BÀI 8
DỰ BÁO BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Giảng viên: Nguyễn Tuấn Anh
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

v1.0015106223

1


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
Tầm quan trọng của dự báo đối với hoạt động của doanh nghiệp
Cách đây gần 7 năm, vào tháng 5 – 2008, ông Arjun Murti, chuyên gia dầu lửa hàng đầu
của Goldman Sachs, từng dự báo trong 2 năm tiếp theo giá dầu sẽ lên đến
200USD/thùng. 6 tháng sau, giá dầu rớt xuống còn 34USD/thùng. Nhiều doanh nghiệp đi
theo dự báo này và nhận được những tổn thất nặng nề, thậm chí phá sản với kế hoạch
kinh doanh của mình. Những dự báo sai lầm tương tự của tổ chức tài chính khổng lồ này
là một trong những yếu tố quan trọng dẫn tới đại khủng hoảng kinh tế 2008 – 2012. Người
ta từng xem tổ chức này là một trong những “thủ phạm” của đại suy thoái kinh tế.

1. Tầm ảnh hưởng của những dự báo về kinh tế đối với các doanh nghiệp?
2. Làm sao để đưa ra những dự báo về tài chính với độ chính xác cao?

v1.0015106223

2


MỤC TIÊU
Bài học này giúp sinh viên nắm được những nội dung sau:
•

Nắm được ý nghĩa của hoạt động dự báo tài chính đối với doanh nghiệp.

•

Thiết lập phương pháp, quy trình và cơ sở để lập dự báo báo cáo tài chính.

•

Vai trò của dự báo doanh thu cũng như dự báo kết quả kinh doanh, dự báo
bảng cân đối kế toán.

•

Các nội dung cơ bản trong dự báo ngân quỹ

•

Biết cách lập báo cáo tài chính dự báo theo phương pháp tỷ phần doanh thu,
phân tích thống kê giá vốn và chi phí.

v1.0015106223

3


NỘI DUNG
Khái niệm và ý nghĩa của dự báo báo cáo tài chính
Quy trình và căn cứ lập báo cáo tài chính dự báo
phương pháp lập dự báo báo cáo tài chính doanh nghiệp

Lập dự báo báo cáo kết quả kinh doanh
Lập dự báo bảng cân đối kế toán
Lập dự báo ngân quỹ
Ứng dụng phân tích tài chinh doanh nghiệp
v1.0015106223

4


1. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA CỦA DỰ BÁO BÁO CÁO TÀI CHÍNH
•

Khái niệm: Trong tài chính doanh nghiệp, dự báo tài chính là quá trình xem xét quá
khứ, nhìn nhận hiện tại và dự đoán tình hình tài chính của doanh nghiệp trong tương lai
đặt trong viễn cảnh nhất định. Các dự báo này chủ yếu được thể hiện thông qua các báo
cáo tài chính dự báo của doanh nghiệp

•

Ý nghĩa
 Dự báo tính hình tài chính đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với hoạt động của
doanh nghiệp, giúp cho doanh nghiệp xác định được hướng đi, và kiểm soát các
hoạt động của doanh nghiệp để đạt được mục tiêu đề ra.
 Với những thông tin công bố của một doanh nghiệp cũng những thông tin về ngành
và những giả thiết hợp lý, nhà quản lý doanh nghiệp cũng như nhà đầu tư cũng có
thể thiết lập dự báo tài chính cho doanh nghiệp, từ đó có cái nhìn sâu hơn, chi tiết
hơn vào năng lực hiện tại cũng như tiềm năng kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài
ra đây cũng là những thông số rất tốt cho các phân tích mở rộng về doanh nghiệp,
cụ thể hơn là về cổ phiếu, trái phiếu của doanh nghiệp.


v1.0015106223

5


2. QUY TRÌNH VÀ CĂN CỨ LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH DỰ BÁO
2.1. Quy trình lập dự báo Báo cáo tài chính doanh nghiệp
2.2. Những căn cứ chủ yếu lập dự báo tài chính

v1.0015106223

6


2.1. QUY TRÌNH LẬP DỰ BÁO BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP
Quy trình lập kế hoạch tài chính có thể chia làm 3 giai đoạn
như sau:
•

Giai đoạn 1: Thu thập và phân tích thông tin. Thông tin
được lấy từ các nhân tố bên ngoài cũng như các nhân tố
bên trong doanh nghiệp.

