BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐINH THỊ HOÀNG YẾN

TIỂU THUYẾT CỦA TRƯƠNG HIỀN LƯỢNG
TỪ GÓC NHÌN PHÂN TÂM HỌC

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VĂN HỌC
Demo Version
- Select.Pdf
SDK
MÃ
SỐ: 60.22.01.20

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGỮ VĂN
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN THỊ BÍCH HẢI

Huế, Năm 2014

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn
là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa
từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Đinh Thị Hoàng Yến

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn các
cán bộ và giảng viên khoa Ngữ Văn, trường Đại học Sư phạm
Huế đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu tại trường.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến
PGS.TS Nguyễn Thị Bích Hải đã tận tình hướng dẫn và chỉ bảo
để tôi hoàn thành luận văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tất cả các học viên của
lớp K21, gia đình, bạn bè, người thân đã giúp đỡ và ủng hộ để
tôi hoàn thành luận văn.
Demo Version - Select.Pdf SDK
Xin chân thành cảm ơn.
Huế, tháng 9 năm 2014
Đinh Thị Hoàng Yến

iii
iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa ........................................................................................................... i
Lời cam đoan........................................................................................................... ii

Lời cảm ơn ............................................................................................................. iii
MỤC LỤC.............................................................................................................. 1
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 3
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 3
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................... 5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 11
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 11
5. Ý nghĩa và những đóp góp của luận văn ............................................................ 12
6. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................ 12
PHẦN NỘI DUNG .............................................................................................. 13
CHƯƠNG 1: TIỂU THUYẾT CỦA TRƯƠNG HIỀN LƯỢNG - SỰ GIẢI TỎA
VÀ THĂNG HOA CỦA NHỮNG ẨN ỨC ........................................................... 13
1.1. Quan niệm của Phân Tâm học về sáng tạo nghệ thuật ..................................... 13
1.2 Sự giải tỏa
và thăng
hoa của- những
ẩn ức được
Demo
Version
Select.Pdf
SDKthể hiện trong tiểu thuyết của
Trương Hiền Lượng .............................................................................................. 15
1.2.1. Sự giải tỏa và thăng hoa của những ẩn ức trong lòng xã hội Trung Quốc
đương đại .............................................................................................................. 15
1.2.1.1. Sự đè nén và kiềm tỏa con người trong cuộc “Cách mạng Văn hóa” (1966 - 1976)15
1.2.1.2. Những mầm mống của sự giải phóng và ước vọng xây đắp một xã hội lý tưởng...... 19
1.2.2. Sự giải tỏa và thăng hoa những ẩn ức trong lòng tác giả............................... 21
1.2.2.1. Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng - phương thức giải tỏa những ẩn ức . 21
1.2.2.2. Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng - sự thăng hoa trong sáng tạo nghệ
thuật của người nghệ sĩ .......................................................................................... 24

CHƯƠNG 2: NỘI DUNG TIỂU THUYẾT CỦA TRƯƠNG HIỀN LƯỢNG
TỪ GÓC NHÌN PHÂN TÂM HỌC .................................................................... 28
2.1. Phân Tâm học và những xung đột giữa ý thức và vô thức trong tiểu thuyết của
Trương Hiền Lượng .............................................................................................. 28
2.1.1. Vô thức theo quan niệm của các nhà Phân Tâm học ..................................... 28
2.1.2. Sự xung đột giữa ý thức và vô thức được phản ánh trong tiểu thuyết của
Trương Hiền Lượng .............................................................................................. 30
1


2.1.2.1. Cái đói - sự giằng xé dữ dội trong đời sống ý thức của con người ............. 30
2.1.2.2. Con người với những xung đột dục vọng về quyền lực và tiền bạc............ 32
2.1.2.3. Con người với kiểu nghệ sĩ trong vô thức sáng tạo .................................... 35
2.2. Phân Tâm học và tính dục trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng ............. 39
2.2.1. Quan niệm của Phân Tâm học về tính dục ................................................... 39
2.2.2. Yếu tố tính dục được phản ánh trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng ... 40
2.2.2.1. Tính dục bị dồn nén, ức chế ...................................................................... 40
2.2.2.2. Bản năng tính dục như một phương diện giải tỏa ẩn ức bên trong con người .... 43
2.3. Phân tâm học và các mặc cảm ......................................................................... 47
2.3.1. Mặc cảm phạm tội ....................................................................................... 47
2.3.2. Mặc cảm tự ti ............................................................................................... 51
2.3.3. Mặc cảm cô đơn........................................................................................... 54
2.3.4. Mặc cảm bất lực .......................................................................................... 57
CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT BIỂU HIỆN TRONG TIỂU THUYẾT CỦA
TRƯƠNG HIỀN LƯỢNG TỪ GÓC NHÌN PHÂN TÂM HỌC ....................... 62
3.1. Không gian và thời gian nghệ thuật................................................................. 62
3.1.1. Không gian nghệ thuật ................................................................................. 62
3.1.1.1. Không gian tâm lý .................................................................................... 62

Demo Version - Select.Pdf SDK


3.1.1.2. Không gian hư ảo ...................................................................................... 65
3.1.1.3. Không gian phòng the ............................................................................... 68
3.1.2. Thời gian nghệ thuật .................................................................................... 72
3.1.2.1. Thời gian đêm - kì ảo ................................................................................ 72
3.1.2.2. Thời gian hoài niệm .................................................................................. 76
3.2. Môtip nghệ thuật xây dựng giấc mơ trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng ..... 79
3.2.1. Phân Tâm học và các giấc mơ ...................................................................... 79
3.2.2. Các giấc mơ trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng ............................... 80
3.2.2.1. Giấc mơ của những bản năng bị dồn nén ................................................... 80
3.2.2.2. “Giấc mơ mở mắt” .................................................................................... 83
3.3. Ngôn ngữ, giọng điệu ..................................................................................... 87
3.3.1. Ngôn ngữ độc thoại nội tâm ......................................................................... 87
3.3.2. Giọng điệu trầm uất ..................................................................................... 90
3.3.3. Lời vô thức .................................................................................................. 93
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 99

2


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Văn học lấy hình tượng con người làm trung tâm để phản ánh. Chất liệu
tạo nên văn học chính là hiện thực cuộc sống, vì thế văn học đi sâu phản ánh cuộc
sống và đi sâu khám phá con người. Chỉ có văn học mới phản ánh sâu sắc thế giới
tâm hồn, những bản ngã tâm linh phức tạp mà khoa học khác không phản ánh được.
Y học chỉ có thể mổ xẻ thể xác con người để chữa trị nhưng những bí ẩn
trong tâm hồn con người thì chỉ có văn học mới đi sâu khám phá điều đó. Đi sâu
vào khám phá con người, văn học lý giải và phát hiện ra những vấn đề bất ngờ và

thú vị. Văn chương đi đến mọi ngóc ngách bí ẩn trong chiều sâu tâm hồn mỗi bản
thể phức tạp. Trong hành trình sáng tạo nghệ thuật của nhà văn phải hội đầy đủ mọi
yếu tố từ tài năng, mức độ chiêm nghiệm về cuộc đời… Ngoài những yếu tố đó ra,
ta cũng phải thừa nhận một điều có những tác phẩm văn học bắt nguồn từ những
thăng hoa bất chợt khó lý giải được. Hay nói đúng hơn những tác phẩm đó là
tiếng lòng vọng ra từ tâm thức sâu thẳm của nhà văn.
Khi nhìn nhận văn học là một khoa học nghệ thuật đi sâu vào khám phá

Version
Select.Pdf
SDK
chiều sâu nộiDemo
tâm, bản
ngã bên- trong
con người
và hành trình sáng tạo nghệ thuật
của nhà văn bắt nguồn từ sự khao khát, rung động hay những thăng hoa nghệ
thuật… lúc đó chính là lúc chúng ta tiến đến với Phân tâm học trong sáng tạo nghệ
thuật. Bởi vì Phân tâm học là khoa học đi sâu nghiên cứu con người ở bề sâu tiềm
thức, vô thức, tất cả điều này sẽ ảnh hưởng đến hành trình sáng tạo nghệ thuật của
người nghệ sĩ.
1.2. Văn học Trung Quốc sau “Cách mạng văn hóa” phát triển rất phong phú
và phức tạp. Những phần tử bị kết án oan, bị quy chụp là “phái hữu” trong cuộc
“Cách mạng văn hóa” đã được minh oan và xem xét lại. Hàng loạt những tác phẩm
bị phê phán, đến thời kì này đã được tái bản. Nhưng “vết thương” sâu nặng mà cuộc
cách mạng này đã để lại trong lòng dân tộc Trung Hoa thì có lẽ còn lâu mới bớt đau
được, mặc dù nó đã “kéo da non” nhưng vẫn còn đau âm ỉ. Những tác phẩm của
thời kỳ này phản ánh chân thực hiện thực cay đắng của đời sống, nỗi ẩn ức bên trong
con người khi bị đày đọa cả về thể xác và tâm hồn. Có thể nói, con người bị kiềm tỏa,
bị dồn nén quyền làm con người, ngay cả bản năng sống và bản năng tình dục cũng bị


3


giam hãm. Văn học đương đại Trung Quốc qua từng chặng đường đã phản ánh diện
mạo xã hội và đời sống con người ở hiện thực với biết bao ẩn ức bên trong.
1.3. Trương Hiền Lượng - một nhà văn của miền Tây Trung Quốc, ông luôn
nặng trĩu nỗi lòng ưu tư cho con người thời đại mà ông đã đi qua. Trương Hiền
Lượng được bình chọn là một trong một trăm nhà văn đương đại Trung Quốc xuất
sắc nhất. Hai chữ “con người” mà nhà văn đặt ra mang nặng giá trị nhân đạo và
nhân văn sâu sắc. Hiện thực mà ông phản ánh trong tiểu thuyết của mình như: Cây
hợp hoan, Một nửa đàn ông là đàn bà, Phong cách nam nhi… mang dấu ấn rõ nét
của hành trình lịch sử dân tộc Trung Hoa. Những nhân vật mà ông dành tâm huyết
để viết ra là những con người bị chôn vùi quyền được sống, được yêu, được hạnh
phúc, quyền tối thiểu quyền được làm một người đàn ông với bản năng của mình.
Mặc dù sau đó, họ đã được quyền tự do nhưng những ám ảnh về quá khứ vẫn đuổi
theo họ dai dẳng như những cơn ác mộng. Về với cuộc sống đời thường sau cải
cách, nhân vật luôn ấp ủ một ước vọng xây dựng đất nước đầy lý tưởng và những
khát vọng đam mê. Nhân vật hành động trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng
lâm vào bi kịch của cuộc sống hôn nhân, bi kịch của con người cô đơn trong cuộc
hành trình cải cách không một người thân bên cạnh.
Trương
Hiền Version
Lượng bắt- nhịp
vào thời SDK
đại khá nhanh, có thể thấy qua mỗi
Demo
Select.Pdf
giai đoạn phát triển của văn học Trung Quốc, ông đều ghi lại chặng đường của lịch
sử dân tộc mình bằng tiểu thuyết. Tiểu thuyết Một tỷ sáu ra đời mang khuynh hướng

của tiểu thuyết hiện đại. Ông đặt ra vấn đề hiện nay mà Trung Quốc gặp phải “khi
cả nhân loại đang gặp phải vấn đề về nòi giống diệt vong, khi người đàn ông với số
lượng tinh trùng một tỷ sáu, anh ta sẽ là báu vật của quốc gia hay sẽ bị đe dọa tính
mạng”. Trương Hiền Lượng thể hiện ý thức và trách nhiệm của một nhà văn đã từng
sống và viết trong thời kì “văn học phản tư”. Tiểu thuyết đặt ra một giả thiết về sự
suy thoái giống nòi và sự suy thoái của xã hội hiện đại. Suy cho cùng, tất cả những
tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng viết về con người với bao nỗi đau đời canh
cánh khôn nguôi và một ước mơ về một xã hội tốt đẹp, ở đó con người không chỉ có
quyền được sống quyền giải phóng bản năng đời thường của mình.
“Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng từ góc nhìn Phân Tâm học” sẽ góp
phần làm sáng rõ về hành trình sáng tạo của nhà văn Trương Hiền Lượng trong việc
phân tích, nghiên cứu con người ở tầng sâu bí ẩn của nó. Những giằng xé giữa ý
thức và vô thức để khẳng định ý thức vươn lên của con người, cuộc “Cách mạng

4


văn hóa” tàn khốc kia có thể hủy diệt mọi thứ, song nó không hủy diệt được khát
vọng lý tưởng của con người. Những ham muốn, bản năng đời thường - vấn đề nhân
bản cần phải được khơi dậy, vì đó là một phần của con người cần tôn trọng. Những
tiểu thuyết qua từng giai đoạn, thời kỳ như Cây lục hóa, Một nửa đàn ông là đàn
bà, Phong cách nam nhi, Một tỷ sáu… chính là sự thăng hoa trong hành trình sáng
tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
2.1. Công trình nghiên cứu về nhà văn Trương Hiền Lượng và những tác phẩm
của nhà văn
Tài liệu viết về Trương Hiền Lượng mà chúng tôi thu thập được trong một
số bài viết ở các bài báo và tạp chí, sau đó được PGS.Ts.Hồ Sĩ Hiệp tập hợp lại
trong các công trình Một số vấn đề Văn học Trung Quốc Đương Đại, NXB Tổng
hợp Đồng Nai, (2007) và Một số vấn đề văn học Trung Quốc thời kì đổi mới, Nxb

ĐHQG TP. Hồ Chí Minh. Ngoài ra, còn một số công trình nghiên cứu của
PGS.Ts. Lê Huy Tiêu như: Tiểu thuyết Trung Quốc thời kì cải cách mở cửa,
(2011), Nxb Giáo dục; Tiểu thuyết Trung Quốc thời kì đổi mới (1976 - 2000),
(2006), Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội. Trong đề tài nghiên cứu khoa học công
nghệ cấp bộDemo
Một sốVersion
thành tựu- và
đặc điểm chủ
yếu của tiểu thuyết Trung Quốc
Select.Pdf
SDK
sau “cách mạng văn hóa” của PGS.Ts. Nguyễn Thị Bích Hải, tác giả công trình
này đã khái quát được những nội dung và thành tựu của văn học Trung Quốc thời
kì sau “cách mạng văn hóa”.
Trong bài viết:“Một trăm tác phẩm nổi tiếng văn học Đương Đại Trung
Quốc”, Báo Giáo dục và Thời đại, số 117, ngày 29 - 09 - 2005, tác giả bài báo này
có viết:“Tác phẩm Một nửa đàn ông là đàn bà của Trương Hiền Lượng được đánh
giá cao được xếp vào “Tủ sách kho tàng tiểu thuyết đương đại” và được bình chọn
là một trong một trăm tác phẩm văn học đương đại nổi tiếng”. [13, tr. 66]
Báo văn nghệ ngày 24 - 12 - 2005, Trong bài viết “Nhà văn Trương Hiền
Lượng gắn bó với miền Tây”, PGS.TS. Hồ Sĩ Hiệp có nhận xét: “Kết hợp với cuộc
sống gian khổ, trắc trở của bản thân ông sáng tác các tác phẩm Cây lục hóa, Một nửa
đàn ông là đàn bà miêu tả sâu sắc và chân thực hiện thực cuộc sống”.[13, tr. 229]
Báo văn nghệ năm 2004 trong mục: “ Tây tiến của các nhà văn Trung Quốc”.
PGS.TS. Hồ Sĩ Hiệp cũng đã nhận định: “Trong thập kỉ 80 tác phẩm Một nửa đàn

5


ông là đàn bà của Trương Hiền Lượng, nhà văn tỉnh Ninh Hạ, đã được dịch ra tiếng

Việt, được độc giả Việt Nam đón nhận nồng nhiệt”.[13, tr. 56].
Và ông cũng nhận định về số phận người thanh niên tri thức Chương Vĩnh
Lân cũng chính là số phận của biết bao con người trong cuộc “cách mạng văn hóa”.
Đó là những mảnh đời đau khổ và bất hạnh.
Cây lục hóa đạt giải “truyện ngắn ưu tú toàn quốc” lần 3. Tiểu thuyết
Một nửa đàn ông là đàn bà của ông được xuất bản năm 1985 tại Bắc Kinh.
Tác phẩm miêu tả thân phận của một thanh niên trí thức Trung Quốc bị
chụp mũ “phái hữu” đày đi cải tạo lao động ở miền Tây Bắc Ninh Hạ xa
xôi. Chương Vĩnh Lân, nhân vật chính trong tác phẩm, bị đày đọa, tước
đoạt hết mọi quyền, kể cả quyền được yêu, được kết hôn. Một xã hội khủng
bố, đảo điên, dối lừa ngột ngạt bao trùm lên khắp mọi nơi. Những thanh
niên trí thức chân chính thì bị quy kết, đày ải, còn những kẻ xấu xa tự khoác
áo cách mạng, hàng ngày thực hiện cái gọi là “chuyên chính vô sản” đối
với những tù nhân bị quy kết là kẻ thù giai cấp. [13, tr. 57]
PGS.TS. Hồ Sĩ Hiệp đã đúc kết những nhận xét sâu sắc về hai tiểu thuyết
Cây lục hóa, Một nửa đàn ông là đàn bà. Hai tiểu thuyết đã phản ánh chân thực
hiện thực cuộc sống . Nhân vật Chương Vĩnh Lân sống trong hoàn cảnh lao cải khắc

Demo Version - Select.Pdf SDK

nghiệt, bị giam hãm cả về thể xác và tâm hồn. Cái không khí ngột ngạt ấy được
phản ánh tinh tế trong tác phẩm. Trong cuốn sách Một số vấn đề Văn học Trung
Quốc Đương Đại, PGS.Ts. Hồ Sĩ Hiệp đã phân tích nội dung hiện thực được phản
ánh trong hai tiểu thuyết Cây lục hóa, Một nửa đàn ông là đàn bà.
PGS.TS. Lê Huy Tiêu trong bài viết: “Tiểu thuyết gợi sự suy ngẫm giàu
tính triết lý của Trương Hiền Lượng”, tác giả đã nhận xét:
Trương Hiền Lượng trải qua nhiều đau khổ cay đắng, cuộc sống ấy
đã tạo nên khí chất tinh thần độc đáo của ông. Tiểu thuyết của ông là
kết tinh của thơ ca và triết học dựa trên khí chất tinh thần ấy. Bất luận
là những tác phẩm viết về “vết thương” trong “Cách mạng văn hóa”

hay những tác phẩm phản ánh công cuộc cải cách, hình tượng nhân
vật trong tác phẩm của Trương Hiền Lượng đều có những suy ngẫm
mang tính triết lý sâu sắc. [42, tr. 199]
Tác giả tiếp tục phân tích:
Có thể coi Một nửa đàn ông là đàn bà là tục biên của Cây lục hóa.
Nhân vật Chương Vĩnh Lân hết hạn lao cải về nông trường Tây Bắc kết
6


hôn với Hoàng Hương Cửu. Nhưng do bị cuộc sống giày vò, tinh thần bị
áp chế lâu ngày, thể xác và tâm hồn bị tổn thương, nên trong cuộc sống
chăn gối, anh không thỏa mãn được đòi hỏi của vợ, và anh đã biến thành
người chỉ có “một nửa đàn ông”. Nhưng sau bao lần cố gắng và được sự
động viên của vợ, cuối cùng anh đã trở lại là người đàn ông thực thụ.
Khi sức khỏe đã được khôi phục, anh mơ ước một cuộc sống tinh thần
cao hơn, cuối cùng anh bỏ vợ, phiêu bạt tha phương. Cả hai tiểu thuyết
đều viết về người trí thức vận lộn với “cái ăn” (thực) và “đàn bà” (sắc)
trong thời đại tư tưởng “tả khuynh” đang thống trị và gò bó nhân tính
con người. Dưới ánh sáng của lý tính, cả hai nhân vật đều phát hiện ra
cái ti tiện, xấu xa do bản năng gây ra, phán xét linh hồn dung tục, nhỏ
nhen của bản ngã, đi tìm cái cao hơn cuộc sống. [42, tr. 202]
Nguyễn Thị Bích Hải trong đề tài KHCN cấp bộ: “Một số thành tựu và đặc
điểm chủ yếu của tiểu thuyết Trung Quốc sau“Cách mạng văn hóa”” đã nghiên cứu
sâu những tác phẩm văn học Trung Quốc sau “cách mạng văn hóa” và đã rút ra
những nội dung và đặc điểm chủ yếu của văn học thời kì này. Công trình của
PGS.Ts Nguyễn Thị Bích Hải đã có những đóng góp to lớn trong việc tìm hiểu văn
học Trung Quốc
sauVersion
“cách mạng
văn hóa”. Tác

giả công trình này đã khái quát về
Demo
- Select.Pdf
SDK
văn học và tiểu thuyết, đồng thời chỉ ra được sự nối tiếp giữa các trào lưu và thành
tựu của tiểu thuyết Trung Quốc sau “Cách mạng văn hóa”. Tiểu thuyết Một nửa đàn
ông là đàn bà và Cây lục hóa được xếp vào trào lưu “tiểu thuyết phản tư”. Nguyễn
Thị Bích Hải đã tinh tế nhận xét:
Nhân vật chính trong hai tác phẩm Cây lục hóa và Một nửa đàn ông là đàn
bà đều là Chương Vĩnh Lân, nhưng mỗi tác phẩm thể hiện một phương diện trong
con người Chương Vĩnh Lân. Đồng thời cả hai tác phẩm đều đi tận tầng sâu của
nhân tính: xung đột giữa con người bản năng và con người lý tính. [15, tr. 39]
Nguyễn Thị Bích Hải đã có những nghiên cứu và có đúc kết sâu sắc về tác
phẩm Cây lục hóa: “Lục hóa thụ đã phê phán lịch sử đau thương bằng một cái nhìn
biện chứng và nhân hậu. Nhà văn sùng kính tâm hồn chất phác và cao quý của
người dân nơi hoang nguyên. Ông cũng đã mổ xẻ, phân tích thói ích kỉ, tầm thường
của thế giới nội tâm người tri thức. Lục hóa thụ là một tác phẩm tràn đầy tinh thần
lãng mạn, từ góc nhìn nào nó cũng tràn đầy ý thơ và ánh sáng lý tưởng”.[15; tr. 41]

7


Có thể nói tác phẩm của Trương Hiền Lượng xuất hiện trong các trào lưu
văn học. Đến trào lưu “tiểu thuyết cải cách”, ông cũng góp phần phản ánh hiện thực
lịch sử dân tộc. Tác phẩm Phong cách nam nhi hòa vào dòng chảy chung của văn
học Trung Quốc thời kỳ cải cách. Dù nhìn ở góc độ nào tiểu thuyết của ông cũng đi
sâu, khám phá nội tâm bên trong con người. Viết về vấn đề này, Nguyễn Thị Bích
Hải cũng phân tích:
Tiểu thuyết cải cách đã sáng tạo nên những hình tượng anh hùng được
gọi là “người cải cách” hoặc “người mở đường”. Họ là những người

thể hiện lý tưởng và nguyện vọng của nhân dân Trung Quốc trong thời
đại mới. Những nhân vật như Kiều Quang Phác, Phó Liên Sơn, Trịnh Tử
Vân, Lưu Chiêu, Trần Bão Thiếp, Lý Hướng Nam, là những con người
chí công vô tư, dũng cảm kiên cường, dám công kích loại trừ những tập
quán cũ kỹ, ủng hộ tư duy mới mẻ… Mở ra một con đường mới. Mặc dù
sự nghiệp cải cách còn nhiều khó khăn, họ vẫn không hề lùi bước. Tinh
thần ấy đem lại cho tiểu thuyết màu sắc lạc quan, trong trẻo và lành
mạnh. [15, tr. 47]
Tác giả tiếp tục cắt nghĩa: “Tiếp theo Cây lục hóa là trường thiên tiểu thuyết
Một nửa đànDemo
ông là Version
đàn bà, kể-về
cuộc sống của
Chương Vĩnh Lân ở nơi “Lao cải”
Select.Pdf
SDK
mới. Tác phẩm này lại chuyển sang soi chiếu một tầng sâu khác trong con người bản năng giới tính”. [15, tr. 41]
Có thể nói, các công trình nghiên cứu về nhà văn Trương Hiền Lượng và
những tác phẩm của ông chưa nhiều, nhưng các công trình mà chúng tôi tập trung
nghiên cứu đã phản ánh được những vấn đề chủ yếu trong tiểu thuyết của nhà văn.
Hai công trình Một số vấn đề Văn học Trung Quốc đương đại và Một số vấn đề văn
học Trung Quốc thời kì mới của PGS.Ts. Hồ Sĩ Hiệp đã phản ánh sâu sắc và đầy đủ
hiện thực trong hai tiểu thuyết Cây lục hóa, Một nửa đàn ông là đàn bà. Trong hai
công trình này đã khẳng định lại một lần nữa tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng
xứng đáng được bình chọn là một trong một trăm tác phẩm đương đại nổi tiếng
nhất. PGS.Ts. Hồ Sĩ Hiệp đi sâu vào giá trị hiện thực của hai tiểu thuyết Cây lục
hóa, Một nửa đàn ông là đàn bà. Ông khẳng định rằng cả hai tiểu thuyết là sự kết
hợp nhuần nhuyễn hiện thực đau khổ và niềm tin ở ngày mai.
PGS.Ts. Lê Huy Tiêu trong công trình Tiểu thuyết Trung Quốc thời kì đổi mới lại
đi sâu vào hướng nghiên cứu tính triết lý trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng.


8


Tất cả các công trình nghiên cứu trên đã đi sâu phân tích, đánh giá tiểu thuyết
của Trương Hiền Lượng qua từng giai đoạn và thời kì. Những công trình đó đã khái
quát được diện mạo văn học Trung Quốc đương đại và những đóng góp của nhà văn
Trương Hiền Lượng với những tiểu thuyết qua từng thời kì. Một tỉ sáu là tiểu thuyết
giai đoạn sau của Trương Hiền Lượng, tiểu thuyết này là một giả thiết mang nhiều
tính chất giả tưởng đầy kì thú. Tiểu thuyết này, hiện nay chúng tôi chưa tìm được một
công trình sách nào nghiên cứu và đánh giá, ngoài một số tài liệu trên mạng.
Những tài liệu nghiên cứu về Trương Hiền Lượng và các tiểu thuyết của ông
là nguồn tư liệu quý giá cho chúng tôi trong quá trình nghiên cứu. Những tài liệu đó
cung cấp một cái nhìn khách quan về hiện thực lịch sử Trung Quốc và nội dung
hiện thực tiểu thuyết phản ánh.
2.2. Tài liệu trên website viết về nhà văn Trương Hiền Lượng và những tác phẩm
của nhà văn
Trên website: vietbao.vn/vi/van-hoa/Nguoi…/181, 01/03/ 2014, tác giả Hoài
Vũ trong mục: “Người đàn ông đi bán hoang vắng”. Bài viết này được in trên báo
Sài Gòn Giải Phóng ngày 05 - 10 - 2004. Tác giả mục này có nhận xét:
Ngẩng đầu lên ngó mênh mông / Chỉ nghe ngọn gió mênh mông thổi về. Đúng
như câu hátDemo
dân gian,
nơi đày- Select.Pdf
ải Trương Hiền
Lượng vô cùng hoang vắng, hiu
Version
SDK
quạnh, chỉ có tiếng gió là còn chút sức sống. Gió như đoàn tàu tốc hành thổi ù ù
suốt đêm ngày, xới tung bụi cát màu vàng - màu sắc riêng biệt của vùng đất lưu vực

sông Hoàng Hà, xới tung những dằn vặt, khổ đau của Trương Hiền Lượng và
những người chung số phận với ông trong thời kỳ cực kỳ buồn thảm của lịch sử
Trung Quốc. Ngay trên vùng đất màu vàng, giữa tiếng gió rầm rú đêm ngày, ông đã
đổ ra đến mức kiệt sức tâm huyết, mồ hôi và nước mắt của mình để viết nên Một
nửa đàn ông là đàn bà và Cây lục hóa làm chấn động văn học Trung Quốc. Năm
1980, sau khi được phục hồi danh dự, Trương Hiền Lượng chối từ mọi cám dỗ của
cuộc sống phồn hoa ở thành phố, mọi lời mời mọc đầy hứa hẹn của bầu bạn xa gần,
trở lại sống lâu dài ngay trên mảnh đất mà ông đã lao động khổ sai 22 năm trước.
Trên trang Website: 4phuong.net/…/su-da-dang-ve-but-phap-…Tác giả Mai
Hải Oanh có nhận định:
Khi nói đến bút pháp tả thực mới, cần thấy rằng đây là thủ pháp quan trọng
của khuynh hướng tiểu thuyết “nhận thức lại” lịch sử. Khuynh hướng này
có phần gần gũi với cảm hứng phản tư trong tiểu thuyết Trung Quốc thời kỳ

9


cải cách với Một nửa đàn ông là đàn bà của Trương Hiền Lượng, Nôn
nóng của Giả Bình Ao, Báu vật của đời của Mạc Ngôn… Các nhà văn
Trung Quốc đã nhìn lại hàng loạt vấn đề đau lòng, những bi kịch đầy nước
mắt trong thời kì cách mạng văn hóa. Tác phẩm của họ được người đọc đón
chào nồng nhiệt bởi từng trang viết thấm đầy tinh thần phản tư. Trong quá
trình nhận thức lại “Cách mạng văn hóa”, các nhà tiểu thuyết Trung Quốc
cho rằng đó là cuộc chấn thương tinh thần lớn nhất thế kỉ XX.
Trong mục nghe Online: “Nhà văn Trương Hiền Lượng: “Những câu chuyện
về cuộc đời đau khổ và hiu quạnh” (16 - 12 - 2010/ 17:46:44). Nhà văn có tâm sự:
Tôi cảm thấy rất tự hào, vì tôi cùng một vận mệnh với dân tộc Trung
Hoa, lúc cá nhân tôi gặp chuyện không may, dân tộc Trung Hoa cũng
đang gặp trắc trở, hơn nữa lúc đó ngoài tôi ra, nhiều công dân, nông
dân, cán bộ và trí thức gặp phải chuyện tan nhà nát cửa, lạc vợ, xa con,

mất tự do, thậm chí mất tính mạng, tôi vẫn phải coi là người may mắn, là
người may mắn sống sót.
Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng là sự suy ngẫm về thời kỳ lịch sử đã qua
và đó có lẽ là chủ đề suốt cuộc đời của nhà văn. Nhà văn nói:
Nếu khi tôi mới bắt đầu viết tiểu thuyết, chỉ phản ánh số phận cá nhân tôi, thì

Demo Version - Select.Pdf SDK

tác phẩm không có giá trị lịch sử lớn. Nhưng tác phẩm của tôi đã phản ánh trắc trở
của dân tộc Trung Hoa chúng ta trong hơn 20 năm.
Một tỉ sáu là tác phẩm mới với một ngòi bút khác giai đoạn trước và nó có ảnh
hưởng sâu rộng đến xã hôi hiện đại. Trên Website: //Tiki.vn/review/…ngày 21/01/2013.
Người đọc Phạm Thành Trung có nhận xét: “Tác giả đã sáng tạo nên một câu chuyện
hết sức hấp dẫn, với tất cả vẻ sinh động và khác biệt cần có để tạo nên một tác phẩm
giả tưởng đầy kỳ thú. Mỗi trang sách đều có những chi tiết hay, những câu văn rất
“đắt”, những miêu tả tinh tế làm người đọc thích thú, hấp dẫn một cách không ngờ”.
Tài liệu nghiên cứu về Trương Hiền Lượng và tiểu thuyết của nhà văn mà
chúng tôi tìm thấy trên mạng cũng không nhiều. Chủ yếu là các bài viết của Hoài
Vũ, Mai Hải Oanh và ý kiến của một số độc giả sau k`i đọc tiểu thuyết Một tỉ sáu.
Tác giả Hoài Vũ đã nhận xét về nhà văn Trương Hiền Lượng trofg eối quan `ệ với
hiện t`ực lịch sử dân tộc. Chính mảnh đất đầy fắfg gió và hiu quạnh nơi nông trường
lao cải, ông đã vầt hết sức lực và tâm huyết để “thai ng`én” hai tiểu thuyết Cây lục
hóa, Một nửa đàn ông là đàn bà. Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng chính là hiện
thực cuộc sống đau khổ đi vào trang văn.

10


Tác giả Mai Hải Oanh đã đánh giá hàng loạt các nhà văn Trung Quốc trong khi
nhìn lại hàng loạt vấn đề đau lòng, những bi kịch trong thời kì “cách mạng văn hóa”.

Trương Hiền Lượng cũng góp một phần không nhỏ trong hành trình lịch sử của dân tộc.
Các tác giả mục này chủ yếu xuất phát từ bản thân của nhà văn, Trương Hiền
Lượng khi nhìn lại hiện thực lịch sử với cái nhìn của một người trong cuộc, phần
nhiều là những tâm sự của nhà văn. Trong mục nghe Online, Trương Hiền Lượng
đã bộc bạch nỗi lòng của mình, ông xem mình là một nhà văn “may mắn sống sót”
trong “thời kì động loạn”.
Nhìn chung, ở Việt Nam chưa có công trình nào khảo sát tiểu thuyết của
Trương Hiền Lượng từ góc nhìn Phân tâm học. Đề tài nghiên cứu của chúng tôi
Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng từ góc nhìn Phân tâm học hy vọng góp phần
tạo nên một hướng nghiên cứu mới về tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Với đề tài:“Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng từ góc nhìn Phân Tâm học”,
đối tượng nghiên cứu của chúng tôi là 4 tiểu thuyết lớn tương ứng với từng thời kì
sáng tác của nhà văn, cụ thể là các tiểu thuyết:
1. CâyDemo
lục hóaVersion
( NXB Văn
nghệ TP. Hồ SDK
Chí Minh, 1984)
- Select.Pdf
2. Một nửa đàn ông là đàn bà ( NXB Trẻ - NXB Lao Động, 1989)
3. Phong cách nam nhi (2 tập)( NXB Hà Nội, 1994)
4. Một tỉ sáu (NXB Phụ Nữ, 2011)
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của luận văn là yếu tố phân tâm học trong tiểu thuyết
của Trương Hiền Lượng trên hai bình diện: nội dung và nghệ thuật.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận văn này chúng tôi chủ yếu sử dụng những phương pháp nghiên
cứu sau:

- Phương pháp hệ thống, cấu trúc
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp so sánh
- Phương pháp liên ngành

11


5. Ý nghĩa và những đóp góp của luận văn
5.1. Nghiên cứu tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng từ góc nhìn phân tâm
học nhằm lý giải vấn đề con người với tầng sâu bí ẩn và phức tạp của nó.
5.2. So sánh tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng qua các giai đoạn sáng tác, để
qua đó thấy được sự đổi mới qua cách viết của nhà văn. Đóng góp một phần trong hành
trình sáng tạo của nhà văn Trương Hiền Lượng trong lịch sử văn học Trung Quốc.
5.3. Luận văn góp phần giới thiệu nhà văn Trương Hiền Lượng đối với văn
học Việt Nam. Ông là một tác giả ưu tú, xuất sắc của văn học Trung Quốc đương
đại, với một giọng văn giàu tính triết lý, trữ tình và nhân đạo sâu sắc.
6. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo, phần nội dung chúng
tôi chia ra làm 3 chương:
Chương 1: Tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng - sự giải tỏa và thăng hoa
của những ẩn ức
Chương 2: Nội dung tiểu thuyết Trương Hiền Lượng từ góc nhìn Phân Tâm học
Chương 3: Nghệ thuật biểu hiện trong tiểu thuyết của Trương Hiền Lượng từ
góc nhìn Phân Tâm học

Demo Version - Select.Pdf SDK

12