CƠ SỞ LÍ LUẬN GIÁO DỤC LỊCH SỬ ĐỊA
PHƯƠNG THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI
NGHIỆM CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
THEO TIẾP CẬN CỘNG ĐỒNG


-Tổng quan vấn đề nghiên cứu
- Các nghiên cứu về giáo dục học sinh ở trường THCS
Giáo dục nói chung, giáo dục học sinh THCS nói
riêng luôn là vấn đề được quan tâm của các tác giả trong
và ngoài nước. Tuy nhiên, mỗi tác giả khai thác, đề cập
đến một vấn đề, một khía cạnh khác nhau trong giáo dục
như giáo dục đạo đức; giáo dục kỹ năng sống; giáo dục
tình yêu; giáo dục giới tính; giáo dục thẩm mỹ… nhưng
tựu chung đều với mục đích nhằm phát triển toàn diện
nhân cách học sinh THCS.
Các Mác cho rằng “Con người phát triển toàn diện là
mục đích của nền giáo dục cộng sản chủ nghĩa và con
người phát triển toàn diện là con người phát triển đầy đủ
tối đa năng lực sẵn có về tất cả mọi mặt đạo đức, trí tuệ,
thể chất, tình cảm, nhận thức, năng lực, óc thẩm mỹ và có
khả năng cảm thụ được tất cả những hiện tượng trong tự
nhiên, xã hội xảy ra chung quanh….”[dẫn theo 21]


Với mục đích giáo dục con người phát triển toàn
diện, nhiều tác giả trong nước cũng có những nghiên cứu
xoay quanh chủ đề giáo dục học sinh phổ thông. Có thể kể
đến một số nghiên cứu như “Vấn đề giáo dục học sinh trên
địa bàn dân cư” của tác giả Nguyên Lê Đắc; “Tình huống
sư phạm trong giáo dục học sinh THPT” của tác giả Bùi

Thị Mùi.
Nghiên cứu ở những góc độ khách nhau trong chủ đề
giáo dục học sinh THCS, đã có nhiều tác giả lựa chọn làm
đề tài nghiên cứu luận án, luận văn của mình, như đề tài
“Giáo dục tình yêu biển, đảo cho học sinh huyện Tứ Kỳ,
tỉnh Hải Dương thông qua các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp” của tác giả Hoàng Văn Huyên; “Tổ chức giáo
dục kỹ năng tư duy phản biện cho học sinh Trung học cơ
sở thông qua hoạt động Đội TNTP Hồ Chí Minh ở huyện
Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang” của tác giả Nguyễn Anh Xuân;
Tác giả Phạm Thị Hồng Trình với đề tài “Quản lý giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải
nghiệm ở các trường Trung học cơ sở huyện Hải Hà, tỉnh
Quảng Ninh” hay “Quản lý giáo dục học sinh gặp trở ngại


về tâm lý trong học tập ở các trường Tung học cơ sở huyện
Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang” của tác giả Chẩu Bình Yên;
“Quản lý giáo dục thẩm mỹ cho học sinh các trường
THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” của tác giả Đỗ
Khánh Nhung….
Giáo dục học sinh THCS là trách nhiệm của toàn xã
hội, xác định vai trò và tầm quan trọng của các lực lượng
xã hội tham gia giáo dục học sinh THCS tác giả Lê Minh
Nguyệt và Lê Minh Hiền có bài viết “Thực trạng việc kết
hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong giáo dục
học sinh THCS” được đặng trên Tạp chí Khoa học Giáo
dục số 118.
Có thể khẳng định, vấn đề giáo dục học sinh THCS
đã được rất nhiều tác giả và các nhà khoa học trong và

ngoài nước quan tâm, nghiên cứu. Những đề tài, những tác
phẩm đó có giá trị làm nền tảng để tác giả phát triển, hoàn
thiện về mặt lý luận làm và có giá trị làm tài liệu tham
khảo cho đề tài luận văn của mình.


- Các nghiên cứu về giáo dục lịch sử địa phương cho học
sinh phổ thông
Nghiên cứu lịch sử địa phương là vấn đề được quan
tâm của nhiều nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới
và đây cũng là một trong những căn cứ quan trọng để
hoạch định chính sách phát triển Kinh tế - Văn Hóa - Xã
hội cho mỗi địa phương đảm bảo phù hợp, phát huy truyền
thống lịch sử và phát triển du lịch cho từng địa phương.
Các trường phổ thông, giáo dục lịch sử địa phương
thông qua hoạt động ngoại khóa luôn được quan tâm. Như
ở Nga “các trường học đóng trên địa bàn Phát xít Đức đã
từng chiếm đóng trước đây như Novgorod và Puskov
thường tổ chức cho học sinh tham quan từng địa phương,
nghe những câu chuyện từ các cựu chiến binh chiến
tranh”[37]. Ngoài ra một số nước như Anh, Mỹ, Canada,
Nhật Bản cũng đặc biệt quan tâm đến giáo dục lịch sử địa
phương nội dung giáo dục đa dạng, hình thức giáo dục
phong phú, phương pháp giáo dục chủ yếu tập trung phát
huy cao độ tính chủ động, sáng tạo của học sinh, thể hiện


rõ phương châm “học đi đôi với hành”, “lý thuyết gắn liền
với thực tiễn".
Một số nước Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan

giáo dục lịch sử địa phương cho học sinh phổ thông được
quan tâm rất sớm, từ khi còn học tiểu học. Nội dung giáo
dục hết sức phong phú, các em được học về lễ hội trong
khu dân cư, các ngày lễ, ngày tết, các phong tục tập quán,
ẩm thực, trang phục truyền thống của cộng đồng dân cư.
Giáo dục lịch sử địa phương thông qua các di sản văn hóa,
di tích lịch sử…
Ở Việt Nam, giáo dục lịch sử địa phương đã được
quan tâm đưa vào chương trình dạy học ở các trường phổ
thông. Một số tác giả đã nghiên cứu và viết thành giáo
trình giảng dạy như: Nhóm tác giả Nguyễn Cảnh Minh,
Đỗ Hồng Thái, Hoàng Thanh Hải, Nguyễn Văn Đằng với
giáo trình “Lịch sử địa phương” và “Phương pháp nghiên
cứu và biên soạn lịch sử địa phương”; nghiên cứu “áp
dụng dạy và học tích cực trong môn Lịch sử” của nhóm
tác giả Trần Bá Hoành, Vũ Ngọc Anh, Phan Ngọc Liên …


Ngoài ra, còn có một nghiên cứu như “Giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh các trường
Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc
Ninh”; Tác giả Trần Vân Anh với đề tài “Nâng cao chất
lượng dạy học lịch sử địa phương ở trường Trung học phổ
thông tỉnh Phú Thọ”; “Giáo dục lịch sử địa phương giúp
học sinh nâng cao hiểu biết về lịch sử vùng Đồng Tháp
Mười của tác giả Nguyễn Văn Định; Tác giả Hà Thị Thu
Thủy với nghiên cứu “Công tác giáo dục lịch sử địa
phương ở các trường phổ thông thành phố Thái
nguyên”….
Có thể nói, các nghiên cứu về giáo dục lịch sử địa

phương cho học sinh phổ thông đã được rất nhiều tác giả
quan tâm nghiên cứu. Những nghiên cứu đó rất có ý nghĩa
về mặt lý luận đề tác giả có thể tham khảo. Tuy nghiên,
chưa có công trình nào nghiên cứu về giáo dục lịch sử địa
phương thông qua hoạt động trải nghiệm. Vì vậy, tác giả
coi đó là những tài liệu có giá trị tham khảo và kế thừa
trong đề tài của mình.


- Các nghiên cứu về cộng đồng và phát triển cộng đồng
Trong những năm qua, những nghiên cứu về phát
triển cộng đồng đã được nghiên cứu ở nhiều nước trên thế
giới cũng như ở Việt Nam và đã phát huy vai trò quan
trọng trong việc giải quyết các vấn đề của cộng đồng. Các
nghiên cứu chủ yếu tập trung giải quyết một số vấn đề khó
khăn, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng, hướng đến sự phát
triển không ngừng về đời sống vật chất, tinh thần của
người dân.
Có thể kể tên một số công trình nghiên cứu như: đề
tài “Phát triển năng lực tiếp cận cộng đồng cho đội ngũ
hiệu trưởng trường Mầm non tại các xã đặc biệt khó khăn
tỉnh Yên Bái” của tác giả Nguyễn Thị Thắm; “Vai trò của
nhà trường trong việc phát triển giáo dục cộng đồng và
phát triển cộng đồng” của tác giả Hoàng Đức Thuận[23]
Nhóm tác giả Tô Duy Hợp, Lương Hồng Quang với
nghiên cứu “Phát triển cộng đồng: Lý thuyết và vận
dụng”[16]; Chuyên đề “Hướng dẫn triển khai Giáo dục –
Phát triển cộng đồng”[2



Tóm lại: Tổng quan các công trình nghiên cứu liên
quan đến đề tài cho thấy đã có nhiều tác giả nghiên cứu
về giáo dục học sinh ở trường THCS; giáo dục lịch sử địa
phương cho học sinh phổ thông. Tuy nhiên, những nghiên
cứu về cộng đồng và phát triển cộng đồng trong giáo dục
và đào tạo còn rất ít. Đặc biệt chưa có nghiên cứu độc lập
nào về vấn đề “Giáo dục lịch sử địa phương thông qua
hoạt động trải nghiệm cho học sinh THCS quận Long
Biên, TP Hà Nội theo tiếp cận cộng đồng”. Vì vậy, chúng
tôi coi đó là những tài liệu có tính chất tham khảo, kế thừa
và phát triển trong nghiên cứu của mình.
- Giáo dục lịch sử địa phương thông qua hoạt động trải
nghiệm cho học sinh THCS.
- Trường THCS và đặc điểm học sinh THCS
Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ
thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có
tài khoản và con dấu riêng.
Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn
sau đây:


- Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo
dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông
dành cho cấp THCS và cấp THPT do Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung
các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả
đánh giá chất lượng giáo dục.
- Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định
của pháp luật.
- Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh

đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo
dục và Đào tạo.
- Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi
được phân công.
- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt
động giáo dục. Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và
cá nhân trong hoạt động giáo dục.
- Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang
thiết bị theo quy định của Nhà nước.


- Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia
hoạt động xã hội.
- Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng
giáo dục.
- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy
định của pháp luật.
Đặc điểm học sinh THCS:
- Học sinh THCS là các em có độ tuổi từ 11 đến 14
tuổi. Đây là lứa tuổi phát triển mạnh mẽ cả về thể chất và
trí tuệ, muốn được tự khẳng định mình.
Học sinh THCS bắt đầu xuất hiện sự quan tâm đến
bản thân, đến những phẩm chất nhân cách của mình, các
em có biểu hiện nhu cầu tự đánh giá, nhu cầu so sánh
mình với người khác.
Tình cảm ở lứa tuổi này mang tính bồng bột, sôi nổi,
dễ bị kích động, dễ thay đổi, đôi khi còn mâu thuẫn. Tuy
vậy, tình cảm các em đã bắt đầu biết phục tùng lý trí, tình
cảm đạo đức đã phát triển mạnh. Do vốn kinh nghiệm



trong cuộc sống của các em ngày càng phong phú, do thực
tế tiếp xúc hoạt động trong tập thể, trong xã hội mà tính
bột phát trong tình cảm của các em dần bị mất đi nhường
chỗ cho tình cảm có ý thức phát triển.
Học sinh THCS có nhu cầu mở rộng quan hệ với
người lớn và mong muốn người lớn quan hệ với nó một
cách bình đẳng, không muốn người lớn coi nó như trẻ con
mà phải tôn trọng nhân cách, phẩm giá, tin tưởng và mở
rộng tính độc lập của các em.
Ở lứa tuổi học sinh THCS, giao tiếp là một hoạt
động đặc biệt, mà đối tượng của hoạt động này là người
khác - người bạn, người đồng chí. Nội dung của hoạt động
là sự xây dựng những quan hệ qua lại và những hành động
trong quan hệ đó. Nhờ hoạt động giao tiếp mà các em
nhận thức được người khác và bản than mình; đồng thời
qua đó làm phát triển mộtsố kỹ năng như kỹ năng so sánh,
phân tích, khái quát hành vi của bản thân và của bạn, làm
phong phú thêm những biểu tượng về nhân cách của bạn
và của bản thân.


Nhiệm vụ của học sinh THCS
Thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo chương
trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Kính trọng cha mẹ, thầy giáo, cô giáo, cán bộ, nhân
viên của nhà trường và những người lớn tuổi; đoàn kết, giúp
đỡ lẫn nhau trong học tập, rèn luyện; thực hiện điều lệ, nội
quy nhà trường; chấp hành pháp luật của Nhà nước.
Rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh cá nhân.

Tham gia các hoạt động tập thể của trường, của lớp,
của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh; giúp đỡ gia đình và tham gia
các công tác xã hội như hoạt động bảo vệ môi trường, thực
hiện trật tự an toàn giao thông.
Giữ gìn, bảo vệ tài sản của nhà trường, nơi công
cộng; góp phần xây dựng, bảo vệ và phát huy truyền thống
của nhà trường.
Quyền của học sinh THCS


Được bình đẳng trong việc hưởng thụ giáo dục toàn
diện, được bảo đảm những điều kiện về thời gian, cơ sở
vật chất, vệ sinh, an toàn để học tập ở lớp và tự học ở nhà,
được cung cấp thông tin về việc học tập của mình, được sử
dụng trang thiết bị, phương tiện phục vụ các hoạt động học
tập, văn hoá, thể thao của nhà trường theo quy định.
Được tôn trọng và bảo vệ, được đối xử bình đẳng,
dân chủ, được quyền khiếu nại với nhà trường và các cấp
quản lý giáo dục về những quyết định đối với bản thân
mình; được quyền học chuyển trường khi có lý do chính
đáng theo quy định hiện hành; được học trước tuổi, học
vượt lớp, học ở tuổi cao hơn tuổi quy định theo Điều 37
của Điều lệ này.
Được tham gia các hoạt động nhằm phát triển năng
khiếu về các môn học, thể thao, nghệ thuật do nhà trường
tổ chức nếu có đủ điều kiện; được giáo dục kỹ năng sống.
Được nhận học bổng hoặc trợ cấp khác theo quy
định đối với những học sinh được hưởng chính sách xã



hội, những học sinh có khó khăn về đời sống và những
học sinh có năng lực đặc biệt.
Được hưởng các quyền khác theo quy định của pháp
luật.
- Hoạt động trải nghiệm
Hoạt động trải nghiệm trong nhà trường cần được
hiểu là hoạt động có động cơ, có đối tượng để chiếm lĩnh,
được tổ chức bằng các việc làm cụ thể của học sinh, được
thực hiện trong thực tế, được sự định hướng, hướng dẫn
của nhà trường. Đối tượng để trải nghiệm nằm trong thực
tiễn. Qua trải nghiệm thực tiễn, người học có được kiến
thức, kĩ năng, tình cảm và ý chí nhất định. Sự sáng tạo sẽ
có được khi phải giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn phải
vận dụng kiến thức, kĩ năng đã có để giải quyết vấn đề,
ứng dụng trong tình huống mới, không theo chuẩn đã có,
hoặc nhận biết được vấn đề trong các tình huống tương tự,
độc lập nhận ra chức năng mới của đối tượng, tìm kiếm và
phân tích được các yếu tố của đối tượng trong các mối
tương quan của nó, hay độc lập tìm kiếm ra giải pháp thay


thế và kết hợp được các phương pháp đã biết để đưa ra
hướng giải quyết mới cho một vấn đề.
* Tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm đối với
việc hình thành nhân cách HS
Hoạt động trải nghiệm cùng với các môn học khác
được coi là một phương pháp học của học sinh, làm tăng
giá trị cho người học. Đó là một quá trình trong đó chủ thể
(học sinh) trực tiếp tham gia vào các loại hình hoạt động

và giao lưu phong phú, đa dạng, học sinh tự biến đổi mình,
tự làm phong phú mình bằng cách thu lượm và xử lý thông
tin từ môi trường xung quanh. Quan niệm này làm vai trò
của người thầy phải thay đổi: hỗ trợ, hướng dẫn, trọng tài,
cố vấn nhằm phát huy cao độ tính năng động chủ quan của
người học . Dạy - Học này là Dạy - Học hợp tác.
Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh trong quá trình
trải nghiệm thể hiện được giá trị của bản thân, thiết lập
được các quan hệ giữa giữa cá nhân với tập thể, với các cá
nhân khác, với môi trường học và môi trường sống. Sự trải
nghiệm có ý nghĩa sẽ huy động tổng thể các giá trị của cá


nhân từ cảm xúc đến ý thức và hành động. Sự trải nghiệm
huy động toàn bộ năng lực hành động, sự liên kết trách
nhiệm của bản thân với xã hội.
Các hoạt động trải nghiệm trong nhà trường là sự
hiểu biết của con người không phải tạo ra một bản sao
thực tế mà phải hành động để “chế biến” và biến đổi thực
tế mà họ quan sát được.
Môi trường học tập tương tác trong đó có sự gắn kết
giữa nhận thức với cảm xúc xã hội và hành vi của người
học trong những tình huống học tập sống động. Quá trình
học tập được diễn ra sôi động và có ý nghĩa trong môi
trường học tập, có sự tương tác, người học có thể học tập
lẫn nhau, người này có thế học tập kinh nghiệm của người
khác, giá trị cá nhân của mỗi người đều được thể hiện và
được điều chỉnh để thích ứng và điều phối với nhau, với
môi trường học.
Trong quá trình người học trải nghiệm và hoạt động,

một lượng lớn thông tin có thể truyền qua lại với nhau
trong môi trường kiến tạo và xã hội, các học thuyết, lý


thuyết, định luật, nguyên lý có thể được hình thành và
củng cố bởi chính sự khám phá của người học hoặc bởi sự
truyền thụ kiến thức từ người học hiểu biết hơn (đóng vai
trò như chuyên gia) sang người học còn chưa biết (đóng
vai trò như người hưởng thụ, người giúp đỡ). Như vậy,
kiến thức được xây dựng và chiếm lĩnh bởi chính cá nhân
người học hoặc được xây dựng và củng cố trong mỗi
trường kiến tạo xã hội.
Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh tăng cường sự
hiểu biết và tiếp thu các giá trị truyền thống của dân tộc và
những giá trị tốt đẹp của nhân loại; nâng cao ý thức trách
nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội; ý thức
định hướng nghề nghiệp ở mỗi học sinh.
Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh củng cố các kỹ
năng đã có, trên cơ sở đó, tiếp tục rèn luyện và phát triển
các năng lực tự hoàn thiện, năng lực thích ứng, năng lực
giao tiếp, ứng xử, năng lực hoạt động chính trị - xã hội,
năng lực tổ chức quản lý, năng lực hợp tác ... của học sinh.


Quá trình trải nghiệm giúp học sinh có thái độ đúng
đắn trước những vấn đề của cuộc sống, biết chịu trách
nhiệm về hành vi của bản thân; đấu tranh tích cực với
những biểu hiện sai trái của bản thân (để tự hoàn thiện
mình) và của người khác, biết cảm thụ và đánh giá cái đẹp
trong cuộc sống.

Từ quan niệm này cho thấy, HĐTN coi trọng các hoạt
động thực tiễn mang tính tự chủ của HS, về cơ bản là hoạt
động mang tính tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với
sự nỗ lực giáo dục giúp phát triển sáng tạo và cá tính riêng
của mỗi cá nhân trong tập thể. Đây là những HĐGD được
tổ chức gắn liền với kinh nghiệm, cuộc sống để HS trải
nghiệm và sáng tạo. Điều đó đòi hỏi các hình thức và
phương pháp tổ chức HĐTN phải đa dạng, linh hoạt, HS
tự hoạt động, trải nghiệm là chính.
- Giáo dục lịch sử địa phương thông qua hoạt động trải
nghiệm
* Khái niệm lịch sử địa phương và giáo dục lịch sử
địa phương


Muốn hiểu đúng khái niệm "Lịch sử địa phương",
trước hết cần tìm hiểu thuật ngữ "địa phương". Địa
phương là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc
gia có những sắc thái đặc thù riêng, là bộ phận cấu thành
đất nước. Khái niệm "địa phương" có thể hiểu theo hai
khía cạnh cụ thể và trừu tượng. Với nghĩa thứ nhất, có thể
gọi địa phương là những đoan vị hành chính như các xã,
huyện, tỉnh, thành phố. Với nghĩa thứ hai, có thể gọi "địa
phương" là những vùng đất nhất định được hình thành
trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên để phân biệt với vùng
đất khác.Chính vì thế có ý kiến cho rằng tất cả những gì
không phải của "trung ương" hay “quốc gia” đều được coi
là địa phương. Như vậy thủ đô của một quốc gia hay từng
khu vực của thủ đô cũng được xem là địa phương. Từ
nhận thức đó, ta có thể hiểu được lịch sử địa phương cũng

chính là lịch sử của các làng, xã, quận, huyện, tỉnh hay
khu vực vùng miền.
Lịch sử địa phương còn bao hàm ý nghĩa lịch sử của
các đơn vị sản xuất chiến đấu, các trường học, cơ quan,
xí nghiệp...Xét về yếu tố địa lý, các đơn vị đó đều gắn


với một địa phương nhất định song nội dung của nó
mang tính kỹ thuật chuyên môn, do vậy có thể xếp nó
vào dạng lịch sử chuyên ngành.
Lịch sử địa phương chưa phải là một ngành khoa học
độc lập mà chỉ là một bộ phận cấu thành của lịch sử dân
tộc.
Từ sự phân tích trên, tác giả xác định khái niệm
LSĐP như sau:
LSĐP là bản sắc văn hóa, là các sự kiện, biểu tượng
lịch sử của quá trình hình thành, xây dựng và phát triển
một vùng đất gắn với một địa danh hành chính nhất định.
LSĐP vận động theo những biến dổi của lịch sử dân tộc và
không tách rời lịch sử dân tộc.
Giáo dục LSĐP là quá trình sư phạm được tổ chức
có mục đích, có kế hoạch trong đó, dưới vai trò chủ đạo
của nhà giáo dục, đối tượng giáo dục(học sinh) tự giác,
tích cực, chủ động tham gia vào các hoạt động giáo dục
nhằm lĩnh hội những tri thức về lịch sử địa phương, về
văn hóa địa phương nhằm củng cố lòng yêu nước, tự hào


dân tộc; hình thành và rèn luyện hành vi, thói quen phù
hợp với yêu cầu xã hội.

