BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA

KHỞI NGHIỆP
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
Số 10.2017


TIN TỨC SỰ KIỆN

01
02
03

GÓI HỖ TRỢ MIỄN PHÍ GIÚP
STARTUP NÔNG NGHIỆP TIẾP CẬN
CÁC KÊNH PHÂN PHỐI
GỌI VỐN KHỞI NGHIỆP - GIẢI
PHÁP KỸ THUẬT PHẢI “SÁT” THỊ
TRƯỜNG
DIỄN ĐÀN KHỞI NGHIỆP KHOA
HỌC CÔNG NGHỆ VÀ KẾT NỐI
ĐẦU TƯ

KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ
CÔNG NGHỆ QUỐC GIA
24 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội

04

05

TRIPI: DU LỊCH LÀ TRẢI NGHIỆM
CHỨ KHÔNG CÒN LÀ SỰ XA XỈ

BANGALORE - TRUNG TÂM KHỞI
NGHIỆP HÀNG ĐẦU ẤN ĐỘ

Tel: (024) 38262718

KIẾN THỨC KHỞI NGHIỆP
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

06

CÁC VÒNG XOẮN TIẾN TRONG HỆ
THỐNG ĐỔI MỚI QUỐC GIA


TIN TỨC SỰ KIỆN

GÓI HỖ TRỢ MIỄN PHÍ GIÚP
STARTUP NÔNG NGHIỆP TIẾP CẬN
CÁC KÊNH PHÂN PHỐI
Chương trình sẽ hỗ trợ miễn phí cho các doanh nghiệp khởi nghiệp nông nghiệp tiếp cận các
kênh phân phối nhằm gia tăng doanh số, mở rộng thị trường.
Quỹ Khởi nghiệp Doanh nghiệp Khoa học và

nhằm gia tăng doanh số, mở rộng thị trường. Gói


Công nghệ Việt Nam (SVF) vừa công bố gói hỗ trợ

hỗ trợ phù hợp với các doanh nghiệp B2C

thương mại hóa dành cho các startup trong lĩnh

(Business to Customer - hình thức thương mại

vực nông nghiệp.

điện tử giao dịch giữa công ty và người tiêu dùng)

Chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp khởi
nghiệp nông nghiệp tiếp cận với các kênh phân
phối (siêu thị, cửa hàng tiện ích, chợ đầu mối…)

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

với các sản phẩm thuộc nhóm hàng tiêu dùng
nhanh, thực phẩm, nông sản.
Khi tham gia gói hỗ trợ này, doanh nghiệp khởi

1


nghiệp sẽ được thẩm định dự án bởi các chuyên
gia của SVF để đánh giá về độ phù hợp cho các
kênh phân phối hiện nay.
Nếu doanh nghiệp đạt các tiêu chuẩn của sẽ
được SVF hỗ trợ kết nối với các kênh phân phối là

những đối tác chiến lược của đơn vị. Doanh
nghiệp chưa đạt chuẩn cũng sẽ được tham gia các
khóa đào tạo, chia sẻ thông tin để nắm bắt được
các tiêu chuẩn của kênh phân phối. Ngoài ra,
doanh nghiệp khởi nghiệp còn được tham gia các

CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN CẢ NƯỚC CÓ

lớp tập huấn về kiến thức, chia sẻ kinh nghiệm liên

THỂ THAM GIA VÀO CHƯƠNG TRÌNH HỖ

quan đến thương mại hóa, phát triển sản phẩm…

TRỢ THƯƠNG MẠI HÓA THEO KHU VỰC,

Các doanh nghiệp cũng sẽ được chuyên gia
chia sẻ về cách củng cố và định vị mô hình kinh
doanh dưới tác động của kênh phân phối. Theo
đó, SVF sẽ thành lập một hội đồng để đánh giá sự
phù hợp của các doanh nghiệp khởi nghiệp khi
tham gia vào gói hỗ trợ thương mại hóa dành cho
startup trong lĩnh vực nông nghiệp. Doanh nghiệp

CỤ THỂ:
• KHU VỰC MIỀN BẮC
Bà Kiêu Huyền
Email:
Điện thoại: 0912.832.479


vượt qua vòng tuyển chọn sẽ ký kết với SVF một
biên bản thỏa thuận nguyên tắc thực hiện.
Quỹ Khởi nghiệp Doanh nghiệp Khoa học và
Công nghệ Việt Nam (SVF) là quỹ xã hội hóa và
phi lợi nhuận hỗ trợ khởi nghiệp đầu tiên tại Việt
Nam, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp công
nghệ cao.

• KHU VỰC MIỀN TRUNG VÀ MIỀN NA
Bà Vân Anh
Email: ,
Điện thoại: 0908.551.545

SVF hỗ trợ các dự án có ý tưởng tốt bằng cách
phát triển năng lực lãnh đạo với đội ngũ sáng lập,
tư vấn về công nghệ, hoàn thiện kỹ năng quản lý,
kết nối đầu tư, thương mại hóa sản phẩm trên thị
trường trong nước và quốc tế.
SVF cũng là đơn vị hỗ trợ xây dựng và phát
triển các chương trình đổi mới sáng tạo cho hệ
sinh thái khởi nghiệp tại các doanh nghiệp, địa

• KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU
LONG:
Ông Minh Nhựt
Email:
Điện thoại: 0903.344.277

phương, trường ĐH, vườn ươm, không gian làm
việc chung...


Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

2


TIN TỨC SỰ KIỆN

Quo hoc melius illico sciens

GỌI VỐN KHỞI NGHIỆP - GIẢI PHÁP
KỸ THUẬT PHẢI “SÁT” THỊ TRẩỜNG
SpeedUp 2017 của Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) TPHCM là chương trình tiên
phong, thiết thực, nhằm hỗ trợ một phần kinh phí các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Dẫu vậy, sau gần 1 năm triển khai, trong tổng

đường khá phổ biến tại các đô thị lớn hiện nay. Thế

số 122 hồ sơ đăng ký, chỉ có 14 dự án được chọn

nhưng, dự án lại “rớt” từ vòng tuyển chọn tại Trung

hỗ trợ. Hội đồng thẩm định dự án của chương trình

tâm Ươm tạo doanh nghiệp công nghệ của Đại học

đã đưa ra lý do khiến hàng loạt dự án “rớt” từ vòng

Bách khoa, vì không có sản phẩm hoàn chỉnh. Lý


đầu.

do là chi phí thiết kế quá lớn, trong khi dự án chưa

CHÚ TRỌNG KHẢ NĂNG THƯƠNG MẠI HÓA

có đơn vị hỗ trợ làm mô hình thật, nên nhóm mang

Không chỉ tiết kiệm diện tích và chi phí, giải

đến chương trình chỉ với bản thiết kế mô hình mini.

pháp nhà xe thông minh còn giúp người dùng dễ

Đó là ví dụ điển hình được ông Vũ Anh Tuấn,

dàng tìm thấy xe của mình trong bãi đậu thông qua

Giám đốc Vườn ươm doanh nghiệp - Công viên

ứng dụng trên điện thoại thông minh (smartphone).

phần mềm Quang Trung, Phó ban Điều hành hệ

Sản phẩm được Phan Văn Hán, cựu sinh viên

sinh thái khởi nghiệp công nghệ thông tin TPHCM,

Trường Đại học Bách khoa TPHCM, kỳ vọng góp


nêu ra khi nói về những tồn tại của các cá nhân, tổ

phần giải quyết tình trạng đậu xe lấn chiếm lòng lề

chức khởi nghiệp (startup).

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

3


Theo ông Tuấn, chương trình đặt ra yêu cầu

nhận được 700 triệu đồng từ chương trình

chỉ chọn lựa các dự án có sản phẩm hoàn thiện và

SpeedUp, tham gia chương trình giúp chủ dự án

có khả năng thương mại hóa. Đây là điều dễ hiểu

định hình được mình đang ở đâu để cố gắng và

đối với một chương trình tiên phong của Nhà nước

hoàn thiện. Song song đó, bản thân các startup

trong hỗ trợ khởi nghiệp. Vì lẽ đó, những dự án


cũng tìm thêm các cơ hội khác từ những xu hướng

nếu chỉ ở giai đoạn ý tưởng hoặc phát triển mới

khởi nghiệp mà hội đồng thẩm định đặt ra.

một phần sản phẩm sẽ có rất ít cơ hội gọi vốn
thành công.

Như mới đây, ở buổi gọi vốn tại Vườn ươm
doanh nghiệp - Công viên phần mềm Quang

Một nguyên nhân khác, theo đại diện Trung

Trung, đại diện Công ty Văn Bền (chủ dự án Media

tâm Ươm tạo doanh nghiệp nông nghiệp công

Dictionary - Từ điển đa phương tiện, vừa được Sở

nghệ cao - Khu Nông nghiệp công nghệ cao

KH&CN TPHCM cấp vốn 500 triệu đồng từ

TPHCM, đó là nhiều chủ dự án thiếu sự chuẩn bị,

chương trình SpeedUp) cho rằng, hướng đến

cả nội dung lẫn cách thức thuyết trình, khi đến với


cộng đồng cũng là một trong những yếu tố quyết

SpeedUp 2017. Vị chuyên gia này nhấn mạnh,

định đến sự thành bại của các dự án trước hội

trước hội đồng thẩm định, các startup phải thể

đồng chuyên môn.

hiện được sự hấp dẫn, tính khả thi của giải pháp

Ông Nguyễn Văn Bền bật mí “bí quyết” thuyết

công nghệ, nhân lực, tài chính... Trong đó, sản

phục được hội đồng chuyên môn: Vì mục tiêu của

phẩm từ dự án có tính thương mại cao, mô hình

dự án là phục vụ miễn phí cho các em học sinh.

kinh doanh đó có thể nhân rộng... là những lợi thế

Giáo viên đang giảng dạy tại các trường học cũng

được hội đồng chú ý.

được miễn phí 50% khi sử dụng phần mềm.


Từ kinh nghiệm của nhà đầu tư, ông Phan

Với vai trò là trung gian giữa ngân hàng và

Đình Tuấn Anh, nhà sáng lập mạng lưới các nhà

người dân, các sản phẩm công nghệ tài chính

đầu tư thiên thần Angel 4 Us, cho rằng: Một vấn

(Fintech) cũng được dự báo là mô hình khởi

đề các startup dễ bỏ quên là công tác nhân sự.

nghiệp đầy triển vọng tại Việt Nam mà các startup

Điển hình là dự án “Hệ thống xếp hàng khám

cần hướng tới. Với Fintech, chỉ bằng cái chạm tay

bệnh thông minh” của Công ty Lucky Telecom -

trên điện thoại thông minh hay cú click chuột,

một trong 14 dự án nhận được hỗ trợ từ SpeedUp

người dùng đã có thể giải quyết những công việc

2017. Trước đó, sản phẩm của công ty cũng đã


vốn phức tạp, như vay tiêu dùng hay làm thẻ tín

được triển khai ở nhiều bệnh viện tại TPHCM,

dụng.

Khánh Hòa, Thừa Thiên - Huế… Nhưng theo đại

Đặc biệt mới đây, Sở KH&CN TPHCM đã hợp

diện của Lucky Telecom, nhiều khó khăn trong

tác với Vườn ươn Fintech Future’s Lab của tập

công việc hành chính chưa thể giải quyết, bởi

đoàn tài chính Hàn Quốc Shinhan nhằm tìm ra các

nhân sự đều là dân kỹ thuật, thiếu kinh nghiệm và

Fintech để hai bên đầu tư, mua bán, chuyển giao

kiến thức về quản lý, hành chính.

công nghệ. Việt Nam là quốc gia đầu tiên mà tập

CƠ HỘI ĐẾN TỪ ĐÂU?

đoàn này nhắm đến để triển khai chương trình


Theo lãnh đạo Sở KH&CN TPHCM, những đòi

toàn cầu về hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực

hỏi của SpeedUp 2017 đối với startup ngay từ khi

Fintech để đón đầu xu hướng tiền điện tử (crypto

manh nha ý tưởng là cần thiết, nhưng không vì thế

currency), công nghệ thanh toán, phân tích hành

mà các startup nản lòng. Nói như anh Hà Văn Lộc,

vi...

Trưởng nhóm dự án Sài Gòn TCS - dự án vừa

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

4


TIN TỨC SỰ KIỆN

DIỄN ₔÀN
KHỞI NGHIỆP
KHOA HỌC
CÔNG NGHỆ
VÀ KẾT NỐI

ₔẦU Tẩ
Ngày 7/10/2017 tại Hà Nội, Trung tâm Ứng dụng

Theo bà Lê Thị Khánh Vân, Phó Chủ tịch Hội nữ

khoa học công nghệ (KH&CN) và Khởi nghiệp thuộc

trí thức Việt Nam, Giám đốc Trung tâm ứng dụng

Hội Nữ trí thức Việt Nam và BK-Holdings thuộc Đại

KH&CN và khởi nghiệp của Hội, trong bối cảnh toàn

học Bách khoa Hà Nội, Liên minh Nhà đầu tư thiên

cầu hóa, cùng với làn sóng khởi nghiệp mạnh mẽ

thần Việt Nam (VACA), Công ty CP đầu tư Angels, tổ

hiện nay, quốc gia nào cũng tập trung ưu tiên đẩy

chức Swiss EP, WISE và Quỹ Khởi nghiệp doanh

mạnh ứng dụng KH&CN vào đời sống và thúc đẩy

nghiệp KH&CN Việt Nam (SVF) phối hợp tổ chức

khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên nền tảng KH&CN.

Diễn đàn Khởi nghiệp khoa học công nghệ và kết nối


Trước đây, ở Việt Nam các kết quả nghiên cứu sau

đầu tư.

khi nghiệm thu được chuyển giao vào sản xuất mang

Tham dự Diễn đàn có hơn 100 đại biểu đến từ

tính tự phát. Chủ trì các đề tài nghiên cứu phải tự tìm

Bộ KH&CN, một số Sở KH&CN, một số tổ chức quốc

kiếm nơi áp dụng kết quả của mình. Thực tế này đã

tế như WISE, Swiss EP, các vườn ươm, trung tâm,

làm cho kết quả nghiên cứu không được ứng dụng

quỹ, doanh nghiệp hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng

nhiều, không được sản xuất kiểm chứng để đề tài

tạo, các nhà đầu tư thiên thần, quỹ đầu tư, nhà khoa

hoàn thiện hơn cả về tính thực tiễn và giá trị của nó.

học có tinh thần khởi nghiệp.

