DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Các ký hiệu
(+): dương tính

<: Nhỏ hơn

(-): Âm tính

>: Lớn hơn

≤: Nhỏ hơn hơn hoặc bằng

%: Tỷ lệ phần trăm

≥: Lớn hơn hoặc bằng

Σ: Tổng cộng

Tiếng Việt
DD-TT
NMDD
PTTH
THCS
UTDD
VDD

Dạ dày- tá tràng
Niêm mạc dạ dày
Phổ thông trung học
Trung học cơ sở
Ung thư dạ dày

Viêm dạ dày

Tiếng Anh
CagA
CI
CLO test

Cytotoxin Associated gene
Confidence interval
Campylobacter like organism

ELISA

test
Enzym linked immunosorbent

Etest
H. pylori
HP
OR
PCR
RUT
UBT
VacA

assay
Epsilometer test
Helicobacter pylori
Helicobacter pylori
Odds ratio

Polymerase Chain Reaction
Rapid Usease test
Urea breath test
Vacuolating cytotoxin


MỤC LỤC


ĐẶT VẤN ĐỀ

1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1.

Những đặc tính sinh học của H. pylori.......................................8

Bảng 1.2.

Tỷ lệ nhiễm H. pylori ở trẻ em các nước phát triển..................14

Bảng 1.3.

Tỷ lệ nhiễm H. pylori ở trẻ em các nước đang phát triển.........15

Bảng 1.4.


Tần suất nhiễm mới qua các nghiên cứu...................................16

Bảng 1.5.

Tỷ lệ tái nhiễm các nước phát triển...........................................16

Bảng 1.6.

Tỷ lệ tái nhiễm các nước đang phát triển..................................17

Bảng 1.7.

Tiêu chuẩn lựa chọn phương pháp chẩn đoán H.pylori ...........30

Bảng 2.1.

Các mồi sử dụng cho phản ứng H. pylori - PCR đa mồi..........52

Bảng 2.2.

Mô tả các chỉ số nghiên cứu.....................................................54

Bảng 3.1.

Phân bố đối tượng nghiên cứu người lớn và trẻ em theo địa dư....59

Bảng 3.2.

Phân bố đối tượng nghiên cứu theo dân tộc..............................60


Bảng 3.3.

Tỷ lệ nhiễm H. pylori tại Điện Biên và Trà Vinh......................61

Bảng 3.4.

Tỷ lệ nhiễm H. pylori theo tuổi và giới.....................................61

Bảng 3.5.

Tỷ lệ nhễm H. pylori theo dân tộc............................................62

Bảng 3.6.

Tỷ lệ nhễm H. pylori theo thành viên Hộ gia đình...................62

Bảng 3.7.

Mối lien quan giữa tỷ lệ nhiễm và giới.....................................63

Bảng 3.9.

Tỷ lệ nhiễm H. pylori ở trẻ em theo nhóm máu.....................64

Bảng 3.10.

Tỷ lệ nhiễm
H. pylori
ở trẻ
3.645 đối

tượng (trẻ
emem
và theo
ngườidân
lớn)tộc..........................65

Bảng 3.11.

Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với các yếu tố về điều kiện kinh tế-xã

Một quần thể dân cư tỉnh Điện
Một quần thể dân cư tỉnh Trà
Bảng 3.8. Biên
Tỷ lệ(Thái/Kinh)
nhiễm H. pylori ở trẻ em Vinh
theo (Khơ
nhómme/Kinh)
tuổi.....................63

hội của hộ gia đình trẻ...............................................................66

Điều tra dịch tễ học
Xét nghiệm KT kháng HP
Bảng 3.12. (ELISA)
Liên quan
giữa máu
nhiễm H. pylori ở các
trẻ em
với cơ
các yếu tố về điều kiện sống đông đúc 68

và nhóm
yếuvới
tố nguy

Bảng 3.13.
Nhóm
máu

Liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với điều kiện vệ sinh môi trường sống của hộ gia
HP(+)
đình trẻ......................................................................................70
Phân tích xác định các

Bảng 3.14.

Liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với nuôi động vật trong nhà71

Bảng 3.16:

Mối liên quan
tiêu giữa
hóa nhiễm H. pylori ở trẻ và tình trạng nhiễm H. pylori của thành viên gia

yếu tố nguy cơ
HP
(-)
Bảng 3.15. Liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với thói quen ăn uống và vệ sinh của trẻ 73
Có bệnh lý

Cơ sở dữ liệu để thiết lập các biện


đình............................................................................................75
pháp can thiệp thích hợp

(+)
Bảng 3.17: CagA
Mối(-)liên quan CagA
giữa nhiễm
H. pylori ở trẻ và tình trạng bệnh của Bố/Mẹ và trẻ
VacA (-)

Bảng 3.18.

VacA (+)

78

Tình trạng CagA trong mối liên quan với chủng tộc theo địa bàn nghiên cứu trên nhóm


CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
1.1. Lịch sử nghiên cứu H. pylori 3
1.2. Đặc điểm hình thái, khả năng gây bệnh của H. pylori 4
1.2.1. Đặc điểm hình thái học của H.pylori

4

1.2.2 Những đặc điểm sinh vật học của H. pylori

5


1.2.3 Đặc điểm sinh miễn dịch của H.pylori 6
1.2.4. Bệnh lý do H. pylori 9
1.3. Dịch tễ học nhiễm H. pylori

12

1.3.1 Tình hình nhiễm H. pylori ở các nước phát triển

12

1.3.2. Tình hình nhiễm H. pylori ở các nước đang phát triển
1.3.3. Tình hình nhiễm mới, thoái nhiễm và tái nhiễm:

14

16

1.3.4 Tình hình nhiễm H. pylori ở Việt Nam 17
1.3.5. Cơ chế lây truyền

19

1.3.6 Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ lây nhiễm H. pylori 21
1.4. Vấn đề chủng tộc, nhóm máu, di truyền trong mối liên quan với
nguy cơ nhiễm H. pylori

