HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I

MÔN: KINH TẾ CHÍNH TRỊ HỌC MÁC ­ LÊNIN

 

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC

KINH TẾ CHÍNH TRỊ HỌC MÁC ­ LÊNIN

1


Hà Nội, tháng 9/2018

2


PHÂN CÔNG BIÊN SOẠN ĐỀ CƯƠNG
TT

Tên chuyên đề

1

Khái quát về kinh tế chính trị Mác­Lê nin

TS GVCC Đỗ Đức Quân, 

Học thuyết giá trị thăng dư của Các Mác 

ThS Trần Thanh Tùng
TS GVCC Tạ Thị Đoàn, 

và ý nghĩa thời đại

ThS GVC Ngô Quang Trung 

2
3

Giảng viên biên sọn

Lý luận của V.I.Lê Nin về Chủ nghĩa Tư  TS, GVCC Nguyễn Thị 
bản độc quyền nhà nước và những biểu 

Thanh Tâm,

hiện mới trong chủ nghĩa tư bản ngày 

 ThS Nguyễn Thị ThùyDung

nay
4

Sở hữu và quan hệ lợi ích trong TKQĐ 

TS, GVC Trương Bảo 

lên CNXH ở Việt Nam


Thanh 
TS GV Hoàng Đình Minh, 

5

CN Hoàn Thị Lâm Oanh
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ  ThS GVC Đặng Thị Tố 
nghĩa ở Việt Nam

Tâm, ThS Đỗ Thị Nga,
TS GVCC Đỗ Đức Quân, 

6

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với 

TS GVCC Tạ Thị Đoàn
TS GVC Nguyễn Đức 

phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam

Chính, CN Hoàng Khánh 
Lam

3


MỤC LUC
TT


Tên chuyên đề

Trang

1

Tổng quan về môn học

4

2

Các chuyên đề môn học

7

3

Khái quát về kinh tế chính trị Mác­Lê nin

7

4

Học thuyết giá trị thăng dư của Các Mác & ý nghĩa thời đại

20

5


Lý luận của V.I.Lê Nin về Chủ nghĩa Tư bản độc quyền nhà 

27

nước và những biểu hiện mới trong chủ nghĩa tư bản ngày nay
6

Sở hữu và quan hệ lợi ích trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam

35

7

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

47

8

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức 

55

ở Việt Nam

4


ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC

TÊN MÔN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC­LÊNIN
PHẦN I: TỔNG QUAN VỀ MÔN HỌC
1. Thông tin chung về môn học
­ Tổng số  tiết quy chuẩn: 70 tiết (Lý thuyết: 40; Thảo luận: 15;  
Thực tế môn học: 15).
­ Các yêu cầu đối với môn học:
+ Đối với giảng viên: chuẩn bị giáo án, giáo trình và các phương tiện 
hỗ trợ giảng dạy cần thiết.
+ Đối với học viên: Chuẩn bị  vở  ghi, giáo trình và các tài liệu học  
tập cần thiết.
­ Khoa giảng dạy: Kinh tế chính trị học.
­ Số điện thoại: 0243.8540207;
 Email Trưởng khoa:  
2. Mô tả tóm tắt nội dung môn học
­ Vị  trí môn học: Kinh tế chính trị học Mác – Lênin nằm trong khối 
kiến thức thứ  nhất (Chủ  nghĩa Mác ­ Lênin và Tư  tưởng Hồ  Chí Minh),  
chiếm 70/1.390 tiết (5,03%) của chương trình Cao cấp lý luận chính trị.
­ Vai trò môn học: Kinh tế chính trị học Mác – Lênin là một trong ba 
bộ  phận cấu thành của Chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, có vai trò cung cấp kiến 
thức cơ bản về kinh tế, góp phần hình thành kiến thức nền tảng về lý luận 
chính trị, làm cơ sở cho việc củng cố lập trường cách mạng, nâng cao năng  
lực tư duy khoa học và năng lực, phương pháp lãnh đạo, quản lý, phương 
pháp tu dưỡng nhân cách của người cán bộ  lãnh đạo, quản lý đáp ứng yêu  
cầu của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,  
hội nhập và phát triển.
­ Toàn bộ nội dung môn Kinh tế chính trị trong chương trình Cao cấp  
lý luận chính trị gồm 6 chuyên đề:
5



