hằng rất sợ bóng tối, nên buổi tối khi bố mẹ đi vắng, Hằng bật tất cả các
bóng đèn trong nhà, mặc dù Hằng chỉ sử dụng điện đến đèn ở bàn học.Việc làm của
Hằng có đúng không? Theo em thì em sẽ làm thế nào?

- Một số học sinh đưa ra cách giải quyết, nhằm giúp học sinh có ý thức tiết
kiệm tiền điện, nước. Trên cơ sở hình thành cho các em có thói quen biết tiết kiệm
trong sinh hoạt.
+ Giáo dục phẩm chất cho học sinh phải gắn với thực tiễn trong cuộc sống, tạo
điều kiện cho các em tự đánh giá được các hành động của bản thân và mọi người
xung quanh so với chuẩn mực đạo đức.
Bên cạnh đó còn một vài phương pháp như : Phương pháp đóng vai, luyện tập
thực hành, trò chơi … cần được sử dụng một cách linh hoạt, nhuần nhuyễn nhằm góp
phần hình thành, củng cố những hành vi đúng.
* Phương pháp đóng vai
- Tổ chức cho học sinh thực hành một số cách ứng xử nào đó trong một tình
huống giả định. Học sinh được rèn luyện, thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ
thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn, tạo điều kiện
phát triển óc sáng tạo của học sinh, khích lệ sự thay đổi thái độ hành vi của học sinh
theo chuẩn mực hành vi đạo đức. Mặt khác, ta có thể thấy tác dụng và hiệu quả của
lời nói hoặc việc làm trong vai diễn.
Ví dụ: Khi dạy bài “Tiết kiệm tiền của” giáo viên đưa ra tình huống và yêu cầu
các nhóm dựa vào tình huống để sắm vai.
Tiểu phẩm Mẹ con:
-Hai học sinh sắm vai mẹ và con đang nói chuyện với nhau:
-Hoa: Mẹ ơi mai mẹ mua cho con chiếc quần bò như bạn Trang đi mẹ!


-Mẹ: Quần áo đồng phục của con vẫn mặc được cơ mà? Với lại đến trường
không được mặc quần bò.
-Hoa: Mẹ mua cho con để con mặc đi chơi.
-Bây giờ nhà ta đang phải tiết kiệm để mua thuốc cho bà ốm.
-Thế mẹ đi vay có được không ạ!
-Mẹ đi vay thì phải trả nợ người ta, mẹ không muốn mắc nợ. Con hãy cố gắng
học giỏi cuối năm mẹ sẽ thưởng cho.

-Hoa: Thôi mẹ ạ! Con sẽ cố gắng học giỏi để mẹ vui lòng.
-Mẹ: Con gái mẹ ngoan lắm, như thế là con biết tiết kiệm rồi đấy.
+ Các nhóm sẽ sắm vai giải quyết tình huống và trình bày trước lớp.
Cả lớp nhận xét lời nói và việc làm của các nhân vật.
+ Giáo viên kết luận, nhấn mạnh về cách ứng xử cần thiết trong tình huống.
Qua tiểu phẩm trên xây dựng cho học sinh mẫu hành vi đúng và không đúng và
một lần nữa củng cố cho các em thói quen biết tiết kiệm trong cuộc sống hằng ngày.
* Phương pháp trò chơi
- Cùng với học, chơi là một nhu cầu không thể thiếu được của học sinh tiểu
học. Mặc dù không còn là hành động chủ đạo song việc chơi vẫn chiếm một vai trò rất
quan trọng trong cuộc sống của trẻ. Lý luận và thực tiễn đã chứng minh: Nếu biết tổ
chức cho trẻ vui chơi hợp lý, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả giáo dục tốt.
- Trong trò chơi, trẻ không những được phát triển tốt về mặt trí tuệ, thể chất,
thẩm mỹ mà còn để hình thành những phẩm chất và hành vi đạo đức, chính vì vậy trò
chơi được sử dụng trong tiết học đạo đức như là một phương pháp dạy học quan trọng
để giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh.
- Trò chơi có thể tổ chức đầu tiết học (áp dụng chủ yếu ở tiết 2) của mỗi bài.
Ví dụ: Bài “Giữ gìn các công trình công cộng”
Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận, chơi trò chơi
-Giáo viên đưa ra các bài tập để học sinh thảo luận:
-Lớp em tổ chức đi tham quan một di tích lịch sử. Em phải chuẩn bị như thế
nào để giữ vệ sinh trên ô tô và nơi tham quan?
-Đêm đã về khuya rồi, sao chúng mày còn cười nói la hét to như vậy? Thôi đi!
Ai là người mất trật tự nơi công cộng?


Ở tiết 1 học sinh đã hiểu thế nào là nơi công cộng? Tại sao phải giữ trật tự, vệ
sinh nơi công cộng?
Từ đó học sinh dễ dàng trong việc thảo luận các bài tập trên để đưa ra những
việc làm đúng thể hiện nếp sống văn minh của người học sinh.

