BM03-TMSK

MỘT SỐ KINH NGHIỆM
GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC 6
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong giai đoạn hiện nay, nước ta đã và đang hội nhập với thế giới. Thời đại
công nghệ đòi hỏi đất nước, đặc biệt là thế hệ trẻ phải có những kiến thức nhất
định về Tin học và Ngoại ngữ; Những kĩ năng sử dụng máy tính và những hiểu biết
về máy tính cũng như khả năng khai thác máy tính là rất nhiều.
Tuy nhiên để giúp các em học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chú trọng,
tư duy và sáng tạo, bồi dưỡng cho các em năng lực tự học, khả năng thực hành,
lòng say mê học tập và ý chí vươn lên đòi hỏi người dạy phải sáng tạo, có lòng yêu
nghề, mến trẻ, quyết tâm thực hiện mục tiêu giáo dục cao.
Qua 5 năm giảng dạy môn Tin học ở trường THCS Long Tân, bản thân tôi
nhận thấy rằng nhiều học sinh lớp 6, gia đình có điều kiện, tiếp cận tin học và máy
tính điện tử từ rất sớm. Tuy nhiên, các em hầu như sử dụng máy tính để chơi game,
mạng xã hội, xem phim và một số trò tiêu khiển khác. Đa số các em đã biết sử
dụng máy tính nên thường có tư tưởng xem thường môn Tin học, thích vào phòng
máy để có thể “lén” chơi game, mạng xã hội, xem phim, … vì ở nhà bị cấm.
Trong chương trình ở THCS, môn tin học lớp 6 có thể được xem là nền tảng
để học môn tin học vì ở chương trình lớp 6 các em sẽ bước đầu làm quen với các
kiến thức căn bản về tin học (thông tin, cấu trúc máy tính, chương trình,…) cũng
như các kỹ năng cơ bản để sử dụng máy tính (sử dụng chuột, bàn phím, …) đây là
những kiến thức và kỹ năng rất cơ bản nhưng lại rất quan trọng của môn tin học vì
khi học sinh đã nắm vững các kiến thức cơ bản cũng như những kỹ năng này sẽ là
một tiền đề rất tốt để học sinh học tốt môn tin học ở các lớp tiếp theo ở THCS.
Chính vì vậy trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn, trăn trở làm thế nào để
các em học sinh yêu thích, chú tâm vào việc học Tin học, nắm vững các kiến thức
cơ bản, thiết thực cũng như có kỹ năng thực hành và hình thành ở học sinh các
phẩm chất đạo đức và năng lực cần thiết có thể khắc sâu được kiến thức học trên
lớp một cách nhẹ nhàng, thoải mái.

Trong quá trình giảng dạy bộ môn Tin học 6 tôi đã rút ra một số kinh nghiệm
để với mỗi tiết học Tin học các em cảm thấy thoải mái, vui vẻ nhưng vẫn khắc sâu
được kiến thức, xin được chia sẻ cùng các đồng nghiệp SKKN: “Một số kinh
nghiệm giảng dạy môn Tin học 6”
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận:
Tin học là một môn tự chọn trong trường THCS nhưng tầm quan trọng của
bộ môn này rất lớn. Bên cạnh đó, kiến thức Tin học không ngừng thay đổi theo
thời gian đòi hỏi học sinh phải có kiến thức nền căn bản để có thể vận dụng kiến
thức xử lý được các tình huống trong thực tế liên quan đến Tin học.
Lớp 6 là lứa tuổi đầu cấp lần đầu làm quen với Tin học và máy tính điện tử,
với mong muốn khắc sâu kiến thức Tin học để làm nền tảng cho các em sau này
mà tôi đã đưa ra những giải pháp để giúp học sinh học tốt môn Tin học lớp 6.
1