Chuyên đề 1: Khái quát về Kinh tế chính trị Mác­Lênin 
Chuyên đề 2. Học thuyết giá trị thặng dư của Các Mác và ý nghĩa thời 
đại 
Chuyên đề 3: Lý luận của V.I.Lênin về chủ nghĩa tư bản độc quyền 
nhà nước và những biểu hiện mới trong chủ nghĩa tư bản ngày nay 
Chuyên đề 4: Sở hữu và quan hệ lợi ích trong thời kỳ quá độ lên chủ 
nghĩa xã hội ở Việt Nam 
Chuyên đề 5: Kinh tế  thị trường định hướng xã hội chủ  nghĩa ở  Việt 
Nam
6. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở 
Việt Nam
3. Mục tiêu môn học
­ Về kiến thức: cung cấp cho học viên:
+ Những lý luận cơ bản của kinh tế chính trị học Mác – Lênin, gồm:  
Dối tượng, nội dung, phương pháp nghiên cứu, vị  trí, vai trò của kinh tế 
chính trị Mác­Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng ta và trong quản trị 
quốc gia; Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác; Bản chất, nguyên nhân ra 
đời và những biểu hiện chính của chủ  nghĩa tư  bản độc quyền nhà nước 
theo quan điểm của Lê­nin; Nội dung cơ  bản của kinh tế  thị  trường định 
hướng XHCN;  Vấn đề  sở  hữu và quan hệ lợi ích; Công nghiệp hóa, hiện 
đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức.
So sánh sự  biểu hiện của quy luật giá trị, quy luật giá trị  thặng dư;  
Cơ  chế  kinh tế  của nghĩa tư  bản trong các giai đoạn phát triển của chủ 
nghĩa tư bản; Những nhận thức mới về sở hữu, về quan hệ lợi ích – trước  
và sau đổi mới ở Việt Nam;
 Phân tích bản chất của Chủ nghĩa tư  bản độc quyền nhà nước, của 
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; Thực tiễn 
6



quan hệ  sở  hữu và quan hệ  lợi ích kinh tế; Các mô hình công nghiệp hóa 
trên thế giới,  nội dung và điều kiện tiền đề để đẩy mạnh CNH, HĐH gắn 
với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam trong bối cảnh mới. 
 Vận dụng lý luận kinh tế chính trị học Mác – Lênin như:  Đối tượng 
và phương pháp nghiên cứu;  Lý luận giá trị, lý luận giá trị  thặng dư; Cơ 
chế  kinh tế  của chủ  nghĩa tư  bản độc quyền nhà nước để  nhận biết bản 
chất các hiện tượng và quá trình kinh tế, giải quyết hiệu quả  các vấn đề 
kinh tế xã hội phát sinh. Lý luận về  sở hữu, về lợi ích kinh tế; về kinh tế 
thị trường; về  công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển tế tri thức 
vào hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở 
Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế  quốc tế  và  phát triển kinh tế 
ngành/địa phương/lĩnh vực nơi học viên công tác.
­ Về kỹ năng: cung cấp cho học viên:
Kỹ năng tư duy logic, hệ thống để nhận diện các vấn đề kinh tế theo 
phương diện của Kinh tế chính trị học Mác – Lênin.  
Kỹ năng phân tích đánh giá, phản biện, hoạch định, tư vấn chính sách 
và giải quyết các vấn đề  thực tiễn nảy sinh trong phát triển kinh tế  thị 
trường định hướng XHCN ở Việt Nam của các chủ thể kinh tế. 
­ Về tư tưởng: 
Củng cố, xây dựng niềm tin khoa học, lập trường giai cấp công nhân 
đối với phát triển kinh tế  ­ xã hội đất nước trên cơ  sở  xây dựng và phát 
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ  nghĩa, đẩy mạnh công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế trong  
thời đại ngày nay. 
Nhận thức đúng đắn vai trò của chủ  nghĩa tư  bản trong tiến trình 
phát triển của lịch sử, từ  đó cũng cố  niềm tin về  con đường đi lên chủ 
nghĩa xã hội.
Nhận thức sâu sắc hơn về các quy luật phát triển kinh tế thị trường, 
củng cố  và khắc sâu niềm tin vào đường lối, chính sách phát triển kinh tế 
trong TKQĐ lên CNXH của Đảng và Nhà nước ta.

Nhận thức đúng đắn quá trình xây dựng và phát triển mô hình kinh tế 
7


thị trường định hướng XHCN  ở  Việt Nam nhằm quán triệt các quan điểm 
đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về về 
sở hữu, về  CNH, HĐH gắn với kinh tế tri thức để thúc đẩy phát triển kinh 
tế  đất nước, chủ  động sáng tạo trong hoạch định và tổ  chức thực thi chính 
sách.

8


PHẦN II: CÁC CHUYÊN ĐỀ MÔN HỌC
I. Chuyên đề 1:
1. Tên bài giảng: KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊNIN 
2. Sô tiêt lên l
́ ́
ơp: 5 ti
́
ết
3. Mục tiêu: Bai giang nay se cung câp cho hoc viên: 
̀ ̉
̀ ̃
́
̣
Về kiến thức: Trang bị cho học viên hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị nhận thức một cách sâu sắc về sự hình 
thành, phát triển, nội dung cốt lõi, đối tượng, phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác­Lênin. Trên cơ sở đó, 
học viên hiểu được mối liên hệ giữa kinh tế chính trị Mác­Lênin với dòng chảy tư tưởng kinh tế nhân loại.
Về Kỹ  năng: Góp phần giúp xây dựng kỹ  năng phân tích, tổng kết thực tiển, tiếp thu sáng tạo lý luận kinh tế 

chính trị và vận dụng tri thức kinh tế chính trị để giải quyết các quan hệ kinh tế trong quản trị quốc gia.
Về tư tưởng: Thông qua nhận thức sâu sắc về đối tượng nghiên cứu của môn học, học viên khẳng định được vị 
trí của khoa học Kinh tế chính trị Mác­Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như ý nghĩa  
của môn học đối với việc nâng cao khả  năng tư  duy, tầm nhìn chiến lược trong hoạt động của đội ngữ  cán bộ  lãnh  
đạo quản lý đang tham gia quản trị quốc gia.

9


4. Chuân đâu ra va đanh gia ng
̉
̀
̀ ́
́ ười hoc̣
 Sau khi kêt thuc bai giang nay, hoc viên co
́
́ ̀ ̉
̀
̣
́ 

Đánh giá người học
Yêu câu đanh gia
̀
́
́
Hinh th
̀
ưc đanh gia
́ ́

́

thê đat đ
̉ ̣ ược:
Về kiến thức:

­ Phân tích, luận giải rõ được tính vượt trội   ­ Thi viết tự luận;

­ Phân tích được sự  hình thành và phát triển  trong đối tượng, phương pháp của kinh tế  ­ Thi vấn đáp;
của KTCT Mác – Lênin.

chính trị  Mác­Lênin so với các trường phái  ­   Thi   vấn   đáp   theo 

­ Phân tích làm rõ được đối tượng của KTCT   tước đó để thấy được những đóng góp của  nhóm.
Mác – Lênin.

Mác, Lênin cho kinh tế chính trị học,  

­ Phân tích được các phương pháp nghiên cứu  ­   Phân   tích,   đánh   giá   việc   vận   dụng   đối 
của KTCT Mác – Lênin.

tượng nghiên của cứu kinh tế chính trị Mác 

­ So sánh được đối tượng nghiên cứu kinh tế  –   Lênin   vào   quá   trình   đổi   mới   kinh   tế   ở 
chính trị  của các trường phái trước Mác với  nước ta.
đối tượng nghiên cứu KTCT Mác – Lênin để  ­ Phân tích, đánh giá việc vận dụng các quy 
thấy được được những đóng góp của Mác ­  luật kinh tế trong hoạch định các chính sách 
Lênin.

kinh tế ở nước ta.


­ Vận dụng đối tượng  nghiên của cứu kinh tế 
chính trị  Mác – Lênin vào quá trình đổi mới 
10


kinh tế ở nước ta.
­ Vận dụng các quy luật kinh tế  trong hoạch  
định các chính sách kinh tế.
Về kỹ năng:

­  Kỹ  năn vận dụng đối tượng nghiên cứu  ­ Thi viết tự luận;

­ Vận dụng đối tượng nghiên cứu của kinh tế  của kinh tế chính trị  Mác – Lênin trong quá  ­ Thi vấn đáp;
chính trị  Mác – Lênin vào quá trình đổi mới  trình đổi mới kinh tế ở nước ta.
kinh tế ở nước ta.

­ Thi vấn đáp nhóm.

­ Kỹ  năng vận dụng các quy luật kinh tế 

­ Phân tích  đánh  giá  việc vận dụng các  quy  trong hoạch định các chính sách kinh tế theo 
luật kinh tế  trong hoạch định các chính sách  tiếp cận của kinh tế  chính trị  học Mác – 
kinh tế  dưới cách tiếp cận của kinh tế  chính  Lênin.
trị học Mác – Lênin.
Về tư tưởng:

Nhận thức sâu sắc về  tính khoa học, cách  ­ Thi viết tự luận;

Tin tưởng vào tính khoa học, cách mạng của  mạng của kinh tế  chính trị  học Mác­Lênin  ­ Thi vấn đáp;

kinh tế chính trị học Mác­Lênin, vào nền tảng  và nền tảng tư  tương của Đảng công sản  ­ Thi vấn đáp nhóm.
tư tương của Đảng công sản Việt Nam.

Việt Nam.

11


5. Nội dung chi tiêt và hình th
́
ức tô ch
̉ ức dạy học
Nội dung chi tiết
1. KINH TẾ  CHÍNH TRỊ  MÁC – 

Hình thức tổ chức dạy học

Câu hoi đanh gia qua trinh
̉
́
́
́ ̀
Câu hoi t
̉ r ướ c gi ờ  lên l ớp:

LÊNIN   TRONG   NỀN  TẢNG  TƯ 

1.  Trình   bày  sự   hình   thành  và   phát 

TƯỞNG   CỦA   ĐẢNG   CỘNG 


triển của KTCT Mác – Lênin.

SẢN VIỆT NAM

* Thuyêt trinh k
́ ̀
ết hợp nêu vấn đề: 

1.1.   Sự   hình   thành   và   phát   triển  ­ Phân tích khái niệm kinh tế chính trị.
của kinh tế chính trị Mác­Lênin
­ Khái niệm kinh tế chính trị

2. Trình bày  đối tượng nghiên cứu 
kinh tế chính trị của các trường phái 

­ Phân tích cơ  sở  hình thành của Kinh tế  trước Mác. 
chính   trị   (Bối   cảnh   lịch   sử;   Cơ   sở   lý  3 Trình bày đối tượng, phương pháp 

­ Cơ sở hình thành của Kinh tế chính   luận)
+ Chủ nghĩa trọng thương 
trị Mác­Lênin
+ Bối cảnh lịch sử

+ Chủ nghĩa Trọng nông 

+ Cơ sở lý luận 

+ Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh


nghiên cứu  của KTCT Mác – Lênin.
4.   Trình   bầy   quy   luật   kinh   tế   và 
chính sách kinh tế.

­ Khái quát các giai đoạn hình thành   ­ Phân tích khái quát các giai đoạn hình 
và phát  triển của Kinh tế  chính  trị   thành và phát triển của kinh tế  chính trị 
Mác­ Lênin

Mác – Lênin 

+   Giai   đoạn   C.Mác,   Ph.Ăngghen:  + Giai đoạn C. Mác và Ăngghen (những 
những nội dung cơ bản và thành tựu  nội dung cơ bản và thành tựu chủ yếu)
chủ yếu

+ Giai đoạn của Lênin (những nội dung  

+   Giai   đoạn   V.I.Lênin:   những   nội  cơ bản và thành tựu chủ yếu)
12

Câu hoi t
̉ rong gi ờ lên l ớp:


dung cơ bản và thành tựu chủ yếu

+ Giai  đoạn sau Lênin  đến nay (những  Câu 1: Phân tích được sự  hình thành 

+   Giai   đoạn   từ   sau   V.I.Lênin   đến  nội dung cơ bản và thành tựu chủ yếu)

và   phát   triển   của   KTCT   Mác   – 


nay:   những   nội   dung   cơ   bản   và 

Lênin.

thành tựu chủ yếu

­ Phân tích, luận giải KTCT Mác ­ Lênin  ­ Phân tích làm rõ được đối tượng 

­ Kinh  tế  chính trị  Mác ­  Lênin là   là   cuộc   cách   mạng   trong   lịch   sử   nhận  của KTCT Mác – Lênin.
cuộc cách mạng trong lịch sử  nhận   thức về kinh tế
Câu 2: Phân tích  được các phương 
thức về kinh tế

+ Cuộc cách mạng trong nhận thức về  pháp nghiên cứu của KTCT Mác – 

+ Cuộc cách mạng trong nhận thức  kinh tế chính trị của Mác – Ănghen
Lênin.
về   kinh   tế   chính   trị   của   Mác   –  + Sự bổ sung phát triển KTCT mang tính  Câu   3:   So   sánh   được   đối   tượng 
Ăngghen 

cách mạng của Lênin

nghiên cứu kinh tế  chính trị  của các 

+ Sự bổ sung phát triển KTCT mang  ­ Phân tích vị trí, vai trò của kinh tế chính  trường   phái   trước   Mác   với   đối 
tính cách mạng của Lênin
trị  Mác – Lênin trong nền tảng tư  tưởng   tượng   nghiên   cứu   KTCT   Mác   – 
1.2.   Vị   trí,   vai   trò   của   kinh   tế  của Đảng cộng sản Việt Nam


Lênin   để   thấy   được   được   những 

chính  trị  Mác – Lênin  trong nền  + Phân tích nền tảng tư tưởng của Đảng  đóng góp của Mác ­ Lênin.
tảng   tư   tưởng   của   Đảng   cộng  cộng sản Việt Nam và các yếu tố  cấu 
sản Việt Nam

thành

­ Nền tảng tư  tưởng của Đảng cộng  + Phân tích các bộ  phận cấu thành nền 
sản   Việt   Nam   và   các   yếu   tố   cấu   tảng tư  tưởng của Đảng cộng sản Việt  
thành

Nam

+ Nền tảng tư tưởng của Đảng cộng 
13


sản Việt Nam
+ Các bộ phận cấu thành nền tảng tư  ­ Phân tích vị trí của kinh tế chính trị Mác 
tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam

–   Lênin   trong   nền   tảng   tư   tưởng   của 

­ Vị  trí của kinh tế  chính trị  Mác –   Đảng cộng sản Việt Nam
Lênin trong nền tảng tư  tưởng của   + Vị trí tạo nền tảng tư tưởng của Đảng 
Đảng cộng sản Việt Nam

cộng sản Việt Nam


+ Tạo nền tảng tư tưởng của Đảng  + Vị trí tạo nền tảng cơ sở khoa học cho  
cộng sản Việt Nam

việc   hoạch   định   đường   lối   chính   sách 

sách của Đảng cộng sản Việt Nam

chính trị  Mác – Lênin trong nền tảng tư 

Câu hoi sau 
̉
gi ờ  lên l ớ p  
Câu 1: Vận dụng đối tượng  nghiên 
của   cứu   kinh   tế   chính   trị   Mác   – 
Lênin và quá trình đổi mới kinh tế ở 
nước ta.
Câu   2:   Phân   tích,   đánh   giá   cơ   chế 

vận dụng các quy luật kinh tế  trong 
+ Tạo nền tảng cơ sở khoa học cho   của Đảng cộng sản Việt Nam
hoạch định các chính sách kinh tế.
việc   hoạch   định   đường   lối   chính  ­ Phân tích, luận giải vai trò của kinh tế 
­ Vai trò của kinh tế chính trị Mác –   tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam
Lênin trong nền tảng tư  tưởng   của  +   Góp   phần   làm   sáng   tỏ   bản   chất   các 
Đảng cộng sản Việt Nam

vấn đề kinh tế chính trị

+ Góp phần làm  sáng tỏ  bản chất  + Góp phần làm mới tư  duy trong cuộc 
các vấn đề kinh tế chính trị

đấu tranh giành chính quyền và đổi mới 
+ Góp phần làm mới  tư  duy trong  tư   duy   phát   triển   đất   nước   trong   bối 
cuộc đấu tranh giành chính quyền và  cảnh hội nhập
đổi mới tư  duy phát triển đất nước 
trong bối cảnh hội nhập
14


2. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP  ­ Tự học: Học viên tự học mục (Từ mục  
CỦA   KINH   TẾ   CHÍNH   TRỊ  2.1.1. Các quan điểm khác nhau về  đối  
tượng nghiên cứu của kinh tế  chính trị  
MÁC­ LÊNIN
2.1.   Đối   tượng   nghiên   cứu   của  trước C.Mác đến  mục 2.1.5. Quan điểm  
của   các   nhà   kinh   tế   Việt   Nam   về   đối  
kinh tế chính trị Mác­Lênin
tượng nghiên cứu của kinh tế  chính trị  
­ Các quan điểm khác nhau về  đối  
Mác – Lênin)
tượng nghiên cứu của kinh tế chính  
trị trước C.Mác
­   Quan   điểm   của   C.Mác   và  
Ph.Ăngghen   về   đối   tượng   nghiên  
cứu của kinh tế chính trị
­   Quan   điểm   của   V.I.Lênin   về   đối  
tượng nghiên cứu của kinh tế  chính 
trị

* Thảo luận nhóm: Phân tích làm rõ đối 

­   Quan   điểm   của   các   nhà   kinh   tế   tượng nghiên cứu của kinh tế  chính trị 

Liên   xô   trước   đây   về   đối   tượng   Mác   –   Lênin   và   vận   dụng   đối   tượng 
nghiên   cứu   của   kinh   tế   chính   trị   nghiên   cứu   của   kinh   tế   chính   trị   Mác 
Mác – Lênin
Lênin trong quá trình đổi mới kinh tế   ở 
­   Quan   điểm   của   các   nhà   kinh   tế   nước ta.
Việt Nam về  đối tượng nghiên cứu   + Các nhóm trình bày, trao đổi, phản biện
của kinh tế chính trị Mác – Lênin

15


6. Tai liêu hoc tâp 
̀ ̣
̣ ̣ (Phu h
̀ ợp vơi muc tiêu, chuân đâu ra, nôi dung bai giang/chuyên đê va ghi ro ch
́ ̣
̉
̀
̣
̀ ̉
̀ ̀
̃ ương/muc/trang cân đoc)
̣
̀ ̣  
6.1. Tai liêu phai đoc:
̀ ̣
̉
̣
(1) Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Tập 2: Kinh tế chính trị Học Mác – Lênin, NXB Lý luận Chính trị, H.2018 Bài  
1: Trang 11­48 ;

(2) Kinh tế  học Chính trị  Mác ­ Lê Nin, tập I: Về  phương thức sản xuất TBCN, NXB Thông tin & Truyền thông, H.  
2016; Chương I: Trang 5­32;
(3) C.Mác – Ăngghen, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia ­ Sự thật, H.1995, Tập 19, 23, 25, 26;
6.2. Tai liêu nên đoc:
̀ ̣
̣
 (1) V.I Lênin, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia ­ Sự thật, H. 2005, Tập 30, 36, 38, 39, 41, 43, 44, 45;
 (2) Đinh Thế Huynh, Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn Hiền & Nguyễn Viết Thông,  30 năm đổi mới và phát  
triển ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Nxb Chính trị quốc gia, H. 2015;
  (3) Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn Hiền & Nguyễn Viết Thông, Một số vấn đề lý luận – thực tiễn về chủ  
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam qua 30 năm đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, H.2016;
7. Yêu cầu với học viên (Nêu ro cac hoat đông ng
̃ ́
̣
̣
ươi hoc phai th
̀ ̣
̉ ực hiên phu h
̣
̀ ợp vơi chuân đâu ra, nôi dung, hinh
́
̉
̀
̣
̀  
thưc tô ch
́ ̉ ức day hoc va yêu câu đanh gia cua bai giang đa tuyên bô).
̣
̣
̀

̀ ́
́ ̉
̀ ̉
̃
́
­ Chuẩn bị nội dung thảo luận: Thảo luận nhóm theo nội dung thảo luận; Trình bày kết quả vào phiếu nhóm; Trưởng 
nhóm đại diện nhóm lên trình bày kết quả làm việc nhóm.
­ Chuân bi nôi dung t
̉
̣ ̣
ự hoc: Đ
̣
ọc trước các nội dung theo yêu cầu của giảng viên trong tài liệu đã được cung cấp
­ Chuẩn bị nội dung câu hỏi trươc, trong, sau gi
́
ơ lên l
̀
ớp ở Muc 5: 
̣
16


+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trước giờ lên lớp theo chuẩn đầu ra: Nhớ/hiểu được các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trong giờ  lên lớp: Hiểu/áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội  
dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi sau giờ  lên lớp: Áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội dung câu 
hỏi.
­ Đọc tài liệu theo hướng dẫn: Đọc các nội dung trong các tài liệu đã hướng dẫn để  phục vụ cho việc tham gia thảo  
luận.
­ Tâp trung nghe giang, tich c

̣
̉
́ ực tham gia tra l
̉ ơi cac câu hoi, tham gia đôi thoai, đong gop y kiên, th
̀ ́
̉
́
̣
́
́ ́ ́ ảo luận.

17


II. Chuyên đề 2:
1. Tên chuyên đề: “HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẠNG DƯ CỦA C.MÁC VÀ Ý NGHĨA THỜI ĐẠI”
2. Số tiết trên lớp:10 tiết
3. Mục tiêu:
Chuyên đề này sẽ cung cấp cho học viên:
Về kiến thức:Giúp học viên hiểu được một cách chỉnh thể nội dung học thuyết giá trị thặng dư –  “hòn đá tảng” 
của chủ nghĩa Mác và ý nghĩa thời đại của học thuyết này.
Về kỹ  năng:Giúp học viên xây dựng được kỹ  năng tư  duy, phương pháp luận khoa học trong việc lý giải bản  
chất của các quan hệ kinh tế nảy sinh trong bối cảnh thế giới cũng như trong thời kỳ quá độ  lên chủ  nghĩa xã hội ở 
Việt Nam.
Về tư tưởng:Giúp học viên xác lập niềm tin vào nền tảng tư tưởng của Đảng và con đường phát triển của đất  
nước trong bối cảnh ngày nay.
4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Chuẩn đầu ra

Đánh giá người học


(Sau khi kết thúc bài giảng/chuyên đề này, học viên có thể đạt 
được)

Yêu cầu đánh giá

Hình thức đánh 
giá

Hiểu được một cách  ­ Thi viết tự luận

­ Về kiến thức:

(1) Hiểu được các phạm trù cơ  bản trong Học thuyết giá trị  (hàng hóa;  chỉnh   thể   nội   dung  ­ Thi vấn đáp theo 
giá trị của hàng hóa; lao động cụ thể, lao động trừu tượng; lượng giá trị  học   thuyết   giá   trị  nhóm
thặng   dư   –  “hòn   đá 
18


hàng hóa) và Học thuyết Giá trị thặng dư  của C.Mác ­ hàng hóa sức lao 
động, giá trị thặng dư, tư bản bất biến, tư bản khả biến, m’, M, P, Z, R,  
tích lũy tư bản.
(2) Phân tích được nội dung yêu cầu, hình thức biểu hiện và tác động 
của quy luật giá trị đối với sự phát triển sản xuất hàng hóa.
(3) Vận dụng được hai phương phương pháp sản xuất giá trị  thặng dư 
để tạo ra giá trị gia tăng trong nền kinh tế;
(3) Vận dụng được lý luận về  tích lũy tư  bản (tích tụ  và tập trung tư 
bản) vào việc huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực;

tảng”   của   chủ   nghĩa 

Mác   và   ý   nghĩa   thời 
đại   của   học   thuyết 
này.

(4) Vận dụng được lý luận về  giá trị  thặng siêu ngạch trong việc thúc 
đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh;
(5) Vận dụng được lý luận về  các hình thái biểu hiện của giá trị  thặng 
dư trong việc tạo gia giá trị tăng ở các lĩnh vực thương nghiệp, tín dụng,  
ngân hàng và nông nghiệp.
­ Về kỹ năng:

­   Thành   thạo   trong 

(1) Xây dựng được kỹ  năng tư  duy, phương pháp luận khoa học trong   việc nhận diện, đánh 
việc lý giải bản chất của các quan hệ  kinh tế  nảy sinh trong bối cảnh   giá, đề xuất giải pháp 
thế giới cũng như trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. thúc   đẩy   phát   triển 
(2). Vận dụng các nguyên lý kinh tế  cơ  bản trong Học thuyết Giá trị,  kinh   tế   đất   nước/ 
Học thuyết giá trị thặng dư của Mác vào thực tiễn nhằm phát triển kinh  /ngành/địa   phương 
19


tế  thị  trường  ở  Việt Nam ngành/địa phương nơi học viên công tác.hiện 
nay.

nơi học viên công tác;
­   Tin   tưởng   vào 

­ Về tư tưởng:

đường lối, chính sách 


(1) Nhận thức được sâu sắc hơn về tính quy luật phát triển kinh tế hàng  của   Đảng   và   Nhà 
nước   trong   quá   trình 

hóa, kinh tế thị trường của nền sản xuất xã hội;

(2) Củng cố  và khắc sâu được niềm tin vào đường lối, chính sách phát  xây   dựng   và   phát 
triển kinh tế trong TKQĐ lên CNXH của Đảng và Nhà nước ta.

triển   kinh   tế   hiện 
nay.

5. Nội dung chi tiết và hình thức tổ chức dạy học
Hình thức tổ 

Nội dung chi tiết

chức dạy học
1. LÝ LUẬN GIÁ TRỊ ­ CƠ SỞ KHOA HỌC ĐỂ TIẾP  ­ Thuyết trình
CẬN   HỌC   THUYẾT   GIÁ   TRỊ   THẶNG   DƯ   CỦA  ­ Phát vấn
­ Neo chốt vấn đề
C.MÁC
­ Thảo luận nhóm

1.1. Hàng hóa và giá trị của hàng hóa

Câu hoi đanh gia qua trinh
̉
́
́

́ ̀
Câu hỏi trước giờ lên lớp:
1.

Hàng hóa là gì?  Hai thuộc tính của 
hàng hóa? Vì sao H có 2 thuộc tính?

2. Phân tích nguồn gốc, bản chất của 
giá trị hàng hóa.

­ Hàng hóa
3.

­ Giá trị của hàng hóa
1.2. Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa
20

Phân   tích   các   nhân   tố   ảnh   hưởng 
đến lượng giá trị  hàng hóa. Ý nghĩa 


Hình thức tổ 

Nội dung chi tiết

chức dạy học

­ Lao động cụ thể

Câu hoi đanh gia qua trinh

̉
́
́
́ ̀
thực tiễn.

­ Lao động trừu tượng

4. Nội dung, yêu cầu, hình thức biểu 

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới lượng giá trị của hàng 

hiện của quy luật giá trị  và ý nghĩa 

hóa

nghiên cứu.
5. So sánh hàng hóa sức lao động với 

­ Sức sản xuất của lao động

hàng hóa thông thường.

­ Cường độ lao động

6. Luận giải nguồn gốc, bản chất iá 

­ Tính chất giản đơn hay phức tạp của lao động

trị thặng dư tư bản chủ nghĩa.


1.4. Quy luật giá trị

7. Quy luật phổ  biến của tích lũy tư 

­ Nội dung quy luật giá trị
­ Cơ chế hoạt động của quy luật giá trị

bản? Nhân tố   ảnh hưởng đến quy 

­ Tác động của Qui luật giá trị

mô  tích  lũy  tư   bản?  Ý  nghĩa  thực 

2. NỘI DUNG HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ  THẶNG DƯ 

tiễn trong quá trình CNH, HĐH.

CỦA C.MÁC
2.1. Nguồn gốc và bản chất của giá trị  thặng dư  tư 
bản chủ nghĩa
2.1.1. Hàng hóa sức lao động và sự  tạo ra giá trị  thặng  
dư tư bản chủ nghĩa.

8. Phân  biệt giá  trị   thặng dư  với lợi 
nhuận, và tỷ  suất giá trị  thặng dư 
với tỉ suất lợi nhuận. 
9. Biểu hiện của quy luật giá trị thặng 
dư   dưới   chủ   nghĩa   tư   bản.   Giải 
thích   xu   hướng   vận   động   tất   yếu 


21


Hình thức tổ 

Nội dung chi tiết

chức dạy học

2.1.2. Tỷ  suất và khối lượng gá trị  thặng dư  tư  bản chủ  

Câu hoi đanh gia qua trinh
̉
́
́
́ ̀
của chủ nghĩa tư bản.

nghĩa

Câu hỏi trong giờ lên lớp:

2.2. Hai phương pháp sản xuất giá trị  thăng dư  trong 

10. Phân tích điều kiện để sức lao động 

tư bản chủ nghĩa

trở  thành hàng hóa? Vận dụng vào 


2.2.1. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối

thực tiễn phát triển thị  trường lao 

2.2.2. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối

động ở Việt Nam hiện nay.

2.3. Các hình thái biểu hiện của giá trị thặng dư trong 

11.Phân tích 2 phương pháp sản xuất 

nền sản xuất tư bản chủ nghĩa

gía trị thặng dư. Vận dụng vào phát 

­ Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận

triển   kinh   tế   ngành/   địa   phương 

­ Sự  biểu hiện ra bên ngoài của lợi nhuận dưới các hình 

hiện nay.
12.Lý giải tại sao giá trị  thặng dư siêu 

thức cụ thể như lợi nhuận thương nghiệp, lợi tức, địa tô
2.4. Quá trình tích lũy tư bản 

ngạch là hình thức biến tướng của 


2.4.1. Bản chất của tích lũy tư bản

giá trị thặng dư tương đối.

2.4.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích lũy của  

13. Giải thích Qui luật giá trị thặng dư 

tư bản

– qui luật kinh tế tuyệt đối của chủ 

2.4.3. Quy luật phổ biến của tích lũy tư bản

nghĩa tư bản?

2.5. Quy luật giá trị thặng dư – Quy luật kinh tế tuyệt  

Câu hỏi sau giờ lên lớp:

đối của chủ nghĩa tư bản

14.  Luận giải, làm rõ nội hàm phạm 
22


Hình thức tổ 

Nội dung chi tiết


chức dạy học

Câu hoi đanh gia qua trinh
̉
́
́
́ ̀

­ Nội dung, bẩn chất của qui luật

trù   “bóc   lột”   trong   bối   cảnh   hiện 

­ Tác động của qui luật

nay và lý luận về bần cùng hóa của 

3.   Ý   NGHĨA   THỜI   ĐẠI   CỦA   HỌC   THUYẾT   GIÁ 

Mác trong thế giới hiện đại?
15.Ý nghĩa của việc nghiên cứu lý luận 

TRỊ THẶNG DƯ CỦA C.MÁC
3.1. Học thuyết giá trị  thặng dư  là cơ  sở  khoa học cho  

địa tô của Marx trong thực tiễn  ở 

việc luận giải tính chất lịch sử của phương thức sản xuất  

nước ta hiện nay.

16.Ý nghĩa của học thuyết giá trị, học 

tư bản chủ nghĩa
3.2. Học thuyết giá trị  thặng dư  là cơ  sở  khoa học vững  

thuyết giá trị thặng dư của Marx. 

chắc trong thời đại ngày nay khi khẳng định nguồn gốc  
sự giàu có là từ tăng năng suất lao động
3.3. Học thuyết giá trị  thặng dư  là cơ  sở  khoa học cho  
việc nhận thức và phát triển kinh tế thị trường hiện đại
6. Tai liêu hoc tâp 
̀ ̣
̣
̣ (Phu h
̀ ợp vơi muc tiêu, chuân đâu ra, nôi dung bai giang/chuyên đê va ghi ro ch
́ ̣
̉
̀
̣
̀
̉
̀ ̀
̃ ương/muc/trang
̣
 
cân đoc)
̀ ̣
6.1. Tai liêu phai đoc
̀ ̣

̉
̣
      (1). Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Kinh tế chính trị  học Mác – 
Lênin, Nxb. Lý luận chính trị, H. 2018.
23


      (2). Ban Chấp hành Trung  ương Đảng, Nghị  quyết 10­NQ/TW ngày 3 tháng 6 năm 2017 về phát triển kinh tế tư 
nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
      (3). Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết 11­NQ/TW ngày 3 tháng 6 năm 2017 về hoàn thiện thể chế kinh  
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
6.2. Tài liệu cần đọc
(1). C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia,H.2002, t.23, tr. 16, 61, 63, 65, 70, 72, 119, 158, 215,  
221, 222, 249, 250, 253, 294, 295, 297, 298, 312, 313, 314, 467, 468, 817, 818,851, 880, 881, 882.
(2). C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1994, t.25 (phần 1), tr.320, 352, 357, 358, 364.
(3). C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1995, t.26 (phần I), tr.215­217,583, 585, 521­522.
 (4). Khoa Kinh tế chính trị học, Học viện Chính trị Khu vực I, Kinh tế học Chính trị Mác ­ Lê Nin, tập I: Phương  
thức sản xuất TBCN, NXB Chính trị quốc gia, H. 2001.
7. Yêu cầu với học viên (Nêu ro cac hoat đông ng
̃ ́
̣
̣
ươi hoc phai th
̀ ̣
̉ ực hiên phu h
̣
̀ ợp vơi chuân đâu ra, nôi dung, hinh
́
̉
̀

̣
̀  
thưc tô ch
́ ̉ ức day hoc va yêu câu đanh gia cua bai giang đa tuyên bô).
̣
̣
̀
̀ ́
́ ̉
̀ ̉
̃
́
­ Chuẩn bị nội dung thảo luận: Thảo luận nhóm theo nội dung thảo luận; Trình bày kết quả vào phiếu nhóm; 
Trưởng nhóm đại diện nhóm lên trình bày kết quả làm việc nhóm.
­ Chuân bi nôi dung t
̉
̣ ̣
ự hoc: Đ
̣
ọc trước các nội dung theo yêu cầu của giảng viên trong tài liệu đã được cung cấp.
­ Chuẩn bị nội dung câu hỏi trươc, trong, sau gi
́
ơ lên l
̀
ớp ở Muc 5: 
̣
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trước giờ lên lớp theo chuẩn đầu ra: Nhớ/hiểu các nội dung câu hỏi.

24



+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trong giờ  lên lớp: Hiểu/áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá các nội 
dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi sau giờ lên lớp: Áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá
     ­ Đọc tài liệu theo hướng dẫn: Đọc các nội dung trong các tài liệu đã hướng dẫn để  phục vụ  cho việc tham gia 
thảo luận.
    ­ Tâp trung nghe giang, tich c
̣
̉
́ ực tham gia tra l
̉ ơi cac câu hoi, tham gia đôi thoai, đong gop y kiên, th
̀ ́
̉
́
̣
́
́ ́ ́ ảo luận.

25