Trò chơi: “Phóng viên”
Cách chơi: Một em đứng ra điều khiển trò chơi. Em điều khiển phải nêu một
trong các sự việc cần điều tra dưới đây:
-Điều tra tình hình thực hiện trật tự vệ sinh trong lớp.
-Điều tra xem có bao nhiêu bạn thực hiện tốt vệ sinh trong lớp.
Sau khi nêu sự việc cần điều tra, em điều khiển gõ một tiếng thước.Tất cả các
em tham gia viết nhanh tất cả các sự việc, hiện tượng các em thấy theo chủ đề người
điều khiển nêu. Khi viết cần ngắn và chỉ gạch đầu dòng, khoảng 1-2 phút, em điều
khiển gõ thước một tiếng, các em ngừng không viết và nộp mảnh giấy cho em điều
khiển. Em nào nêu được nhiều người, nhiều hiện tượng là thắng. Em nào không nêu
được là bị loại.
Ví dụ: Em điều khiển nêu“Viết tên các bạn thực hiện tốt vệ sinh trong lớp”
Các em tham gia kể tên các bạn thực hiện tốt vệ sinh trong lớp. Em nào kể
không đúng sẽ bị loại. Em nào kể được nhiều tên bạn thực hiện vệ sinh tốt và đúng là
thắng.
Qua trò chơi trên học sinh nhận thấy được giữ trật tự vệ sinh trong lớp là một
việc làm mà người học sinh nào cũng phải thực hiện tốt. Tôi thường xuyên động viên,
khen thưởng những em thực hiện tốt và nhắc nhở những em chưa thực hiện tốt. Tôi
còn cho học sinh chơi trò chơi này vài lần trong giờ sinh hoạt lớp và kết hợp giáo dục
kĩ năng sống cho các em. Từ đó các em thi đua thực hiện tốt hơn.
* Phương pháp luyện tập thực hành
- Phương pháp rèn luyện thời gian có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giáo dục
đạo đức cho học sinh. Trẻ ở lứa tuổi này dễ nhớ, chóng thuộc nhưng lại mau quên. Đa
số các em khi học trên lớp nắm lý thuyết rất tốt song trên thực tế thì sao?
Ví dụ: Một số học sinh ra đường gặp giáo viên chủ nhiệm thì chào hỏi rất lễ
phép còn gặp giáo viên khác thì quay mặt đi.
Hoặc một số chuẩn mực đạo đức như “Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ” thì các em
thực hành tại gia đình.
Vậy muốn cho các em có hành vi đạo đức bền vững, về thói quen đạo đức thì
nhất thiết phải được tập dượt, ôn luyện nhiều lần cả nhận thức và hành động thông

qua hình thức luyện tập.


- Giao trách nhiệm cho học sinh kiểm tra lẫn nhau để hàng ngày các em có ý
thức, thói quen biết vâng lời ông bà, cha mẹ và người xung quanh. Biết giúp đỡ gia
đình lúc có thời gian nhằm kiểm tra việc thực hiện chuẩn mực đạo đức khi sinh hoạt,
vui chơi ở nhà và cả ở lớp.
- Gặp phụ huynh cùng trao đổi việc học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất của
từng học sinh khi ở nhà.
* Không chỉ trong tiết học đạo đức mà giáo dục phẩm chất cho học sinh cần kết
hợp ở tất cả các môn học khác, hoặc trong lúc gặp gỡ, nhằm nhắc nhở, củng cố lại
kiến thức, chuẩn mực đạo đức cho học sinh.
b. Tính mới của giải pháp
Để giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 4 có hiệu quả một cách tối ưu nhất ta
cần phải thực hiên những việc sau:
-Triển khai có hiệu quả các cuộc vận động xây dựng “Trường học thân thiện
học sinh tích cực”; các phong trào thi đua “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh”; “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học tự sáng tạo”.
Song song với triển khai các cuộc vận động trên, triển khai lồng ghép nội dung giáo
dục tư tưởng, đạo đức, lối sống, giáo dục truyền thống lịch sử, truyền thống yêu nước,
niềm tự hào dân tộc, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và tổ chức các hoạt động tập
thể vui tươi, lành mạnh.Tổ chức các buổi Hoạt động ngoài giờ lên lớp,tham quan , dã
ngoại ….Trong đó nhiều hoạt động tập thể đã được nhà trường tổ chức để giúp các em
học sinh tạo sự thân thiện hòa đồng, dễ thông cảm, từ đó điều chỉnh hành vi, ngôn ngữ
ứng xử có văn hóa trong cuộc sống.
-Đổi mới phương pháp dạy học, giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho học sinh.
c. Khả năng áp dụng
Thực tế giảng dạy tôi thấy học sinh trong lớp đã nắm bắt kiến thức nhanh và có
sự ghi nhớ kiến thức một cách vững vàng. Vì vậy tôi đã cùng giáo viên trong tổ trao
đổi, chia sẻ kinh nghiệm đồng thời xây dựng chuyên đề này để cùng nhau nâng cao

chất lượng dạy và học. Từ đó giúp các em học tập tốt hơn.
d. Kết quả thực hiện
Sau một thời gian áp dụng giải pháp trên, qua quan sát, nhận xét và trao đổi với
một số phụ huynh, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi có nhiều tiến bộ trong việc rèn luyện
phẩm chất bản thân:
- Không còn tình trạng nói năng cộc lốc.
- Biết vâng lời bố mẹ, anh chị và nhường nhịn em nhỏ.
- Biết tôn trọng, vâng lời thầy, cô giáo


- Biết giúp đỡ gia đình, bạn bè, người già…mọi lúc, mọi nơi.
- Tinh thần phê và tự phê cao hơn, sôi nổi hơn, mạnh mẽ hơn, tự tin hơn ( qua
các tiết sinh hoạt cuối tuần )
- Phụ huynh đã nhận thức sâu sắc hơn về công tác giáo dục con em mình ở gia
đình. Theo dõi sát sao hơn việc học tập ở nhà cũng như việc đi học hàng ngày của con
em.
- Các em yêu thích đến trường, đi học đều đặn, nghỉ học có giấy xin phép…
- Học sinh xếp loại năng lực và phẩm chất Đạt tốt (T), Đạt yêu cầu (Đ) tăng
nhiều.
*Cụ thể:
+ Đầu năm em Hùng hay nghỉ học không phép,nói năng cộc lốc…NL và PC
xếp loai Cần cố gắng (C) đến nay em đã đi học chuyên cần hơn, nếu nghỉ học đã có
giấy xin phép. Nói năng chuẩn mực hơn. Hoặc em Tuệ Minh đầu năm lười làm bài
tập, hay nói dối nhưng đến nay đã trung thực hơn trong học tập.
+ Về xếp loại năng lực và phẩm chất của lớp 4A đầu năm Đạt tốt và Đạt là 94
% nhưng đến cuối kì I Đạt tốt và Đạt là 100 %, không có học sinh Cần cố gắng ( C )
Với kinh nghiệm của bản thân, tôi đã chia sẻ những giải pháp này với giáo
viên trong tổ khối 4. Kết quả là học sinh các lớp cũng đã có nhiều tiến bộ rõ nét về
phẩm chất. Và đây cũng mới chỉ là bước đầu, trong học kì II này, tôi sẽ áp dụng một
cách triệt để hơn, để đưa chất lượng giáo dục phẩm chất học sinh lớp tôi đạt kết quả

cao hơn nữa.
PHẦN III. KẾT LUẬN
* Bài học kinh nghiệm
Với biện pháp và kết quả đạt được ở trên. Tôi cũng đã rút ra được một số kinh
nghiệm thiết thực đó là:
- Giáo viên cũng như phụ huynh phải là người mẫu mực, quan tâm yêu thương,
tôn trọng các em.
- Thường xuyên theo dõi, nhắc nhở việc thực hiện nội quy trường lớp.
- Tổ chức các hoạt động vui chơi linh hoạt, hiệu quả gây hứng thú cho học sinh
khi đến trường.
- Kịp thời động viên những tiến bộ của học sinh.
- Nếu có học sinh biểu hiện vi phạm đạo đức, nội quy thì phải gần gũi, cảm
hoá để học sinh mau tiến bộ.


- Tạo môi trường thân thiện giữa giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh
để các em yêu thích trường, lớp.
- Phối hợp tốt với các bậc cha mẹ để theo dõi, nhắc nhở việc học tập, rèn luyện
phẩm chất cho con em trong thời gian sinh hoạt tại gia đình.
Đối với phụ huynh học sinh:
- Mọi người trong gia đình phải sống hoà thuận, thương yêu lẫn nhau.
- Nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái nhưng phải có tấm lòng vị tha.
Qua thời gian áp dụng "Một số giải pháp giáo dục phẩm chất" cho học sinh
tiểu học nói chung và học sinh lớp 4 (tôi chủ nhiệm) nói riêng. Tôi nhận thấy các em
đã có ý thức cao về việc rèn luyện phẩm chất. Các em hào hứng hơn trong học tập và
sinh hoạt tập thể.
Tuy nhiên những gì tôi nêu ở đây chỉ là ý kiến cá nhân mang tính chủ quan, mới
áp dụng trong phạm vi hẹp (Khối 4 của trường tôi) nên không tránh khỏi những thiếu
sót. Rất mong nhận được sự chỉ đạo của các cấp quản lí Giáo dục, sự đóng góp của
các đồng nghiệp để giải pháp này được hoàn thiện và có thể đem áp dụng rộng rãi

hơn.

Ý kiến của lãnh đạo đơn vị

Mai Hùng, ngày 10 tháng 4 năm 2020
Người viết
Lê Thị Hồng