BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LƯƠNG THẾ VINH
--------------------------

HỨA TÂN HƯNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI
HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI

NAM ĐỊNH - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LƯƠNG THẾ VINH
--------------------------

HỨA TÂN HƯNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI
HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ NGÀNH: 8.34.01.01

Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. PHẠM QUANG PHAN

NAM ĐỊNH - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của bản than tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS Phạm Quang Phan.
Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn góc rõ ràng.
Nội dung của luận văn chưa từng được công bố ở cả trong và ngoài nước.

Tác giả

Hứa Tân Hưng


LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập, nghiên cứu tại Trường Đại học Lương Thế Vinh,
tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Phát triển du lịch Homestay
tại huyện Sa Pa Tỉnh Lào Cai”. Qua luận văn này, trước hết tôi xin được bày
tỏ long biết ơn sâu sắc tới Ban Giám hiệu Trường Đại học Lương Thế Vinh,
Viện Đào tạo Sau Đại học, cùng các thầy cô giáo của nhà trường đã nhiệt tình
giảng dạy và đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu trong thời gian học
tập tại trường.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Giáo sư, Tiến sĩ Phạm
Quang Phan người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi những kiến thức
cần thiết, đưa ra những đánh giá xác đáng giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Sau cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân đã
giành cho tôi sự giúp đỡ không thể thiếu trong quá trình học tập, nghiên cứu
cũng như hoàn thành luận văn.
Tác giả

Hứa Tân Hưng


MỤC LỤC
MỤC LỤC.......................................................................................................................................... 3

1.TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6. ĐÓNG GÓP KHOA HỌC CỦA LUẬN VĂN
7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN

1
2
4
5
5
6
6

CHƯƠNG 1....................................................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.................................................................................................... 7
VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY.......................................................................................... 7
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DU LỊCH VÀ DU LỊCH HOMESTAY
7
1.1.1. Khái niệm về du lịch.........................................................................................................................7
1.1.2. Khái niệm về du lịch homestay.........................................................................................................9
1.2. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA DU LỊCH HOMESTAY
11
1.2.1. Lịch sử hình thành của du lịch homestay.......................................................................................11
1.2.2. Đặc điểm của du lịch homestay......................................................................................................13
1.2.3. VAI TRÒ CỦA DU LỊCH HOMESTAY
14
1.3. CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY

15
1.3.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY
18
1.4. KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT
NAM
38
1.4.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestay trên thế giới..................................................................38
1.4.1.2. Kinh nghiệm tổ chức du lịch homestay của Malaysia.............................................................................40

1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho phát triển du lịch homestay cho Việt Nam.............................................43
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
46
CHƯƠNG 2..................................................................................................................................... 47
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI...............................................................47
HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI..................................................................................................... 47
2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI

47

2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến phát triển du lịch huyện Sa Pa...................................47

Sa Pa là một trong những địa danh du lịch nổi tiếng nhất Việt Nam, với trên 115 năm hình thành và
phát triển. Sa Pa nằm ở độ cao trung bình từ 1.200 - 1.800 m so với mực nước biển, có khí hậu trong
lành, mát mẻ và bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo, có hệ sinh thái phong phú đa dạng trong khu vực
Vườn Quốc Gia Hoàng Liên trong đó có đỉnh Fansipan cao 3.143m so với mực nước biển và là đỉnh
núi cao nhất Đông Dương. VGQ Hoàng Liên có kiểu sinh thái rừng á nhiệt đới núi cao hệ động, thực
vật phong phú và đa dạng, nhiều loài quý hiếm, nhiều sinh cảnh cũng rất đặc hữu, là một trong 4 Vườn
Di sản ASEAN đầu tiên tiên của Việt Nam được tổ chức UNESCO công nhận. Đây là những tiềm năng
vô cùng phong phú để phát triển du lịch nói chung và du lịch homestay nói riêng.................................47
............................................................................................................................................................................ 47

Hình 2.1. Khung cảnh Sa Pa về đêm...........................................................................................48
a) Đặc điểm tự nhiên:..........................................................................................................................................48
- Cảnh quan - sinh thái: Phong cảnh thiên nhiên với địa hình của núi đồi, màu xanh của rừng
cây, cùng với những nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc, tất cả tạo nên bức tranh hài hòa,
quyến rũ và thơ mộng đặc trưng vùng cao Tây Bắc. ...................................................................52


b) Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................................................................52
* Về kinh tế. Sa Pa có các ngành kinh tế chủ yếu sau :...................................................................................52
- Ngành công nghiệp - TTCN: Chủ yếu công nghiệp khai thác, chế biến khoảng sản; công nghiệp chế biến
nông lâm sản (nấm hương, mộc nhĩ, thảo quả, mật ong,..). Các làng nghề truyền thống đang dần được phục
hồi, phát triển như nghề dệt, thêu hàng thổ cẩm, chạm khắc bạc,..., các sản phẩm khu vực đã được xuất khẩu
sang một số nước như Hàn Quốc, Nhật, Mỹ, Đài Loan…...............................................................................53
- Ngành thương mại, dịch vụ: Hoạt động thương mại, dịch vụ tại Sa Pa phát triển nhanh, đặc biệt ngành du
lịch của huyện Sa Pa. Hệ thống cơ sở dịch vụ, thương mại khá đa dạng, bao gồm các cửa hàng kinh doanh
dịch vụ, ăn uống, karaoke, xông hơi tắm thuốc lá, siêu thị, trung tâm thương mại… tuy nhiên quy mô còn
nhỏ. Sa Pa có 03 chợ, 1 siêu thị Xuân Trường tại thị trấn Sa Pa và các cửa hàng bán lẻ, phục vụ nhu cầu mua
bán, trao đổi hàng hóa cơ bản của người dân và du khách, tuy nhiên chợ và siêu thị hiện nay có quy mô nhỏ,
chủ yếu chợ dân sinh, phục vụ hàng hóa thiết yếu hàng ngày, chưa có các trung tâm, khu bán hàng quy mô
lớn, tập trung phục vụ nhu cầu mua sắm các đồ lưu niệm, quà tặng cho khách du lịch...................................53
* Về dân số. Dân số toàn huyện Sa Pa là 59.176 người (số liệu năm 2016). Mật độ dân số bình quân: 87
người/km2, trong đó:......................................................................................................................................53
* Về lực lượng lao động: Số người trong độ tuổi lao động huyện Sa Pa là 34.911 người, chiếm khoảng 59%
tổng dân số toàn huyện. Trong đó, số lao động phục vụ trong ngành du lịch, dịch vụ là 9.196 lao động (5.170
lao động trực tiếp và 4.026 lao động gián tiếp). Dân số khu vực nghiên cứu là dân số trẻ, tuy nhiên chất lượng
nguồn nhân lực chưa cao, phần lớn chưa qua các chương trình đào tạo nghề.................................................54
* Về Y tế, văn hóa, giáo dục:.....................................................................................................................56
- Trong những năm qua, công tác khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn huyện
Sa Pa được thực hiện tốt và hiệu quả: phòng chống dịch bệnh nguy hiểm ở người; tiêm chủng mở rộng; vệ
sinh an toàn thực phẩm, chăm sóc bảo vệ sức khỏe cho nhân dân... . Các ngành, các cấp đã tăng cường