•

Giai đoạn 2: Soạn thảo dự báo. Trên cơ sở tài liệu thông
tin, sử dụng những phương pháp nhất định tiến hành và
xác định dự báo về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

•


Giai đoạn 3: Hoàn chỉnh báo cáo tài chính dự báo, bao gồm các công đoạn:
 Xem xét kết quả tài chính dự tính với mục tiêu ban đầu.
 Xem xét mức độ hợp lý của những giả thiết kinh tế được dùng để dự đoán, phát hiện
những sai sót trong những thông tin hoặc những khiếm khuyết trong các hoạt động.

v1.0015106223

7


2.2. NHỮNG CĂN CỨ CHỦ YẾU LẬP DỰ BÁO TÀI CHÍNH
•

Kết quả phân tích đánh giá tình hình tài chính kỳ trước.

•

Các chiến lược hay định hướng tài chính của doanh nghiệp.

•

Các chính sách, chế độ tài chính của Nhà nước đối với
doanh nghiệp, và những vấn đề liên quan trực tiếp đến môi
trường kinh doanh của doanh nghiệp như các luật thuế, chế
độ khấu hao tài sản cố định, các thể lệ và quy chế vay vốn...

•

Những xu hướng diễn biến thay đổi trong môi trường kinh

doanh mà trực tiếp là môi trường tài chính như sự biến động
của lãi suất, của thị trường chứng khoán, sự phát triển của
các Công ty cho thuê tài chính...

v1.0015106223

8


3. PHƯƠNG PHÁP LẬP DỰ BÁO BÁO CÁO TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
•

Phương pháp tỉ lệ phần trăm trên doanh thu: 6 bước
1. Xác định tỉ lệ tăng trưởng doanh thu.
2. Xác định các chỉ tiêu biến đổi theo doanh thu.
3. Dự báo báo cáo kết quả kinh doanh.
4. Dự báo bảng cân đối kế toán và xác định nhu cầu vốn bổ sung.
5. Điều chỉnh dự báo.
6. Dự báo báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

v1.0015106223

9


4. LẬP DỰ BÁO BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH
4.1. Dự báo doanh thu
4.2. Dự kiến tỷ lệ các chi phí trên doanh thu
4.3. Lập dự báo báo cáo kết quả kinh doanh


v1.0015106223

10


4. LẬP DỰ BÁO BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH

•

Bước 1: Dự báo doanh thu.

•

Bước 2: Dự kiến tỷ lệ các chi phí trên doanh thu bằng cách xác định tỷ lệ chi phí trên
doanh thu của kỳ trước, từ đó có thể điều chỉnh thích hợp dự kiến cho kỳ này.

•

Bước 3: Trên cơ sở xác định các yếu tố trên, dự kiến sơ bộ Bảng kết quả kinh doanh.

v1.0015106223

11


4.1. DỰ BÁO DOANH THU
•

Tầm quan trọng của dự báo doanh thu
 Dự báo doanh thu là vấn đề cực kỳ quan trọng, bởi lẽ doanh thu là điểm khởi đầu chi phối

hầu hết các vấn đề tài chính và các hoạt động khác của doanh nghiệp.
 Nếu thị trường mở rộng hơn nhiều so với dự báo.
 Khi dự báo quá lạc quan về doanh thu của doanh nghiệp.

