TIẾN TRÌNH
CHẤM DỨT BỆNH LAO Ở VIỆT NAM
PGS.TS.BS Nguyễn Viết Nhung
GĐ BV Phổi Trung ƣơng - Chủ nhiệm CTCLQG
Chủ tịch Hội Phổi Việt Nam
Trƣởng Bộ môn Lao và BP, ĐH Y HN
Trƣởng Bộ môn Phổi, Khoa YD, ĐHQGHN
WHO STAG TB, Geneva, Thuỵ Sỹ


NỘI DUNG
2

1. Bệnh lao – đôi nét lịch sử
2. Mô hình chấm dứt bệnh lao toàn cầu

3. Chiến lƣợc chống lao Việt Nam
4. Tiến trình chấm dứt bệnh lao
• Lịch sử CTCLQG
• Các điều kiện thuận lợi để chấm dứt bệnh lao
• Bằng chứng và các vấn đề cần nghiên cứu


Tuberculosis: Lịch sử tên gọi
•

Phthisis

•

Wasting

•

Scrofula

•

Pott’s disease

•

Lupus vulgaris

•

Consumption

•

The Captain of the Men of Death

•

The White Plague

Tên là Tuberculosis năm
1839 bởi J. L. Schönlein

• Tubercular decay in
skull and spinal

bones found in 4000
year old Egyptian
mummies



Hippocrates around 400 BC:
“Phthisis is the most common
disease of humans and it is
nearly always fatal”


24 March 1882
Robert Koch
develops special
staining technique
and identifies TB
bacilli

DẤU MỐC LỊCH SỬ
CHẨN ĐOÁN LAO

• 1907 Clemens
von Pirquet
developed the

tuberculin
skin test

Chẩn đoán

Xquang:
1895
• Wilhelm Konrad
von Rontgen
discovered that
progress of TB
disease can be
shown by radiation

• Demonstrated
latent tuberculous
infection in
asymptomatic
children in

1910


Dấu mốc về thuốc lao
Treatment Milestone: Drugs

• 1943: Selman
Waksman
discovers
Streptomycin
(Nobel Prize in 1952)

• BCG developed by Calmette
& Guerin in 1907
• First human immunizations

by BCG in 1921 in France

Dấu mốc về
dự phòng lao

Other anti-TB drugs:




1949: PAS
1952: Isoniazid
1954: Pyrazinamide





1955: Cycloserine
1962: Ethambutol
1963: Rifampicin

Bedaquiline, linizolid, clofizamine, quynolone, delamanid ….


MÔ HÌNH THANH TOÁN
BỆNH LAO TOÀN CẦU

Tuberculosis preventive
therapy: an underutilised

strategy to reduce
individual risk of TB and
contribute to TB control.
Churchyard GJ, Chaisson
RE, Maartens G, Getahun H.
S Afr Med J. 2014
A trial of mass isoniazid
preventive therapy for
tuberculosis control.
Churchyard GJ, Fielding KL,
Lewis JJ, Coetzee L, Corbett
EL, Godfrey-Faussett P,
Hayes RJ, Chaisson RE,
Grant AD; Thibela TB Study
Team.


DỊCH TỄ BỆNH LAO ĐANG GIẢM
NHƢNG QUÁ CHẬM


LÀM THẾ NÀO ĐỂ
GIẢM NHANH DỊCH TỄ LAO

ÁP DỤNG TỐI
ƢU CÁC CÔNG
CỤ HIỆN CÓ
VỚI BAO PHỦ Y
TẾ TOÀN DÂN
VÀ BẢO TRỢ

XÃ HỘI

ÁP DỤNG CÔNG CỤ
MỚI THUỐC MỚI
VẮC XIN MỚI VÀ
TIẾP CẬN MỚI, ĐIỀU
TRỊ LAO TIỀM ẨN


BẢN CHẤT VẤN ĐỀ LÀ GÌ:
PHÁT HIỆN ĐIỀU TRỊ SỚM VÀ HẾT ĐỂ CẮT NHANH NGUỒN LÂY
ĐIỀU TRỊ LAO TIỀM ẨN ĐỂ CẮT NGUY CƠ NHIỄM THÀNH BỆNH

