GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

1. Mục tiêu bài học:
a. Về kiến thức: Củng cố và nâng cao những hiểu biết về yêu cầu, cách thức xây
dựng lập luận trong văn nghị luận.
b. Về kỹ năng: giúp học sinh biết cách xây dựng lập luận đề vận dụng vào viết bài
văn nghị luận.
2. Chẩn bị của giáo viên và học sinh:
a. Chuẩn bị của giáo viên: SGK, SGV, giáo án, máy chiếu Projector, máy chiếu hắt,
giấy trong, phiếu học tập.
b. Chuẩn bị của học sinh: SGK, vở ghi.
3. Tiêu trình bài học:
a. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là nghị luận văn học?
b. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
* Hoạt động1:

Yêu cầu cần đạt
I. Khái niệm về lập luận trong bài văn
nghị luận.

GV: Gọi học sinh đọc đoạn văn trong 1. Tìm hiểu ngữ liệu:
SGK và trả lời câu hỏi sau:

Cho đoạn văn lập luận trích " Lại dụ

(GV: Sử dụng máy chiếu Projector, Vương Thông"- Nguyễn Trãi (SGK- 109).
chiếu đoạn văn trong SGK)
* Mục đích của lập luận nằm ở câu - Lập luận ở câu cuối:
văn nào?

+ Các ông (Vương Thông) không hiểu thời

HS: Đọc suy nghĩ và trả lời

thế, dối trá.


Hoạt động của giáo viên và học sinh
(GV: Sử dụng máy chiếu Projector).

Yêu cầu cần đạt
+ Kẻ thất phu, hèn kém.
+ Không thể nói việc binh được.
- Người giỏi binh biết thời thế:

GV: Vậy tác giả căn cứ vào lí lẽ nào Lí lẽ 1:
mà kết luận như vậy?.

+ Được thời, có thế ->biến mất thành còn;

HS: Suy nghĩ và trả lời.

nhỏ thành lớn.

GV: Nhận xét, đánh giá.

Lí lẽ 2:
+ Mất thời, không thế -> mạnh thành yếu;


(GV sử dụng máy chiếu Projector).

yếu thành nguy như trở bàn tay => Đó là
quy luật tất yếu, người dùng binh phải biết.

GV: Như vậy để đạt được mục đích
lập luận Nguyễn Trãi căn cứ vào 2 lí lẽ
"được thời", "mất thời".
2. Khái niệm:
GV: (Từ sự phân tích trên )Em hãy * Lập luận là đưa ra các lý lẽ, bằng chứng
cho biết lập luận là gì?

nhằm dẫn dắt người đọc (nghe) đi đến một

HS: Trả lời.

kết luận nào đó mà người viết (nói) cần đạt
tới.
II. Cách xây dựng lập luận:

* Hoạt động 2:
GV: Gọi học sinh đọc phần 1 trong
SGK (109) và yêu cầu trả lời câu hỏi.

1.Xác dịnh luận điểm:
- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng,
quan điểm, thái độ của người viết trong bài


Hoạt động của giáo viên và học sinh

* Luận điểm là gì?

Yêu cầu cần đạt
văn nghị luận.

HS: Trả lời.
GV: Gọi học sinh đọc bài văn "Chữ
ta"- Hữu Thọ (SGK- 110) và trả lời
câu hỏi.

- Bài văn "Chữ ta" tác giả phê phán sự lạm

Câu 1: Bài văn "Chữ ta" bàn về vấn dụng tiếng nước ngoài ở nước ta.
đề gì? Quan điểm của tác giả về vấn
đề đó như thế nào?
Câu 2: Bài văn có bao nhiêu luận
điểm? Đó là những luận điểm nào?.
HS: Suy nghĩ trả lời.
(GV: Sử dụng máy chiếu Projector).

- Bài văn có 2 luận điểm:
+ Bảng hiệu, quảng cáo ở nước ta tiếng
Anh lấn lướt tiếng Việt.
+ Báo chí ở nước ta đưa tiếng nước ngoài
vào nhiều chiếm mất trang, mất thông tin,
gây thiệt thòi cho người đọc.

3. Tìm luận cứ:
GV: Gọi học sinh đọc SGK- 110.


- Luận cứ là những lí lẽ và bằng chứng

Hỏi: Luận cứ là gì?

thuyết phục dùng để thuyết minh cho luận

HS: Trả lời.

điểm.

GV: Chia lớp thành 4 nhóm.
Thời gian thảo luận là: 5 phút.
Yêu cầu:
+ Nhóm 1,2: Em hãy chỉ ra những

- Các luận cứ trong lập luận của Nguyễn
Trãi là lí lẽ.

luận cứ ở đoạn văn trích "Lại dụ Lí lẽ 1:
Vương Thông" - Nguyễn Trãi (SGK - + Được thời, có thế ->biến mất thành còn;
109).


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

+ Nhóm 3,4: Hãy chỉ ra những luận nhỏ thành lớn.
cứ, luận chứng ở bài văn " Chữ ta"- Lí lẽ 2: Mất thời, không thế -> mạnh
Hữu Thọ (SGK - 110).

thành yếu; yếu thành nguy như trở bàn tay.
HS: Cử nhóm trưởng, thư ký phân - Luận cứ cho luận điểm 1 ở bài văn "Chữ
công nhiệm vụ cho mỗi thành viên. ta":
Các nhóm lần lượt thảo luận, bổ sung
thống nhất ý kiến.

+ Cách sử dụng chữ nước ngoài
trong lĩnh vực quảng cáo ở Xơ Un.

GV: Nhận xét, đánh giá.

+ Cách sử dụng chữ nước ngoài

(GV: Tổ chức cho học sinh trình bày trong lĩnh vực quảng cáo ở Việt Nam.
kết quả thảo luận qua máy chiếu hắt).
- Luận cứ cho luận điểm 2 ở bài văn "Chữ
(GV: Sử dụng máy chiếu Projector ta":
khái quát kết quả thảo luận của học
sinh).

+ Cách sử dụng tiếng nước ngoài
trong báo chí của Hàn Quốc.
+ Cách sử dụng tiếng nước ngoài

GV: Từ 2 văn bản trên hãy cho biết trong báo chí ở Việt Nam.
đâu là luận cứ lĩ lẽ, đâu là luận cứ thực
-> đề là luận cứ thực tế "mắt thấy tai nghe"
tế?
của tác giả.
HS: Trả lời.

3. Lựa chọn phương pháp lập luận:
GV: Gọi học sinh đọc phần 3 (SGK 110) và trả lời câu hỏi sau:
* Em hiểu phương pháp lập luận là gì?
HS: Trả lời.

- Là cách thức lựa chọn sắp xếp luận điểm,
luận cứ sao cho chặt chẽ, hợp lý và thuyết
phục.
- Nguyễn Trãi lập luận theo phương pháp

GV: Trong hai văn bản: Đoạn văn bản diễn dịch và quan hệ nhân - quả.
của Nguyễn Trãi lập luận theo phương - Hữu Thọ lập luận theo phương pháp quy
pháp nào? Phân tích?


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

Văn bản "Chữ ta" tác gỉa Hữu Thọ lập nạp và so sánh đối lập.
luận theo phương pháp nào? Phân + Quảng cáo ở Hàn Quốc>< quảng cáo ở
tích?
ta
HS: Suy nghĩ trả lời.

+ Báo chí ở Hàn Quốc >< báo chí ở ta

(GV: Sử dụng máy chiếu Projector)
GV: Ngoài những phương pháp lập
luận trên còn gặp nhiều phương pháp

lập luận nào ở THCS? .
- Phương pháp phản đề

HS: nhớ lại và trả lời.

- Phương pháp loại suy...
GV: Qua bài học này em đã nắm được
4. Ghi nhớ: SGK 111

những nội dung nào?
HS: Trả lời.

Thao tác lập luận

GV: Gọi học sinh đọc ghi nhớ trong
SGK- 111.
Luận điểm

HS: Đọc.
(GV sử dụng máy chiếu Projecter).

* Hoạt động 3:
GV: Hướng dẫn học sinh sử

Luận cứ

Luận chứng

dụng


bảng phụ trả lời một số câu hỏi trắc III. Luyện tập
nghiệm khách quan.
1. Bài tập trắc nghiệm khách quan:
HS: Trả lời.
Hãy lựa chọn đáp án mà em cho là đúng
( GV sử dụng máy chiếu Projector).
nhất trong các câu sau:


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

Câu 1: Đáp án A

Câu 1: Mục đích của lập luận là gì?
A. Dẫn dắt và thuyết phục.
B. Dẫn dắt và giải thích.
Câu 2: Đáp án B

C. Giải thích và chứng minh.
D. Thuyết phục và chứng minh.
Câu 2: Câu nào sau đây nêu đúng định
nghĩa về luận điểm?
A. Những cách thức thể hiện sự tìm tòi
phân tích riêng của ngời viết trong bài văn
nghị luận.
B. ý kiến thể hiện tư tưởng quan điểm của
người viết trong bài văn nghị luận
C. Chủ đề được nêu ra để nghị luận.


Câu 3: Đáp án C

D. Vấn đề được nêu ra để nghị luận.
Câu 3: Dòng nào sau đây nêu đúng định
nghĩa về luận cứ?
A. Các bằng chứng để chứng minh và làm
sáng vấn đề.
B. Các lí lẽ đa ra để thuyết phục người
đọc, người nghe.
C. Các lí lẽ, bằng chứng đa ra để thuyết
phục người đọc, người nghe.
D. Các sự thật đợc đa ra để thuyết phục


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt
người đọc.
Câu 4: Dòng nào nói đúng về phương

Câu 4: Đáp án D

pháp lập luận của Hữu Thọ trong bài “Chữ
ta”?
A. Phương pháp diễn dịch và quan hệ điều
kiện – kết quả.
B. Phương pháp diễn dịch và quan hệ nhân
– quả.
C. Phương pháp quy nạp và so sánh tương

đồng.
D. Phương pháp quy nạp và so sánh đối
lập.
2. Bài tập 1 (SGK - 111)
a. Luận điểm: Chủ nghĩa nhân đạo...phong

GV: Chia lớp thành 4 nhóm
Thời gian thảo luận : 5 phút
+ Nhóm 1,2: bài tập 1(SGK-111)
+ Nhóm 3,4: bài tập 2 (a)(SGK-111)

phú, đa dạng.
b. Luận cứ:
+ Lĩ lẽ: Lòng thương người...tố cáo..khẳng
đinh, đề cao.
+ Bằng chứng thực tế: Qua các tác phẩm

(Nhóm nào thảo luận nhanh nhất và thừi Lý để cao....Sáng tác Nguyễn Trãi,
đúng nhất thì sẽ được trình bày và Nguyễn Bình Khiêm, Nguyễn Du.
cộng điểm vào lần kiểm tra miệng)

c. Phương pháp lập luận: Theo phương

HS: Cử nhóm trưởng, thư ký phân pháp quy nạp.
công nhiệm vụ cho mỗi thành viên.
3. Bài tập 2a: (SGK - 111). Tìm luận cứ
Các nhóm lần lượt thảo luận, bổ sung
làm sáng tỏ luận điểm.
thống nhất ý kiến.



Hoạt động của giáo viên và học sinh
GV: Nhận xét đánh giá

Yêu cầu cần đạt
a. Đọc sách mang lại cho ta nhiều điều bổ
ích.
+ Tăng thêm sự hiểu biết kiến thức về tự
nhiên, xã hội.
+ Giúp ta tích luỹ vốn từ phong phú, khả
năng diễn đạt.
+ Giúp ta tự nhận thức bản thân mình.
+ Chắp cánh ước mơ cho mỗi chúng ta.

c. Củng cố: Bài học này chúng ta cần nắm được các khái niệm :luận điểm, luận cứ
và các phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận.
d. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà:
- Học sinh làm bài tập 2(b,c), bài tập 3 SGK-111
- Gợi ý: Môi trường đang bị ô nhiễm nặng nề:
+ Đất đai bị xói mòn, sa mạc hoá
+ Không khí bị ô nhiễm.
+Môi sinh đang bị tàn phá, đang bị huỷ diệt...
* Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng:
+ Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ.
+ Văn học dân gian là những tác phẩm truyền miệng...
-Học sinh chuẩn bị bài mới " Chí khí anh hùng" ( Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du).


NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP CỦA HOC SINH:


+ Nhóm 1: Bài tập 1 (SGK – 111)

NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP CỦA HOC SINH:
+ Nhóm 2 : Bài tập 1 (SGK – 111)


NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP CỦA HOC SINH:
+ Nhóm 3: Bài tập 2 (a) (SGK-111)

NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP CỦA HOC SINH:

+ Nhóm 4: Bài tập 2 (a) (SGK-111)


* Lần 1:
+ Nhóm 1,2: Em hãy chỉ ra những luận cứ ở đoạn văn trích "Thư lại dụ Vương
Thông" - Nguyễn Trãi (SGK - 109).
+ Nhóm 3,4: Hãy chỉ ra những luận cứ, luận chứng ở bài văn " Chữ ta"- Hữu Thọ
(SGK - 110).
* Lần 2:
+ Nhóm 1,2: bài tập 1(SGK-111)
+ Nhóm 3,4: bài tập 2 (a)(SGK-111).

* Lần 2:
+ Nhóm 1,2: bài tập 1(SGK-111)
+ Nhóm 3,4: bài tập 2 (a)(SGK-111).