•

Những yếu tố cần xem xét trong dự báo doanh thu
Dự báo doanh thu là vấn đề phức tạp, chịu tác động của nhiều yếu tố như:
 Triển vọng của nền kinh tế.
 Thị phần và khả năng cạnh tranh.
 Chính sách giá cả.
 Chính sách marketing và chính sách tín dụng thương mại với khách hàng.
 Yếu tố lạm phát.

v1.0015106223

12


4.1. DỰ BÁO DOANH THU

•

Cách thức dự báo doanh thu
 Dự báo doanh thu cần bắt đầu từ việc xem xét đánh giá tình hình thực hiện doanh
thu của doanh nghiệp trong những thời kỳ trước đó, thông thường, xem xét doanh
thu trong khoảng từ 3 – 5 năm trước đó.
 Cần phân tích đánh giá mức độ tăng giảm doanh thu và nguyên nhân dẫn đến sự
tăng giảm đó trên cơ sở đó xác định tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của
doanh thu.

 Tính toán, xem xét tốc độ tăng trưởng của thời kỳ đã qua và dự kiến cho kỳ sắp tới
cho từng loại sản phẩm. Trên cơ sở đó, tập hợp đánh giá và điều chỉnh để đưa ra dự
báo doanh thu của toàn bộ doanh nghiệp.

v1.0015106223

13


4.1. DỰ BÁO DOANH THU
Ví dụ: Lập dự báo doanh thu của
doanh nghiệp TLC 2012 với các
thông tin về báo cáo KQKD 2011
và dự báo giá sản phẩm năm
2012 như sau: Giá bán sản phẩm
tăng đối với mô hình sản xuất X
và Y lần lượt là $20 lên $25 và
$40 lên $50. Sự tăng giá bán này
là cần thiết đối với doanh nghiệp
để bù đắp sự tăng lên về chi phí
lương, nguyên vật liệu và chi phí
sản xuất chung.

v1.0015106223

Báo cáo kết quả kinh doanh của TLC 2011
Đơn vị: $
Doanh thu
Mô hình X (1.000sp, giá $20/sp)
Mô hình Y (2.000sp, giá $40/sp)

Tổng doanh thu
Giá vốn hàng bán
Lương
Vật liệu A
Vật liệu B
Chi phí sản xuất chung
Tổng giá vốn hàng bán
Lợi nhuận gộp
Chi phí hoạt động
Lợi nhuận hoạt động
Chi phí lãi vay
Lợi nhuận trước thuế
Thuế TNDN (15%)
Lợi nhuận sau thuế
Trả cổ tức cho cổ đông thường
Lợi nhuận giữ lại

20.000
80.000
100.000
28.500
8.000
5.500
38.000
80.000
20.000
10.000
10.000
1.000
9.000

1.350
7.650
4.000
3.650
14


4.1. DỰ BÁO DOANH THU (tiếp theo)

Dự báo doanh thu TLC 2012
Sản lượng tiêu thụ
Mô hình X
Mô hình Y
Doanh thu
Mô hình X ($25/sp)
Mô hình Y ($50/sp)
Tổng doanh thu

v1.0015106223

1.500
1.950
37.500
97.500
135.000

15


4.2. DỰ KIẾN TỶ LỆ CÁC CHI PHÍ TRÊN DOANH THU

•

Sau khi tiến hành dự báo doanh thu năm tới, doanh nghiệp cần xác định tỷ phần (%) của
các chi phí (chi phí giá vốn hàng bán, chi phí hoạt động và chi phí lãi vay…) với doanh
thu dự báo, thông thường dựa vào các tỷ phần trong những kỳ trước.