* Mối quan hệ giữa giáo dục lịch sử địa phương với
hoạt động trải nghiệm
Giáo dục LSĐP và HĐTN có mối quan hệ mật thiết,
hai chiều.
Trước hết, giáo dục LSĐP và HĐTN cùng có chung
đối tượng giáo dục đó là học sinh. Trong đó, LSĐP là nội
dung giáo dục, còn HĐTN là hình thức tổ chức các hoạt
động giáo dục nhằm đạt tới hiệu quả cao nhất.
Tùy vào nội dung giáo dục của LSĐP, giáo viên sẽ
lựa chọn hình thức, phương pháp tổ chức (HĐTN); ngược
lại, hình thức tổ chức, phương pháp giảng dạy sẽ quyết
định tới hiệu quả giáo dục LSĐP.
- Giáo dục lịch sử địa phương cho học sinh trung học cơ
sở thông qua hoạt động trải nghiệm theo tiếp cận cộng
đồng


Khái niệm: Giáo dục LSĐP cho học sinh THCS
thông qua hoạt động trải nghiệm theo tiếp cận cộng đồng
là quá trình sư phạm được được tổ chức bằng các việc
làm cụ thể của học sinh, được thực hiện trong thực tế có
mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức,
dưới vai trò chủ đạo của nhà giáo dục, đối tượng giáo dục
(học sinh) tự giác, tích cực, chủ động tham gia vào các
hoạt động giáo dục nhằm lĩnh hội những tri thức về lịch
sử địa phương, về văn hóa địa phương nhằm củng cố lòng
yêu nước, tự hào dân tộc; hình thành và rèn luyện hành vi,
thói quen phù hợp với yêu cầu xã hội góp phần thay đổi
các giá trị về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và môi
trường của cộng đồng theo xu hướng ngày càng tốt hơn.

- Mục tiêu giáo dục lịch sử địa phương theo tiếp cận
cộng đồng
Giáo dục lịch sử địa phương nhằm thực hiện nguyên
lý giáo dục gắn liền với thực tiễn cuộc sống, học đi đôi với
hành.


Góp phần vào việc giáo dục tư tưởng, chính trị, lao
động, đạo đức, thẩm mỹ cho giáo viên và học sinh cũng
như góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc
từ đó góp phần hình thành và phát triển nhân cách tốt đẹp
cho học sinh như lòng yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung
thực, trách nhiệm …
Giáo dục truyền thống yêu nước, yêu quê huơng,
truyền thống cách mạng đối với học sinh, từ đó khơi dậy
trong thế hệ trẻ lòng tự hào tự tôn dân tộc và ý thức trách
nhiệm học tập để xây dựng quê hương đất nước ngày một
giàu đẹp, văn minh.
Thông qua các hoạt động giáo dục lịch sử địa phương
hình thành các năng lực cho học sinh như: tự chủ và tự
học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo...
- Nội dung giáo dục lịch sử địa phương theo tiếp cận
cộng đồng
Nội dung giáo dục lịch sử địa phương thông qua hoạt
động trải nghiệm trong các trường THCS thường gắn với
các chủ đề giáo dục như:


- Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương thông qua trải
nghiệm tại các di tích lịch sử - văn hóa

Di tích lịch sử văn hóa là công trình xây dựng, địa
điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công
trình, địa điểm có giá trị lịch sử, văn hóa khoa học. Di tích
lịch sử văn hóa có đặc điểm là:
Công trình xây dựng, địa điểm gắn với sự kiện lịch
sử, văn hóa tiêu biểu của quốc gia hoặc của địa phương;
Công trình xây dựng, địa điểm gắn với thân thế và sự
nghiệp anh hùng dân tộc, danh nhân, nhân vật lịch sử có
ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của quốc gia hoặc địa
phương trong các thời kì lịch sử;
Công trình kiến trúc, nghệ thuật, quần thể kiến trúc,
tổng thể kiến trúc đô thị và địa điểm cư trú có giá trị tiêu
biểu cho một hoặc nhiều giai đoạn phát triển kiến trúc,
nghệ thuật.
Do đó, việc tổ chức cho học sinh trải nghiệm tại các
di tích lịch sử văn hóa sẽ giúp các em tái hiện lại quá khứ