2. Cơ sở thực tiễn:
Thực tế trong quá trình giảng dạy chương trình Tin học tại trường THCS
Long Tân tôi nhận thấy:
 Thuận lợi:
Các cấp lãnh đạo cũng như nhà trường nhận thấy tầm quan trọng của Tin
học trong xã hội hiện nay nên đã tạo điều kiện thuận lợi mọi mặt cho học sinh, như
trang bị máy tính, máy chiếu, thiết bị tiên tiến, … những điều kiện tốt nhất có thể
nhằm phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học trong nhà trường.
Trong chương trình tin học ở lớp 6 được phân bố xen kẽ giữa các bài học lý
thuyết và thực hành. Điều đó sẽ rèn luyện cho học sinh óc tư duy sáng tạo cũng
như giúp các em tự giải quyết được các bài lý thuyết đã học trên máy tính.
Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám phá những lĩnh vực mới
nên học sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành.
 Khó khăn:

Phần lý thuyết Tin học rất trừu tượng, những học sinh gia đình không có
điều kiện tiếp xúc với máy vi tính rất khó hình dung được kiến thức mà giáo viên
truyền đạt.
III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
1. Giải pháp 1. Cách tiếp thu các khái niệm mới của môn Tin học
- Đối với các khái niệm mới giáo viên nên đi từ thực tế xung quanh học sinh
rồi mới đi vào khái niệm điều đó sẽ giúp học sinh dễ tiếp thu và dễ hiểu hơn.
Ví dụ: Bài “Thông tin và tin học” giáo viên lấy ví dụ thực tế về một số hoạt
động hằng ngày mà các em ghi nhận được như:
+ Tín hiệu đèn đỏ của đèn giao thông cho em biết dừng xe trước vạch kẻ
đường.
+ Dự báo thời tiết cho em biết nhiệt độ của Nhơn Trạch ngày hôm nay và
các ngày tiếp theo.
+ Hay tiếng trống trường cho biết giờ ra chơi hay vào lớp...
Từ đó, giáo viên chỉ ra những gì mà con người thu nhận được từ thế giới
xung quanh (sự vật, sự kiện, hình ảnh, ...) và về chính con người đó là thông tin.
Ví dụ: Bài “Vì sao cần có hệ điều hành?” giáo viên lấy ví dụ thực tế một số
hoạt động hằng ngày mà cần phải có sự điều khiển như:
+ Phải có các đèn tín hiệu giao thông, các biển báo, … để điều khiển sự đi
lại của rất nhiều phương tiện giao thông trên đường.
+ Trong một lớp phải có ban cán sự lớp để điều khiển mọi hoạt động của các
bạn trong lớp, …
Từ đó, giáo viên chỉ ra trong mọi hoạt động đều phải có sự điều khiển của
một ai đó, thiết bị hay phương tiện nào đó để hoạt động được diễn ra theo ý muốn.
Máy tính cũng vậy, bên trong máy tính có rất nhiều thiết bị và để máy tính có thể
2


hoạt động theo ý muốn thì cần phải có một sự điều khiển và chính hệ điều hành sẽ
làm nhiệm vụ điều khiển máy tính hoạt động theo ý muốn của chúng ta. Sau đó,