Giảm đƣợc 10%
PHÁT HIỆN VÀ
ĐIỀU TRỊ LAO
HOẠT ĐỘNG ĐỂ
CẮT NGUỒN LÂY

ĐIỀU TRỊ LAO
TIỀM ẨN ĐỂ
KHÔNG PHÁT
TRIỂN BỆNH
LAO

Giảm đƣợc 20%

END TB STRATEGY
VICTORY


1.
2.


CƠ HỘI
CAM KẾT TOÀN CẦU
CHẤM DỨT BỆNH LAO

10


CHUỖI HOẠT ĐỘNG LÀM
CHUYỂN ĐỘNG TOÀN THẾ GIỚI

Moscow 11. 2017

8. 2018
PNG

26. 9.
2018
11


Hội nghị cấp bộ trƣởng toàn cầu lần
thứ nhất về chấm dứt bệnh lao

12



Hội nghị thƣợng đỉnh về chấm dứt bệnh lao
tại New Delhi 13/3/2018:
Ấn Độ tuyên bố chấm dứt bệnh lao 2025, Indonesia năm 2030,

13


THỦ TƢỚNG PHÁT BIỂU TẠI ĐẠI HỘI ĐỒNG LIÊN HIỆP QUỐC 9/2018

14


Hội nghị cấp cao Đại hội đồng Liên hợp Quốc lần
đầu tiên về chấm dứt bệnh lao toàn cầu 26/9/2018
Tuyên bố chính trị về
chấm dứt bệnh lao trên
toàn cầu vào năm 2030:

Chủ đề: “Đoàn kết để
chấm dứt bệnh lao:
Lời kêu gọi khẩn cấp
toàn thế giới đối phó
với một đại dịch toàn
cầu”
15


Hội nghị cấp cao Đại hội đồng Liên hợp Quốc về
chấm dứt bệnh lao toàn cầu 9/2018


-

-

“Việt Nam cam kết sẽ đóng góp tích cực, có trách nhiệm vào các nỗ lực chung
để không một cá nhân, một nƣớc nào bị tụt hậu trong cuộc chiến nhằm "xóa
sổ" bệnh lao vào năm 2030” (nguồn: TTXVN).
“Chúng tôi sẽ thực hiện việc huy động tất cả nguồn lực xã hội cho cuộc chiến
chấm dứt bệnh Lao” (trích lời Bộ trưởng BYT Nguyễn Thị Kim Tiến, nguồn:thông cáo báo chí của VP WHO Việt nam)
16


Các quốc gia thành viên

Yêu cầu cốt lõi của tuyên bố chính trị
LHQ New York 2018
Cần có uỷ ban cấp quốc gia với Khung trách nhiệm đa
ngành: để thúc đẩy sự tham gia tích cực của các ngành các cấp
và cộng đồng nhằm đạt chỉ tiêu chấm dứt bệnh lao tại từng địa
phƣơng, khu vực, quốc gia và toàn cầu
Chƣơng trình Hành động Quốc gia: Xây dựng dựa trên bằng
chứng kế hoạch cụ thể, rõ ngƣời rõ việc rõ trách nhiệm của các
ngành các cấp từ trung ƣơng đến địa phƣơng và cộng đồng,
huy động nguồn lực bền vững trong nƣớc và quốc tế, áp dụng
tối ƣu công cụ hiện đại thống nhất toàn quốc
Tăng cƣờng nghiên cứu khoa học công nghệ để tìm ra
phƣơng pháp tiếp cận mới, công cụ mới, phƣơng pháp điều trị
hiệu quả hơn, thân thiện hơn để đạt đƣợc mục tiêu chấm dứt
bệnh lao.
17



CAM KẾT ĐÓ CÓ KHẢ THI
KHÔNG, HAY CHỈ LÀ MỘT CAM
KẾT DUY Ý CHÍ ?

CÂU TRẢ LỜI LÀ KHÔNG DỄ, NHƢNG CÓ THỂ !

5 năm thực hiện Chiến lƣợc Quốc
gia:

MỘT SỐ KẾT QUẢ MINH CHỨNG
18


Chiến lƣợc Quốc gia phòng chống lao đến
2020 đã thể hiện 4 điểm mới
1. Tƣ duy mới
• Bệnh lao có thể chấm dứt
đƣợc
• Hệ thống chính trị vào cuộc,
ngành y tế là nòng cốt
• Nhà nƣớc đảm bảo nguồn
lực
• Cộng đồng tham gia: trách
nhiệm và quyền lợi
2. Công nghệ mới
• Kỹ thuật chẩn đoán / thuốc –
phác đồ / vắc xin mới


3. Tiếp cận mới
• Mở rộng phối hợp quản lý bệnh
lao và bệnh hô hấp
• Thông tƣ 02/2013; PAL, PPM,
lao TE, PMDT, Lao/HIV;
Lao/COPD, lao trong các khu
vực đặc biệt, …
4. Đầu tƣ mới
• Đa nguồn, Nhà nƣớc đảm bảo:
Ngân sách Chính phủ, BHYT,
Địa phƣơng, tài trợ Q.Tế,
• Quỹ vì Việt Nam không còn
bệnh lao – Trung ƣơng / địa
phƣơng.


Bắt đầu bằng đổi mới tƣ duy
Ngày thế giới phòng chống lao tại Việt Nam









2012 - Phó Thủ tƣớng Nguyễn Thiện Nhân tham gia mít tinh và chỉ đạo xây
dựng Chiến lƣợc Quốc gia Phòng chống lao đến 2020, tầm nhìn 2030
2014 - Chính phủ phê duyệt Chiến lƣợc và Phó Thủ tƣớng Vũ Đức Đam trực

tiếp triển khai Chiến lƣợc trên toàn Quốc
2015-2016 Tổ chức thành công Hội thi Duyên dáng ngành Lao
2016-2017 Tổ chức thành công cuộc thi Ảnh VN Quyết tâm chiến thắng bệnh
lao
2017-2018 Vận động xây dựng Quỹ hỗ trợ ngƣời bệnh chiến thắng bệnh lao
2018-2019 Phát động cuộc thi Sáng tác về chủ đề: “Hãy cùng hành động để
làm nên lịch sử chấm dứt bệnh Lao ở Việt Nam”
2019-2020 Ủy Ban Quốc gia – Khung trách nhiệm đa ngành, Chiến lƣợc
Quốc gia và Chƣơng trình hành động quốc gia chấm dứt bệnh lao đến năm
2030 – Chính phủ kêu gọi toàn dân cùng hành động để chấm dứt bệnh lao.
20


PTT. Nguyễn Thiện Nhân tham gia lễ mit tinh hƣởng
ứng ngày Thế giới phòng chống lao


Phó thủ tƣớng Vũ Đức Đam triển khai chiến lƣợc quốc
gia PCL đến 2020


Hội thi duyên dáng ngành lao 2016

Chúng tôi tự hào về nghề nghiệp của mình vì có thể giúp
đƣợc ngƣời nghèo vào lúc cần nhất !


Cuộc thi ảnh “Việt nam quyết tâm chiến thắng bệnh lao”

ĐỔI MỚI THÔNG ĐIỆP ĐẾN VỚI CỘNG ĐỒNG



Lễ phát động quỹ PASTB và cuộc thi sáng tác về chủ đề “Hãy
cùng hành động để làm nên lịch sử chấm dứt bệnh lao ở Việt
Nam”

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC XÃ HỘI ĐỂ THÁO BỎ RÀO CẢN
KINH TẾ BỀN VỮNG CHO NGƢỜI NGHÈO
MẮC LAO
25