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017


Ngược lại, các doanh nghiệp phải mất nhiều thời

5


gian tìm kiếm công nghệ thích hợp để giải quyết

kênh đối thoại và tương tác giữa các nhà khoa học

các vấn đề của sản xuất.

với các nhà đầu tư đầy tiềm năng và các nhà đầu

Cũng theo bà Lê Thị Khánh Vân, phụ nữ phải

tư khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

thực hiện chức năng kép cân bằng giữa công việc

Diễn đàn cũng là cơ hội để nhiều nhà khoa học

và gia đình thì việc thúc đẩy thương mại hóa kết

nữ giới thiệu công trình nghiên cứu và kêu gọi đầu

quả nghiên cứu khó hơn rất nhiều. Do vậy, việc hỗ

tư. Trong số này có ThS. Bá Thị Châm với dự án


trợ các nhà khoa học nữ quảng bá, giới thiệu và

"Công nghệ bào chế thực phẩm chức năng nguồn

thương mại hóa kết quả nghiên cứu trong thị

gốc thảo dược dạng nano"; TS. Nguyễn Thu Hà

trường KH&CN, kết nối đầu tư và gắn kết với các

với dự án "Chế phẩm vi sinh vật cải tạo đất"; TS

doanh nghiệp thực sự là rất cần thiết. Do vậy, Diễn

Phan Thị Tuyết Mai và PGS-TS Phạm Ngọc Lân

đàn được tổ chức nhằm định hướng cho hoạt

với dự án "Sản xuất Bio - SAP từ phụ phẩm nông

động nghiên cứu khoa học trở nên sát với nhu cầu

nghiệp"; TS Nguyễn Thị Thuý Hường với dự án

thị trường hơn, giúp giấc mơ của các nhà khoa

"Ứng dụng công nghệ sinh học trong tạo giống cây

học nữ có khát vọng khởi nghiệp, thương mại hóa


trồng". Các nhà khoa học hy vọng sẽ kết nối được

được các sản phẩm nghiên cứu khoa học mà họ

với các nhà đầu tư, nhà phân phối, đem thông tin

dành nhiều năm nghiên cứu, đồng thời hình thành

lan tỏa ra cộng đồng trong nước và quốc tế.

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

6


KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

TRIPI: DU LỊCH LÀ TRẢI
NGHIỆM CHỨ KHÔNG CÒN LÀ
SỰ XA XỈ
Thị trường du lịch hiện nay đang phát triển
nhanh với tốc độ hơn 20% mỗi năm. Tuy nhiên, thị

TỪ BỎ TẤM BẰNG TIẾN SỸ VÀ CUỘC
SỐNG Ở NƯỚC NGOÀI

trường mua bán các sản phẩm du lịch trực tuyến ở

Sinh năm 1988 tại Bắc Giang, Trần Bình Giang


Việt Nam còn rất thấp so với các nước trong khu

bén duyên với công nghệ thông tin (CNTT) từ khi

vực. Theo thống kê của Hiệp hội thương mại điện

còn là cậu học sinh phổ thông chuyên Bắc Giang.

tử Việt Nam, thanh toán online cho du lịch mới chỉ

Cho đến trước năm 2015, Bình Giang vẫn quan

đạt 10%. Điều này dẫn đến tình huống khách hàng

niệm, học tập và nghiên cứu là con đường mà anh

khó tiếp cận thông tin về các sản phẩm du lịch và

theo đuổi.

lựa chọn sản phẩm du lịch để ra quyết định mua

Tốt nghiệp Đại học Công nghệ, Đại học Quốc

bán được dễ dàng. Do vậy, đây thực sự là một thị

gia Hà Nội với tấm bằng loại ưu, Bình Giang đã

trường đầy tiềm năng của các bạn trẻ để thực hiện


nhận được học bổng toàn phần của một trường

các ý tưởng phát triển táo bạo. Thực tế đã có

Đại học tại CHLB Đức. Ra nước ngoài với ý chí và

nhiều bạn trẻ thử sức nhưng tỷ lệ thành công

suy nghĩ sẽ sớm kết thúc việc học tiến sỹ rồi đi làm

không nhiều.Tuy nhiên, có một nhân vật đã để lại

cũng chưa muộn, Bình Giang đã không ngừng nỗ

dấu ấn và ngày càng thu hút được sự quan tâm

lực, vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ và khó khăn

của xã hội. Đó là Trần Bình Giang.

trong cuộc sống xa nhà để hoàn thành khóa học.

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

7


Vào thời gian này, anh thường xuyên liên lạc

ngờ, ông hoàn toàn ủng hộ và cho phép anh có


với bạn bè trong nước để trao đổi, xây dựng ý

thể quay lại học tiếp khi sắp xếp được thời gian.

tưởng về các lĩnh vực mà xã hội đang còn thiếu.

KHỞI NGHIỆP VỚI SẢN PHẨM “VÔ HÌNH”

Cho đến tháng 9/2014, Bình Giang nhận ra rằng

Trở về Việt Nam, Bình Giang đã cùng 6 người

dịch vụ du lịch trực tuyến tại Việt Nam đang còn

bạn xây dựng nên Sàn Tripi.vn vào đầu năm 2015.

yếu kém, và cần phải làm gì đó để thay đổi những

Là một người có khởi điểm là chuyên gia lập trình,

thói quen du lịch của người Việt nhằm tạo ra sự

bước chân vào lĩnh vực vô cùng mới mẻ, Bình

thuận tiện và dễ dàng hơn.

Giang và những người bạn đã gặp không ít khó

Suy nghĩ là vậy, nhưng để thực hiện, Bình


khăn. Đặc biệt là vốn đã quen với đối tượng kỹ

Giang phải trả lời hàng trăm câu hỏi của chính

thuật rất logic thì bài toán quản trị kinh doanh và

mình: 28 tuổi, sau thời gian học tập, mới bắt đầu

quản trị con người vô cùng khác biệt. Mặc dù xác

khởi nghiệp liệu có muộn? lĩnh vực mới có phù

định trước những khó khăn trong lĩnh vực khởi

hợp không? Hoàn thiện nốt bằng tiến sỹ hay khởi

nghiệp, nhất là lại theo thương mại điện tử - một

nghiệp? Ở lại Đức hay trở về Việt Nam?... Đâu

hình thức đa số mọi người còn rất dè chừng vì coi

mới là lựa chọn đúng đắn nhất.

là mạo hiểm, nhưng khi bắt đầu thực hiện thì núi

Đặc biệt, ngoài trả lời câu hỏi do chính mình

khó khăn dường như ngày càng cao hơn. Thương


đặt ra, Bình Giang còn phải thuyết phục vợ, con -

mại điện tử đối với sản phẩm hữu hình đã khó,

những người thân đã phải cố gắng hòa nhập trong

trong khi du lịch lại là sản phẩm vô hình với chi phí

4 năm ở Đức - thay đổi không gian sống khi trở về

cho một chuyến đi không hề rẻ, có khi lên đến

Việt Nam. Vào thời điểm đó, cũng có nhiều starter

hàng chục triệu đồng lại càng khó khăn hơn.

up từ bỏ việc học ở nước ngoài để trở về Việt Nam

Ra đời giữa bối cảnh trên thị trường đã xuất

khởi nghiệp như Lê Công Thành (với InfoRe), Trần

hiện nhiều đối thủ, Tripi vấp phải sự cạnh tranh

Nguyễn Lê Văn (với Vexere.com). Tuy nhiên, với

gay gắt cả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, với

tinh thần quyết liệt, Trần Bình Giang cũng có lựa


việc cung cấp nền tảng công nghệ thông minh giúp

chọn như vậy nhưng anh có may mắn hơn các

khách hàng lựa chọn dịch vụ tiết kiệm, nhanh

starter up khác khi có sự ủng hộ của một người

chóng, nền tảng thanh toán thuận tiện…, sàn giao

đặc biệt: Thầy giáo hướng dẫn của anh tại Đức.

dịch đã sớm khẳng định là đối thủ gây chú ý trên

Thời điểm đó, chỉ còn 4-5 tháng nữa, Trần Bình

thị trường du lịch trực tuyến.

Giang có thể sẽ hoàn thiện các môn học, nhưng

Trần Bình Giang cho biết thêm, Tripi ra đời dựa

anh nghĩ thời điểm tháng 4 hàng năm là cao trào

trên nền tảng Data Science có khả năng tự động

về du lịch, mà nếu chưa có sản phẩm thì có nghĩa

gợi ý gói du lịch thông minh trong khoảng thời gian


sẽ đánh mất một năm lãng phí. Cũng thật may

khởi hành mà khách hàng yêu cầu. Đồng thời,

mắn khi thầy giáo của Bình Giang đã tạo ra startup

công nghệ SmartDeal được sử dụng cho phép

corner cho Lab của ông, nhằm thu hút những sinh

khách hàng tìm kiếm nhanh chóng những lựa chọn

viên có năng lực và ý tưởng hoạt động, và Bình

về sản phẩm du lịch phù hợp trong khoảng thời

Giang là một trong những người tham gia tích cực

gian từ 1 - 3 tháng, tiết kiệm chi phí từ 10 – 30%

nhất. Anh đã tham gia nhiều Dự án có giá trị hàng

so với việc tìm kiếm qua các kênh khác.

triệu dollar với Giáo sư của mình. Khi Bình Giang

Nếu so sánh với các website đặt dịch vụ lớn

đưa ra quyết định trở về nước lập nghiệp, thật bất


như Expedia hay Agoda, Tripi.vn cũng là trang

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

8


cung cấp dịch vụ khách sạn, vé máy bay, tour,

Quan điểm của Bình Giang khi khởi nghiệp rất

nhưng sàn giao dịch có điểm khác là cung cấp

rõ ràng: “Giá trị của doanh nghiệp được đo bằng

nhiều nguồn hàng từ nhiều nhà cung cấp, kết hợp

chính giá trị mà doanh nghiệp mang đến cho

với công nghệ so sánh giá, người sử dụng dễ tìm

khách hàng. Đóng góp cho cộng đồng thể hiện

thấy nơi bán cùng một sản phẩm với giá thấp nhất

bằng việc tiết kiệm thời gian, công sức cho mọi

nhưng vẫn đảm bảo tính xác thực ngay – điều mà


người, và nếu điều này thực hiện được cũng có

nhiều website du lịch trong nước không có được.

nghĩa là mục tiêu mọi starter up đề ra là “win-win”

Tripi còn là một trong số ít cổng thông tin du

sẽ thành công.

lịch trực tuyến của Việt Nam có ứng dụng di động

Sau 8 tháng đưa dự án vào thị trường, Sàn

giúp đặt tour, vé máy bay, khách sạn, gói combo

giao dịch Tripi.vn đã cung cấp hơn 10.000 sự lựa

Holidays (gồm vé máy bay và khách sạn, tour du

chọn vé may bay và khách sạn. Đặc biệt, năm

lịch) chỉ bằng một vài thao tác trên ứng dụng di

2016 Tripi.vn đã giành giải Nhì hạng mục CNTT

động. Ngoài ra, khách hàng có thể tìm kiếm, so

tiềm năng trong cuộc thi “Nhân tài Đất Việt”. Thay


sánh giá các sản phẩm du lịch và cập nhật chính

đổi thị trường du lịch và hành vi du lịch để đưa du

xác 24/24h tình trạng sản phẩm.

lịch thực sự là một sự trải nghiệm chứ không còn
là sự xa xỉ đối với mỗi người. Đây chính là đích

Tripi.vn (viết tắt của Trip Intelligent - Du lịch
thông minh) là sàn thương mại điện tử đầu
tiên về du lịch, sử dụng các giải pháp về công
nghệ để kết nối các công ty du lịch với người
có nhu cầu bằng công nghệ tìm liếm và so
sánh giá. Sàn giao dịch có thể gợi ý các gói
du lịch thông minh, tiết kiệm chi phí và cung
cấp cùng lúc nhiều dịch vụ từ nhiều nhà cung
cấp khác nhau. Sàn cũng cung cấp phương
thức thanh toán tiện lợi giúp khách hàng có
thể mua hàng trực tiếp từ các nhà cung ứng
mà không mất bất kỳ loại phí nào, đồng thời
có thể thanh toán bằng nhiều kênh như
chuyển khoản, thẻ tín dụng, thẻ ATM của tất
cả các ngân hàng nội địa lớn nhất.

đến của Tripi.
Chia sẻ về hướng phát triển trong thời gian tới,
Trần Bình Giang cho hay công ty đang tập trung
vào gói sản phẩm Tripi Holidays sau khi nhận thấy
đây là một sản phẩm có thể đảm bảo được chất

lượng tốt cho người dùng, giúp người dùng tiết
kiệm thời gian tìm kiếm và chi phí so với mua riêng
lẻ từng dịch vụ với công nghệ tìm kiếm thông
minh.
Đặc biệt, Tripi sẽ tập trung xây dựng sản phẩm
và dịch vụ thật tốt cho du khách Việt Nam đi du lịch
trong nước và quốc tế. Với du khách quốc tế thì
rào cản lớn nhất hiện nay là ngôn ngữ tiếng Việt.
Trong tương lai không xa, Tripi sẽ phát triển nền
tảng đa ngôn ngữ, bắt đầu bằng tiếng Anh để đáp
ứng được nhu cầu của khách quốc tế.
Minh Phượng

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

9


KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

BANGALORE
- TRUNG
TÂM KHỞI
NGHIỆP
HÀNG ₔẦU
ẤN ₔỘ
Trung tâm công nghệ Bangalore của Ấn Độ

những tài năng của Ấn Độ, với hàng triệu người đổ


khẳng định vị trí trung tâm khởi nghiệp hàng đầu

về đây để làm việc, nhiều người trong số họ là

của nước này, mặc dù thứ hạng của nó trong chỉ số

những lao động kỹ thuật có trình độ cao. Trên thực

toàn cầu năm nay giảm từ 15 xuống 20. Tuy vậy,

tế, Bangalore có lực lượng lao động công nghệ trẻ

các số liệu thống kê vẫn rất ấn tượng ở nội dung

nhất, tính theo tuổi trung bình, trong số tất cả các

quan trọng nhất, theo ước tính mới nhất ở đây có

hệ sinh thái khởi nghiệp. Lực lượng tài năng trẻ này

1.800-2.300 công ty khởi nghiệp đang hoạt động.