giáo viên giới thiệu vai trò của hệ điều hành sẽ giúp học sinh dễ hiểu và dễ hình
dung hơn.
- Giáo viên nên tận dụng những thiết bị có sẳn hoặc hình ảnh, âm thanh trực
quan để học sinh có thể khắc sâu kiến thức.
Ví dụ: Bài “Thông tin và biểu diễn thông tin”, để giúp học sinh biết được
thông tin xung quanh ta rất phong phú và đa dạng nhưng có 3 dạng thông tin cơ
bản là: văn bản, hình ảnh, âm thanh. Giáo viên có thể tận dụng bảng nội quy lớp
học, bảng 5 điều Bác Hồ dạy,... có sẵn trong phòng lớp học để giúp học sinh biết
dạng thông tin văn bản; những hình ảnh trong sách, báo, tạp chí giáo viên có thể
cắt ra và đính lên bảng cho học sinh quan sát về thông tin dạng hình ảnh; hay
những âm thanh phát ra từ điện thoại thông qua chiếc loa để học sinh nhận biết
những thông tin dạng âm thanh.
Ví dụ: Bài “Máy tính và phần mềm máy tính”, giáo viên có thể tận dụng các
thiết bị có sẳn trong phòng máy hoặc các hình ảnh về ổ cứng, ổ CD, RAM, …. Khi
dạy đến khái niệm nói về thiết bị nào, giáo viên sẽ minh họa trực quan bằng thiết bị
đó điều đó sẽ giúp học sinh dễ hình dung và không bị nhầm lẫn giữa các thiết bị,
học sinh sẽ hứng thú, hiểu bài nhanh hơn.
- Tạo các bài tập đơn giản kết hợp màu sắc, hình ảnh, văn bản nhằm khắc
sâu kiến thức cho học sinh mà vẫn tạo không khí thoải mái giống như đang chơi trò
chơi sau mỗi mục để chốt kiến thức nào đó. Hoặc kết hợp một số trò chơi học tập
nhằm tạo không khí học tập vui vẻ và thông qua đó củng cố kiến thức cho học sinh
sau các bài lý thuyết (Có thể sử dụng phần mềm Violet, Ispring là những phần
mềm giúp tạo ra các trò chơi học tập rất hay như: Ô chữ, kéo thả chữ, …).
Ví dụ: Ở bài “Thông tin và biểu diễn thông tin”, sau mục Các dạng thông tin
cơ bản, giáo viên có thể cho một bài tập nhỏ sau:
Hãy xác định dạng thông tin (văn bản, hình ảnh, âm thanh) cho đúng bằng
cách đánh dấu vào ô tròn màu sắc tương ứng

Ví dụ: Trong bài “Em có thể làm được những gì nhờ máy tính?”, trong mục
Có thể dùng máy tính điện tử vào những mục gì?, giáo viên có thể cho học sinh

làm một bài tập nhỏ như:

3


Khảo sát các bạn trong tổ và điền vào bảng những việc mà em và các bạn có
thể làm với máy tính

Em dùng máy tính để

Bạn em dùng máy tính để

Học tập

Tra cứu từ điển Anh – Việt

Thi toán với Violympic

Giải trí

......................................................
.

.................................................

Liên lạc

......................................................
.


.................................................

Tra cứu thông
tin

......................................................
.

.................................................

Mua bán trực
tuyến

......................................................
.

.................................................

Ví dụ: Trong bài “Máy tính và phần mềm máy tính” để tìm hiểu thiết bị
vào/ra giáo viên cho bài tập:

Em hãy hoàn thiện các ô trống trong bảng 1 và bảng 2 bên dưới dựa vào các hình
mẫu trên

Số Tên Tiếng Việt
7

Bàn phím

..... ........................


..... ........................

BẢNG 1 – THIẾT BỊ VÀO
Tên Tiếng
Mô tả
Anh
Thiết bị nhập văn bản
Keyboard
Gồm có 101 – 105 phím.
Gồm có nút chuột trái, nút chuột phải
và con lăn.
Mouse
Dùng để tương tác với các mục hiển
thị trên màn hình máy tính.
Dùng để quét và nhập dữ liệu (hình
Scanner
ảnh, chữ viết) vào máy tính
4


..... ........................

Số Tên Tiếng Việt
..... ........................

..... ........................

..... ........................


..... ........................

Thiết bị thu hình vào máy tính
Webcam
Dùng để giải trí, bảo vệ an ninh, hội
thoại từ xa
BẢNG 2 – THIẾT BỊ RA
Tên Tiếng
Mô tả
Anh
Thiết bị dùng để nghe và ghi âm
Headphone
Dùng để nói chuyện với mọi người
Là thiết bị hiển thị thông tin của máy
tính.
Monitor
Giúp người sử dụng giao tiếp với máy
tính.
Dùng để in ấn tài liệu từ máy tính.
Printer
Gồm có: máy in kim, in phun, in laser,
...
Thiết bị dùng để nghe âm thanh
Speaker
Có thể tích hợp trong máy tính hoặc
gắn phía ngoài

Khi tìm hiểu về bộ nhớ, dung lượng nhớ, để học sinh phân biệt được các
thiết bị nhớ, cũng như biết được thiết bị nhớ đó có dung lượng bao nhiêu, học sinh
sẽ được tìm hiểu qua bài tập:


Hoặc là ở cuối mục Cấu trúc chung của máy tính điện tử, để nắm được mức
độ hiểu bài của học sinh, giáo viên có thể ra một bài tập nhỏ:

5


Ví dụ: Bài “Trình bày trang tính và in”. Cuối giờ giáo viên cho học sinh
tham gia trò chơi “Giải ô chữ” nhằm củng cố kiến thức.
1
2
3
4
5
Câu hỏi hàng dọc: Đây là thao tác xuất văn bản ra giấy? (Print)
Câu hỏi hàng ngang:
1) Để điều chỉnh lề trên của trang văn bản em sẽ thay đổi thông số của ô nào
trong hộp thoại Page Setup?
(Top)
2) Để chọn hướng trang đứng, em chọn tùy chọn nào trong hộp thoại Page
Setup?
(Portrait)
3) Để đặt lề phải của trang văn bản em sẽ thay đổi thông số của ô nào trong
hộp thoại Page Setup?
(Right)
4) Để chọn hướng trang nằm ngang em chọn tùy chọn nào trong hộp thoại
Page Setup?
(Landscape)
5) Để đặt lề dưới cho trang văn bản em sẽ thay đổi thông số của ô nào trong
hộp thoại Page Setup?

(Bottom)
2. Giải pháp 2. Rèn kĩ năng thực hành của học sinh thông qua các giờ
thực hành. Tạo mọi điều kiện để các em được thực hành sau khi học xong lý
thuyết.
6


- Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình học Tin học, giáo viên phải
xác định rõ cho học sinh nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các
bộ phận đó bằng cách cho học sinh quan sát ngay trong giờ giảng lý thuyết đặc biệt
là chuột và bàn phím, vì đây là hai thiết bị cơ bản và rất quan khi thực hành.
Ví dụ: Bài “Luyện tập chuột”. Khi giáo viên giới thiệu chuột máy tính, giáo
viên vừa mô tả chuột máy tính vừa chỉ cho học sinh quan sát chuột máy tính có tại
máy, giáo viên giới thiệu có mấy loại chuột máy tính và giáo viên có thể đặt các
câu hỏi: Tại phòng máy chúng ta đang sử dụng loại chuột máy tính nào? Trên thân
chuột có những phím nào? Chức năng của các phím đó? Tay đặt lên chuột như thế
nào? Sau đó giáo viên thực hiện mẫu việc cầm chuột như thế nào là đúng, cách di
chuyển chuột sao cho nhanh và chính xác,… để học sinh quan sát và thực hiện
theo.
- Tận dụng những phần mềm học tập để học sinh luyện tập các thao tác sử
dụng chuột và bàn phím nhằm chuẩn bị tốt hơn cho các chương tiếp theo.
Ví dụ: Bài “Học gõ mười ngón”. Giáo viên hướng dẫn cho học sinh tư thế
ngồi đúng, cách đặt hai bàn tay lên bàn phím để luyện gõ phím nhanh bằng mười
ngón. Giáo viên khi giới thiệu nên thực hiện mẫu cho học sinh quan sát sẽ giúp học
sinh dễ hình dung thao tác và dễ thực hiện theo hơn.
- Tận dụng những phương tiện dạy học (máy chiếu, tranh ảnh, phần mềm…)
áp dụng vào giờ dạy lý thuyết để học sinh dễ quan sát và nhận biết các thao tác,
giúp cho buổi học thực hành hiệu quả hơn.
Ví dụ: Bài “Định dạng văn bản”. Khi dạy bài này giáo viên có thể sử dụng
máy chiếu để trình chiếu lên màn hình lớn hoặc sử dụng phần mềm quản lí Netop

School để thao tác định dạng văn bản cho học sinh quan sát được rõ ràng, đầy đủ
và chính xác nhằm giúp học sinh dễ phân biệt các thao tác với nhau và từ đó sẽ
thực hành tốt hơn trong giờ thực hành.
- Tăng cường rèn luyện kỹ năng thực hành ở nhà cho học sinh
Ví dụ: Bài “Học gõ mười ngón”. Do một số học sinh không có điều kiện
trang bị máy tính ở nhà nên giáo viên có thể phóng to mô hình bàn phím máy tính
ở SGK cho bằng kích thước bàn phím máy tính thật trong phòng máy và yêu cầu
học sinh về nhà luyện tập cách đặt tay lên bàn phím, thao tác với các hàng phím
bằng mười ngón tay nhằm giúp học sinh rèn luyện kỹ năng gõ bàn phím bằng
mười ngón.
- Trong giờ thực hành giáo viên nên tạo sự tranh đua giữa các nhóm bằng
cách phân công các nhóm làm bài thực hành, sau đó các nhóm nhận xét, chấm
điểm chéo bài của nhau (dưới sự chỉ dẫn của giáo viên) để tạo được sự hào hứng
học tập và sáng tạo trong quá trình thực hành.
Ví dụ: Bài “Văn bản đầu tiên của em”. Khi dạy bài này, đến cuối giờ giáo
viên chia lớp thành các nhóm nhỏ thực hành trên máy cùng soạn thảo một đoạn
văn bản ngắn xem nhóm nào thực hành nhanh hơn, chính xác hơn.
IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN

7


Sau khi áp dụng những giải pháp đã nêu ở trên vào bài dạy tôi nhận thấy
rằng học sinh có hứng thú hơn trong học tập, hiểu bài tốt hơn, nhớ lâu hơn và biết
vận dụng kiến thức đã được học vào thực tế.
Bằng những biện pháp thực hiện như trên bắt đầu từ năm học 2017-2018 kết
quả giảng dạy của tôi được nâng lên rõ rệt. Cụ thể như sau:
THỐNG KÊ ĐIỂM TRUNG BÌNH MÔN

Năm học

2016-2017
2017-2018

Chưa áp dụng
giải pháp của
SKKN
Đã áp dụng các
giải pháp của
SKKN

HS có điểm trung
bình trên 6.5
SL
TL

Môn

Tổng số
học sinh

Tin học
6

263

194

73,76%

Tin học

6

122

112

91,8%

V. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
Qua việc áp dụng những giải pháp vừa nêu trên trong năm học 2017-2018
và năm học hiện tại 2018-2019 và từ kết quả đạt được ở bộ môn Tin học ở khối 6
tại trường THCS Long Tân tôi nhận thấy áp dụng các giải pháp này đạt được hiệu
quả cao. Hy vọng rằng áp dụng những biện pháp tôi vừa nêu trên sẽ ít nhiều giúp
các đồng nghiệp dạy Tin học thực hiện để hiệu quả giáo dục sẽ cao hơn trong mỗi
bài dạy.
Giáo viên muốn dạy được tốt, nâng cao chất lượng học tập của học sinh thì
giáo viên phải làm không ngừng học hỏi nâng cao kiến thức, kĩ năng, thao tác thực
hành vững vàng, cập nhật những kiến thức mới, hiện đại phù hợp với nhu cầu học
tập của các em … để nâng cao chất lượng giảng dạy của mình.
Giáo viên thường xuyên cho các em thực hành để kiến thức học sinh ghi
nhớ lâu hơn, học sinh hứng thú học tập, bài học trở nên nhẹ nhàng hơn, tiết học
hiệu quả hơn.
Mỗi đơn vị cần có một chuyên viên bảo trì máy tính để kịp thời khắc phục
tình trạng máy tính hư hỏng phục vụ tốt hơn nhu cầu học tập của học sinh.
VI.TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007). Sách Tin học dành học THCS quyển 1,
Nhà xuất bản giáo dục.
VII. PHỤ LỤC

8



9