BÀI DỰ THI TRI THỨC TRẺ VÌ GIÁO DỤC
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
MÔN CÔNG NGHỆ

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
- Lý do chọn đề tài
Trong chương trình công nghệ 12 có 35 tiết thì có tới … tiết thực hành.
Có thể thấy thực hành đối với môn công nghệ luôn được chú trọng. Tuy nhiên
thực tiễn giảng dạy trong các nhà trường nói chung các tiết học thực hành chưa
đạt được hiệu quả đúng với mục đích yêu cầu đề ra. Thực trạng đó có nhiều yếu
tố chủ quan và khách quan đem lại có thể thiết bị thực hành đối với bộ môn còn
thiếu thốn, phòng thực hành chưa đạt chuẩn, kiến thức thực tiễn, thao tác thực
hành của giáo viên còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế hay bản thân học sinh
chưa chú trọng tới bộ môn… tất cả những yếu tố đó có thể tác động tới kết quả
của một tiết thực hành. Trước thực trạng đó tôi đưa ra một số kiến thức, giải
pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả một tiết dạy thực hành nên tôi chọn đề tài “
Nâng cao hiệu quả tiết thực hành môn công nghệ 12”
- Mục đích nghiên cứu: Mục đích của đề tài là để giúp giáo viên có thêm
kiến thức, phương pháp thiết kế một tiết dạy thực hành
- Đối tượng, giới hạn phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 12 ở các trường
THPT trong tỉnh Hà Nam
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một cách biểu hiện sinh động
trong mỗi giờ học qua hoạt động của người dạy và người học. Chính vì thế
những câu hỏi như: Làm thế nào để có một giờ học tốt? Đánh giá một giờ học
tốt như thế nào cho chính xác, khách quan, công bằng? luôn có tính chất thời sự
và thu hút sự quan tâm của tất cả các giáo viên (GV) và cán bộ quản lí giáo dục.
Một giờ học tốt là một giờ học phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của cả người dạy và người học nhằm nâng cao tri thức, bồi
dưỡng năng lực hợp tác, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn, bồi dưỡng

phương pháp tự học, tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, đem lại hứng thú
học tập cho người học. Ngoài những yêu cầu có tính chất truyền thống như: bám
1


sát mục tiêu giáo dục, nội dung dạy học, đặc trưng môn học; phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh (HS); giờ học đổi mới PPDH còn có những
yêu cầu mới như: được thực hiện thông qua việc GV tổ chức các hoạt động học
tập cho HS theo hướng chú ý đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, khả năng
tự học, nhu cầu hành động và thái độ tự tin; được thực hiện theo nguyên tắc
tương tác nhiều chiều: giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với nhau. Về
bản chất, đó là giờ học có sự kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác;
chú trọng kết hợp học với thực hành, nâng cao tri thức với rèn luyện các kĩ
năng, gắn với thực tiễn cuộc sống; phát huy thế mạnh của các PPDH tiên tiến,
hiện đại; các phương tiện, thiết bị dạy học và những ứng dụng của công nghệ
thông tin…; chú trọng cả hoạt động đánh giá của giáo viên và tự đánh giá của
học sinh.
Ngoài việc nắm vững những định hướng đổi mới PPDH như trên, để có
được những giờ dạy học tốt, người giáo viên cần phải nắm vững các kĩ thuật dạy
học. Chuẩn bị và thiết kế một giờ học cũng là một hoạt động cần có những kĩ
thuật riêng đặc biệt là một tiết dạy học thực hành.
1.1. Khái quát về dạy học thực hành
Dạy học thực hành là dạy (tổ chức, hướng dẫn) cho người học kỹ năng để
thực hiện được một công việc cụ thể.
1.2. Các loại bài dạy thực hành
Bài thực hành là loại bài học phổ biến trong các bộ môn khoa học ứng
dụng, tuỳ mục tiêu và tính chất của hoạt động dạy và hoạt động học, trong mỗi
bài thực hành ta cần xác định rõ loại bài thực hành trong đó có một số loại bài
học sau:
- Bài thực hành cơ bản: Là loại bài học được thực hiện ở trong phong thực

hành trường nhằm giúp học sinh luyện tập hình thành các kỹ năng cơ bản và
cũng cố kiến thức..
- Bài thực hành nâng cao: Là loại bài học nhằm giúp cho học sinh luyện tập
những kỹ năng kĩ xảo.
- Bài thực hành sản xuất: Là loại bài học có tính chất và nội dung học tập
gắn với môi trường thực tiễn, được thực hiện ở trong phòng thực hành trường
hoặc tại cơ sở sản xuất, kinh doanh.
Đối với những bài dạy thực hành môn công nghệ 12 chủ yếu là những bài
thực hành cơ bản.
1.3 Một số phương pháp tổ chức dạy học thực hành
1.3.1. Phương pháp tổ chức dạy học thực hành 4 bước (dùng cho các bài
thực hành cơ bản)
2


Phương pháp tổ chức dạy thực hành 4 bước được xây dựng dựa trên quan
điểm của thuyết hành vi và được tổ chức thành 4 bước, có sự trình diễn của giáo
viên. Phương pháp này tuân thủ theo nguyên tắc giáo viên diễn trình làm mẫu,
học sinh làm theo và sau đó tiến hành luyện tập. Phương pháp 4 bước là một
phương pháp quan trọng trong dạy thực hành, đặc biệt thích hợp để giảng dạy
các bài thực hành cơ bản.
Vận dụng phương pháp tổ chức dạy 4 bước vào dạy thực hành sẽ tạo cho
học sinh sự hứng thú, kích thích óc tò mò khoa học, không chỉ giúp học sinh
nắm vững kiến thức, hình thành các kỹ năng nghề nghiệp mà còn giúp nâng cao
tay nghề, rèn luyện cho học sinh ý thức tổ chức quản lí, tác phong công nghiệp,
thói quen lao động tốt. Thêm vào đó trong quá trình giáo viên diễn trình làm
mẫu, học sinh tự quan sát, tự phân tích, đánh giá và nhờ đó phát triển được năng
lực tư duy kỹ thuật.
Tiến trình dạy học thực hành theo phương pháp tổ chứcdạy học 4 bước như
sau;

* Giai đoạn chuẩn bị: Giáo viên xác định phương án thực hành, chuẩn bị
thiết bị dụng cụ, phân công vị trí thực hành, kiểm tra, sắp xếp dụng cụ, nguyên
vật liệu.
* Giai đoạn thực hiện:
Bước 1: Mở đầu bài dạy.
Mục đích chính của bước mở đầu là khơi dậy động cơ học tập đối với nội
dung học, giúp học sinh hiểu được nhiệm vụ học tập. Nhiệm vụ cụ thể của giáo
viên ở bước này là:
- Ổn định lớp, tạo không khí học tập.
- Tạo động cơ học tập.
- Xác định mục tiêu, nhiệm vụ của học sinh, các tiêu chuẩn về chất lượng
(kỹ thuật, mỹ thuật, thời gian thực hiện, …)
- Kiểm tra sự chuẩn bị dụng cụ, vật liệu của học sinh.
Bước 2: Giáo viên trình diễnmẫu.
Mục đích của bước này là giáo viên trình diễn kết hợp với giải thích để học
sinh quan sát và tiếp thu. Do đó giáo viên cần chú ý:
- Phải sắp xếp sao cho toàn lớp có thể quan sát được.
- Thực hiện trình diễn với tốc độ vừa phải, tránh cùng lúc diễn trình nhiều
thao tác.
- Cần kết hợp giảng giải cùng lúc với trình diễn.
- Thỉnh thoảng giáo viên đặt các câu hỏi để thúc đẩy học sinh suy nghĩ, thu
hút sự chú ý của họ vào những điểm trọng tâm.
3


- Nhấn mạnh những điểm chính, những điểm khóa của thao tác.
- Lặp đi lặp lại vài lần, nếu cần thiết có thể kiểm tra sự tiếp thu của học
sinh.
Bước 3: Học sinh làm lại và giải thích.
Mục đích của bước này là tạo cơ hội cho học sinh triển khai sự tiếp thu

thành hoạt động chân tay ở giai đoạn đầu tiên có sự giúp đỡ, kiểm tra của giáo
viên. Nội dung của bước này là:
- Học sinh nêu lại và giải thích được các bước.
- Học sinh lặp lại các thao, động tác.
- Giáo viên kiểm tra, điều chỉnh lại các thao tác cho học sinh.
Bước 4: Luyện tập độc lập.
Mục đích của bước này là học sinh luyện tập kỹ năng. Nội dung của bước
này bao gồm:
- Học sinh luyện tập;
- Giáo viên quan sát, kiểm tra giúp đỡ học sinh.
Ở bước này,tùy thuộc vào điều kiện về cơ sở vật chất, tính chất của bài học
giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tiến hành thực hành theo cá nhân hoặc
theo nhóm/ tổ; giáo viên tiếp tục theo dõi để kiểm tra, đôn đốc và hướng dẫn
điều chỉnh sửa chữa kịp thời, cũng như giải đáp những thắc mắc mà học sinh
đưa ra trong quá trình thực hành.
* Giai đoạn kết thúc:
Khi kết thúc bài thực hành, giáo viên phân tích kết quả thực hiện so với
mục đích yêu cầu; giải đáp các thắc mắc và lưu ý những sai sót mà học sinh
mắc phải; củng cố kiến thức, kỹ năng thông qua nội dung thực hành; học sinh
thu dọn, hoàn trả dụng cụ, làm vệ sinh phòng, xưởng.
1.3.2. Phương pháp tổ chức dạy học thực hành 3 bước (dùng cho thực
hành nghề nghiệp)
Khi học sinh đã có một số những kỹ năng về hoạt động của nghề, nhằm
luyện tập những kỹ năng cao hơn hoặc những kỹ năng cơ bản thì giáo viên sử
dụng phương pháp dạy thực hành 3 bước.
Phương pháp tổ chức dạy học thực hành 3 bước cũng gồm có 3 giai đọan
là giai đoạn chuẩn bị, giai đoạn thực hiện và giai đoạn kết thúc. Nội dung của
từng bước cũng tương tự như ở phương pháp dạy thực hành 4 bước, tuy nhiên ở
giai đoạn thực hiện của phương pháp tổ chức dạy thực hành 3 bước không có
bước giáo viên diễn trình làm mẫu.

Kiểu phương pháp dạy thực hành 3 bước có cấu trúc như sau:
Bước 1:Thông tin mở đầu bài dạy
4


- Ổn định lớp, tạo không khí học tập;
- Tạo động cơ học tập;
- Cung cấp thông tin khái quát về bài thực hành, những kiến thức sơ bộ;
- Xác định các nhiệm vụ của học sinh, các tiêu chuẩn chất lượng (kỹ thuật,
quy trình, thời gian);
- Xác định các yêu cầu về chuẩn bị dụng cụ, nguyên vật liệu.
Bước 2:Trình bày lý thuyết và những điều kiện về bài thực hành
- GV trình bày các kiến thức liên quan đến việc thực hiện công việc: Trình
bày sơ đồ nguyên lý, các bản vẽ kỹ thuật, công nghệ gia công,...
- GV trình bày quy trình hướng dẫn luyện tập. Quy trình hướng dẫn luyện
tập có nhiều dạng, song cần phải có những nội dung cơ bản sau:
+ Các điều kiện cần thiết cho việc thực hành;
+ Nội dung các bước thực hiện; hướng dẫn công nghệ; tiêu chuẩn thực hiện
từng bước công việc, thời gian; dụng cụ, thiết bị cho từng bước công việc.
- Phân nhóm, giao nhiệm vụ.
- Lưu ý các vấn đề về an toàn, vệ sinh công nghiệp.
Bước 3:Tổ chức luyện tập
- Học sinh luyện tập theo quy trình hướng dẫn.
- Giáo viên quan sát giúp đỡ.
Phương pháp tổ chức dạy thực hành 3 bước thích hợp khi dạy thực hành
các quy trình; vì trước khi học thực hành các quy trình, học sinh đã được học về
các kỹ năng cơ bản của quy trình đó rồi, cho nên với các bài dạy thực hành quy
trình giáo viên không cần phải diễn trình làm mẫu.
1.3.3. Phương pháp tổ chức dạy thực hành 6 bước (dùng cho thực hành
nghề nghiệp)

Sau khi học sinh đã hình thành được kỹ năng thực hành nghề qua quá trình
học tập, giáo viên có thể sử dụng phương pháp tổ chức dạy thực hành 6 bước để
giúp cho học sinh tiếp tục hình thành được kỹ xảo nghề nghiệp dựa trên việc tự
lực luyện tập. Phương pháp tổ chức dạy thực hành 6 bước xây dựng trên cơ sở
của lý thuyết hoạt động kết hợp với chức năng hướng dẫn và thông tin tài liệu để
kích thích học sinh độc lập, hợp tác giải quyết nhiệm vụ học tập. Các bước của
phương pháp này gồm:
Bước 1: Thu thập thông tin.
Học sinh độc lập thu nhận thông tin để biết nội dung của công việc cần làm.
Bước 2: Lập kế hoạch làm việc.
Học sinh độc lập hoặc hợp tác theo nhóm để tự lập kế hoạch làm việc cho
công việc cuả cá nhân hay của nhóm.
Bước 3:Trao đổi chuyên môn với giáo viên.
5


Học sinh trao đổi chuyên môn với giáo viên về việc xác định con đường
hoàn thành nhiệm vụ, chuẩn bị các phương tiện máy móc…
Bước 4: Thực hiện nhiệm vụ.
Bước này học sinh tự tổ chức lao động để thực hiện nhiệm vụ của cá nhân
hay của nhóm.
Bước 5: Kiểm tra, đánh giá.
Học sinh tự kiểm tra, đánh giá về nhiệm vụ được hoàn thành có đúng như
nhiệm vụ đề ra ban đầu.
Bước 6: Tổng kết, rút kinh nghiệm.
Học sinh trao đổi chuyên môn để tổng kết kết quả đạt được, xác định
những điểm nào cần phát huy, những điểm nào có thể cải tiến để làm tốt hơn
cho lần sau.
Như vậy, phương pháp tổ chức dạy thực hành 6 bước đã tạo điều kiện cho
học sinh hoạt động độc lập, học sinh đã thực sự trở thành trung tâm của quá