kiểm tra, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại các cơ sở dịch vụ ăn uống, bếp ăn tập thể, thức ăn đường
phố............................................................................................................................................................. 56
- Các hoạt động văn hoá không ngừng phát triển, đã tổ chức nhiều buổi biểu diễn văn nghệ ngoài trời vào các
tối thứ 6 và thứ 7 thu hút trên 7.000 khán giả đến xem và cổ vũ. Tích cực tuyên truyền về xây dựng nông
thôn mới, thanh niên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Các hoạt động văn hoá, văn
nghệ, thể dục thể thao tiếp tục được đẩy mạnh và duy trì tại các ban ngành, đoàn thể....................................56
- Công tác giáo dục đào tạo tại Sa Pa được các cấp ngành quan tâm, tạo điều kiện đầu tư xây dựng cơ sở vật
chất, trang thiết bị. Trong những năm qua, công tác giáo dục huyện Sa Pa duy trì đạt chuẩn phổ cập giáo dục
tiểu học chống mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Chú
trọng củng cố và phát triển trung tâm học tập cộng đồng, từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt
động, quan tâm công tác giáo dục dân tộc, đào tạo nguồn lao động tại chỗ cho du lịch..................................56
* Về tình hình an ninh trật tự: Công tác an ninh trật tự trên địa bàn huyện luôn được đảm bảo do triển khai
thực hiện tốt các kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự, chủ động phòng ngừa, đấu tranh giải quyết vấn đề phức
tạp, ngăn chặn kịp thời các hoạt động kích động di cư tự do, kịp thời điều tra giải quyết các vụ việc xảy ra,
tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Thường xuyên thực hiện công tác tuần tra,
kiểm soát đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn..............................................................................57
2.1.2.Tình hình phát triển du lịch tại huyện Sa Pa...........................................................................................57
2.1.2.2. Hoạt động các tuyến điểm du lịch cộng đồng.....................................................................................60
2.1.2.3. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch và tổ chức lễ hội........................................................................61
2.1.2.4. Về công tác đào tạo nguồn nhân lực du lịch.......................................................................................62
2.1.2.5. Công tác quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch:.............................................................................62
2.1.2.6. Công tác quản lý nhà nước về du lịch................................................................................................63

2.2. Thực trạng phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2017........65
2.2.1. Điều kiện phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa..............................................................................65
2.2.1.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên...........................................................................................................65
2.2.1.2. Tài nhiên nhân văn.............................................................................................................................72
* Văn hóa các dân tộc Sa Pa......................................................................................................................72

2.2.3. Kết quả điều tra về phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa..................................................82

2.2.3.1. Kết quả tổng hợp các cơ sở kinh doanh du lịch và dịch vụ.....................................................................82
2.2.3.2. Kết quả điều tra nhu cầu của khách du lịch.............................................................................................80
2.2.3.3. Kết quả điều tra của cộng đồng địa phương............................................................................................82

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO
CAI
82


2.3.1. Những kết quả đạt được.................................................................................................................82
2.3.2. Một số tồn tại - hạn chế..................................................................................................................85
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế...................................................................................................87
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
88
CHƯƠNG 3..................................................................................................................................... 89
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI.....................................................................89
HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI........................................................................................................ 89
3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VÀ DU LỊCH HOMESTAY TẠI HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI ĐẾN
NĂM 2020, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030
89
3.1.1. Định hướng phát triển du lịch huyện Sa Pa, của tỉnh Lào Cai......................................................89
..................................................................................................................................................................92
3.1.2. Định hướng phát triển du lịch homestay huyện Sa Pa, của tỉnh Lào Cai......................................92
3.1.3. Quan điểm phát triển.................................................................................................................................93
3.1.4. Mục tiêu phát triển.....................................................................................................................................94
* Mục tiêu tổng quát......................................................................................................................................94
* Mục tiêu cụ thể............................................................................................................................................94

3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI
95

3.2.1. Tạo lập cơ chế chính sách quản lý phù hợp...................................................................................95
3.2.2. Xây dựng quy hoạch hợp lý............................................................................................................97
3.2.3. Đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch phục vụ cho phát triển du lịch homestay...98
3.2.4. Xây dựng sản phẩm du lịch homestay đa dạng và đặc thù............................................................99
3.2.4.1. Phát triển các sản phẩm nghề thủ công truyền thống đặc trưng của các dân tộc huyện Sa Pa để tạo sản
phẩm hàng hoá, sản phẩm lưu niệm phục vụ khách du lịch.................................................................................99
3.2.4.2. Đầu tư phát triển hoạt động sản xuất nông nghiệp phục vụ du lịch.......................................................100
3.2.4.3. Xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với các giá trị di sản, văn hóa phục vụ du lịch..............................100

3.2.5. Tăng cường hoạt động xúc tiến du lịch homestay........................................................................102
3.2.6. Đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng........................................................................................104
3.2.7. Đảm bảo an ninh, an toàn............................................................................................................105
3.2.8. Phát triển nguồn khách hàng.......................................................................................................106
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
107


DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH
BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê các dịch vụ du lịch trên địa bàn huyện Sa Pa giai
đoạn 2016- đến 6/2018...Error: Reference source not found
Bảng 2.2. Hoạt động du lịch homestay trên địa bàn huyện Sa Pa giai
đoạn 2010- đến 6/2018...Error: Reference source not found
Bảng 2.3. Hoạt động dịch vụ du lịch homestay trên địa bàn huyện Sa
Pa....................................Error: Reference source not found
HÌNH
MỤC LỤC.......................................................................................................................................... 3
1.TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6. ĐÓNG GÓP KHOA HỌC CỦA LUẬN VĂN
7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN

1
2
4
5
5
6
6

CHƯƠNG 1....................................................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.................................................................................................... 7
VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY.......................................................................................... 7
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DU LỊCH VÀ DU LỊCH HOMESTAY
7
1.1.1. Khái niệm về du lịch.........................................................................................................................7
1.1.2. Khái niệm về du lịch homestay.........................................................................................................9
1.2. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA DU LỊCH HOMESTAY
11
1.2.1. Lịch sử hình thành của du lịch homestay.......................................................................................11
1.2.2. Đặc điểm của du lịch homestay......................................................................................................13
1.2.3. VAI TRÒ CỦA DU LỊCH HOMESTAY
14
1.3. CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY
15
1.3.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY
18

1.4. KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT
NAM
38
1.4.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestay trên thế giới..................................................................38
1.4.1.2. Kinh nghiệm tổ chức du lịch homestay của Malaysia.............................................................................40

1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho phát triển du lịch homestay cho Việt Nam.............................................43
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
46
CHƯƠNG 2..................................................................................................................................... 47
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI...............................................................47


HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI..................................................................................................... 47
2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO CAI

47

2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến phát triển du lịch huyện Sa Pa...................................47

Sa Pa là một trong những địa danh du lịch nổi tiếng nhất Việt Nam, với trên 115 năm hình thành và
phát triển. Sa Pa nằm ở độ cao trung bình từ 1.200 - 1.800 m so với mực nước biển, có khí hậu trong
lành, mát mẻ và bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo, có hệ sinh thái phong phú đa dạng trong khu vực
Vườn Quốc Gia Hoàng Liên trong đó có đỉnh Fansipan cao 3.143m so với mực nước biển và là đỉnh
núi cao nhất Đông Dương. VGQ Hoàng Liên có kiểu sinh thái rừng á nhiệt đới núi cao hệ động, thực
vật phong phú và đa dạng, nhiều loài quý hiếm, nhiều sinh cảnh cũng rất đặc hữu, là một trong 4 Vườn
Di sản ASEAN đầu tiên tiên của Việt Nam được tổ chức UNESCO công nhận. Đây là những tiềm năng
vô cùng phong phú để phát triển du lịch nói chung và du lịch homestay nói riêng.................................47
............................................................................................................................................................................ 47
Hình 2.1. Khung cảnh Sa Pa về đêm...........................................................................................48

a) Đặc điểm tự nhiên:..........................................................................................................................................48
- Cảnh quan - sinh thái: Phong cảnh thiên nhiên với địa hình của núi đồi, màu xanh của rừng
cây, cùng với những nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc, tất cả tạo nên bức tranh hài hòa,
quyến rũ và thơ mộng đặc trưng vùng cao Tây Bắc. ...................................................................52
b) Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................................................................52
* Về kinh tế. Sa Pa có các ngành kinh tế chủ yếu sau :...................................................................................52
- Ngành công nghiệp - TTCN: Chủ yếu công nghiệp khai thác, chế biến khoảng sản; công nghiệp chế biến
nông lâm sản (nấm hương, mộc nhĩ, thảo quả, mật ong,..). Các làng nghề truyền thống đang dần được phục
hồi, phát triển như nghề dệt, thêu hàng thổ cẩm, chạm khắc bạc,..., các sản phẩm khu vực đã được xuất khẩu
sang một số nước như Hàn Quốc, Nhật, Mỹ, Đài Loan…...............................................................................53
- Ngành thương mại, dịch vụ: Hoạt động thương mại, dịch vụ tại Sa Pa phát triển nhanh, đặc biệt ngành du
lịch của huyện Sa Pa. Hệ thống cơ sở dịch vụ, thương mại khá đa dạng, bao gồm các cửa hàng kinh doanh
dịch vụ, ăn uống, karaoke, xông hơi tắm thuốc lá, siêu thị, trung tâm thương mại… tuy nhiên quy mô còn
nhỏ. Sa Pa có 03 chợ, 1 siêu thị Xuân Trường tại thị trấn Sa Pa và các cửa hàng bán lẻ, phục vụ nhu cầu mua
bán, trao đổi hàng hóa cơ bản của người dân và du khách, tuy nhiên chợ và siêu thị hiện nay có quy mô nhỏ,
chủ yếu chợ dân sinh, phục vụ hàng hóa thiết yếu hàng ngày, chưa có các trung tâm, khu bán hàng quy mô
lớn, tập trung phục vụ nhu cầu mua sắm các đồ lưu niệm, quà tặng cho khách du lịch...................................53
* Về dân số. Dân số toàn huyện Sa Pa là 59.176 người (số liệu năm 2016). Mật độ dân số bình quân: 87
người/km2, trong đó:......................................................................................................................................53
* Về lực lượng lao động: Số người trong độ tuổi lao động huyện Sa Pa là 34.911 người, chiếm khoảng 59%
tổng dân số toàn huyện. Trong đó, số lao động phục vụ trong ngành du lịch, dịch vụ là 9.196 lao động (5.170
lao động trực tiếp và 4.026 lao động gián tiếp). Dân số khu vực nghiên cứu là dân số trẻ, tuy nhiên chất lượng
nguồn nhân lực chưa cao, phần lớn chưa qua các chương trình đào tạo nghề.................................................54
* Về Y tế, văn hóa, giáo dục:.....................................................................................................................56
- Trong những năm qua, công tác khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn huyện
Sa Pa được thực hiện tốt và hiệu quả: phòng chống dịch bệnh nguy hiểm ở người; tiêm chủng mở rộng; vệ
sinh an toàn thực phẩm, chăm sóc bảo vệ sức khỏe cho nhân dân... . Các ngành, các cấp đã tăng cường
kiểm tra, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại các cơ sở dịch vụ ăn uống, bếp ăn tập thể, thức ăn đường
phố............................................................................................................................................................. 56
- Các hoạt động văn hoá không ngừng phát triển, đã tổ chức nhiều buổi biểu diễn văn nghệ ngoài trời vào các

tối thứ 6 và thứ 7 thu hút trên 7.000 khán giả đến xem và cổ vũ. Tích cực tuyên truyền về xây dựng nông
thôn mới, thanh niên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Các hoạt động văn hoá, văn
nghệ, thể dục thể thao tiếp tục được đẩy mạnh và duy trì tại các ban ngành, đoàn thể....................................56
- Công tác giáo dục đào tạo tại Sa Pa được các cấp ngành quan tâm, tạo điều kiện đầu tư xây dựng cơ sở vật
chất, trang thiết bị. Trong những năm qua, công tác giáo dục huyện Sa Pa duy trì đạt chuẩn phổ cập giáo dục
tiểu học chống mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Chú
trọng củng cố và phát triển trung tâm học tập cộng đồng, từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt
động, quan tâm công tác giáo dục dân tộc, đào tạo nguồn lao động tại chỗ cho du lịch..................................56
* Về tình hình an ninh trật tự: Công tác an ninh trật tự trên địa bàn huyện luôn được đảm bảo do triển khai
thực hiện tốt các kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự, chủ động phòng ngừa, đấu tranh giải quyết vấn đề phức
tạp, ngăn chặn kịp thời các hoạt động kích động di cư tự do, kịp thời điều tra giải quyết các vụ việc xảy ra,


tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Thường xuyên thực hiện công tác tuần tra,
kiểm soát đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn..............................................................................57
2.1.2.Tình hình phát triển du lịch tại huyện Sa Pa...........................................................................................57
2.1.2.2. Hoạt động các tuyến điểm du lịch cộng đồng.....................................................................................60
2.1.2.3. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch và tổ chức lễ hội........................................................................61
2.1.2.4. Về công tác đào tạo nguồn nhân lực du lịch.......................................................................................62
2.1.2.5. Công tác quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch:.............................................................................62
2.1.2.6. Công tác quản lý nhà nước về du lịch................................................................................................63

2.2. Thực trạng phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2017........65
2.2.1. Điều kiện phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa..............................................................................65
2.2.1.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên...........................................................................................................65
2.2.1.2. Tài nhiên nhân văn.............................................................................................................................72
* Văn hóa các dân tộc Sa Pa......................................................................................................................72

2.2.3. Kết quả điều tra về phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa..................................................82
2.2.3.1. Kết quả tổng hợp các cơ sở kinh doanh du lịch và dịch vụ.....................................................................82

2.2.3.2. Kết quả điều tra nhu cầu của khách du lịch.............................................................................................80
2.2.3.3. Kết quả điều tra của cộng đồng địa phương............................................................................................82

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI HUYỆN SA PA, TỈNH LÀO
CAI
82
2.3.1. Những kết quả đạt được.................................................................................................................82
2.3.2. Một số tồn tại - hạn chế..................................................................................................................85
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế...................................................................................................87
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
88
CHƯƠNG 3..................................................................................................................................... 89
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY TẠI.....................................................................89
HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI........................................................................................................ 89
3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VÀ DU LỊCH HOMESTAY TẠI HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI ĐẾN
NĂM 2020, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030
89
3.1.1. Định hướng phát triển du lịch huyện Sa Pa, của tỉnh Lào Cai......................................................89
..................................................................................................................................................................92
3.1.2. Định hướng phát triển du lịch homestay huyện Sa Pa, của tỉnh Lào Cai......................................92
3.1.3. Quan điểm phát triển.................................................................................................................................93
3.1.4. Mục tiêu phát triển.....................................................................................................................................94
* Mục tiêu tổng quát......................................................................................................................................94
* Mục tiêu cụ thể............................................................................................................................................94

3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY HUYỆN SA PA TỈNH LÀO CAI
95
3.2.1. Tạo lập cơ chế chính sách quản lý phù hợp...................................................................................95
3.2.2. Xây dựng quy hoạch hợp lý............................................................................................................97
3.2.3. Đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch phục vụ cho phát triển du lịch homestay...98

3.2.4. Xây dựng sản phẩm du lịch homestay đa dạng và đặc thù............................................................99
3.2.4.1. Phát triển các sản phẩm nghề thủ công truyền thống đặc trưng của các dân tộc huyện Sa Pa để tạo sản
phẩm hàng hoá, sản phẩm lưu niệm phục vụ khách du lịch.................................................................................99
3.2.4.2. Đầu tư phát triển hoạt động sản xuất nông nghiệp phục vụ du lịch.......................................................100
3.2.4.3. Xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với các giá trị di sản, văn hóa phục vụ du lịch..............................100

3.2.5. Tăng cường hoạt động xúc tiến du lịch homestay........................................................................102
3.2.6. Đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng........................................................................................104
3.2.7. Đảm bảo an ninh, an toàn............................................................................................................105
3.2.8. Phát triển nguồn khách hàng.......................................................................................................106
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
107


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Ngày nay, du lịch đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời
sống văn hóa - xã hội của con người. Khi cuộc sống hàng ngày với vật
chất, tiện nghi đầy đủ đã trở nên quen thuộc với nhiều người thì nhu cầu
khám phá những vùng đất mới, tiếp xúc với những nền văn hóa mới lại trở
thành một xu hướng phổ biến. Việc nghiên cứu sâu, tìm hiểu kỹ về đối
tượng tham quan là một sự lựa chọn mới đối với khách du lịch. Tham quan
du lịch ngày nay không chỉ dừng lại ở sự chiêm ngưỡng, ngắm nhìn mà
khách du lịch còn dày công tìm hiểu, khám phá để thỏa mãn nhu cầu hiểu
biết của bản thân. Con người hòa mình vào môi trường thiên nhiên, môi
trường văn hóa và cảm nhận một cách trực tiếp, chân thực và trọn vẹn
những giá trị của tài nguyên du lịch tại nơi đến. Những nhu cầu trên đã
thúc đẩy và tạo điều kiện cho loại hình du lịch homestay ra đời và phát

triển. Du lịch homestay là một loại hình du lịch mà khách du lịch được “ba
cùng”: cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt với gia đình người dân bản địa.
Du lịch homestay phát triển dựa vào cộng đồng địa phương và gắn bó chặt
chẽ với loại hình du lịch cộng đồng.
Huyện Sa Pa Tỉnh Lào Cai có vị trí thuận lợi, có tài nguyên du lịch
phong phú cộng với lượng khách du lịch ngày càng tăng. Nhưng thực tế
trong những năm vừa qua Huyện Sa Pa, Tỉnh Lào Cai vẫn chưa phát triển du
lịch homestay một cách bài bản và chưa có chiến lược lâu dài. Bên cạnh đó
các cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng, kỹ thuật phục vụ cho du khách đang trong
quá trình phát triển còn nhiều hạn chế. Để phát triển các tua du lịch
homestay thì đòi hỏi huyện Sa Pa Tỉnh Lào Cai phải có các giải pháp để phát
triển bền vững hơn loại hình du lịch này. Chính vì thế mà tác giả chọn đề tài
“Phát triển du lịch Homestay tại huyện Sa Pa Tỉnh Lào Cai” để làm đề tài


2

luận văn của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu những vấn đề về liên quan
đến du lịch homestay và những vấn đề liên quan đến mối quan hệ giữa du lịch
với cộng đồng dân tộc thiểu số tại Sa Pa.
Thứ nhất, những công trình nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến
du lịch homestay:
- Tổng cục Du lịch Việt Nam đã có một đề tài khoa học cấp bộ nghiên
cứu về du lịch homestay với nội dung chủ yếu là thu thập, tổng hợp một số
kinh nghiệm phát triển loại hình du lịch homestay của một số quốc gia và khu
vực trên thế giới, cả kinh nghiệm thành công và chưa thành công, trên cơ sở
đó, lựa chọn những điểm phù hợp của mỗi nước để đề xuất, vận dụng vào
điều kiện và hoàn cảnh thực tế của Việt Nam.

- Tác giả Võ Quế trong “Du lịch cộng đồng - lý thuyết và vận dụng”
(năm 2006) đã phân tích, nghiên cứu lý thuyết phát triển du lịch dựa vào cộng
đồng với 6 khái niệm, mục tiêu, ý nghĩa, điều kiện, nguyên tắc và tiêu chí
tham gia phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Từ đó, tác giả nghiên cứu về
mô hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng của khu vực châu Á và một số
khu sinh thái trong nước.
- “Du lịch bền vững” (năm 2001) của hai tác giả Nguyễn Đình Hòe và Vũ
Văn Hiếu khi phân tích nguyên tắc của quan điểm phát triển bền vững đã nhận
định: du lịch bền vững chỉ thực sự được thực thi khi và chỉ khi cộng đồng địa
phương được tham gia vào lĩnh vực du lịch. Và trong định hướng phát triển du
lịch bền vững ở miền núi, các tác giả đã đánh giá: vai trò và vị trí của cộng
đồng bản địa trong du lịch miền núi là vấn đề quan trọng hàng đầu.
Thứ hai, những công trình nghiên cứu mối quan hệ giữa hoạt động du
lịch với cộng đồng dân tộc thiểu số tại Sa Pa:


3

- Năm 1998, Dự án du lịch bền vững của IUCN tại Việt Nam với mục
tiêu tiến hành nghiên cứu sâu tại Sa Pa đã tập hợp thành báo cáo và đưa ra
mục tiêu phát triển bền vững là: Bảo tồn và phát huy các nguồn tài nguyên,
đặc biệt khai thác các nền văn hóa dân tộc truyền thống; bảo đảm quyền lợi
kinh tế cho cộng đồng địa phương; thu hút sự tham gia tối đa của cộng đồng
vào hoạt động du lịch.
- Một số công trình nghiên cứu của các học giả phương Tây về du lịch Sa
Pa trong đó có “Sự tăng trưởng và ảnh hưởng của du lịch ở Sa Pa” của
Michael Dirgegorio năm 1996, “Nghiên cứu ban đầu về du lịch trong vùng và
vùng xung quanh thị trấn Sa Pa” của Mark Grindley năm 1997 và “Các quan
sát về du lịch ở huyện Sa Pa, đặc biệt chú ý đến dân tộc thiểu số” của Jean
Michaud năm 1998 đều có chung nhận định về những đóng góp của các tộc

người thiểu số vào sự phát triển du lịch tại Sa Pa nhưng các tộc người đang
nhận được lợi ích hạn chế từ du lịch. Các tác giả cùng đưa ra những giải pháp
cho hiện trạng này đó là cộng đồng địa phương phải được quyền kiểm soát
việc tham gia vào hoạt động du lịch của họ cũng như kiểm soát việc khách du
lịch vào thăm làng bản, thăm cuộc sống và các lễ nghi của họ. Từ đó, các
nghiên cứu đưa ra mô hình du lịch bền vững dựa vào cộng đồng nhằm đem lại
lợi ích công bằng cho người dân địa phương.
- “Du lịch với dân tộc thiểu số ở Sa Pa” của hai tác giả Phạm Thị Mộng
Hoa và Lâm Thị Mai Lan (năm 2000) nghiên cứu phạm vi không gian ảnh
hưởng của du lịch trên địa bàn huyện Sa Pa và đặc biệt là những tác động của
hoạt động du lịch đến cộng đồng dân tộc thiểu số. Từ đó, các tác giả đề xuất
những giải pháp nhằm hạn chế tác động tiêu cực và tăng cường lợi ích cho
cộng đồng dân tộc thiểu số trong hoạt động du lịch.
Trong quá trình nghiên cứu, đọc và thu thập tài liệu tôi thấy vấn đề phát


4

triển du lịch “Homestay” đã được sự quan tâm của nhiều nghiên cứu khác
nhau của các tác giả trong nước. Liên quan đến vấn đề phát triển du lịch
“Homestay”, đã có một số công trình nghiên cứu và các hội thảo sau:
- Lê Thị Hiền Thanh, Luận văn thạc sĩ Du lịch học bảo vệ tại trường Đại
học khoa học xã hội và nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội “Phát triển du
lịch “Homestay” tại Tỉnh Ninh Bình”. Đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết
gồm: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về loại hình du lịch Homestay;
đánh giá thực trạng về điều kiện phát triển loại hình du lịch homestay tại địa
phương; những giải pháp tạo điều kiện phát triển loại hình du lịch này.
- Ninh Thị Kim Anh (2013), Du lịch Homestay cộng đồng - Kinh nghiệm
phát triển du lịch Homestay tại Việt Nam - Kỷ yếu hội thảo khoa học cấp bộ
môn chủ đề Du lịch homestay (2013), Khoa kinh tế - Trường đại học Nha

Trang. Hội thảo tập trung nghiên cứu về nội dung: Du lịch Homestay cộng
đồng - kinh nghiệm phát triển du lịch homestay ở Việt Nam bao gồm các điều
kiện, nguyên tắc, quy trình thực hiện dịch vu homestay và một số kinh
nghiệm phát triển loại hình du lịch ở nước bạn.
Như vậy có thể thấy phát triển du lịch homestay đang là điểm nhấn của
ngành du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, cho đến nay dưới góc độ chuyên ngành
Quản trị kinh doanh thì chưa có đề tài nào nghiên cứu về phát triển du lịch
homestay tại huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, vì vậy đề tài mà tác giả lựa chọn
nghiên cứu không trùng lặp với bất kỳ đề tài nào đã được công bố.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích
Thông qua nghiên cứu cơ sở lý luận, kinh nghiệm thực tiễn về phát triển
du lịch homestay và trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển du lịch homestay
tại huyện Sa Pa, tỉnh Lào cai những năm vừa qua, luận văn đề xuất các giải
pháp nhằm phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa, tỉnh Lào cai từ nay


5

đến năm 2025.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về du lịch và phát triển du lịch
homestay, kinh nghiệm phát triển du lịch homestay của một số quốc gia để rút
ra bài học kinh nghiệm vận dụng cho phát triển du lịch homestay tại huyện Sa
Pa, tỉnh Lào cai
- Phân tích đánh giá thực trạng phát triển du lịch homestay tại huyện Sa
Pa, tỉnh Lào cai giai đoạn 2015 – 2017, từ đó chỉ ra hạn chế, nguyên nhân và
những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu.
- Xác định phương hướng và đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm phát
triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa, tỉnh Lào cai.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Phát triển du lịch homestay.
- Phạm vị nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu trên địa bàn huyện Sa Pa
tỉnh Lào Cai. Dữ liệu thứ cấp thu thập trong các năm 2015-2017; dữ liệu sơ cấp
thu thập trong năm 2017; định hướng, giải pháp cho giai đoạn 2018-2025.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập dữ liệu thư cấp: Phương pháp này được sử dụng
để thu thập các nguồn thông tin, tài liệu sẵn có từ các Sở, ban ngành liên quan
như Sở Văn hóa, thể thao và du lịch, Ban quản lý Khu du lịch Sa Pa, Chi cục
thống kê Tỉnh Lào Cai, các giáo trình, đề tài nghiên cứu trước, từ cộng đồng,
các tổ chức du lịch, sách báo, internet….Trên cơ sở tài liệu thu thập được tác
giả xử lý thông tin sử dụng đúng mục đích nghiên cứu của đề tài.
- Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Nghiên cứu dự định thực hiện phỏng
vấn du khách và các hộ gia đình về cung ứng và sử dụng dịch vụ homestay.
- Phương pháp thực địa: Trong quá trình nghiên cứu tác giả đã đi thực
địa tại các khu du lịch huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai và đã thu được nhiều thông
tin bổ ích. Phương pháp này giúp tác giả tiếp cận vấn đề một cách chủ động,


6

trực quan, kiểm tra, đánh giá một cách xác thực để có được tầm nhìn toàn
diện về vấn đề nghiên cứu. Các hoạt động chính trong tiến hành phương pháp
này là: Quan sát, mô tả, điều tra, ghi chép, chụp ảnh, quay phim, gặp gỡ trao
đổi với chính quyền địa phương, các ban quản lý tài nguyên.
- Phương pháp nghiên cứu điển hình: Chọn một số cơ sở cung cấp dịch
vụ homestay để minh chứng.
- Phương pháp thống kê, tổng hợp, phân tích so sánh: Phương pháp này
được sử dụng trong việc thống kê các số liệu của hoạt động du lịch như lượng
khách, doanh thu, chỉ tiêu kinh tế… là những số liệu mang tính định lượng.

Trên cơ sở khai thác từ những nguồn khác nhau, các số liệu được đưa vào xử
lý và phân tích, mô tả để rút ra được những kết luận, đánh giá có tính chất
thực tiễn cao.
6. Đóng góp khoa học của luận văn
Thứ nhất: luận văn tổng quan những tiềm năng về phát triển du lịch
của vùng Tây bắc nói chung và du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào
Cai nói riêng.
Thứ hai: Trên cơ sở nguồn dữ liệu cập nhật mới nhất luận văn đã phân
tích thực trạng phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai giai
đoạn 2015-2017 từ đó đưa ra những đánh giá chung về những thành tựu đã
đạt được, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong phát
triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai
Thứ ba: luận văn đã đề xuất định hướng và các giải pháp phát triển du
lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai trong giai đoạn sắp tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung luận văn được kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển du lịch homestay
Chương 2: Thực trạng phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa,


7

tỉnh Lào Cai
Chương 3: Giải pháp phát triển du lịch homestay tại huyện Sa Pa tỉnh
Lào Cai
CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY

1.1. Những vấn đề chung về du lịch và du lịch homestay
1.1.1. Khái niệm về du lịch
Mặc dù hoạt động du lịch đã có nguồn gốc hình thành từ rất lâu và phát
triển với tốc độ nhanh, song đến nay khái niệm “du lịch” được hiểu rất khác
nhau tại các quốc gia khác nhau và từ nhiều góc độ khác nhau và dưới đây là
một số quan niệm tiêu biểu:
Năm 1811 lần đầu tiên tại Anh có định nghĩa về du lịch như sau: “Du lịch
là sự phối hợp nhịp nhàng giữa lý thuyết và thực hành của (các) cuộc hành
trình với mục đích giải trí”.
Năm 1930 ông Glusman, người Thụy Sỹ định nghĩa: “Du lịch là sự chinh
phục không gian của những người đến một địa điểm mà ở đó họ không cư trú
thường xuyên”.
Ông Kuns, một người Thụy Sỹ khác cho rằng: “Du lịch là hiện tượng
những người ở chỗ khác, ngoài nơi ở thường xuyên, đi đến bằng các phương
tiện giao thông và sử dụng các xí nghiệp du lịch”.
Giáo sư, tiến sĩ Hunziker và giáo sư, tiến sĩ Krapf – hai người được coi là
những người đặt nền móng cho lý thuyết về cung du lịch đưa ra định nghĩa
như sau: “Du lịch là tập hợp các mối quan hệ và các hiện tượng phát sinh
trong các cuộc hành trình và lưu trú của những người ngoài địa phương, nếu
việc lưu trú đó không thành cư trú thường xuyên và không liên quan đến hoạt


8

động kiếm lời”.
Từ điển bách khoa quốc tế về du lịch do Viện hàn lâm khoa học quốc tế
về du lịch xuất bản định nghĩa: “Du lịch là tập hợp các hoạt động tích cực
của con người nhằm thực hiện một dạng hành trình, là một công nghiệp liên
kết nhằm thỏa mãn các nhu cầu của khách du lịch… Du lịch là cuộc hành
trình mà một bên là người khởi hành với mục đích đã được chọn trước và một

bên là những công cụ làm thỏa mãn các nhu cầu của họ”.
Định nghĩa của Đại học kinh tế Praha (Cộng hòa Séc): “Du lịch là tập
hợp các hoạt động lỹ thuật, kinh tế và tổ chức liên quan đến cuộc hành trình
của con người và việc lưu trú của họ ngoài nơi ở thường xuyên với nhiều
mục đích khác nhau, loại trừ mục đích hành nghề và thăm viếng có tổ chức
thường ky”.
Định nghĩa về du lịch của trường Tổng hợp kinh tế thành phố Varna,
Bulgarie: “Du lịch là một hiện tượng kinh tế – xã hội được lặp đi, lặp lại đều đặn
– chính là sản xuất và trao đổi dịch vụ, hàng hóa của các đơn vị kinh tế riêng
biệt, độc lập – đó là các tổ chức, các xí nghiệp với cở sở vất chất kỹ thuật chuyên
môn nhằm đảm bảo sự đi lại, lưu trú, ăn uống, nghỉ ngơi với mục đích thỏa mãn
các nhu cầu cá thể về vật chất và tinh thần của những người lưu trú ngoài nơi ở
thường xuyên của họ để nghỉ ngơi, chữa bệnh, giải trí (thuộc các như cầu về văn
hóa, chính trị, kinh tế, v.v…) mà không có mục đích lao động kiếm lời”.
Định nghĩa của ông Michael Coltman (Mỹ): “Du lịch là sự kết hợp và
tương tác của 4 nhóm nhân tố trong quá trình phục vụ du khách bao gồm: du
khách, nhà cung ứng dịch vụ du lịch, cư dân sở tại và chính quyền nơi đón
khách du lịch”.
Định nghĩa của Hội nghị quốc tế về thống kê du lịch ở Otawa, Canada
diến ra vào tháng 6/1991: “Du lịch là hoạt động của con người đi tới một nơi
ngoài môi trường thường xuyên (nơi ở thường xuyên của mình), trong một
khoảng thời gian ít hơn khoảng thời gian đã được các tổ chức du lịch quy


9

định trước, mục đích của chuyến đi không phải là để tiến hành các hoạt động
kiếm tiền trong phạm vi vùng tới thăm”.
Để có quan niệm đầy đủ về cả góc độ kinh tế và kinh doanh của du lịch,
khoa Du lịch và Khách sạn (Trường Đại học kinh tế Quốc dân Hà Nội) đã đưa

ra định nghĩa trên cơ sở tổng hợp những lý luận và thực tiễn của hoạt động du
lịch trên thế giới và ở Việt Nam trong những thập niên gần đây: “Du lịch là một
ngành kinh doanh bao gồm các hoạt động tổ chức hướng dẫn du lịch, sản xuất,
trao đổi hàng hóa và dịch vụ của những doanh nghiệp, nhằm đáp ứng các nhu
cầu về đi lại lưu trú, ăn uống, tham quan, giải trí, tìm hiểu và các nhu cầu khác
của khách du lịch. Các hoạt động đó phải đem lại lợi ích kinh tế chính trị – xã
hội thiết thực cho nước làm du lịch và cho bản thân doanh nghiệp”.
Luật Du lịch Việt Nam năm 2017 có viết: “Du lịch là hoạt động có liên
quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời
gian không quá 01 năm liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ
dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá tài nguyên du lịch hoặc kết hợp với mục
đích hợp pháp khác”.
1.1.2. Khái niệm về du lịch homestay
Du lịch homestay là một khái niệm mới. Không chỉ tại Việt Nam mà trên
thế giới, khái niệm này vẫn đang trong quá trình tranh luận để đi đến thống
nhất vì nó đã và đang được hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau và nghiên cứu
với nhiều tên gọi khác nhau như du lịch nghỉ tại gia hay du lịch ở nhà dân.
Một số ý kiến khác cho rằng du lịch homestay chỉ đơn giản là một
phương thức lưu trú nhưng cũng có những nghiên cứu cho rằng đó là tên gọi
cho một loại hình du lịch. Trong lĩnh vực du lịch, homestay không chỉ là một
phương thức lưu trú mà đã phát triển trở thành một loại hình du lịch. Nếu như
homestay - phương thức lưu trú nghĩa là nhà dân chỉ đơn giản là cơ sở lưu trú,
khách du lịch đến tham quan các điểm du lịch sau đó nghỉ đêm tại nhà dân, có
thể sử dụng một số dịch vụ như ăn uống, giải trí... thì loại hình du lịch


10

homestsay lại là sự phát triển và mở rộng ở mức toàn diện hơn của phương
thức lưu trú homestay.