•

Ví dụ: Với doanh nghiệp TLC, những tỷ số này xác định như sau:
Giá vốn hàng bán
Doanh thu
Chi phí hoạt động
Doanh thu
Chi phí lãi vay
Doanh thu

v1.0015106223

=

=

=

80,000
100,000
10,000
100,000
1,000
100,000


=

80%

=

10%

=

1%

16


4.3. LẬP DỰ BÁO BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH
•

Trên cơ sở xác định các yếu tố trên, nhà dự báo sẽ tiến hành lập dự kiến sơ bộ Bảng
kết quả kinh doanh dự báo.

•

Ví dụ:
Báo cáo kết quả kinh doanh dự báo của TLC 2012
Đơn vị: $
Doanh thu

135.000


Giá vốn hàng bán (80% doanh thu)

108.000

Lợi nhuận gộp

27.000

Chi phí hoạt động (10% doanh thu)

13.500

Lợi nhuận hoạt động

13.500

Chi phí lãi vay (1% doanh thu)
Lợi nhuận trước thuế
Thuế thu nhập doanh nghiệp (15%)
Lợi nhuận sau thuế

v1.0015106223

1.350
12.150
1.823
10.328

Trả cổ tức


4.000

Lợi nhuận giữ lại

6.328
17


5. LẬP BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN DỰ BÁO
5.1. Dự kiến nhu cầu tài sản tăng thêm
5.2. Dự báo về nguồn tài trợ và cân đối với nhu cầu
5.3. Ví dụ

v1.0015106223

18


5.1. DỰ KIẾN NHU CẦU TÀI SẢN TĂNG THÊM
Lập dự báo Bảng cân đối kế toán theo tỉ lệ phần trăm
trên doanh thu dựa trên cơ sở nguyên lý mối liên hệ
giữa doanh thu và tài sản, tài sản và nguồn tài trợ để
cân đối với nhu cầu.
Để tăng doanh thu đòi hỏi phải gia tăng tài sản tương
ứng tạo ra nền tảng cho việc tăng doanh thu.
•

Tài sản lưu động nhìn chung thay đổi tương ứng
với doanh thu: Khi có sự biến động về doanh thu

thì thông thường lập tức kéo theo sự biến động
vốn bằng tiền, khoản phải thu và hàng tồn kho.

•

Tài sản cố định sẽ không nhất thiết phải thay đổi
tương ứng với tốc độ tăng doanh thu (đặc biệt là
khi công ty hoạt động chưa huy động tối đa công
suất năng lực sản xuất hiện có).

v1.0015106223

19


5.2. DỰ BÁO VỀ NGUỒN TÀI TRỢ VÀ CÂN ĐỐI VỚI NHU CÂU

•

Khi tài sản tăng lên thì nợ và vốn chủ sở hữu cũng tăng lên. Số tài sản tăng thêm sẽ
được tài trợ bằng những phương thức nhất định.

•

Số vốn thiếu hụt trước tiên sẽ được bù đắp bởi các khoản phải trả nhà cung cấp và các
khoản nợ phải trả khác phát sinh tự động có tính chất chu kỳ.

•

Nếu vẫn chưa đủ, số vốn thiếu hụt đó sẽ được tài trợ từ nguồn vốn bên ngoài bằng cách

vay vốn hoặc phát hành thêm cổ phiếu thường bán ra công chúng… tùy thuộc vào các
chiến lược tài trợ của doanh nghiệp.

v1.0015106223

20


5.3. VÍ DỤ
Những giả thuyết sử dụng để dự báo bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp TLC 2012:
•

Tiền mặt tối thiểu là $6.000

•

Chứng khoán thanh khoản không thay đổi $4.000

•

Phải thu dựa trên doanh thu bán hàng TB trong 45 ngày là: 45/360 × 135.000 = $16.875

•

Hàng tồn kho: $16.00 trong đó NVL: 25% (~$4.000), thành phẩm: 75% (~$12.00)

•

Nguyên giá máy móc thiết bị mới: $20.000. Tổn khấu hao trong năm $8.000


•

Giá trị còn lại của tài sản cố định cũ là $51.000

•

Các khoản mua trong năm tới ước tính = 30% DT hàng năm: 30% x 135.00 = $40.500

•

Khoản phải trả: 72/360 × 40.500 = $8.100

•

Khoản thuế phải trả ước tính một quý là: 1.823/4 = $455

•

Giấy tờ có giá phải trả là $8.300

•

Nợ ngắn hạn khác không thay đổi, duy trì ở mức $3.400

•

Nợ dài hạn và cổ phiếu thường không đổi, tương ứng là $18.000 và $30.000. Doanh
nghiệp không thu hồi và không phát hành thêm trái phiếu và cổ phiếu.

•


Lợi nhuận giữ lại sẽ tăng thêm $63.227, từ $23.000 năm 2011 lên $29.327 năm 2012.

v1.0015106223

21


5.3. VÍ DỤ
Bảng cân đối kế toán dự báo của công ty TLC
Bảng cân đối kế toán dự báo của TLC
Ngày 31 tháng 12 năm 2012
Đơn vị: $
Tài sản
Tiền
Chứng khoán thanh khoản
Hàng tồn kho
Nguyên vật liệu
Thành phẩm
Tổng hàng tồn kho
Tổng tài sản ngắn hạn
Tài sản cố định ròng

Tổng tài sản
v1.0015106223

Nguồn vốn
6.000
4.000
16.875


Phải trả
Thuế phải nộp
Giấy tờ có giá phải trả
Nợ ngắn hạn khác
Tổng nợ ngắn hạn

8.100
455
8.300
3.400
20.255

16.000

Nợ dài hạn

18.000

42.875
63.000

Vốn chủ sở hữu
Cổ phiếu thường
Lợi nhuận giữ lại
Tổng nợ và VCSH
Vốn cần bổ sung
Tổng nguồn vốn

4.000

12.00
0

105.875

30.000
29.327
97.582
8.293
105.875
22


6. LẬP DỰ BÁO NGÂN QUỸ
6.1. Dự báo dòng tiền vào
6.2. Dự báo dòng tiền ra
6.3. Dự báo dòng tiền ròng, tiền cuối kỳ, nguồn tài trợ, thặng dư tiền
6.4. Đánh giá ngân quỹ

v1.0015106223

23


6.1. DỰ BÁO DÒNG TIỀN VÀO
•

Dòng tiền vào bao gồm toàn bộ các khoản thu tiền trong một giai đoạn tài chính nhất định
của doanh nghiệp (doanh thu bằng tiền, tập hợp khoản phải thu và số thu tiền khác…).


•

Ví dụ: Doanh nghiệp TLC, xác định ngân quỹ cho tháng 10, 11, 12. Có các thông tin sau:
 Doanh thu của doanh nghiệp tháng 8 và 9 lần lượt là $100.000 và $200.000.
 Doanh thu dự báo tháng 10, 11, 12 là $400.000, $300.000 và $200.000. 20% doanh
thu thu được bằng tiền mặt, 80% phải thu (trong đó, 50% và 30% phải thu thu được
bằng tiền sau 1 tháng và 2 tháng).
 Nợ xấu (không thể thu hồi) giả định là không có.
 Tháng 12, doanh nghiệp nhận được $30.000 cổ tức từ các khoản góp vốn. Dòng tiền
vào dự kiến như sau:

v1.0015106223

24


6.1. DỰ BÁO DÒNG TIỀN VÀO
Dòng tiền vào dự kiến của doanh nghiệp TLC
Đơn vị: $
Tháng 8

Tháng 9

Tháng 10

Tháng 11

Tháng 12

Dự báo doanh thu


100

200

400

300

200

Doanh thu bằng tiền

20

40

80

60

40

50

100

200

150


30

60

120

Thu khoản phải thu bằng tiền
Sau 1 tháng
Sau 2 tháng
Các khoản thu khác
Tổng dòng tiền vào

v1.0015106223

30
210

320

340

25