BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------

LÊ VĂN THUẬN

NGHIÊN CỨU NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO CẤP TRUNG
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH
VIỄN THÔNG VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

HÀ NỘI - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------

LÊ VĂN THUẬN

NGHIÊN CỨU NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO CẤP TRUNG
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP BƯU CHÍNH
VIỄN THÔNG VIỆT NAM
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH (KHOA QTKD)
Mã số: 9340101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN THÀNH ĐỘ

HÀ NỘI - 2019


i

LỜI CAM KẾT
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng Luận án tiến sĩ này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Hà Nội, ngày 2 tháng 12 năm 2019
Nghiên cứu sinh

Lê Văn Thuận


ii

MỤC LỤC
LỜI CAM KẾT ................................................................................................................. i
MỤC LỤC ........................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................. v
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH ........................................................................................................ ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................................. ix
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ............................................................... 9
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về năng lực lãnh đạo của đội ngũ
quản lý doanh nghiệp ................................................................................................... 9

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu về các yếu tố cấu thành năng lực lãnh
đạo doanh nghiệp ........................................................................................................ 13
1.2.1. Các nghiên cứu về tố chất lãnh đạo ................................................................ 13
1.2.2. Các nghiên cứu về kiến thức lãnh đạo............................................................ 16
1.2.3. Các nghiên cứu về hành động lãnh đạo .......................................................... 17
1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu về kết quả lãnh đạo doanh nghiệp ..... 18
1.4. Tổng quan các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giữa các yếu tố cấu
thành năng lực lãnh đạo với kết quả lãnh đạo doanh nghiệp ................................. 20
1.5. Khoảng trống nghiên cứu .................................................................................... 23
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN................................................................................... 25
2.1. Cơ sở lý thuyết về lãnh đạo và năng lực lãnh đạo ............................................ 25
2.1.1. Cơ sở lý thuyết về lãnh đạo ............................................................................ 25
2.1.2. Cơ sở lý thuyết về năng lực lãnh đạo ............................................................. 34
2.2. Cơ sở lý thuyết về năng lực lãnh đạo cấp trung trong doanh nghiệp ............. 37
2.2.1. Khái niệm về lãnh đạo cấp trung .................................................................... 37
2.2.2. Vai trò của lãnh đạo cấp trung........................................................................ 38
2.2.3. Khái niệm năng lực lãnh đạo cấp trung .......................................................... 40
2.2.4. Khung năng lực lãnh đạo cấp trung................................................................ 41
2.3. Các yếu tố cấu thành năng lực lãnh đạo cấp trung trong doanh nghiệp........ 44


iii
2.3.1. Tố chất lãnh đạo (BE) .................................................................................... 44
2.3.2. Kiến thức lãnh đạo (KNOW) ......................................................................... 47
2.3.3. Hành động lãnh đạo (DO) .............................................................................. 49
2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo cấp trung trong doanh nghiệp... 51
2.4.1. Nhân tố thuộc về bản thân nhà lãnh đạo ........................................................ 52
2.4.2. Nhân tố bên trong doanh nghiệp .................................................................... 53
2.4.3. Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp .................................................................... 55
2.5. Kết quả lãnh đạo doanh nghiệp .......................................................................... 57

2.5.1. Quan niệm về kết quả lãnh đạo doanh nghiệp ............................................... 57
2.5.2. Các chỉ tiêu đo lường kết quả lãnh đạo doanh nghiệp ................................... 57
2.6. Mô hình nghiên cứu ............................................................................................. 60
2.6.1. Lựa chọn lý thuyết nền tảng ........................................................................... 60
2.6.2. Mô hình nghiên cứu........................................................................................ 62
2.6.3. Các giả thuyết nghiên cứu .............................................................................. 63
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................... 66
3.1. Quy trình nghiên cứu........................................................................................... 66
3.2. Nguồn dữ liệu ....................................................................................................... 67
3.2.1. Dữ liệu sơ cấp ................................................................................................. 67
3.2.2. Dữ liệu thứ cấp ............................................................................................... 67
3.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 69
3.3.1. Nghiên cứu định tính ...................................................................................... 69
3.3.2. Nghiên cứu định lượng ................................................................................... 74
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................... 82
4.1. Kết quả nghiên cứu về thực trạng năng lực lãnh đạo cấp trung tại các
doanh nghiệp Bưu chính viễn thông Việt Nam ........................................................ 82
4.1.1. Khái quát về đội ngũ lãnh đạo cấp trung tại các doanh nghiệp Bưu chính
viễn thông Việt Nam ................................................................................................ 82
4.1.2. Kết quả nghiên cứu về thực trạng năng lực lãnh đạo cấp trung tại các doanh
nghiệp Bưu chính viễn thông Việt Nam ................................................................... 88
4.1.3. Đánh giá chung về đội ngũ lãnh đạo cấp trung và năng lực lãnh đạo cấp
trung tại các doanh nghiệp Bưu chính Viễn thông Việt Nam .................................. 96


iv
4.2. Kết quả nghiên cứu về sự ảnh thưởng của các yếu tố cấu thành năng lực
lãnh đạo cấp trung lên kết quả lãnh đạo tại các doanh nghiệp Bưu chính Viễn
thông Việt Nam ........................................................................................................... 98
4.2.1. Kết quả sàng lọc phiếu điều tra ...................................................................... 98

4.2.2. Kết quả phân tích mẫu điều tra ....................................................................... 99
4.2.3. Kết quả đánh giá độ tin cậy của thang đo .................................................... 102
4.2.4. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) ................................................. 104
4.2.5. Kết quả phân tích hồi quy tuyến tính bội .................................................... 106
4.2.6. Kết quả kiểm định sự khác biệt giữa các biến kiểm soát khi đánh giá về kết
quả lãnh đạo ............................................................................................................ 109
4.2.7. Kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu..................................................... 113
CHƯƠNG 5. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỀ XUẤT ............... 115
5.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu .......................................................................... 115
5.2. Một số đề xuất từ kết quả nghiên cứu .............................................................. 119
5.2.1. Nâng cao tố chất lãnh đạo (BE).................................................................... 119
5.2.2. Nâng cao kiến thức lãnh đạo (KNOW) ........................................................ 121
5.2.3. Nâng cao hành động lãnh đạo (DO) ............................................................. 123
5.2.4. Xây dựng “Khung năng lực lãnh đạo” và “Bản đồ nghề nghiệp” cho đội ngũ
lãnh đạo cấp trung của ngành Bưu chính viễn thông Việt Nam ............................ 125
5.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................... 128
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 130
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ...................... 132
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 133
PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 143


v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AQ

Chỉ số vượt khó

ASK


Attitudes - Skills -Knowledge (Thái độ - Kỹ năng - Kiến thức)

BCVT

Bưu chính Viễn thông

BGDĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

BKD

Be - Know - Do (Tố chất - Kiến thức - Hành động)

BSC

Thẻ điểm cân bằng

BTTTT

Bộ Thông tin và Truyền thông

CEO

Điều hành cao cấp

CNTT

Công nghệ thông tin


CQ

Chỉ số sáng tạo

EFA

Phân tích nhân tố khám phá

EQ

Chỉ số cảm xúc

EVA

Giá trị kinh tế tăng thêm

FPT Telecom

Công ty cổ phần Viễn thông FPT

GTEL

Tổng công ty Viễn thông toàn cầu

Hanoi Telecom Công ty cổ phần Viễn thông Hà Nội
HĐ

Hành động lãnh đạo


HĐBT

Hội đồng Bộ trưởng

HĐND

Hội đồng nhân dân

HNC

Tập đoàn Hợp nhất Việt Nam

IQ

Chỉ số thông minh

KQ

Kết quả lãnh đạo

KT

Kiến thức lãnh đạo

MobiFone

Tổng công ty Viễn thông MobiFone

MQ


Chỉ số đạo đức

PC

Chỉ số say mê

ROA

Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản