Tuần 1
Tiết 1 - 2
VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích Thượng kinh kí sự - Lê Hữu Trác)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Giúp HS:
– Cảm nhận được giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm và nhân cách thanh cao của tác giả qua ngòi bút kí
sự chân thực, sâu sắc về cuộc sống hiện thực tron phủ chúa Trịnh.
B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
– SGV, SGK, Giới thiệu giáo án Ngữ Văn 11.
C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
– Kết hợp nhiều phương pháp.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp:
2. Giới thiệu bài mới
3. Bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt
 GV hưứong dẫn HS tìm hiểu những nét
khái quát về tác giả, tác phẩm và đoạn trích.
1. Dựa vào Tiểu dẫn, hãy cho biết vài nét khái
quát về tác giả Lê Hữu Trác!
– Đây là tác phẩm xuất sắc nhất trong thời
trung đại. Quyển cuối cùng trong bộ sách này
là một tác phẩm văn học đặc sắc: thượng kinh
kí sự.
2. Trình bày ngắn gọn nội dung của tác phẩm
Thượng kinh kí sự!
– Tác giả ghi lại cảm nhận của mình bằng mắt
thấy tai nghe từ khi nhận được lệnh vào kinh
chũa bệnh cho thê tử Trịnh Cán. Tác phẩm mở
đầu bằng cảnh sống ở Hương Sơn của một ẩn

sĩ lánh đời. Bỗng có lệnh triệu vào kinh. Lãn
Ông buộc phải lên đường. Từ đây mọi việc
diễn ra theo thời gian và đè nặng lên tâm trạng
của tác giả.
GV hướng dẫn HS đọc đoạn kí. Cho HS
chọn đọc một vài đoạn tiêu biểu. (HS chọn đọc
đoạn mà mình thích và nêu nội dung chính, ý
nghĩa của đoạn đó)
3. Nêu đại ý của đoạn trích!
4. Theo em, đoạn trích này có những nội dung,
chi tiết nào cần tìm hiểu?
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả (1724 – 1791)
– Quê làng Liêu Xá, huyện Đường Hảo, phủ Thượng
Hồng, trấn Hải Dương.
– Tên hiệu: Hải Thượng Lãn Ông (ông giả lười ở đất
Thượng Hồng)
– Gia đình có truyền thống thi cử đỗ đạt làm quan.
– LHT không chỉ chữa bệnh giỏi mà còn soạn sách,
mở trường truyền bá y học.
– Sự nghiệp của ông được tầp hợp trong bộ Hải
thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển, biên soạn
trong thời guan 40 năm., là tác phhẩm y học xuất sắc
nhất thời trung đại.
2. Tác phẩm: Thượng kinh kí sự
– Là quyển cuối cùng trong tập sách trên, là một tác
phẩm văn học đặc sắc.
– Nội dung: Tiểu dẫn SGK
3. Đoạn trích: Vào phủ chúa Trịnh
– Vị trí: Đến kinh đô LHT được sắp xếp ở nhà người

em Quận Huy – Hoàng Đình Bảo. Sau đó được đưa
vào phủ chúa Trịnh.
– Đại ý: Tác giả ghi lại 1 cách sinh động, chân thực
cuộc sống xa hoa uy quyền của chúa Trịnh đồng thời
bộc lộ thái độ xem thường danh lợi và khẳng định y
đức của mình.
 HS thảo luận tìm những chi tiết miêu tả và
nhận xét tổ về:
(1) Quang cảnh trong phủ chúa.
(2) Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa.
(3) Môi trường sinh hoạt và hình hài vóc dáng
của thế tử.
(4) Thái độ, phẩm chất của tác giả Lê Hữu
Trác.
(Mỗi tổ làm một nội dung trên)
Gợi ý: Quang cảnh khi đi vào phủ, kiến trúc
bên trong phủ chúa, khung cảnh nội cung có gì
đặc biệt?
– Quang cảnh phủ chúa được ghi lại khá tỉ mỉ
qua con mắt quan sát của một thầy thuốc lần
đầu tiên bước chân vào thế giới mới lạ này.
Gợi ý: Từ khi tác giả lên cáng vào phủ, cảnh đi
lại trong phủ, nghi thức hành lễ trong phủ, thái
độ khi nhắc đến chúa Trịnh và thế tử, không
khí trong nội cung?
– Thế tử chỉ có 5 – 6 tuổi, tác giả là một ông
già phải lạy 4 lạy, muốn xem thân hình của thế
tử phải có 1 viên quan nội thần đến xin phép
cởi áo.
Gợi ý: Nơi ở thế tử được miêu tả như thế nào,

hình hài vóc dáng ra sao, suy nghĩ của em về
cách miêu tả đó?
II. ĐỌC – HIỂU
1. Quang cảnh trong phủ chúa:
 Khi vào phủ:
– Đi qua nhiều lần cửa, với những dãy hành lang nối
nhau liên tiếp, ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác,
trong khuôn viên phủ chúa có điếm hậu mã canh túc
trực.
– Vườn hoa: cây cối um tùm, chim kêu rỉu rít, danh
hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương.
 Bên trong phủ chúa
– Có nhà Đại đường, Quyển bồng, gác Tía với kiệu
son võng điều, đò nghi trượng sơn son thếp vàng,
những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy, đồ dùng
tiếp khách mâm vàng chén bạc.
– Nội cung: phải đi qua 5 – 6 lần trướng gấm. Trong
phòng thắp nến, có sập, ghế rồng sơn son thếp vàng,
trên ghế bày nệm gấm, màn là che ngang cửa, xung
quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt.
 Quang cảnh phủ chúa cực kì tráng lệ không đâu
sánh bằng.
2. Cung cách sinh hoạt trong phủ chú
– Tác giả lên cáng có tên đầy tớ chạy hét đường…
– Trong phủ chúa người giữ của truyền báo rộn
ràng, người có việc quan qua lại như mắc cửi 
chúa giữu vị trí trọng yếu và có quyền tối thượng
trong triều đình.
– Bài thơ của tác giả: minh chứng rõ thêm quyền uy
nơi phủ chúa.

– Nghi thức: những lời lẽ nhắc đến chúa Trịnh và
thế tử đều rất cung kính, lễ độ: Thánh thượng đang
ngự ở đấy, chưa thể yết kiến hầu mạch đông cung
thế tử, hầu trà, phòng trà.
– Chúa Trịnh luôn có phi tần chầu chực xung quanh.
Tác giả không thấy mặt chúa, chỉ làm theo lệnh chúa
do quan chánh đường truyền đật lại. Xem bệnh xong
không được phép trao đổi trực tiếp với chúa.
– Nội cung tranh nghiêm đến nổi tác giả phải nín
thở đứng ở chỗ xa, khúm núm đến trước sập xem
mạch.
– Có 7 – 8 thầy thuốc phục dịch, đứng hầu
 Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa với những lễ
nghi, khuôn phép, cách nói năng, người hầu kẻ hạ…
cho thấy sự cao sang, uy quyền tột đỉnh cùng với
cuộc sống hưởng thụ xa hoa đến cực điểm và sự
lộng quyền của nhà chúa.
3. Thế tử Trịnh Cán
a. Nơi ở
- Đặt sập vàng, cắm nến to trên giá đồng, bày ghế
đồng sơn son thếp vàng, nệm gấm, chục người đứng
chầu chực…
- Chỉ có 1 ấu chúa mà vây quanh bao nhiêu là vật
– Hình ảnh thế tử Cán chỉ qua vài nét miêu tả
đã hiện rõ một cơ thể ốm yếu.
Gợi ý: diễn biến tâm trạng của tác giả sau khi
khám bệnh cho thế tử Cán? Thái độ trước cảnh
sống xa hoa?
– Ông rất hiểu căn bệnh của Trịnh Cán nhưng
lại sợ chữa có hiệu quả ngay sẽ bị công danh

trói buộc. Để tránh đựợc cứ cầm chừng, dung
thuốc vô thưởng vô phạt. Song làm thế lại trái
với y đức, phụ lòng cha ông tâm trạng xung
đột. Cuối cùng phẩm chất lương tâm trung
thực đã thắng.
5. Theo em, bút pháp kí sự của tác giả đặc sắc
như thế nào?
 Hướng dẫn HS tổng kết nội dung và nghệ
thuật đoạn trích.
- Nêu cảm nghĩ của em về cuộc sống trong phủ
chúa và con người Lê hữu Trác
dụng gấm vóc lụa là vàng ngọc. Người thì đông
nhưng tất cả đều im lặng khiến không khí trở nên
lạnh lẽo. Bao trùm lên mùi phấn son tuy ngào ngạt
nhưng thiếu sinh khí. Một cậu bé bị vây tròn, bọc
kín trong cái tổ ấm vàng son.
b. Hình hài, vóc dáng
- Mặc áo đỏ, ngồi trên sập vàng.
- biết khen người giữ phép tắc.
- Cởi áo: tinh khí khô hết, da mặt khô, rốn lồi to…
 Thế tử Cán được miêu tả qua con mắt của một vị
lang y tài giỏi thật đáng thương, cạn dần sức sống.
4 Thái độ và phẩm chất của tác giả.
a. Thái độ
– Đứng trước phủ chúa xa hoa lộng lẫy, “Bước chân
đến đây….. người thường”, cả trời Nam sang nhất
là đây.
– Khi đựợc mời dùng cơm: “mâm vàng, chén
bạc….của nhà đại gia”.
– Đường vào nội cung: “Ở trong tối om, không thấy

có cửa ngõ gì cả.”
– Về bệnh trạng thế tử:”Vì thế tử ở trong chốn màn
che, trướng phủ, ăn quá no, mặc qua sấm nên tạng
phủ yếu đi”
 Mặc dù khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa, song
tác giả tỏ ra dửng dưng trước quyến rũ vật chất nơi
đây và không đồng tình với cuộc sống no đủ, tiện
nghi nhưng thiếu khí thời, không khí tự do.
b. Phẩm chất
– LHT là thầy thuốc tài năng, giàu kinh nghiệm,
hiểu rõ căn bệnh thế tử.
– Thầy thuốc lương tâm và đức độ.
– Phẩm chất cao quý: khinh thường lợi dang, quyền
quý, yêu thích tự do và nếp sống thanh đạm, giản dị
nơi quê nhà.
5. Nghệ thuật: bút pháp kí sự
– Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực, tả cảnh sing
động, kể diễn biến sự việc khéo léo, lôi cuốn sự chú
ý của người đọc, không bỏ sót chi tiết nhỏ.
III. TỔNG KẾT
Đoạn trích vừa mang đậm giá trị hiện thực, vừa
thể hiện phẫm chất của một thầy thuốc đầy tài năng
không màn danh lợi, suốt đời chăm lo giữ gìn y đức
của mình.
Với tài năng quan sát sự vật cung với cách kể hấp
dẫn, LHT đã góp phần khẳng định vai trò của thể kí
đối với hiện thực đời sống.
4. Củng cố và dặn dò
- Dặn hs về nhà soạn bài: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân.