HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
KHOA THÚ Y
ĐỘC CHẤT HỌC THÚ Y
CHÌ - SÁT THỦ VÔ HÌNH
HVT - HTKH
NỘI DUNG
BẢN CHẤT CỦA CHÌ
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
CHẨN ĐOÁN
ĐIỀU TRI
BẢN CHẤT CỦA CHÌ
CHÌ – Pb ( Plumbum )
BẢN CHẤT CỦA CHÌ
Chì là một nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học - Pb (Latin: Plumbum)
Số nguyên tử : 82
Hóa trị phổ biến là II
Kim loại nặng, mềm, độc hại
Màu xám xanh, không mùi vị, không tan, dẫn điện kém
Chì là 1 khoáng chất thiết yếu với động vật, nhưng với lượng lớn → gây độc
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
1. Do môi trường
•
•
•
Sơn có chì: loại sơn cũ
Bụi: bụi từ sơn chì
Đất: khu đất bị nhiễm sơn chì, ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp có chì, đường xá có
nhiều phương tiện đi lại dùng xăng có chì
•
•
Nước: từ đất ô nhiễm, ống dẫn nước bằng chì, đồ nấu ăn bằng chì, thuốc BVTV
Không khí: do xăng dầu có chì, ô nhiễm từ công nghiệp
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
1. Do môi trường
Sơn nhiễm chì
Nước nhiềm chì
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
1. Do môi trường
Ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp có chì
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
2. Các thuốc nam
•
Dùng uống, bôi, được dân gian gọi là thuốc cam, thuốc tưa lưỡi,… lưu hành bất
hợp pháp có chì (hồng đơn)
•
•
Là nguyên nhân gây nên nhiều trường hợp ngộ độc chì ở trẻ em
Đặc biệt là các thuốc dạng bột, viên có màu đỏ, vàng cam, hồng
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
2. Các thuốc nam
Hồng đơn
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
3. Thực phẩm
•
•
•
Đồ hộp có chất hàn gắn hộp dùng chì
Đồ nấu ăn bằng chì
Kẹo (một số loại kẹo nhập từ Mexico vào Mỹ, do nguồn nguyên liệu, ô nhiễm trong
sản xuất, bao gói)
•
Các nguồn thực phẩm bị ô nhiễm từ môi trường do không được kiểm soát tốt
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
3. Thực phẩm
Thực phẩm không được kiểm soát tốt
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
4. Nhóm nghề có nguy cơ cao
•
•
•
Nung, nấu chì, tinh chế chì
•
•
•
Sản xuất nhựa PVC
Đúc, cắt chì
Sơn, công nhân xây dựng (cạo sơn, phun sơn chì, phá huỷ các công trình có sơn
chì)
Phá, dỡ bỏ tàu
Sản xuất, sửa chữa và tái sử dụng ắc quy
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
4. Nhóm nghề có nguy cơ cao
Tái chế chì
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
5. Hoạt động giải trí và sở thích
•
Các đồ chơi, trang sức ở dạng đồ chơi có chì: do dùng sơn chì, chất liệu nhựa có
chì
•
•
•
•
•
Gốm sứ thủ công
Đánh bóng, phục chế nội thất
Sửa chữa nhà
Vẽ tranh
Bắn súng, đúc lại chì để làm đạn
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
5. Hoạt động giải trí và sở thích
Đồ chơi bằng nhựa
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
6. Các nguồn khác
•
•
•
•
•
•
•
Mỹ phẩm (Son)
Đạn chì
Nghiện ma tuý (heroin, methamphetamine)
Hít xăng dầu có chì (lạm dụng)
Ắc quy, pin có chì
Giấy, đồ sứ có chì, mực chì
Chì ở lưới đánh cá
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
6. Các nguồn khác
Son nhiễm chì
NGUỒN GÂY ĐỘC CHÌ
6. Các nguồn khác
Gốm sứ nhiễm chì
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
Chì đi vào cơ thể qua: đường hô hấp, tiêu hóa, qua da…
•
•
Đường hô hấp: chủ yếu 50-70%
•
•
Qua da: tiếp xúc kéo dài (son môi)
Đường tiêu hóa: thức ăn nhiễm chì, tay bẩn nhiễm chì, hút thuốc lá, ăn tại nơi làm
việc mất vệ sinh
Qua nhau thai, sữa mẹ: chì qua nhau thai nên mẹ bị ngộ độc chì thì con cũng bị
ngộ độc
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
Độc tính với thần kinh:
• Với thần kinh trung ương: gây tổn thương, gây chết tế bào thần kinh, kích
thích thần kinh trung ương
• Gây hủy hoại, thoái hóa dây thần kinh
Độc tính với máu:
• Chì gây thiếu máu do ức chế tổng hợp, rút ngắn tuổi thọ của hồng cầu do
làm hồng cầu dễ bị vỡ
Độc tính trên thận:
• Gây tổn thương thận, làm giảm thải trừ axít uric qua nước tiểu nên gây
tăng axít uric và bệnh gout
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
Độc tính trên tim mạch:
•
Tăng co bóp thành mạch máu → tăng huyết áp
•
Giảm chức năng tinh hoàn, giảm lượng tinh trùng, thay đổi bất thường hình thái và
tính di chuyển của tinh trùng
•
Khi chì máu trên 40mcg/dL → gây độc với trứng
Trên khả năng sinh sản:
CƠ CHẾ GÂY ĐỘC
Trên bào thai:
•
•
•
•
Chì qua nhau thai để tới bào thai, nếu mẹ bị ngộ độc chì thì bào thai cũng sẽ bị
Thai chậm phát triển, rút ngắn thời gian mang thai, giảm khối lượng thai
Tăng tỷ lệ để non, sẩy thai, chậm phát triển sau sinh
Gây dị dạng thai