đã giúp thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp tăng mạnh.

Thành phố này là một thỏi nam châm cho

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

10



Bangalore gắn liền với những câu chuyện

giờ đây họ đến Bangalore với hy vọng khai thác

thành công. Flipkart, một công ty khởi nghiệp điển

các nguồn công ty khởi nghiệp và những đổi mới

hình cung cấp kinh nghiệm mua sắm trực tuyến

sáng tạo của họ. Amazon và Uber đã thiết lập văn

tương tự như Amazon, được định giá 5,37 tỷ USD

phòng tại Bangalore. Microsoft Accelerator,

vào tháng Ba năm 2017. Trong đầu tư lớn nhất

Qualcomm, và Cisco, tất cả đều tham gia vào việc

vào một khởi nghiệp Ấn Độ về chăm sóc sức khỏe

thiết lập các trung tâm tăng tốc khởi nghiệp. Các

bằng AI, SigTuple, trong đó sử dụng hình ảnh máy

công ty lớn của Ấn Độ cũng đã kết nối với hệ sinh

tính và trí tuệ nhân tạo để chẩn đoán sốt rét đã


thái khởi nghiệp Bangalore, bao gồm Yes Bank,

công bố tài trợ seri A trị giá 5,8 triệu USD, cùng với

Tata Group, và Mahindra. Những mối quan hệ chặt

những hy vọng phát triển trên toàn cầu với công

chẽ hơn giữa các công ty khởi nghiệp và các công

nghệ này. Và siêu thị trực tuyến Big Basket (Giỏ

ty lớn đã mang lại một làn sóng tiếp theo của tài

hàng lớn) đã thu hút được 150 triệu USD đầu tư -

năng và đầu tư, góp phần thúc đẩy hệ sinh thái

một thành tích ấn tượng khi mà các nhà đầu tư lớn

của Bangalore tăng trưởng hơn nữa.

ngày càng tỏ ra thận trọng.

Bangralore đứng cuối danh sách trong top 20

Nhờ những khởi nghiệp ở quy mô toàn cầu

toàn cầu. Tuy nhiên, nó được xếp hạng 11 về hiệu


này, Bangalore lại tiếp tục thu hút được sự chú ý

suất hoạt động (Performance), trong đó thứ 7 tổng

của công ty đa quốc gia nước ngoài. Tuy nhiên,

thể về giá trị, nhưng chỉ số trưởng thành (exit)

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

11


thấp. Điều này cho thấy rằng Bangalore có một
tương lai tươi sáng khi các công ty khởi nghiệp này
trưởng thành, hoặc có vấn đề ở thị trường về mua
bán công ty. Sự tăng trưởng về vốn đầu tư giai
đoạn sớm của Bangalore tương đương với vị trí
xếp hạng của nó. Về chỉ số tiếp cận thị trường,
Bangalore đã tạo được những mối quan hệ vững
chắc với các hệ sinh thái khởi nghiệp khác, còn các
công ty khởi nghiệp đã bắt tay vào việc thu hút
được nhiều khách hàng nước ngoài. Trong Chỉ số
Nhân tài, Bangalore gặp nhiều thách thức về Tiếp
cận và Chất lượng - các kỹ sư chưa được thuê
(tuyển dụng) một cách chóng vánh, kinh nghiệm ở
mức trung bình và visa thành công thấp - nhưng
các kỹ sư của Bangalore thuộc loại chi phí hiệu quả
nhất trong top 20 toàn cầu.

45% doanh nghiệp mới thành lập báo cáo rằng
họ đang cung cấp một sản phẩm thuộc loại lần đầu
tiên xuất hiện trên toàn cầu, so với mức trung bình
của thế giới là 34%. Điều này nhấn mạnh cách tiếp
cận của các công ty khởi nghiệp ở đây hướng tới
phát triển toàn cầu.
"Sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái
khởi nghiệp của Bangalore trong thập kỷ qua chủ
yếu là nhờ lực lượng lao động công nghệ cao. Điều
này, kết hợp với hiện tượng các doanh nhân dày
dạn kinh nghiệm tham gia vào hệ sinh thái dưới
hình thức là các nhà đầu tư và cố vấn cho những
người khởi nghiệp, đã tạo ra bước khởi đầu cho
việc xây dựng các công ty khởi nghiệp công nghệ

NĂM TRUNG TÂM KHỞI NGHIỆP 

HÀNG ĐẦU ẤN ĐỘ
1. BANGALORE: Tập trung 26% start-up
của Ấn Độ
2. DELHI NCR: Tập trung 23% start-up
3. MUMBAI: Tập trung 17% start-up

cao đẳng cấp thế giới từ thành phố này. Đó là một
khoảng thời gian lịch sử đối với các công ty khởi
nghiệp công nghệ cao của Ấn Độ khi họ sẵn sàng
chấp nhận những vấn đề lớn hơn và bước vào thế
giới toàn cầu", Ravi Narayan, Giám đốc toàn cầu
của Microsoft Accelerator nhận xét.
Gần 45% người sáng lập các khởi nghiệp ở
Bangalore đã có được ít nhất 2 năm kinh nghiệm


4. CHENNAI

làm việc trong công ty khởi nghiệp, đưa hệ sinh thái

5. HYDERABAD

lên vị trí thứ 3 trên toàn cầu, gần bằng Thung lũng
Silicon với 49% và Tel Aviv ở mức 55%. 94% người

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

12


BẢNG 1. HUY ĐỘNG VỐN CỦA CÁC KHỞI NGHIỆP Ở ẤN ĐỘ TRONG
GIAI ĐOẠN 2011-2015
THÀNH PHỐ

Tổng số vốn huy động
(Triệu USD)
Số công ty khởi nghiệp
huy động được vốn

DELHI/NCR

BANGALORE

MUMBAI


HYDERABAD

CHENNAI

1.061,18

2.516,42

2.017,35

178,1

565,67

236

311

199

45

55

sáng lập khởi nghiệp ở Bangalore có nền tảng kỹ

thị kỹ thuật số và các chuyên gia tự do hàng đầu ở

thuật, đây là tỷ lệ cao nhất trên thế giới.