trình dạy học nên có điều kiện phát huy tối đa tinh thần tự lực, nỗ lực bản than.
Khi sử dụng phương pháp tổ chức dạy thực hành 6 bước giáo viên chỉ đóng vai
trò người quan sát và tư vấn cho học sinh khi họ có nhu cầu.
Trong dạy học thực hành, phương pháp tổ chức dạy 6 bước có thể được áp
dụng cho dạy học thực hành nâng cao, thực tập sản xuất .
1.4. Các bước chuẩn bị một giờ học thực hành.
Hoạt động chuẩn bị cho một giờ dạy học thực hành đối với giáo viên
thường được thể hiện qua việc chuẩn bị giáo án. Đây là hoạt động xây dựng kế
hoạch dạy học cho một bài học cụ thể, thể hiện mối quan hệ tương tác giữa giáo
viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh nhằm đạt được những mục tiêu của
bài học.
Căn cứ trên giáo án, có thể vừa đánh giá được trình độ chuyên môn và tay
nghề sư phạm của giáo viên vừa thấy rõ quan niệm, nhận thức của họ về các vấn
đề giáo dục như: mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, cách sử dụng PPDH,
thiết bị dạy học, hình thức tổ chức dạy học và cách đánh giá kết quả học tập của
học sinh. Chính vì thế, hoạt động chuẩn bị cho một giờ học có vai trò và ý nghĩa
rất quan trọng, quyết định nhiều tới chất lượng và hiệu quả giờ dạy học.
Có thể tổng kết thành quy trình chuẩn bị một giờ học thực hành với các
bước thiết kế một giáo án và khung cấu trúc của một giáo án cụ thể như sau:
1.4.1. Các bước thiết kế một giáo án thực hành
- Bước 1: Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức
(KT), kĩ năng (KN) và yêu cầu về thái độ trong chương trình. Bước này được
đặt ra bởi việc xác định mục tiêu của bài học là một khâu rất quan trọng, đóng
vai trò thứ nhất, không thể thiếu của mỗi giáo án. Mục tiêu (yêu cầu) vừa là cái
6


đích hướng tới, vừa là yêu cầu cần đạt của giờ học; hay nói khác đi đó là thước
đo kết quả quá trình dạy học. Nó giúp giáo viên xác định rõ các nhiệm vụ sẽ
phải làm (dẫn dắt HS tìm hiểu, vận dụng những KT, KN nào; phạm vi, mức độ

đến đâu; qua đó giáo dục cho HS những bài học gì).
- Bước 2: Nghiên cứu sách giáo khoa và các tài liệu liên quan để: hiểu
chính xác, đầy đủ những nội dung của bài học; xác định những KT, KN, thái độ
cơ bản cần hình thành và phát triển ở HS; xác định trình tự logic của bài học.
Bước này được đặt ra bởi nội dung bài học ngoài phần được trình bày
trong SGK còn có thể đã được trình bày trong các tài liệu khác. Mỗi giáo viên
cần có kĩ năng tìm đúng tư liệu cần đọc mà cần có kĩ năng định hướng cách
chọn, đọc tư liệu cho học sinh. Giáo viên nên chọn những tư liệu đã qua thẩm
định, được đông đảo các nhà chuyên môn và giáo vuên tin cậy. Việc đọc SGK,
tài liệu phục vụ cho việc soạn giáo án có thể chia thành 3 cấp độ sau: đọc lướt
để tìm nội dung chính xác định những KT, KN cơ bản, trọng tâm mức độ yêu
cầu và phạm vi cần đạt; đọc để tìm những thông tin quan tâm: các mạch, sự bố
cục, trình bày các mạch KT, KN và dụng ý của tác giả; đọc để phát hiện và phân
tích, đánh giá các chi tiết trong từng mạch KT, KN.
Đọc SGK và các tư liệu là đúc kết được phạm vi, mức độ KT, KN của
từng bài học sao cho phù hợp với năng lực của học sinh và điều kiện dạy học.
Trong thực tế dạy học, nhiều khi chúng ta thường đi chưa tới hoặc đi quá những
yêu cầu cần đạt về KT, KN. Nếu nắm vững nội dung bài học, giáo viên sẽ phác
họa những nội dung và trình tự nội dung của bài giảng phù hợp, thậm chí có thể
cải tiến cách trình bày các mạch KT, KN của SGK, xây dựng một hệ thống câu
hỏi, bài tập giúp HS nhận thức, khám phá, vận dụng các KT, KN trong bài một
cách thích hợp.
- Bước 3: Xác định khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức của HS,
gồm: xác định những KT, KN mà HS đã có và cần có; dự kiến những khó khăn,
những tình huống có thể nảy sinh và các phương án giải quyết. Bước này được
đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới PPDH, giáo viên không những
phải nắm vững nội dung bài học mà còn phải hiểu HS để lựa chọn PPDH,
phương tiện dạy học, các hình thức tổ chức dạy học và đánh giá cho phù hợp.
Như vậy, trước khi soạn giáo án cho giờ học, GV phải lường trước các tình
huống, các cách giải quyết nhiệm vụ học tập của HS. Nói cách khác, tính khả thi

của giáo án phụ thuộc vào trình độ, năng lực học tập của HS, được xuất phát từ :
những KT, KN mà HS đã có một cách chắc chắn, vững bền; những KT, KN mà
HS chưa có hoặc có thể quên; những khó khăn có thể nảy sinh trong quá trình
học tập của HS.
- Bước 4: Lựa chọn PPDH, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy
học và cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp HS học tập tích cực, chủ động,
7


sáng tạo. Bước này được đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới
PPDH, giáo viên phải quan tâm tới việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, KN
vận dụng KT vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn;
tác động đến tư tưởng và tình cảm để đem lại niềm vui, hứng thú trong học tập
cho HS.
- Bước 5: Thiết kế giáo án.
Đây là bước người giáo viên bắt tay vào soạn giáo án - thiết kế nội dung,
nhiệm vụ, cách thức hoạt động, thời gian và yêu cầu cần đạt cho từng hoạt động
dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh. Trong thực tế, có nhiều
giáo viên khi soạn bài thường chỉ đọc SGK, sách giáo viên và bắt tay ngay vào
hoạt động thiết kế giáo án; thậm chí, có giáo viên chỉ căn cứ vào những gợi ý
của sách giáo viên để thiết kế giáo án bỏ qua các khâu xác định mục tiêu bài
học, xác định khả năng đáp ứng nhiệm vụ học tập của HS, nghên cứu nội dung
dạy học, lựa chọn các PPDH, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học và
cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp HS học tập tích cực, chủ động, sáng
tạo. Cách làm như vậy không thể giúp giáo viên có được một giáo án tốt và có
những điều kiện để thực hiện một giờ dạy học tốt. Về nguyên tắc, cần phải thực
hiện qua các bước 1, 2, 3, 4 trên đây rồi hãy bắt tay vào soạn giáo án cụ thể.
1.4.2. Cấu trúc của một giáo án thực hành
- Mục tiêu bài học:

+ Nêu rõ yêu cầu HS cần đạt về KT, KN, thái độ;
+ Các mục tiêu được biểu đạt bằng động từ cụ thể, có thể lượng hoá được.
- Chuẩn bị về phương pháp và phương tiện dạy học:
+ Giáo viên chuẩn bị các thiết bị dạy học (tranh ảnh, mô hình, hiện
vật,...), các phương tiện dạy học (máy chiếu, máy tính, máy projector...) và tài
liệu dạy học cần thiết;
+ Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học (học bài cũ, đọc các tài liệu liên
quan đến bài thực hành, chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập cần thiết).
- Tổ chức các hoạt động dạy học: Trình bày rõ cách thức triển khai các
hoạt động dạy- học cụ thể. Với mỗi hoạt động cần chỉ rõ:
+ Tên hoạt động ;
+ Mục tiêu của hoạt động;
+ Cách tiến hành hoạt động;
+ Thời lượng để thực hiện hoạt động;
+ Kết luận của giáo viên về: những KT, KN, thái độ HS cần có sau hoạt
động; những tình huống thực tiễn có thể vận dụng KT, KN, thái độ đã học để
giải quyết; những sai sót thường gặp; những hậu quả có thể xảy ra nếu không có
cách giải quyết phù hợp;...
8


- Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: xác định những việc học sinh cần
phải tiếp tục thực hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ hoặc để
chuẩn bị cho việc học bài mới.
1.5. Thực hiện giờ dạy học thực hành
Một giờ dạy học thực hành nên được thực hiện theo các bước cơ bản sau:
1.5.1. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
- Kiểm tra tình hình nắm vững bài học cũ và những KT, KN đã học có
liên quan đến bài thực hành.
- Kiểm tra tình hình chuẩn bị bài mới (chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học

tập cần thiết…)
Lưu ý: Việc kiểm tra sự chuẩn bị của HS có thể thực hiện đầu giờ học
hoặc có thể đan xen trong quá trình dạy bài mới.
1.5.2. Hoạt động khởi động và hình thành kiến thức mới
- Giáo viên giới thiệu bài mới: nêu nhiệm vụ học tập và cách thức thực
hiện để đạt được mục tiêu bài học; tạo động cơ học tập cho học sinh.
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh suy nghĩ, tìm hiểu, khám phá và
lĩnh hội nội dung bài học, nhằm đạt được mục tiêu bài học với sự vận dụng
PPDH phù hợp.
1.5.3. Luyện tập, củng cố
Giáo viên hướng dẫn học sinh củng cố, khắc sâu những KT, KN, thái độ
đã có thông qua hoạt động thực hành luyện tập có tính tổng hợp, nâng cao theo
những hình thức khác nhau.
1.5.4. Đánh giá
- Trên cơ sở đối chiếu với mục tiêu bài học, giáo viên dự kiến một số câu
hỏi, bài tập và tổ chức cho HS tự đánh giá về kết quả học tập của bản thân và
của bạn.
- Giáo viên đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
1.5.5. Hướng dẫn học sinh học bài, làm việc ở nhà
- Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập, củng cố bài cũ (thông qua làm
bài tập, thực hành, thí nghiệm,…).
- Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học mới.
Lưu ý: Tùy theo bài thực hành, nội dung dạy học, đặc điểm và trình độ
học sinh, điều kiện cơ sở vật chất… giáo viên có thể vận dụng các bước thực
hiện một giờ dạy học thực hành như trên một cách linh hoạt và sáng tạo, tránh
đơn điệu, cứng nhắc.
2. Cơ sở thực tiễn
Thực trạng nói chung trong các trường THPT là giáo viên đã nắm được
cấu trúc soạn giảng một bài học thực hành. Tuy nhiên đi vào triển khai một tiết
9



học thực hành thì vẫn còn lúng túng điều này có thể do nhiều nguyên nhân như
ít tiếp xúc với thiết bị thực hành hay kiến thức thực tế vẫn còn hạn chế… những
điều đó khiến quá trình triển khai tiết thực hành còn lúng túng, chưa tạo hứng
thú với học sinh. Do vậy, kết quả của quá trình tổ chức các bài học chưa thật sự
phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
Nguyên nhân cơ bản tạo nên thực trạng trên là do:
Thứ nhất, phần lớn giáo viên dạy tiết thực hành chưa được cập nhật hoặc
nghiên cứu một cách nghiêm túc về các phương pháp tổ chức các bài dạy thực
hành
Thứ hai, việc thường xuyên cập nhật hoặc nghiên cứumột cách nghiêm túc
về Khoa học Sư phạm dạy thực hành nói chung và các phương pháp tổ chức các
bài dạy thực hành nói riêng chưa được đội ngũ giáo viên quan tâm theo những
yêu cầu đặt ra.
3.

Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề

Trước thực trạng trên tôi đã tiến hành soạn giảng và tổ chức tiết dạy thực
hành bài 5 theo tiết dạy thực hành cơ bản 4 bước.
Ngày soạn : 17/ 9/ 2016
Tiết ppct: 6
Bài 5 : THỰC HÀNH
ĐIÔT – TIRIXTO - TRIAC
1. Mục tiêu
1.1. Kiến thức
- Củng cố nguyên lí làm việc của các linh kiện : Điốt ; Tirixto ; Triac và nắm
vững kí hiệu của chúng.
1.2. Kĩ năng

- Nhận dạng được các loại điốt, tirixto và triac.
- Đo được điện trở thuận, điện trở ngược của các linh kiện để xác định được cực
anôt, catôt loại tốt ; xấu.
1.3. Thái độ : Có ý thức thực hiện đúng qui trình và các qui định về an
toàn.
2. Chuẩn bị
2.1. Giáo viên: Mỗi nhóm : 1 đồng hồ vạn năng ; điôt tiếp điểm và tiếp
mặt (tốt + xấu) : 6 chiếc ; Tirixto và triac (tốt và xấu) : 6 chiếc.
MẪU BÁO CÁO THỰC HÀNH
ĐIÔT – TIRIXTO – TRIAC
Nhóm : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lớp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10


1. Tìm hiểu và kiểm tra điốt : Bảng 1 SGK.
2. Tìm hiểu và kiểm tra tirixto : Bảng 2 SGK.
3. Tìm hiểu và kiểm tra triac : Bảng 3 SGK.
4. Đánh giá kết quả thực hành :
2.2. Học sinh : Ôn bài 4 ; cách sử dụng đồng hồ vạn năng ; đọc bài 5 và
chuẩn bị mẫu báo cáo.
3. Tổ chức hoạt động dạy và học :
3.1. Ổn định lớp:
3.2. Kiểm tra bài cũ : (Xen kẽ trong bài)
3.3. Hoạt động khởi động
*Bước 1: Mở đầu bài dạy.
- Giáo viên cho học sinh quan sát một số điốt, tirixto, triac thực tế
- Bài trước các em đã được học một số linh kiện bán dẫn và IC như điot,
tiritto, triac…Để nhận biết được và có thể xác định được các điện cực trên các
linh kiện này, xác định được loại nào tốt xấu khác nhau, hôm nay chúng ta sẽ

