Mục tiêu:
• Biết được sơ đồ khối và nguyên lí làm việc
của máy thu thanh
• Hiểu được nguyên lí hoạt động của khối tách
sóng

MỘT SỐ MÁY THU THANH


I. Khái niệm về máy thu thanh
II. Phân loại về máy thu thanh
III. Sơ đồ khối và nguyên lí làm
việc của máy thu thanh
IV. Nguyên lí hoạt động của khối
tách sóng trong máy thu thanh
AM


I. Khái niệm về máy thu thanh:
_ Máy thu thanh là thiết bị điện tử
thu sóng điện từ do các đài phát
thanh phát ra trong không gian, sau
đó chọn lọc, xử lí, khuếch đại và
phát ra âm thanh.
_ Máy thu sóng phải tương thích với
máy phát sóng về tần số và phương
thức điều chế.


Khi nghiên cứu máy thu thanh, người ta
thường để ý đến các thông số kỹ

thuật sau:
1. Độ nhạy: là suất điện động nhỏ nhất trên
anten để máy thu làm việc bình thường.
2. Độ chọn lọc: là khả năng chọn lọc các tín
hiệu cần thu và các tín hiệu cần loại bỏ
cũng như các tạp âm tác động vào anten.


Ngoài
ra,
người
ta
còn
quan
tâm
đến
3. Dải tần của máy thu: là khoảng
các thông số kĩ thuật như méo phi
tần
số
mà
máy
thu
có
thể
điều
tuyến và công suất ra của máy thu
chỉnh
thanh.để thu được các sóng phát


thanh với các chỉ tiêu kĩ thuật theo
yêu cầu.
Hầu hết các máy thu thanh hiện nay đều
4. Méo
tần năng
số: làđiều
khả
năng
khuếch
có 2 chức
biên
AM và
thu sóng
cực ở
ngắn
FM. tần số khác nhau do
đại
những
sơ đồ máy thu với các tải tiêu thụ.


II.

PHÂN L0ẠI MÁY THU THANH:

Căn cứ vào cấu trúc sơ đồ mà người ta chia
máy thu thanh thành 2 loại:

Máy thu đổi tần
Máy khuếch đại thẳng



1.Máy thu đổi tần:
tín hiệu cao tần điều chế do anten
thu được khuếch đại lên và biến đổi
về một tần số trung gian không đổi
được gọi là trung tần. Trung tần
thường được chọn thấp hơn cao tần


Sơ đồ khối máy thu đổi tần

MẠCH
VÀO

KĐ
CAO
TẦN

MIXER

DAO
ĐỘNG
NỘI

KĐ
TRUNG
TẦN

KĐ

ÂM
TẦN


•

Mạch vào: chọn lọc các tín hiệu cần thu và
loại trừ các tín hiệu không cần thu cũng
như các nhiễu khác.

•

Khuếch đại cao tần: khuếch đại bước đầu
cho tín hiệu cao tần thu được từ Anten.

•

Bộ đổi tần: gồm mạch dao động và mạch
trộn tần trộn 2 tần số dao động nội và tín
hiệu cần thu ta được số trung gian (trung
tần).


• Bộ khuếch đại trung tần: khuếch đại tín
hiệu trung tần một giá trị đủ lớn để đưa vào
mạch tách sóng.
• Tần tách sóng: tách tín hiệu âm tần ra

khỏi tín hiệu sóng mang cao tần, sau
đó đưa tín hiệu vào mạch khuếch đại

âm tần

Ưu điểm: độ khuếch đại đồng đều
hơn trên cả băng sóng vì tần số trung
tần tương đối thấp và ổn định khi tín
hiệu thay đổi


2. Máy thu thanh khuếch đại
thẳng:
tín hiệu cao tần từ anten được
khuếch đại thẳng và đưa đến mạch
tách sóng, mạch khuếch đại âm tần
mà không qua mạch đổi tần.


Ưu điểm: cấu trúc sơ đồ máy đơn giản
Nhược điểm:
chất lượng thu sóng không cao
độ chọn lọc kém, không ổn định
khả năng thu không đồng đều trên

cả băng sóng
Vì vậy, hiện nay loại máy thu này hầu
như không còn được sử dụng


III. Sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của
máy thu thanh AM thông thường:
Dao

động
ngoại
sai

Đồng
chỉnh
Anten
Chọn
sóng

KĐ
cao tần

Trộn
sóng

KĐ
trung
tần

Nguồn nuôi

Tách
sóng

KĐ
âm
tần

Loa

8


 Chọn sóng: điều chỉnh cộng hưởng để lựa
chọn sóng cần thu trong vô vàn các sóng
trong không gian.
 Khối khuếch đại cao tần: có nhiệm vụ
khuếch đại tín hiệu cao tần vừa nhận được
cho máy thu.

 Khối dao động ngoại sai: có nhiệm vụ tạo
ra sóng cao tần (fd) trong máy với quy luật
là luôn cao hơn sóng định thu (ft) một trị số
không đổi 465 kHz (hoặc 455 kHz).


 Khối trộn sóng: trộn giữa sóng thu của đài phát
thanh (ft) với sóng ngoại sai trong máy (fd) cho
ra sóng trung tần (AM) có tần số fd - ft = 465
kHz, hoặc 10,7 MHz (sóng FM).
 Khối khuếch đại trung tần: khuếch đại tín hiệu
trung tần 465KHz nhận được từ khối trộn sóng
để dưa tới khối tách sóng.
 Khối tách sóng: dùng để tách, lọc tín hiệu âm
tần ra khỏi sóng mang trung tần 465 KHz để
đưa tới khối khuếch đại âm tần.


 Khối trộn sóng: trộn giữa sóng thu của đài phát
thanh (ft) với sóng ngoại sai trong máy (fd) cho

ra sóng trung tần (AM) có tần số fd - ft = 465
kHz, hoặc 10,7 MHz (sóng FM).

 Khối khuếch đại trung tần: khuếch đại tín hiệu
trung tần 465KHz nhận được từ khối trộn sóng
để dưa tới khối tách sóng.

 Khối tách sóng: dùng để tách, lọc tín hiệu âm
tần ra khỏi sóng mang trung tần 465 KHz để
đưa tới khối khuếch đại âm tần.


 Khối khuếch đại âm tần: khuếch đại tín
tín hiệu âm tần lấy từ đầu ra của tần tách
sóng để phát ra loa.
 Khối nguồn: cung cấp điện cho máy
thu.
Đối với máy thu FM, về cơ bản cũng
như máy thu AM. Tuy nhiên, trong máy
thu FM tín hiệu trung tần là 10.7 MHz
và khối tách sóng là mạch sóng điều tần.


IV. Nguyên lí hoạt động của khối
tách sóng trong máy thu AM:
K. Tách sóng

U

KĐ

Trung
tần

§

C
a

KĐ
Âm
tần
t Sóng từ

KĐ trung
tần

Sóng tới KĐ âm tần
U
t
b

a. sơ đồ khối tách sóng thu
thanh
b. Dạng sóng vào ra

Sóng sau
điôt


Nguyên lí hoạt động của khối

tách sóng trong máy thu AM:
Điốt chỉ cho dòng điện đi qua 1 chiều
nên sóng vào khối tách sóng là sóng
xoay chiều nhưng đi ra là sóng 1
chiều.
Tụ lọc, loại bỏ sóng mang tần số cao
giữ lại tần số thấp là đường bao của
sóng âm tần.


THÔNG TIN BỔ SUNG
• Âm thanh muốn truyền thông đi xa
phải biến thành tín hiệu điện. Tín hiệu
này gọi là tín hiệu âm tần, không có
khả năng bức xạ thành sóng điện từ.
• Để truyền tín hiệu âm tần đi xa phải
gửi nó vào 1 sóng cao tần.


Ðài TNVN đã phát các sóng FM cho
chương trình ca nhạc và tin tức:
_ Khu vực Bắc Bộ : 102,7 MHz, 100 MHz
_ Khu vực Thanh Hóa : 105,1 MHz
_ Khu vực Thừa Thiên Huế : 106,1 MHz
_ Khu vực Ðà Nẵng : 106 MHz
_ Khu vực Bình Ðịnh : 103,1 MHz
_ Khu vực TP. Hồ Chí Minh: 104,5 MHz.
_ Khu vực đồng bằng sông Cửu Long:
104,5 MHz.



Các loại sóng phát thanh đang dùng của VOV

1.SÓNG TRUNG:

• Phát thanh sóng trung dùng phổ biến
trên thế giới cũng như Việt Nam
• Sóng trung truyền lan theo hai
phương thức là sóng đất (ground
wave)và sóng trời (sky wave)


b. Sóng đất: sóng được truyền từ anten
phát đến máy thu dọc theo mặt đất nên
chủ yếu chịu ảnh hưởng của chất đất
trong suốt đường truyền
c. Sóng trời: chủ yếu xuất hiện vào các giờ ban đêm.

Nó được hình thành nhờ sự phản sóng
từ tầng điện li vì vậy vùng phủ sóng của
sóng trời từ vài chục đến hàng ngàn cây
số tính từ nơi phát. Cường độ trường
của sóng trời không ổn định


2. SÓNG NGẮN:
Phát thanh sóng ngắn được hầu hết các hãng phát
thanh lớn trên thế giới dùng chủ yếu cho phát
thanh đối ngoại. Ðối với các nước có địa hình
phức tạp và rộng lớn, việc phủ sóng phát thanh

bằng sóng trung và FM gặp khó khăn, người ta
thường dùng sóng ngắn bổ sung cho phát thanh
đối nội. Việt Nam cũng dùng sóng ngắn để phủ
sóng cho vùng núi phía Bắc, Tây
Thanh Hóa,tây  Nghệ An và các tỉnh Tây
Nguyên.
Vì tính không ổn định của cường độ trường sóng trời nên trong thực tế
người ta coi vùng phủ sóng đất là vùng phủ sóng của sóng trung.


  3. SÓNG FM :
sóng FM được qui định từ 87,5 -108MHz và chia
làm nhiều kênh , mỗi kênh cách nhau 100 kHz .
Hiện tại trên thế giới người ta sử dụng 3 loại
khoảng cách kênh khác nhau, đó là:
• 100 kHz đối với châu Âu
• 86 kHz đối với châu Phi
• 200 kHz đối với Bắc Mỹ
Việt Nam sử dụng khoảng cách kênh là 100 kHz.