Bangalore, tất cả sẵn sàng cùng nhau làm việc

Bangalore có mức lương hàng năm cho một kỹ

ngay bên cạnh bạn tại Không gian chung.

sư rẻ nhất trong top 20 hệ sinh thái khởi nghiệp

2. TƯ VẤN: Khởi nghiệp ở Ấn Độ cần rất nhiều

hàng đầu thế giới, khoảng 8.600 USD một năm.

tư vấn, ngay từ giai đoạn khái niệm để đảm bảo

Đây là mức giá rẻ hơn gần 13 lần so với ở Thung

nguồn tài chính, tạo mẫu, thử nghiệm và thương

lũng Silicon và rẻ hơn 4 lần so với giá trị trung bình

mại hoá. Nếu bạn ở trong một không gian làm việc

của Châu Á Thái Bình Dương. Lý do chính khiến

chung, bạn không cần phải gõ cửa các nhà cố vấn

các khởi nghiệp chuyển tới Bangalore là vì họ dễ

để liên lạc và thuyết phục họ giúp bạn. Trong


tìm được nhân viên kỹ thuật giỏi, tuy nhiên có

không gian chung, người cố vấn của bạn đã biết

những khó khăn về Tiếp cận và Chất lượng.

bạn và họ đã theo dõi các hành động của bạn. Nếu

KHÔNG GIAN LÀM VIỆC CHUNG CỦA HỆ
SINH THÁI KHỚI NGHIỆP BANGALORE
Không gian làm việc chung Bangalore cung

bạn có khả năng, và bạn có một ý tưởng tốt, thì
bạn sẽ tìm thấy nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp
thành công sẵn sàng làm cố vấn cho bạn.

cấp tất cả các thành phần quan trọng của hệ sinh

3. NGƯỜI MUA VÀ ĐỐI TÁC KINH DOANH:

thái khởi nghiệp. Sau đây là các điểm chính thể

Một trong những yêu cầu chủ yếu của một hệ sinh

hiện những không gian làm việc chung ở

thái khởi nghiệp là bạn cần những công ty lớn,

Bangalore đang cung cấp tất cả những gì cần thiết


những người thích ý tưởng của bạn và muốn giúp

để tạo ra và hỗ trợ các hệ sinh thái khởi nghiệp.

bạn khởi sự bằng cách thử sử dụng sản phẩm

1. TÀI NĂNG: Một lực lượng lao động có

hoặc dịch vụ của bạn. Bạn cũng cần các nhà cung

chuyên môn và tài năng rất quan trọng đối với bất

cấp, nhà phân phối và các đối tác có thể giúp bạn

kỳ doanh nghiệp thành công nào, và đó là điều bắt

phát triển nhanh chóng. Tại không gian làm việc

buộc đối với các công ty mới khởi nghiệp. Giá thuê

chung có hàng trăm doanh nghiệp thành viên trong

kỹ sư phần mềm ở Bangalore rẻ hơn nhiều, với

tất cả các lĩnh vực kinh doanh chính rải khắp

mức lương trung bình hàng năm là 23.500USD, so

không gian làm việc chung và các trung tâm kinh


với 118.000 USD tại Thung lũng Silicon. Nhân viên

doanh ở Bangalore. Họ có thể kết nối vật lý và qua

tại Bangalore cũng có ít vốn cổ phần hơn với chỉ

mạng với tất cả những công ty khởi nghiệp trong

7%, so với trung bình 23% tại Thung lũng Silicon.

không gian làm việc chung, từ mọi ngóc ngách của

Bạn có thể tìm, thuê và/hoặc cộng tác trong các dự

Ấn Độ và các khu vực khác trên thế giới.

án với các nhà phát triển ứng dụng trên web và

4. NHÀ ĐẦU TƯ VÀ TÀI TRỢ VỐN: Mảnh

thiết bị di động, các nhà thiết kế web, các nhà tiếp

ghép cuối cùng của bức tranh là tiếp cận tài trợ

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

13


vốn. Bangalore đã là nơi tốt nhất ở Ấn Độ để triển


Theo nghiên cứu này, 67% số doanh nghiệp

khai khởi nghiệp và tìm kiếm các khoản vay và tài

khởi nghiệp IoT ở Ấn Độ đang ở lớp hạ tầng cơ

trợ từ các ngân hàng, cùng với đầu tư cổ phần từ

sở, trong đó bao gồm các thành phần phần cứng

các quỹ và mạng lưới nhà đầu tư thiên thần và

như bộ cảm biến hạ tầng, chip nhúng, hệ thống cơ

mạo hiểm. Để làm cho nó dễ dàng hơn, một nền

vi điện tử (MEMS), bộ phận điều khiển, môđun,

tảng mạng B2B có sẵn cho các thành viên của

SIM card, thiết kế hệ thống, trình điều khiển, …

không gian làm việc chung. Các thành viên của

Các lớp ứng dụng chiếm 52 phần trăm các khởi

câu lạc bộ độc quyền này chỉ cần phải điền vào

nghiệp IoT ở Ấn Độ.


một đơn xin tài trợ duy nhất, và họ sẽ được giới

Bức tranh IoT ở Ấn Độ được chia thành 3 loại

thiệu trực tiếp một danh sách các đối tác tài trợ

dựa trên các trường hợp sử dụng - IoT công

cung cấp hình thức tài trợ cần thiết.

nghiệp, IoT doanh nghiệp và IoT tiêu dùng. 47

BANGALORE THỐNG TRỊ HỆ SINH THÁI
KHỞI NGHIỆP IoT Ở ẤN ĐỘ

phần trăm các công ty khởi nghiệp IoT ở Ấn Độ
nằm trong IoT tiêu dùng với các trường hợp sử

Các công ty mới thành lập trong lĩnh vực

dụng phổ biến là đồ dùng đeo trên người, xe kết

Internet vạn vật (IoT) ở Ấn Độ đã nhận được hơn

nối và các thiết bị kết nối. IoT doanh nghiệp đứng

169 triệu đô la Mỹ từ năm 2006 với Bangalore là

thứ hai với 40 phần trăm thị phần. Về đầu tư tài


nơi tập trung mật độ khởi nghiệp cao nhất.

chính, công nghệ y tế, an ninh và giám sát và cảm

Theo một nghiên cứu toàn diện về hệ sinh thái

biến trong bán lẻ có tỷ lệ cao nhất trong phân khúc

khởi nghiệp IoT ở Ấn Độ, có hơn 120 công ty khởi

IoT doanh nghiệp. IoT công nghiệp chiếm khoảng

nghiệp IoT được thành lập ở Ấn Độ trong thập kỷ

27% số khởi nghiệp IoT và đã nhận được gần 65

qua với hơn 80% số doanh nghiệp được thành lập

triệu USD vốn từ các nhà đầu tư như Tiger Global

sau năm 2010.

Management, Blume Ventures, Qualcomm

Nghiên cứu này có tựa đề "IoT Startups in

Ventures v.v.

India 2017" cho thấy những khởi nghiệp này đã


Nghiên cứu của Zinnov cho thấy rằng số thiết

nhận được hơn 169 triệu đô la từ năm 2006. Một

bị được kết nối ngày càng tăng sẽ thúc đẩy thị

phân tích về vị trí cho thấy Bangalore chiếm 52%

trường IoT của Ấn Độ. Nó cũng cho biết thêm rằng

số công ty IoT ở Ấn Độ. Sự sẵn có các tài năng,

hoạt động tài trợ trong tất cả các ứng dụng đối với

hệ sinh thái phong phú các nhà đầu tư, sự tiếp cận

các công ty khởi nghiệp IoT ở Ấn Độ cho thấy tiềm

của các chuyên gia công nghiệp và sự có mặt của

năng tăng trưởng rất lớn đối với họ ở trong nước.

các trung tâm thúc đẩy khởi nghiệp góp phần vào

N.M.Q.

sự thống trị của Bangalore.

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017


14


KIẾN THỨC KHỞI NGHIỆP VÀ ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

VÒNG XOẮN TIẾN TRONG
HỆ THỐNG ₔỔI MỚI QUỐC GIA
(TIẾP THEO)
CÁC VÒNG XOẮN GẮN LIỀN

nhiều. Tuy nhiên, hai sự thay đổi thể chế thảo

Các quá trình xã hội được nhúng vào trong

luận dưới đây chứng minh tầm quan trọng trong

một môi trường thể chế tạo điều kiện thuận lợi

việc tạo điều kiện và thúc đẩy sự tham gia của

cho một số hành động, đồng thời hạn chế những

nhân tài ("ngôi sao") trong thương mại hóa các

hành động khác. Các tổ chức đều tuân theo sự

phát minh.

thay đổi theo thời gian khi các hoàn cảnh thay đổi


Hình 1 cung cấp sơ đồ hệ thống đổi mới quốc

nâng lợi ích của việc thay đổi đủ cao hơn so với

gia của Mỹ. Như với những tổ chức sống sót

các chi phí khá lớn của sự thay đổi (Zucker và

trong tiến hóa, nó hoạt động tốt không phải vì bất

Kreft 1994 .; Zucker et al.1996; Tolbert và Zucker

kỳ tính năng đặc biệt nào mà là bởi cách nhiều

1996), nhưng với tốc độ tương đối của sự thay

bên cùng làm việc với nhau - bao gồm cả các

đổi thể chế và cuộc cách mạng công nghệ sinh

phương tiện cần thiết cho hoàn thành mục đích

học, chúng ta kỳ vọng thay đổi thể chế không

cuối cùng. Trước hết cần lưu ý rằng, bên cạnh vai

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

15



Trợ cấp và tài trợ

CHÍNH PHỦ

Khoa
mới
TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO
ĐẲNG VÀ PHÒNG THÍ

Lãi từ vốn

HỆ THỐNG TÀI CHÍNH

Vốn đầu tư

NGHIỆM CỦA CHÍNH PHỦ

Tri thức, li-xăng,
đào tạo sau đại học

Khoa đóng hai chức năng

Đóng góp, tài trợ nghiên cứu
Vốn đầu tư
Đột phá. li-xăng, khoa đóng hai chức năng

Tiền bản quyền sáng chế


Lãi từ vốn
Tri thức, hàng hoá

Nghiên cứu được tài trợ, tiền bản
quyền sáng chế, việc làm mới

Thanh toán
CÁC CÔNG TY MỚI

Đầu tư

NGÀNH CÔNG NGHIỆP
ĐÃ ĐƯỢC THIẾT LẬP

Lãi

NGÀNH CÔNG
NGHIỆP MỚI

Các công ty chuyển đổi

HÌNH 1. CÁC LUỒNG ĐỘT PHÁ KIẾN THỨC VÀ TÀI CHÍNH TRONG HỆ THÔNG ĐỔI MỚI QUỐC GIA CỦA MỸ

trò nền tảng trong việc xây dựng và thực thi các quy

ngành công nghiệp, cũng có thể xảy ra trong các

tắc của trò chơi, khu vực chính phủ không thực sự

công ty hiện hữu hoặc do phát minh do một nhóm


cần thiết cho sự đổi mới theo hình thức dần cải

nhỏ hoặc cá nhân đã từng làm việc trong ngành

thiện các quá trình trong ngành công nghiệp (tiến bộ

công nghiệp bắt đầu thanh lập một công ty mới. Tuy

công nghệ hoàn hảo hay một phần). Cũng không

nhiên, sự đầu tư liên tục của chính phủ liên bang

phải là các trường đại học và các phòng thí nghiệm

vào nghiên cứu cơ bản tại các trường đại học

của chính phủ ngoại trừ chức năng đào tạo chuyên

nghiên cứu lớn đôi khi dẫn đến những cơ hội có thể

môn của họ đối với lực lượng lao động. Đổi mới có

khai thác, nhưng chỉ những nhà khoa học phát hiện

thể và thường xảy ra trong khu vực tư nhân, thường

ra mới có thể nắm bắt và đưa đến thành công

là tài trợ nội bộ trong các công ty trưởng thành hay


những ý tưởng đã được diễn giải và công bố. Các

thông qua vốn mạo hiểm và cuối cùng là những tài

nhà khoa học "ngôi sao" là cần thiết vì những người

trợ công cho các công ty mới. Thực tế, phần lớn các

khác thiếu những năng lực cần thiết. Thật vậy, gần

công ty trong hầu hết các ngành công nghiệp tại bất

bảy mươi phần trăm các bằng sáng chế của trường

kỳ thời điểm nào đó chi đạt được tiến bộ công nghệ

đại học được chuyển giao sẽ không thể triển khai

hoàn hảo bằng cách dần cải tiến bằng cách thức

nếu thiếu sự tham gia tích cực của chính các nhà

mọi thứ được thực hiện, hoàn toàn bằng những nỗ

khoa học phát minh ra nó, trong nỗ lực thương mại

lực công nghiệp nội bộ. (Harberger 1998; Darby and

hoá sáng chế này của chủ bản quyền (Jensen và


Zucker 2003).

Thursby 2001).

Sự tiến bộ mang tính biến đổi, dẫn đến tăng
trưởng nhanh chóng ở một vài công ty trong một vài

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

Điều này đưa đến hai thay đổi về thể chế quan
trọng năm 1980: Luật Bayh-Dole và phán quyết của

16


Tòa án Tối cao Hoa Kỳ về việc bảo hộ các sáng chế

thường không có người khác ngoài người được các

của sinh vật sống và các bộ phận được tạo ra bởi

nhà phát minh tuyển dụng hoặc tìm được. Công ty

kỹ thuật di truyền. Quyết định thứ hai đơn giản hoá

mới hoặc phòng thí nghiệm mới của một công ty lâu

việc bảo hộ các sáng chế, đặc biệt trong ngành


năm có thể nằm gần phòng thí nghiệm đại học của

dược phẩm, và làm cho việc thu hút vốn đầu tư

nhà phát minh hoặc trên tuyến đường đi làm, do đó

mạo hiểm trở nên dễ dàng hơn và khi đó các khoản

tạo điều kiện cho công việc ngoài giờ. Bởi vì các

tài chính công của các doanh nghiệp không kỳ vọng

giáo sư có vai trò là nhà thầu độc lập và nhân viên

sẽ có lợi nhuận từ 10 đến 15 năm nếu thành công.

toàn thời, họ thường bán hoặc sử dụng ba tháng hè

Đạo luật Bayh-Dole đã chỉ ra rằng nhà thầu liên

của họ và một lượng thời gian hợp lý trong năm

bang có quyền và nghĩa vụ đăng ký sáng chế các

học.

phát minh và khai thác chúng với mục đích thương

Vì vậy, một nhà khoa học ngôi sao có thể giữ vị


mại hoặc cho phép những người khác làm điều đó.

trí của mình tại trường đại học và tất cả các hỗ trợ

Hơn nữa, các nhà phát minh nhận được ít nhất 20

và tiếp cận nghiên cứu liên quan, trong khi tích cực

phần trăm của tiền trả bản quyền sáng chế thu

tham gia như người đứng đầu trong một công ty

được. Hiện nay, tỷ lệ thị trường dành cho các nhà

mới thành lập để khai thác dòng công việc bắt đầu

phát minh đại học trung bình từ 40 đến 50 phần

trong khuôn viên trường. Phần lớn lợi nhuận - nếu

trăm khác nhau giữa các trường.

có, vì chi phí cho nghiên cứu là vô cùng lớn - sẽ để

Bayh-Dole nhằm mục đích đảm bảo rằng các

cho những người sáng lập và nhà đầu tư trong

sáng chế trong chương trình không gian sẽ được


công ty, bao gồm một số sinh viên tốt nghiệp đã trở

khai thác, thay vì đưa vào tài sản công mà không

thành triệu phú bằng cách đầu tư công sức và nhận

một công ty nào có động cơ đầu tư để đưa chúng

phần tiền công của họ dưới dạng cổ phần hoặc cổ

vào ứng dụng thực tế. Các trường đại học đã ủng

phiếu. Hầu hết các nhà khoa học ngôi sao không đi

hộ điều này bởi vì nó giảm đáng kể chi phí bảo hộ

theo con đường này, nhưng nhiều người đã làm và

sáng chế cho các phát minh do liên bang hỗ trợ

họ chịu trách nhiệm phần lớn cho sự phát triển của

bằng cách loại bỏ yêu cầu đăng ký từng trường hợp

ngành công nghiệp công nghệ sinh học của Mỹ.

và vận động cho các miễn trừ cần thiết. Do thiết lập

Chín trong số mười công ty công nghệ sinh học


một chính sách quốc gia về đăng ký sáng chế cho

hàng đầu có liên kết với nhà khoa học ngôi sao như

các kết quả nghiên cứu như một lợi ích công cộng,

hầu hết những gì có giá trị thị trường lớn. Các ngôi

nó đã hợp thức hóa một thực tiễn mà nhiều học giả

sao có nhiều động cơ và không phải chọn một vì

đau đầu, làm giảm gánh nặng cho các nhà khoa

những hành động ngụ ý của mỗi người là tương đối

học có các phát minh được cấp bằng sáng chế. Nó

đồng nhất: tạo ra nhiều tiền, chứng minh những

cũng cung cấp cho các nhà phát minh một động lực

"người phản đối" tại các công ty đương nhiệm là

tài chính để cố gắng tìm công ty để chuyển giao

sai, bổ sung các nhà đầu tư mạo hiểm và các nhà

phát minh của họ hoặc bắt đầu thành lập công ty


đầu tư IPO vào Viện Y tế quốc gia và Quỹ Khoa học

của mình nếu cần.

như là nguồn tài trợ nghiên cứu, tăng gấp đôi hoặc

Trong trường hợp công nghệ sinh học, việc

tăng gấp ba lần quy mô nhóm nghiên cứu của họ,

chuyển giao các bằng sáng chế ở trường đại học

cứu sống người bằng insulin được tạo ra bởi vi

thường có xu hướng làm giảm các quyền sở hữu

khuẩn hoặc các loại thuốc được thiết kế thông minh

sơ bộ cần có để nhận được tài trợ cho kinh doanh.

và nhiều biến thể khác.

Chi phí cho chuyển giao nói chung là hợp lý vì

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

Trong khi đó, các nhà khoa học ngôi sao Nhật

17



Bản phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn, do chính
phủ cấm các đợt IPO với hy vọng lợi nhuận trong
tương lai. Điều này đã làm mất đi hy vọng về việc
rút vốn ở trung hạn, do đó thiếu tiền vốn đầu tư mạo
hiểm để bắt đầu các công ty mới. Hơn nữa, gần
như tất cả các nhà khoa học ngôi sao đều là các
giáo sư đại học quốc gia và được coi là các quan
chức chính phủ, mà chuyển giao công nghệ được
coi là một phần trong nhiệm vụ của họ. May mắn
thay, văn hoá có thể thích ứng và tận dụng được
những gì là hợp pháp hay thực tế. Tất cả các phát
minh khoa học của trường đại học được tài trợ
nghiên cứu có thể được của Bộ Tài chính cấp bằng
sáng chế khi bên phát minh có thể là các giảng viên
cá nhân. Một ủy ban các giáo sư tại mỗi trường đại
học sẽ xác định phát minh nào thuộc Bộ Tài chính
và những phát minh nào thuộc về của các đồng
nghiệp. Những đồng nghiệp này thường hào phóng
tặng một phần thu nhập sáng chế của họ cho đơn
vị.
Vì người giáo sư sẽ sở hữu bằng sáng chế cho
nghiên cứu được thực hiện trong phòng thí nghiệm
của trường đại học của mình, nên không cần phải
xây dựng một phòng thí nghiệm mới gần đó để có
được toàn bộ quyền sở hữu. Các công ty chỉ có thể
gửi một hoặc hai nhân viên hàng đầu của họ là
những sinh viên đóng vai trò là người liên lạc với
công ty. Giáo sư cũng có thể chấp nhận đóng góp
phần đáng kể quỹ và vật tư để hỗ trợ của phòng thí

nghiệm đại học, nhưng đặc biệt hấp dẫn là dành
thời gian tham gia công việc ở đây, vì hệ thống việc
làm suốt đời có nghĩa là sẽ không có tiền dành cho
nghiên cứu để thuê thêm nhân viên.
Hệ thống của Nhật ít hiệu quả hơn so với Mỹ
trong việc cung cấp động cơ và phương tiện để các
ngôi sao khoa học tham gia vào thương mại hoá
phát minh, nhưng chi phí thấp cho cả giáo sư và các
công ty đương nhiệm và do đó các ngôi sao Nhật
Bản ít nhất cũng như các giáo sư Mỹ có một số bài
báo gắn liền với các công ty. Chính phủ Nhật Bản

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 10.2017

theo mô hình Bayh-Dole cũng như cho phép các
công ty phi lợi nhuận trở thành công ty đại chúng.
So sánh ngắn gọn, các nước châu Âu tiến
hành nhiều nghiên cứu hơn trong các viện nghiên
cứu quốc gia, nơi mà các nhà khoa học là những
nhân viên làm việc toàn thời gian và thậm chí còn
hạn chế hơn các giáo sư đại học quốc gia Nhật
Bản về khả năng hưởng lợi cá nhân từ thương mại
hoá ý tưởng của họ. Có lẽ điều này giải thích tại
sao chỉ có 7% các nhà khoa học Châu Âu tham gia
thương mại hóa vào năm 1990 so với 35% ở Hoa
Kỳ và Nhật Bản (Zucker và Darby 1999).
N.M.Q. (Lynne G. Zucker, Michael R. Darby.
Virtuous circles in science and commerce)


18