học bài 5 “Thực hành ĐIÔT – TIRIXTO – TRIAC”
*Bước 2: Giáo viên trình diễnmẫu.
Sử dụng phương pháp nêu vấn đề, kết hợp với phương pháp thuyết trình,
diễn giảng, phương pháp trực quan.
- Giới thiệu mục tiêu tiết học : Quan sát, nhận biết các loại linh kiện. Đo
điện trở thuận và nghịch của các linh kiện.
- Giới thiệu nội dung và qui trình thực hành :
- Quan sát, nhận biết các loại linh kiện :
Căn cứ hình dạng, cấu tạo bên ngoài để chọn riêng ra : Điốt tiếp điểm,
điốt tiếp mặt, tirixto, triac :
+ Điốt tiếp điểm có hai điện cực, dây dẫn nhỏ.
+ Điốt tiếp mặt có hai điện cực, dây dẫn to.
+ Tirixto và triac đều có ba điện cực.
- Chuẩn bị đồng hồ đo :
Chuyển đồng hồ vạn năng về thang đo điện trở x 100 Ω . Kiểm tra chỉnh
lại kim động hồ cho đúng vị trí 0 Ω khi chập hai đầu que đo lại.
Chú ý : Que đỏ cắm ở cực dương (+) của đồng hồ là cực âm (-) của pin
1,5V ở trong đồng hồ. Que đen cắm ở cực âm (-) của đồng hồ là cực dương (+)
của pin 1,5V ở trong đồng hồ.
- Đo điện trở thuận và nghịch của các linh kiện :
+ Chọn ra hai loại điốt rồi lần lượt đo điện trở thuận, ngược theo hình 5.1
SGK. Ghi vào bảng báo cáo. Nhận xét ghi Điốt tốt hay xấu.

11


+ Chọn ra tirixto rồi lần lượt đo điện trở thuận, ngược trong hai trường
hợp cho UGK = 0 và UGK > 0V theo hình 5.2 SGK. Ghi kết quả vào bảng báo cáo.
Nhận xét dẫn điện hay không.
+ Chọn ra triac rồi lần lượt đo điện trở giữa hai đầu A 1 và A2 trong hai

trường hợp :
• Cực G để hở và đo theo hình 5.3a SGK.
• Cực G nối với A2 và đo theo hình 5.3b. ghi kết quả vao bảng báo cáo.
Nhận xét dẫn điện hay không.
- Phân dụng cụ cho các nhóm : Các nhóm nhận và kiểm tra số lương
dụng cụ.
*Bước 3: Học sinh làm lại và giải thích.
Sử dụng phương pháp nêu vấn đề, kết hợp với phương pháp thuyết trình,
diễn giảng, phương pháp trực quan.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
Quan sát, nhận biết các loại linh kiện
- Yêu cầu các nhóm quan sát nhận biết - Các nhóm thảo luận nhận biết các
các loại linh kiện : Điốt tiếp điểm, điốt loại linh kiện.
tiếp mặt, tirixto, triac
- Căn cứ hình dạng, cấu tạo bên ngoài
- Quan sát theo dõi các nhóm lựa chọn để chọn riêng ra : Điốt tiếp điểm, điốt
linh kiện.
tiếp mặt, tirixto, triac
- Yêu cầu đại diện nhóm nêu căn cứ - Đại diện nhóm nêu đặc diểm nhận
đặc điểm để nhận biết.
biết các linh kiện chỉ cụ thể vào linh
kiện.
- Chuyển đồng hồ vạn năng về thang
đo điện trở x 100 Ω .
Chuẩn bị đồng hồ đo
- Yêu cầu các nhóm quan sát đồng hồ - Kiểm tra chỉnh lại kim động hồ cho
đo và chuyển thang đo điện trở về x đúng vị trí 0 Ω khi chập hai đầu que
100 Ω .
đo lại.

- Kiểm tra việc chỉnh lại kim của các - Quan sát mặt thang đo nắm vững
nhóm.
thang đo cần đọc. Đại diện nêu thang
đo đọc trên mặt chia độ.
- Yêu cầu các nhóm chỉ và nêu thang - Nêu cực dương và cực âm của pin
đo cần đọc trên mặt chia độ ứng thang trong đồng hồ đo.
đo đã chuyển trên.
- Yêu cầu các nhóm nêu chỉ cực dương
và cực của pin trong đồng hồ đo.
Bước 4: Luyện tập độc lập.
Đo điện trở thuận và nghịch của các linh kiện
12


- Theo dõi cách đo điốt của các nhóm.

- Đo điện trở thuận và nghịch của điốt
Ghi vào bảng báo cáo. Nhận xét ghi
điốt tốt hay xấu.
- Đo điện trở thuận, ngược của Tirixto
trong hai trường hợp
+ cho UGK = 0
+ UGK > 0V theo hình 5.2 SGK. Ghi
kết quả vào bảng báo cáo. Nhận xét
dẫn điện hay không.

- Theo dõi cách đo Tirixto của các
nhóm. Chỉ dẫn thêm đối với nhóm còn
chưa nắm vững cách đo.
CH: Để UGK > 0 ta phải nối dây thế

nào ? giải thích ?
Nhắc nhở các nhóm ghi số liệu đo được
vào bảng báo cáo và ghi nhận xét.
- Theo dõi cách đo Tirixto của các - Lần lượt đo điện trở giữa hai đầu A1
nhóm. Chỉ dẫn thêm đối với nhóm còn và A2 của triac trong hai trường hợp :
chưa nắm vững cách đo.
+ Cực G để hở và đo theo hình 5.3a
SGK.
+Cực G nối với A2 và đo theo hình
5.3b. ghi kết quả vào bảng báo cáo.
Nhận xét dẫn điện hay không.
4. Tổng kết và hướng dẫn học tập (5 phút)
4.1. Tổng kết
+ Các nhóm đại diện báo cáo kết quả thực hành và tự đánh giá.
+ Nhận xét ý thức HS trong giờ thực hành.
+ HS hoàn thành và nộp báo cáo, thu dọn dụng cụ, vệ sinh phòng học.
4.2. Hướng dẫn học tập.
Học sinh về học bài cũ và chuẩn bị bài thực hành bài 6.
4. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến vào thực tiễn
Sau khi tiến hành thiết kế các hoạt động dạy học bài 5 thực hành điốt –
Tirixto – Triac tôi đã tiến hành dạy thử trên lớp hai lớp 12 chuyên anh và 12
chuyên nga đều ở các lớp học thiên về xã hội. Lớp 12 chuyên anh tôi tiến hành
theo giáo án mới thiết kế còn lớp 12 chuyên nga tôi tiến hành tổ chức các hoạt
động dạy học theo phương pháp cũ. Sau khi tiến hành thu mẫu báo cáo thực
hành về chấm và quá trình thực hiện bài thực hành thì thấy lớp 12 chuyên anh tổ
chức tốt hơn, nhiều học sinh thực hiện các bước thực hành thành thạo và nắm rõ
bài học hơn. Kết quả chấm điểm mẫu báo cáo thực hành ở hai lớp như sau.
STT

Lớp


Kết quả (tỉ lệ điểm trên 8)

1

12 Anh

6/6 (nhóm)

2

12 Nga

4/6 (nhóm)

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
13


1. Kết luận
- Sáng kiến cung cấp cho các giáo viên nói chung và giáo viên dạy thực
hành cơ sở lý luận để lựa chọn phương pháp tổ chức dạy học thực hành phù
hợp với mục tiêu và đặc điểm của bài dạy. Trên cơ sở đó, giáo viên có thể thực
hiện việc thiết kế, tổ chức các nội dung dạy học thực hành,các nội dung dạy học
tích hợp đảm bảo tính khoa học và các yêu cầu về sư phạm;
- Sáng kiến cung cấp cho giáo viên quy trình, cấu trúc của ba phương
pháp tổ chức dạy học thực hành. Trên cơ sở đó, giáo viên sẽ lựa chọn và áp
dụng các phương pháp tổ chức dạy học thực hành phù hợp với mục tiêu, đặc
điểm nội dung và tính chất của các bài dạy;
- Sáng kiến đưa ra cấu trúc thiết kế một bài học thực hành để giáo viên có

thể tham khảo để nâng cao hiệu quả giảng dạy tiết thực hành.
2. Kiến nghị
Đối với bộ môn công nghệ là một một môn khoa học ứng dụng, khi giảng
dạy cần liên hệ thực tế và đặc biệt có nhiều tiết thực hành cần phải có thiết bị
trực quan để học sinh quan sát và thao tác. Tuy nhiên các thiết bị thực hành đối
với bộ môn công nghệ đã được cấp về các trường phổ thông hàng chục năm nay
đã cũ, và thiếu, nhiều thiết bị hỏng không thể thực hiện được mặc dù chúng tôi
có sưu tầm thêm các thiết bị tuy nhiên vẫn đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Qua đây tôi kính đề nghị các cấp, ngành tiếp tục quan tâm hơn nữa đối
với môn học công nghệ vốn đã chưa được chú trọng đúng mức để giáo viên
chúng tôi có thể thực hiện những tiết học tốt nhất, đem lại sự hứng thú, tích cực
trong học sinh đảm bảo mục tiêu bài học đề ra.
XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO

Người viêt

Nguyễn Hoài Dương

14


Tài liệu tham khảo:
1. Dương Phúc Tý (2006), Phương pháp dạy học Kỹ thuật công nghiệp,
NXB KHKT, Hà Nội.
2. Nguyễn Văn Tuấn(2007), Phương pháp dạy học kỹ thuật chuyên ngành,
NXB ĐH SPKT Tp.HCM.

15