25

1.5. Các phương pháp chẩn đoán nhiễm H. pylori

1.5.1. Các phương pháp xâm nhập

29

30

1.5.2. Phương pháp không xâm nhập 33
1.6. Vai trò của yếu tố độc lực CagA, VacA trong bệnh dạ dày, tá tràng
37
2.1. Địa điểm nghiên cứu

40

2.1.1. Một số đặc điểm về địa lý và dân cư địa bàn nghiên cứu 40
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu

43

2.2. Đối tượng nghiên cứu 44
2.2.1. Các đối tương trong nghiên cứu 44
2.2.2. Đối tương loại ra khỏi nghiên cứu:
2.2.3. Cỡ mẫu nghiên cứu:

44

44

2.3.4. Phương pháp lựa chọn đối tượng nghiên cứu

45



CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 59
2.3. Phương pháp nghiên cứu

45

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 45
2.3.2.Mô tả tóm tắt nghiên cứu 46
2.3.3. Cách thu thập số liệu nghiên cứu

47

2.3.4. Cách thu thập số liệu điều tra dịch tễ học
2.3.5. Bảng mô tả các chỉ số nghiên cứu
2.4. Phân tích và xử lý kết quả
2.5. Thời gian nghiên cứu

53

54

57

58

2.5.1. Lấy mẫu máu, điều tra phỏng vấn thông tin hộ gia đình 58
2.5.2. Xét nghiệm ELISA, nhóm máu, CagA, VacA 58
2.5.3. Nhập số liệu và kết quả xét nghiệm mẫu máu
2.5.4. Phân tích số liệu, viết luận án

2.6. Đạo đức nghiên cứu

58

58

58

3.1 Đặc điểm chung của quần thể đối tượng nghiên cứu

59

3.2 Tỷ lệ nhiễm H. pylorri chung của quần thể nghiên cứu 61
3.2.1 Tỷ lệ nhiễm H. pylori chung tại Điện Điên và Trà Vinh

61

3.2.2. Tình trạng nhiễm H. pylori theo giới, tuổi, dân tộc61
3.3 Tình trạng nhiễm H. pylori ở trẻ em

63

3.3.1 Tỷ lệ nhiễm ở trẻ theo giới 63
3.3.2. Tỷ lệ nhiễm ở trẻ theo tuổi

63

3.3.3 Tỷ lệ nhiễm ở trẻ theo nhóm máu
3,3,4. Tỷ lệ nhiễm ở trẻ theo dân tộc


64

65

3.4. Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với các yếu tố
về điều kiện kinh tế-xã hội của hộ gia đình trẻ. 65
3.5. Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với các yếu
tố về điều kiện sống đông đúc của hộ gia đình trẻ.

67

3.6 Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với điều kiện
vệ sinh môi trường sống của hộ gia đình trẻ

69


CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN

86

3.7. Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với điều kiện vệ
sinh môi trường sống của hộ gia đình trẻ liên quan nuôi động vật
trong nhà 71
3.8. Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với thói quen
ăn uống và vệ sinh của trẻ

72

3.9. Đánh giá mối liên quan giưa nhiễm H. pylori của trẻ với các yếu tố

về sức khỏe, bệnh tật, tình trạng nhiễm H. pylori của các thành
viên hộ gia đình nơi trẻ đang sinh sống

75

3.10. Tình trạng CagA và VacA ở nhóm đối tượng có tiền sử bệnh lý tiêu hóa
79
3.11. Đánh giá tác động độc lập của một số yếu tố lên tỷ lệ nhiễm H.
pylori của trẻ

82

3.12. Đánh giá tác động độc lập của một số yếu tố lên tỷ lệ nhiễm H.
pylori của trẻ riêng từng dân tộc trên mỗi địa bàn nghiên cứu
83
4.1. TÌNH TRẠNG NHIỄM HP Ở TRẺ  18 TUỔI TRONG QUẦN
THỂ NGHIÊN CỨU. 86
4.1.1. Tỷ lệ nhiễm H. pylori ở trẻ.

86

4.1.2. Tình trạng nhiễm H. Pylori ở trẻ theo tuổi. 87
4.1.3. Nhiễm H. pylori và mối liên quan đến giới

89

4.1.4 Nhiễm H. pylori và mối liên quan đến dân tộc (chủng tộc)
89
4.1.5.Liên quan giữa nhiễm H. pylori và nhóm máu


92

4.2. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI NHIỄM HP Ở TRẺ. 94
4.2.1.Nhiễm H. pylori và mối liên quan đến đặc điểm kinh tế, xã hội
94
4.2.2. Mối liên quan giữa nhiễm H. pylori ở trẻ em với điều kiện
sống đông đúc

98


ƯU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI 119
TÓM TẮT KẾT QUẢ 121
KẾT LUẬN

124

KIẾN NGHỊ

125

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
4.2.3 Nhiễm H. pylori và mối liên quan đến tập quán, lối sống,
vệ sinh môi trường

101

4.2.4 Nhiễm H. pylori và mối liên quan đến đặc điểm sức khỏe, bệnh
tật, tình trạng nhiễm H. pylori của các thành viên hộ gia đình 109

4.2.5.Mối liên quan giữa yếu tố tiền sử sức khỏe với nhiễm H. Pylori ở trẻ
113
4.3. Tình trạng CagA và VacA ở nhóm đối tượng có tiền sử mắc bệnh lý
dạ dày tá tràng có ELISA H.pylori dương tính 115
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC