TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

Bộ MÔN QUẢN TRỊ w m DOANH
Đ ồ n g c h ủ b iê n : P G S . T S. N G U Y Ề N T H À N H Đ Ộ
T S. N G U Y Ì N N G O C H U Y ÉN

Gổào trinh

CHIẾN LUỢC
KINH DOANH VÀ PHÁT TRIEN DOANH N6HIỆP

NHÀ X U Ấ T BẢ N LA O Đ Ộ♦ N G - X Ã HỘI
Hà Nôi • 2002

•



J

lỉỉĩ ễ i ó ỉ ĩ t ầ i i

Trong cơ chê kin h tê thị trường có sự quản lí của
N hà nước, mọi doanh nghiệp phải hoàn toàn tự chả
trong sản xuất • k in k doanh, tự quyết định uà tự
chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động ỉiản xu ấ t k in h doanh cúa m inh. M ặt khác, mỗỉ doanh nghiệp
là m ột phàn hệ kin h t ế m à trong nền kinh t ế quốc
dán uà từng bitòc hội nhập vởi nền kinh tê khu vực
và thê giới, điều đỏ đòi hỏi các doanh nghiệp kkông
chỉ chú trọng đến thực trạng ưà xu thê biển động của

m ôi trường k in h doanh tỉx>ng nước mà còn phải tỉnh
dến cả các tác động tích cực củng n hư tiêu cực của
môi trường kin h doanh khu vực và quốc tế. Môi
trường kinh doanh ngày càng rộng, tính chất cạnh
tranh và biến động của môi trường ngày càng m ạnh
mẽ, việc vạch hướng đ i trong tương lai càng có ý
nghĩa cực k i q u a n trọng đối vởi sự p h á t triển của
doanh nghiệp. Chiến lược kinh doanh và p h á t triển
doanh nghiệp là công cụ định hướng và điểu khiển
các hoạt động của doanh nghiệp theo các m ục tiéu


p h ù hỢp với hoàn cảnh m ôi trường và do dó, ỈIÓ đóng va i tĩ^ò
quyết định sự thànhj bại cua doanh nghiệp. Với nhận thuỉc
n h ư vậy Bộ môn Quàn trị kỉn h doanh đã riỊỉhiên cứu và điứa
m ôn học "Chiến lược kin h doanh và p h á t triển doanh nghiệp) '
vào chương trinh giảng dạy ngay từ k h i thành lập chuyêuì
ngành (năm 1996), Đ ây là m ôn kọc quan trọng, cung cấp cữic
kiến thức cần thiết không chỉ cho sinh viên mà cho cà các hc>c
viên cao học củng n h ư nghiên cứu sinh thuộc chuyên ngàn.h
Quần trị kin h doanh.
Giáo trin h ’’Chiến lược k in h doanh và p h á t triển doan.h
nghiệp " x u ấ t bản lần th ứ n h ấ t đã được tập th ê cán bộ
g iả n g viên Bộ rnõn Q uản trị k in h doanh đưa vào gỉ(in.g
d ạ y cho sin h viên d à i hạn, tạ i chức các khóa thuộc chuyê-n
ngành Q uản trị kin h doanh tổng hỢp cũng n h ư cku vẽn
ngành Q uàn trị k in h doanh thương m ạ i • Đại học K inh tế
<ỊUỒc dân. Trên cơ sở nghiên cứu m ờ rộng kiến thức khoa
học củng n h ư đ ú c rú t các k in h ngh iệm đã tích lũy đưỢi\ B ộ
m ôn Q uãn trị k in h doanh tái bản giáo trinh "Chiến ỉược

kin h doanh i;ò p h á t triền doanh nghiệp" với nhữ ng bô
su n g và sừa đổi m ột bưàc cơ bàn theo hướng quán triậi
q u a n đ iểm ngày càng hiện đ ạ i - khoa học • Việt N a m . Gido
trin h này không ch ỉ là tài liệu g iả n g dạy và học tập chinh
thức cho sin h viên các hệ d à i h ạ n tập trung, tọ i chức LQ
vă n bằng 2 thuộc chuyên n g à n h '’Q uàn trị kin h doanh" •
Đ ại học K in h t ế quốc d â n H à N ội m à nó còn là tái liệu
cu n g cấp các kiến thức khoa học rất cơ bàn và bô ích cho
các cán bộ nghiên cứu và hoạt đ ộ n g ở các doanh nghiệp,
các cơ quan quản lU nghiến cứu, đào tạo,...


Giáo trìn h đưỢc kết cấu thành fì chương:
Chương 1. K hái lược về chiến lược
Chương 2.

Phôn tích t’à d ự báo cơ hội, nguy cơ, mạnh,
yếu của doanh nghiệp

Chương 3. Công cụ p h â n tích và lựa chọn chiến lược
Chương 4. Chiên ỉược cấp doanh nghiệp và cấp bộ phận
doanh nghiệp
Ch ương 5. T ổ ch ức thực hiện chiến hcợc
Chương 6. K iểm tra, đánh giá uà điều chình chiến lược
Guio trinh tái bản lẩn này do PGS. TS. Nguyễn Thành Độ
và TS. Nguyễn Ngọc Huyền lảm đổng chù biên. Tham gia biên
S O Ị Ỉ Ỉ I gồm có: PGS. TS. Nguyễn Thành Độ và TS. Nguyễn Ngọc
ỉ ỉ uyển biên soạn chương ĩ; PGS. TS. Nguyễn Thành Độ,
TS. Trấn Việt Lâm và ThS. Vũ K im D ũng bièn soạn chương 2;
TS. Nguyễn Ngọc H uyền và ThS, Hoàng Thị T húy Nga

bièn Hoạn chương 3 và chương 4; T S, Nguyễn T hị Thu và
ThS. Nguyễn Thu T hủy biên soạn chương 5; TS. Nguyễn
Ngọc Huyền và T S, N guyễn Thị Hường biên soạn chương 6.
TYoĩìg quá trinh bién soạn giáo trinh, tập thê tác giả đã
nhận đưỢc nhiều ý kiến chì đạo của GS. TS. Nguyễn Đinh
Hươngy B an Giám hiệu nhà trường cũng n hư 8ự giúp đở nhiệt
tình của các giàng viên Bộ m ôn Q uản trị kin h doanh, Hội
đổng Khoa học Trung tâm Đào tạo Q uản trị kinh doanh tổng
hợp và các chuyên viên thuộc Viện ChiỂn lược p h á t triển (Bộ
K ế hoạch và Đầu tư), Viện NghiỀn cứu p h á t triển giáo dục
(Bộ Giáo dục và Đào tạo). Tập th ể tác già xin chân thành
cảm ớn vể sự giúp đở quý báu đó.


Tập the tác giả củng chân th à n h cam ơn Phòng Q uảm U
đào tạo nhà trường và N hà xu ấ t bấn Lao động - Xả h ội đã
g iú p đ d và tạo điều kiện thuận lợi đê giáo trinh này nha.nh
chóng ra ììiắt bạn đọc.
M ặc dù tập th ể tác già đã nỗ lực rất cao trong quá trìn h
biền soạn, song do chiến lược k in h doanh vẫn đang là m ộ t
lĩn h vực khoa học ìnài ìnẻ đôĩ với nước ta nên chắc giáo trin h
này không tránh khòi những thiểu sót nhất định. R ấ t m o n g
n hận được nhiều ý kiến phê binhy góp ý cùa các nhă khoa h ọc,
các bạn đồng nghiệp củng n h ư của các bạn sinh viên và tài cả
bạn đọc, X in chàn thành cảm đn!
H à nội, tháng 2 • 2002
TAP THỂ TÁC GIẦ


Chmtg i.KH0ìượữvềeiiiềh&ịề


Chương 1
KHÁI LƯỢC
VỂ CHIẾN LƯỢC
«
•

I. CHỨC NĂNG ĐịNH HƯỚNG VÀ CÔNG cụ THựC HIỆN
1. C hửc n ă n g d ín h hướng
Tronp mọi h o ạt động của con người, định hướng là việc
x6c định trưỏc hướng đi trong tudng lai. Xác định đúng
hướng và cách thức đi sẽ đến được đúng dí ch vái hao phí nhô
n h ất vế thòi gian và các nguồn lực. Xác dinh đứng hướng đi
nhưng sni vể cách đi có th ể vẫn đến đích nhưng sẽ hao phí
thời gian, nguồn lực lớn. Xác định không đúng hưáng đi sẽ
dẫn người ta đi chệch hướng, làng phí thòi gian, công sức và
các nguồn lực khác m à không đạt được cái m à mình cần đạt.
Doanh nghiệp đưỢc lập ra là nhằm thực hiện các mục
tiêu n h ấ t định trong môi trường kinh doanh rộng lớn, đồy
biến động. Xác định các mục tiêu chính là việc định hưổng
ciin doanh nghiệp. Hđn nữa, có râ^t nhiều cách khác n hau để
có th ể đ ạt được các mục tiêu đã xác định đó; các nhần t ế của
môi trưòng kinh doanh tác động đến và quy định việc doanh
nghiệp lưa chọn cách thức tôt n h ấ t để đ ạ t được cấc mục tiêu
đã xác định (hoặc đã được điều chỉnh cho phù hợp).
Cỏ th ể hiểu m ột cách đơn giản chức n ăn g định hướng
ỉà chúc n ản g xác định trước hưóng đi của doanh nghiệp


tro n g tương lai. Xét th eo quá trìn h định hướng là miột

trong nảm chức n ản g cơ b ả n của doanh nghiệp: d ị n h
hưóng-tổ chức-phôi hợp-điều khiển-kiểm tra . Vói sơ đồ 1. 1,
việc xác định vỊ trí đầu tiê n của chức n ăng định h ư ó n g cihì
m ang tín h c h ấ t tương đôi.
ở góc độ doanh nghiệp, chức nảng định hưống đưỢc thiực
hiện nhờ các công cụ là k ế hoạch hóa (hiểu theo nghĩa hẹ’p)
và chiến lược km h doanh. Các phạm trù này được lầ n lưiỢt
trìn h bày ỏ các phần sau.
S ơ đ ố 1.1. C á c c h ứ c n ă n g c d b ả n c ủ a d o a n h n g h iệ p

2. K ế h o ạ c h k in h d o a n h và k ế h o ạ c h h óa h o ạ t đ ộ n g
k in h d o a n h
2.1. K ế h o ạ c h k i n h d o a n h
Có th ể hiểu kê hoạch kừìh doanh là một bản phác thâo
tương ỉai cùa doanh nghiệp bao gồm các mục tiẽu m à dioanỉỉ
nghiệp phải đ ạ t được tro n g một thòi ki cụ th ể xác định c ủ r ìỊ
như các phương tiện cần th iết để thực hiện các mục tiêu đó.


Có nhiều cách phân loại kê hoạch. Nêu xét theo tính chu
kì thời gian sẽ có kê hoạch dài hạn, trxmg hạn, ngắn h ạn vả
rảt n g ấn h ạn . Theo q u an niệm truyền thông kê hoạch dài
hfn xác định cho khoảng thời gian từ 5 nảm trò lên; kế
hcach tru n g h ạ n có khoảng thời gian dưói 5 năm và dài hơn
l lã m : k ế hoạch ngắn h ạn xác định cho khoảng thòi gian 1
m ni và k ế hoạch r ấ t n g ắ n h ạ n (hav k ế hoạch tác nghiệp) xác

(lịih cho khoảng thòi gian quý, tháng, tu ần lễ, ngày đêm, ca
hcặc giờ. Các kế hoạch này có đặc trưng cơ bản là xác định
tbJi gian theo lịch.

Bên cạnh đó còn có loại kê hoạch không theo chu kì thời
gí An. Loại kê hoạch này được gọi là chường trình sản xuất.
l)ic trư n g cơ bản của chương trìn h sản xu ất là không bất
buộc vé thời h ạn và thời gian theo lịch mà phụ thuộc vào
khối lượng nhiệm vụ cần đ ặ t ra và giải quyết.
2.2, K ế h o ạ c h h ỏ a h o ạ t đ ộ n g k i n h d o a n h
Kê hoạch hóa h o ạt động kừih doanh là phạm trù phản
árh quá trìn h k ế hoạch kể từ khi xây dựng, tổ chức thực
hiằn. đến khi kiểm tra , điểu chỉnh k ế hoạch được thực hiện
m it cách liên tục, lặp đi lặp lại theo tiến trìn h ph át triể n của
t hii gian. Như thế, k ế hoạch hóa là quá trìn h m ang hai đặc
tr in g cđ bản:
•
T h ử nhất, nó bao gồm các hoạt động xây dựngi tổ chức
thực hiện, kiểm tra và điểu chỉnh k ế hoạch.
Xây dựng k ế hoạch là quá trìn h sử dụng các phương
pháp, công cụ thích hợp nhằm xác định k ế hoạch của doanh


nghiệp và từ ng bộ p h ận của nó phù hỢp vổi yêu cầu của h o ạ t
động kê hoạch hóâ trũng từng thòi kì.
Tổ chức thực hiện k ế hoạch bao gồm một loạt các hoiạt
động từ việc xây dựng các kê hoạch ngắn hạn hơn, đảm bíảo.
phân phối và thực hiện sự phôi hỢp các nguồn lực cùng' nlhư
thực hiện các giải p h áp đã xác định trong bản kê hoạch.
Kiểm tra là hoạt động đánh giá kê hoạch, các nhân t ố ảinh
hường đến k ế hoạch n hằm xác định xem k ế hoạch có được thiực
hiện phù hợp như ý định ban đầu và có đảm bào tính hiệu qiuả
cùng n h ư có phù hỢp với môi trường kúứí doanh.
Điều chỉnh k ế hoạch là việc th a y đối mục tiê u (Tỉộ

p h ận mục tiêu) hoặc g iả i p h áp cần th iế t đẻ đảm b ào kế
hoạch phù hợp vối sự th a y đổi của các yếu tô’ th u ộ c rnóĩ
trư òng kinh doanh.
- T h ứ hai, các h o ạt động xây đựng, tổ chức thực hiện,
kiểm tra và điều chinh kê hoạch phải được diễn ra một cáich
lặp đi lặp lại theo chu kì p h át triể n thời gian hoặc khõ>ng
theo chu kì thòi gian.
Theo quan niệm tru y ền thống nếu theo chu kì thòi giian
cũng sẽ có kê hoạch hóa dài h ạ n nếu thòi gian từ 5 n ám ttrở
lên; k ế hoạch hoá tru n g h ạ n nếu chu kì thòi gian dài b ờ n 1
năm và ngắn hơn 5 năm ; k ế hoạch hoá ngắn hạn nếu chu kì
thòi gian là 1 năm và k ế hoạch hoá rấ t ngắn h ạ n (ttác
nghiệp) nếu chu kì thời gian là quý, tháng, tu ầ n lễ, ngày
đêin, ca ỉàm việc, giờ.
Nếu không theo chu kì thời gian sẽ xu ất hiện phạm trù
k ế hoạch hóa theo chương trìn h sản x u ấ t (kinh doanh).


'ỉ. H oạch đ ịn h c h iế n lược và q u ản trị ch iến lược
3.1. C h iế n lược
rh iến lược kứih doanh là một bản phác thảo tưdng lai
bao gồm các mục tiêu mà doanh nghiệp phải đạt được cũng
nhu các phương tiện cần th iết để thực hiện các mục tiêu đó.
Cũng có tác giả cho rằn g chiến lược kixứi doanh là tập hỢp
các ỊUvết định và h àn h động quàn trị quyết định sự th àn h
công lâu dài của doanh nghiệp.
Theo quan niệm tru yền thông, chiến lược phác thảo các
mục tiêu và giải pháp dài hạn; theo q uan niệm hiện đại có cả
chiến lược dài h ạn và cũỉig có cả chiến lược n gắn hạn.
Khi chiến lược được q uan niệm không n h ất thiết phải dài

h ạn thi xét về hình thức kế hoạch và chiến lược đểu mô tả
mục tiêu phải đ ạ t được trong một thòi kì nào đó và những
giải pháp cần th iế t để thực hiện mục tiêu đó.
5.2. H o ạ c h đ ị n h c h iế n ỉược
3.2. L K hái niệm và bản chất
Hoạch định chiến lưỢc là quá trìn h sừ dụng các phương
pháp, công cụ và kĩ th u ậ t thích hợp nhằm xác định chiến
lược kừih doanh của doanh nghiệp và từng bộ p hận của
doanh nghiệp trong thòi kì chiến lược xác định.
Bản chất của hoạch định chiến lược là xây dựng bản
chiến ludc cụ th ể trong m ột thòi kì xác định nào đó. Mặc dù
cùng xác định mục tiêu và giải pháp của doanh nghiệp (bộ
phận) trong một thời kì cụ th ể song giửa hoạch dịnh chiên
IxỉỢc và xây dựng kê hoạch không giốhg n h au . Điểm khác


biệt cơ b ản giữa chúng trưóc h ế t là ỏ phương pháp xây dựng:
n êu xáy dựng một bản kẽ hoạch chù yẻu dựa vào quả khử và
k ừ ừ ì nghiệm th ì hoạch định chiến lưdc lại không chỉ dựa vào
các dữ kiện quá khứ, hiện tạ i m à ph ải đặc biệt dựa trên cđ sở
dự báo tưởng lai. Từ đó dẫn đến sự khác biệt vể bản chất
giùa chiến lược và k ế hoạch: nếu kê hoạch hoàn toàn m ang
tín h ch ất tĩn h và thích ứng th ì chiến lược lại hoàn toàn m ang
tín h động và tấ n cõng.
3.2.2. Q uy trinh hoạch định chiến ỉược
Quy trìn h hoạch định chiến lược kinh doanh gồm 8 bước:
Bưốc 1, p h ân tích và dự báo vể môi trường bên ngoài,
trong đó cốt lõi n h ấ t là p h án tích và dự báo vể thị trưòng. 0
bưốc này điểu cốt lõi là p h ải dự báo các yếu tô" môi trường có
ản h hưông đến hoạt động kừih doanh của doanh nghiệp

trong thòi kì chiên lược và đo ỉưòng chiểu hướng, mức độ ảnh
hưởng của chúng.
Bước 2, tổng hợp k ế t quả p hân tích và dự báo về mói
trường bên ngoài. Các thông tm lổng hợp kết quả phân tích
và dự báo môi trưòng b ẽn ngoài cần tập tru n g đánh giá các
thời cớ, cd hội và cả các th ách thửc» rủ i ro, cạm bẫy,... có thế
xảy ra trong thời kì chiến lược.
Bưóc 3, p h án tích, đánh giá và p hán đoán đúng mói
trường bên trong doanh nghiệp. Nội đung đánh giá và phán
đoán cần bảo đảm tính toàn diện, hệ thông. Tuy nhiên, các
vấn để cốt yếu cần được tậ p tru n g đánh giá và phán đoán là
hệ thông m arketing, nghiên cứu và p h át triển, tổ chức nhản
sự, tin h hình tà i chính của doanh nghiệp,...


Bước 4, tông hỢp kết quả phân tích, đánh giá và dự báo
mối trường bên trong doanh nghiệp, v ể nguyên tắc phải
ptiân tích, đánh giá và dự báo mọi m ặt hoạt động bên trong
doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế thưòng tập Irung xác
dịnh các điểm mạnli, lợi th ế của doanh nghiệp củng nh ư xác
dịnh các điểm yếu, b ấ t lợi, đặc biệt là so với các đối th ủ cạnh
tra n h à thời kì chiến lược.
Bưốc õ, nghiên cứu các quan điểm, mong muôn, ý kiến,...
cúa lãnh đạo doanh nghiệp. Đẻ xác định các chiến lược cụ thể,
bước này phải hoàn thành nhiệm vụ đánh giá lại các mục tiêu,
triết ìí kinh doanh cũng như quan điểm của lãnh đạo doanh
nghiệp. Có như thê chiến lược đưa ra mói c6 thể có tính khả thi.
Bước 6, hình th àn h một (hay nhiều) phương án chiến
lược. Việc hình th àn h một hay nhiều phướng án chiến lược
không phụ thuộc vào ý muốn của những ngưòi làm chiến

lưỢc m à p h ụ thuộc vào phương p h á p hoạch định cụ th ể đã
lựa chọn.
Bưóc 7, quyết định chiến lưlược. Việc quyết định lựa chọn chiến lược tôi ưu cũng phụ
thuộc vào phương pháp hoạch định chiến ỉược là phương
pháp phản biện, tra n h lu ận biện chứng hay lựa chọn phương
á n tốt n h ấ t trong nhiều phương án xây dựng.
Bước 8, chương trin h hoá phương á n chiến lược đã ỉựa
chọn với 2 công việc trọng tâm : th ứ n h ất, cụ th ể hoá câc mục
tiê u chiến lưỢc th à n h các chương trình» phương án, dự án;
th ứ hai, xác định các chính sách kinh doanh, các công việc
q u ản trị nhằm thực hiện chiên lược.


IP v
S ơ đ ồ 1.2. Q u y trin h tả m b ư ớ c x à y d ự n g c h iế n lư ợ c

Quy trìn h ba giai đoạn xây dựng chiến lược:
Theo sơ đồ tổng q u át mô tả ỏ 8Ơ đồ 1.3, quy trìn h hoạch
định chiến ỉược gồm 3 giai đoạn:
G iai đoạn 1, xác lập hệ thông dừ liệu thông tin từ mỏii
trường kinh doanh bên ngoài và bên trong doanh nghiệp làm.
cd sở cho xây dựng chiến lược. Có th ể sử dụng các kì th u ậ t


liỆ
ph ân tích đả được tổng k ét nliư ma trậ n đánh giá các vếu tó’
bên ngoài, ma trậ n đánh giá các yếu tô” bên trong, ma trậ n
hình ành cạnh tranh,...
Giai đoạn 2, p h ân tích, xác địnli các k ết hợp giữa thời cơ,

cd hội, đe doạ,... cúa môi trường kừih doanh vối các điểm
m ạnh, điếm yếu,... cúa doanh nghiệp đê th iết lặp các kết hớp
có th ế làm cở sở xây dựng các phương á n chiến lược của
doanh nghiệp. Có th ể sử dụng các kĩ th u ậ t p hân tích như ma
trậ n SWOT, m a trậ n BCG,...
Giai đoạn 3, xác định các phương án, đánh giá. lựa chọn
và quyết định chiến lược. Từ các kết hợp ỏ giai doạn 2 cần
lựa chọn hình th à n h các phương án chiên lược. Đ ánh giá và
lựa chọn theo các mục tiêu ưu tiên.
Sơ đổ 1.3. Quy trình xây dựng chiến lược theo ba giai đoạn
Giai doạn 1. Xác lập hệ thống thông tin, sỗ liệu tinh hình,...
phục vụ xây dựng chiến lược
Ma ỉrẫn dánh giá các yếu
tổ t>ẻn ngoâi (EFE)

Ma trân hlnti ảnh
cạnh ưanh

Ma trận ổánh giá các yéu
lố bên trong {iFE)

Giai doạn 2. Phản tich, xác định các két hợp
Ma trận ngưy
cơ, cơ hội,
điểm yếu,
điểm mạnh
(SWOT)

Ma trận vi tri
chiỂn lược và

dành giá hoạt
dộng

Ma trận
Boston (BCG)

Ma (rận bèn
trong, bén
ngoâi (lE)

Ma trận chién
lưọcchlnh

Giai doạn 3. Xảy dựhg đánh giả và quyết định chiến lược
Ma trân hoạch định chién lược cố khả nâng dịnh lưọng (QSPM)


3.3. Q u ả n t r ị c h iế n lược
3.3.1. K hái niệm về quản trị chiến lược
C6 tác giả q u an niệm q uản trị chiến lược của doanih
nghiệp là nghệ th u ậ t v à khoa học của việc xây dựng, tô chútc
thực h iện và đ án h g iá các quyết định tổng hỢp giúp chio
doanh nghiệp cỏ th ể đ ạ t được các mục tiêu của mình.
Một sô" tác giả lại định nghĩa q uản trị chiến lược doanih
nghiệp là tậ p hớp các quyết định và biện pháp hành độnig
d ẫn đến việc hoạch định và thực hiện các chiến lược nhằrm
đ ạ t đưỢc mục tiêu của doanh nghiệp.
Q u ản tr ị chiến lược còn đưỢc hiéu là một nghệ th u ậ t v\ì
khoa học th iế t lập, th ự c hiện và đánh giá các quyết định liêm
q u an nh iều chức n ă n g cho phép doanh nghiệp đạt đưỢc

nhữ ng mục tiê u đã đề ra.
Một sô" tác giả khác lại định nghĩa: quản trị chiến lược )ià
phương th ứ c q u ả n trị n h ằ m định hướng chiến lược và ph<ôi
hợp các chức n ăn g q u ả n trị trong quá trìn h p h á t triển lâu diài

cùa doanh nghiệp trê n cd sỏ p h ân tích và dư báo môi trường
kừih doanh m ột cách to à n diện.
Vậy, có th ể định nghĩa quản trị chiến lược doanh nghiệp
là tổng hỢp các h o ạ t động hoạch định, tổ chức thực hiện Wfi
kiểm tra , diều chinh chiến lược kừứ) doanh diễn ra lặp đi lặp
lại theo hoặc khòng th eo chu kì thời gian nhằm đảm b;ảo
rằ n g doanh nghiệp luôn tậ n dụng được mọi cd hội, thò ỉ cũng n h ư h ạ n c h ế hoặc xóa bỏ đưỢc các đe dọa, cạm bẫy tríên
con đưòng thực h iện các mục tiêu của mình.


Q u àn trị chiến lược phai toát lẻn dặc trư n g rấ t cơ bản là
lay honch địnlì chiẽn lược lùm hạt n hân của toàn bộ hoạt
(lộng q u àn trị doanh nghiệp. Hơn th ế nữa, quản trị chiên
lược còn bao hàm cá nghia tỏ chửc thực hiện mọi hoạt động
sá n xuiít • kinh doanh của doanh nghiệp m ột cách to àn diện
theo tầm nhìn chiên lược (luôn luôn biết nhìn xa trông rộng
k h i ra mọi quyết định q u ản trị doanh nghiệp).
K hái niệm quản trị chiến lược cùng p hản án h nội dung
ch ủ yếu của quá trìn h quản trị chiến lược bao gồm ba giai
đoạn là: hoạch định chiên lược, tổ chức thực hiện chiến lược
và kiểm tra, đánh giá và điểu chỉnh chiến Iược.
3,3.2. Quá trình quản trị chiẽn ìược
* Mô hình quản trị chiến ỉược nảm bước
T oàn bộ quá trình quản trị chiến lược diễn ra lặp đi lặp

lại theo quv trìn h năm bưóc đưỢc mô tả ỏ sơ đồ 1.4.
Sớ đ ố 1.4. Q u ả n trí ch iế n lư ợ c n ăm b ư ớ c

Nghiên óru sứ
mục tièu của doar ?gRíỊ^
J ỵ

Phân lích bẻn
trong
ếmạnh vả yíiù

▼
Lưa chon
chiến lươc

*

OUỚC ©lA HẢ NỘI
,m1 h6 n ® TIN THƯVIỆN
r m

d

ễ

È

Â

Phân tích bén rìgộài

(cơ hội vá de dọa)

Ẵ


Bưóc 1, nghiên cứu sứ mệnh và mục tiêu của doanh nghiệp
Bưôc này phải nghiên cửu lại triế t lí kinh doanh và dựa
vào các cơ sò n h ấ t đinh để xác định xem hệ thống mục tiêu
được để ra trong triế t lí kinh doanh của doanh nghiệp có còn
phù hỢp hay không? Bên cạnh đó còn phải nghiên cứu ý đổ,
quan điểm cũng n h ư những mong m uôn cúa lãnh đạo doanh
nghiệp ò thời kì kinh doanh chiến lược.
Bưổc 2y p h ẳn tích bên ngoài
Mục tiêu của bưốc này là xác định được mọi cơ hội và đe
dọa c6 th ể x u ất hiện trong thời kì kinh doanh- Muôn vậv,
doanh nghiệp phải sử dụng các công cụ. phương tiện, kĩ
th u ậ t p h ân tích và dự báo thích hợp. Việc xác định cơ hội, de
dọa c6 ch u ẩn xác h ay không sẽ là m ột trong các nhân tố^ ảnh
hưởng r ấ t lốn đến chất lượng của bưổc lựa chon chiên lược
kinh doanh của doanh nghiệp.
Bưóc 3, p h ản tích bên trong
P h ân tích bên trong nhăm xác định các điểm mạnh, điểm
yếu cùa doanh nghiệp so vói các đôl th ủ cạnh tranh trong
thời kì kinh doanh chiến lưọc. Muôn vậy, phải biết sứ đụng
các công cụ, kĩ th u ậ t thích hợp và tậ p trung vào những điểm
chù yếu nhằm xác định chính xác doanh nghiệp m ạnh gì?
yếu gì? Kết quả p h ân tích và đánh giá m ạnh yếu có chính
xác hay không cũng là một trong những n h ân tỏ quyết dịnh
đến chất ỉượng của bưốc tiếp theo.
Bưóc 4, lựa chọn chiên lược kinh doanh

Nội dung của bước này là xây dựng và quyết định chiẻn


lưỢc kừih doanh cho thđi kì kinh {loanh chiến lược của doanh

nghiệp. Cd sỏ dể quyết định chiẻn lược kinh doanh là các kết
quá nghiền cứu và xác định ỏ ba bưỏc trên. Trèn cơ sỏ đó ò
bước này các n h à q u ản trị chiến lược phải cân nhắc và lựa
chọn các mục tiêu chiến lược cụ thể. Đế làm được việc đó các
nhà q u ản trị chiến lưỢc p h ải nam được các công cụ, k1 th u ậ t,
phương p h áp xây dựng vả lựa chọn chiến lược kinh doanh
cho thời kì kừứi doanh chiến lược.
Bưdc 5, thực hiện chiến lược
Thực hiện chiến lược bao gồm một loạt các hoạt động từ
việc xác dịnh các chứih sách kinh doanh* xây dựng các kê
hoạch n g ắn hạn hờn nhằm phân bổ hđp ìí các nguồn lực trên
zơ sò đă nghiên cứu kĩ lưdng sự phôi hợp hỢp lí giữa chúng
củng như các giải pháp diều h ành kế hoạch, kiểm tra và điều
chỉnh chiến lược.
Muốn hoàn th àn h các công việc trên phải nắm chắc cảc
kĩ th u ậ t quản trị cụ th ể từng m ặt hoạt động sản xuàt • kiiừí
đoanh của doanh nghiệp cũng như các kĩ th u ậ t kiểm tra,
điểu chỉnh chiến lưỢc.
* Mô hình quản trị chiến lược tổng quát^
Mồ hình này chia toàn bộ chu kì q uản trị chiến lược
^hành 9 bước cụ th ể sau:
Bưỏc 1, nghiên cứu triế t lí kinh doanh, mục tiêu và
nhiệm vụ của doanh nghiệp

' Có thiun khảo "Khổi tuậìì về quản trị chiến hfợc ", N.tò Thổng kẻ Ì995. ir. 94

Bước này thực hiện việc nghiên cứu lại triế t u kinh
doanh, các mục tiêu và cốc nhiệm v ụ cụ th ể cúa doanh
nghiệp. M ặt khác, nhiểu nhà quản trị học cho rằn g bên cạnh
việc nghiên cứu triế t lí kữih doanh của doanh nghiệp còn
phải thực hiện nhiệm vụ hết sức quan trọng nữa là nghiên
cứu ý đồ, quan điểm cũng như nhủng mong muôn của lãnh
đạo doanh nghiệp ỏ thời kì kinh doanh chiến lược.
Sơ d ó 1.5. M ô h ìn h q u à n tri c h iế n lư ợ c tổ n g qu át

Ti u- .u
Hinh thầnh chiến lược

hièn chiến lưoc

Đánh giả và
ỉiéniưa;

Bưổc 2, phân tích môi trướng bẽn ngoài
Mục tiêu của bước này là xác định được mọi cơ hội và đe‘
dọâ có th ể x u ấ t hiện trong thòi ki kinh doanh chiến lược..
Muốn vậy, doanh nghiệp phải sử dụng các cõng cụ, phưdngỉ
tiện, kĩ th u ậ t phân tích và dự báo thích hỢp. Việc xác dịnh cơỉ
hội, đe dọa có chuẩn xác hay không sẽ là một trong các nhâm


"

^Ệ ^g^'C htíững'9.iệỊ^H íệềặễW ^Ỉ0B -’l^ỵ':Ệ ậ

tỏ án h lì ương rấ t lớn đến chất lượng cùa bước lựa chọn chiến
lưực kinh doanh cúa doanh nghiộp.
Bước 3, p h ân tích môi trường bên trong
Phnn tích bên trong nhằm xác định các điểm m ạnh, điểm
yéu của doanh nghiệp so vối các đôi th ủ cạnh tran h trong
thòi ki kinh doanh chiến lược. Muồn vậy, phải biết sử dụng
các công cụ. kl th u ậ t thích hợp và tập tru n g vào những điểm
chú yếu nhằm xác định chính xác đoanh nghiệp mạnh> vếu
gì? Kết quá phân tích và đánh giá m ạnh, yếu có chính xác
hay không cũng là một trong những n hân tô^ quyết định đến
chát lượng của bước tiếp theo.
Bưỏc 4, xét lại mục tiêu, nhiệm vụ của doanh nghiệp
trong thòi kì chiên lược
Bước này có n h iệm vụ dựa trê n cơ sỏ các kết quả
n g h iên cửu ở các bước trê n m à đánh giá lại xem mục tiêu,
nhiệm vụ cúa doanh n g h iệp trong thòi kì chiến lược là gì?
Các m ục tiêu, nhiệm v ụ này có cỏn phù hợp với mục tiêu
và nhiệm vụ đă xác đ ịn h khi xẳy dựng doanh nghiệp hay
p h ải th a y đối? Nếu p h ả i th ay đổi th ì mửc độ th ay đổi
n h iều hay ít, theo hướng mỏ rộng, th u hẹp hay ph ải th ay
đối cả nhiệm
vụt k in h doanh?
I
Bước 5, quyết định chiên lược kùih doanh
Quyết định chiên lược kùih doanh chừứi là bưdc xác đinh
và lựa chọn chiến lược kinh đoanh cụ thể cho thời kì chiến
lược. Tùy theo phường p h áp xây dựng chiên lược cụ th ể mà
doanh nghiệp sủ dụng các kĩ th u ậ t xáy dựng và đánh giá để
quyết định chiến lược tỗì ưu cho thời kì chiến lược.

Bước 6, tiến hành p h ân phôi các nguỗn lực
Hiểu đơn giản n h ấ t thì phàn phỏi các nguồn lực chính là
việc phân bổ các nguồn lực sản xu ất cần th iế t trong quá
trìn h tổ chửc thực h iện chiến lược đă xác dịnh. Tuy nhiên, sẽ
có nhiều quan niệm vể vấn để này.
Nếu chỉ hiểu p h ân phốỉ nguồn lực một cách tổng q u át
n h ấ t sẽ đề cập đến việc nghiên cứu, đ á n h giá lại h ệ thống tô
chức doanh nghiệp bao gồm cả hệ thông sản x u àt và hệ
thông quản trị. Sau khi đã có các kết lu ận về chúng, các nhà
quản trị chiến lược sẽ phải lựa chọn xem liệu có cần thay đỏi
hay điêu chỉnh hệ thòng sản xu ất hay/và hệ thông bộ máy
quản trị cho phù hợp vối các điều kiện mói của thời kì chiến
lược hay không? Nếu phải th ay đổi hay/và điều chinh thi
phải thực hiện cụ th ể n h ư th ể nào?
Nêu hiểu p h ân phôi nguồn lực theo nghĩa tổ chức các
nguẩn lực trong suốt quá trìn h thực hiện chiên lược sẽ không
chỉ dừng ỏ các nội dung trên mà phải bao hàm cả việc xây
đựng và tổ chức thực hiện các kê hoạch n gắn h ạn hơn. Tuy
vậy, mô hình này sẽ chỉ dừng ỏ cách hiểu p hân phôi nguồn
lực ò dạng tổng quát.
Bước 7, xây dựng các chính sách kinh doanh
Nội dung của bước này là xây dựng các chính sách kinh
doanh phù hờp vổi các điều kiện của thòi kì chiến lược. Các
chính sách kinh doanh được quan niệm ỉà các chính sách gắn
trực tiếp với từng lĩnh vực hoạt động chức nảng như
m arketing, sản phẩm , sản xuất,... Các chính sách là cớ sờ àề
doanh nghiệp tổ chức thực hiện có hiệu quả các k ế hoạch
kinh doanh trong thời kì chiến lược.

í^ ư a n ở Ệ ề ^ : ỉ^ về phiềhiơỢBi
Đẻ xảy dưng các chính sách kinh doanii phù hdp đòi hồi
ịhãi nấni vững các kĩ nảng, kĩ th u ậ t hoạch (lịnh chính sách ở
r.íng lình vực hoat động cụ thể.
Bước 8, xây cìựng và triển khai thực hiện các k ế hoạch
tg ắn h ạ n hdn

Tùy theo độ dài ngắn của thời kì chiển lưdc mà triển khai
:ây dựng các kê hoạch sản xuất • kmh doanh ngắn hạn hơn cho
ứúch hợp. Điểu kiện cơ bản của các kê hoạch này là phải có thời
fian ngan hơn thời gian của thời kì chiến lược. Các kĩ náng, kĩ
ứiuật xây dựng chiến lược không phải chỉ được đề cập ở giáo
ninh nàv mà còn dược cụ thể hóa hơn ở các nội dimg có liên
^uan của giáo trìn h quản trị kứứi doanh tổng hỢp.

Klii các k ế hoạch đả được xây dựng, nhiệm vụ tiếp theo
ôi cuôn hoạt động của mọi nhà quản trị ở mọi cấp, mọi bộ
>hận là tổ chức thực hiện các k ế hoạch đó.
Bưâc 9. kiếm tra, đ ánh giá và điều chỉnh trong quá trình
lây dựng và tố chức Ihực hiện chiến lược kinh doanh
Kiểm tra, đ án h giá là hoạt động không th ể thiếu nhằm
tác dịnh xem mỏi trưòng kinh doanh đă th ay đổi như th ế
lào? Với các th ay đổi đó th ì có cần thay đổi, điều chỉnh chiến
ược kừìh doanh, chính sách kinh doanh hay/và k ế hoạch hay
ihỏng? MuôVi làm được việc này các nhà q uản trị sẽ phải sử
lụng các kĩ th u ậ t kiểm tra , đánh giá thích hợp vói từng đôi
ượng đế trên cơ sỏ đó quyết định việc điều chỉnh chiến lược,
:hính sách hay kê hoạch kúih doanh hoặc quyết định không

:ần điểu chỉnh chúng.


BP
* Mô hình ba giai đoạn quàn trị chiến luợc
Xét về m ặt nội dung chiến lược kừih doanh phải bao
gồm: xác định mục tiêu dài hạn; hưống vận động và quỷ đạo
vận động p h át triển; các chinh sách, biện pháp n h ằm giúp
cho doanh nghiệp thực hiện mục tiêu dài hạn. Nói cách khác,
chiên lược phải giúp cho các doanh nghiệp tr ả lời được các
câu trả lời: doanh nghiệp đi đâu? đến đâu? đi như th ế nào?
b ằ n g cách nào? trong bối cành nền kinh tê thị trường mờ của
và hội nhập, luôn tồn tạ i cạnh tra n h gay găt giữa các đôi thủ
cạnh tranh.
Trình tự tiến h àn h hoạt động q uán trị chiến lược được
mô tả ở mô hình ba giai đoạn: hình th àn h , thực th i và đánh
giá điều chình chiến lược.
Sơ d ó 1.6. M õ h in h ba g ia i đ o ạ n q u à n trị c h iế n lu ọ c

— Hinh

thành

chiến
ItẠc
>

ThUt

thi

chién
luọc
Đánh
9>á.
-► điểu
chỉnh

chiến
lUdc

Nghiên cứu các
nhân tổ bén ngoái,
Họp nhất,
bôn trong, xâcđnh - —► phân tich
măt yéu, mặt mạnh,
íổng hợp
tlìởí cơ, nguy cơ
Soái xét lại lổ chức,
dổ xuất các chính
sách cho quá trinh Ihực hiện chiến lược
Xem xét, dánh giá
các yếu tổ bôn
ngoài, bén trong
doanh nghiệp

Xàc định mục
tiốu, lựa chọn
^ và quyết định
chiến lược

Thiế! lập mục
tiêu vá giải
^ phàDtrũnq
hạn, tiâng
nảm

Ptìân phối các
nguốn lực tải
nguyén theo
' các kế hoạch dỉ
xây dựng

Đo lường,
^ đảnh Qiấ két
quả, so sánh
với các ’giới
hạn'

Thực hiên việc
—► điéu chỉnh mục
tiêu, chính sácl-,
giải pháp