Loại hình du lịch homestay nghĩa là mục đích chính trong chuyến đi của
khách du lịch là được ở nhà người dân bản địa để thông qua đó tìm hiểu,
khám phá những nét văn hóa độc đáo, đặc sắc của địa phương. Vì vậy, loại
hình du lịch này được hình thành dựa trên phương thức lưu trú, trong đó,
phương thức lưu trú tại nhà dân (homestay) là đặc trưng loại hình và cũng
là điểm hấp dẫn nổi trội và mục tiêu cơ bản của mỗi chương trình du lịch
theo loại hình này. Nhà dân không chỉ là cơ sở lưu trú mà trở thành một tài
nguyên du lịch nhân văn hấp dẫn và độc đáo. Khách du lịch đến nghỉ tại
nhà người dân không chỉ vì hình dáng kiến trúc ngôi nhà mà vì lối sống,
phong tục tập quán, không khí gia đình giữa các thành viên bên trong mỗi
ngôi nhà. Việc khám phá, tìm hiểu những nét văn hóa đó chính là mục tiêu
của mỗi chương trình du lịch theo loại hình này. Vì vậy, du lịch homestay
là loại hình du lịch gắn với văn hóa bản địa mà mục đích chính của khách
du lịch là tham quan, tìm hiểu, khám phá những giá trị văn hóa bản địa
thông qua việc sinh sống với gia đình người dân bản địa trong một khoảng
thời gian nhất định.
Ở một số nước mà loại hình du lịch này tương đối phát triển như Ai Len
hay Thái Lan, khái niệm du lịch homestay được hiểu như sau: Du lịch
homestay là một loại hình du lịch cộng đồng, dành cho các đối tượng khách
thích được trải nghiệm cuộc sống cùng với các hộ gia đình tại nhà của họ,
nhằm tìm hiểu về cộng đồng và phong cách sống của người dân địa phương
cũng như nâng cao hiểu biết về điều kiện tự nhiên và những nét văn hóa đặc
sắc thông qua các hộ gia đình đó.
Trong phạm vi luận văn, tác giả đã chọn lọc và đưa ra khái niệm du
lịch homestay dưới góc độ và tên gọi cho một loại hình du lịch. Khái niệm
du lịch homestay có thể được hiểu như sau: Du lịch homestay là một loại


11


hình du lịch mà khách du lịch đến sinh sống tạm thời và tham gia trực tiếp
vào một số hoạt động hàng ngày của gia đình người dân bản địa trong thời
gian chuyến du lịch để thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu, khám phá giá trị văn
hóa bản địa.
1.2. Lịch sử hình thành, đặc điểm và vai trò của du lịch homestay
1.2.1. Lịch sử hình thành của du lịch homestay
Homestay với tư cách là một loại hình du lịch mới ra đời nhưng hình
thức sơ khai của nó đã xuất hiện từ thời cổ đại. Thời kỳ đó, tuy du lịch chưa
phải là hoạt động dành cho đại bộ phận quần chúng nhân dân nhưng việc đi
du lịch xa nhà và ở lại nơi đến là phổ biến. Các cung điện, khách sạn, biệt
thự hay nhà nghỉ dành cho du lịch nghỉ dưỡng mà đối tượng khách chủ yếu
là tầng lớp vua chúa, qúy tộc hay những người giàu có. Du lịch hành hương,
du lịch tôn giáo là một trong những loại hình du lịch chính trong giai đoạn
này. Những chuyến hành hương về thánh địa, nhà thờ diễn ra một cách rầm
rộ. Khách hành hương thường nghỉ tại các nhà dân ven đường. Chủ nhà phục
vụ khách ăn nghỉ tận tình không phải vì mục đích kinh tế mà chủ yếu là xuất
phát từ bổn phận của các con chiên với đấng toàn năng. Khách trước khi đi
có tặng chủ nhà một hiện vật hay một khoản tiền tượng trưng như một sự tỏ
lòng biết ơn.
Xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống có quá nhiều những áp lực khiến
con người “ngộp thở” trong những bộn bề lo toan, những phấn đấu cá nhân,
để thoát ra khỏi cái “bóng mệt mỏi” đó, nhu cầu đi du lịch ngày càng nhiều,
không hạn chế về số lượng, hay tuổi tác, mục đích du lịch ra sao: giải tỏa
stress hay đơn giản chỉ là tìm hiểu một cái gì đó mới mẻ.
Hiện nay, du lịch đã và đang phát triển mạnh mẽ kết nối nhiều con
người lại với nhau, kết nối nhiều vùng miền tạo thành những tổ hợp khu du
lịch thú vị. Hướng tới sự khám phá, tìm hiểu những vùng đất mới lạ với
những nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc cùng gặp gỡ, tiếp xúc, trải



12

nghiệm bằng cách hòa nhập vào nền văn hóa đó, gắn bó với những con
người bản xứ trong khoảng thời gian của chuyến đi, nhu cầu đó đã mở ra
một loại hình du lịch rất được ưa thích và phát triển một cách mạnh mẽ, đó
chính là du lịch homestay.
Năm 1970, du lịch homestay dựa vào cộng đồng xuất phát từ du lịch
làng bản xuất hiện và khách du lịch tham quan làng bản, tìm hiểu về phong
tục tập quán, cuộc sống hoang dã, lễ hội, cũng có thể một vài khách du lịch
muốn tham quan hệ sinh thái, núi non mà thường gọi là du lịch sinh thái.
Thông thường, các chuyến du lịch này được tổ chức tại các vùng rừng núi
cao, thưa thớt dân cư, các điều kiện về cơ sở vật chất vẫn chưa có nên cần sự
giúp đỡ của người dẫn đường nên đã được người dân địa phương giúp đỡ về
chỗ ăn, ngủ, nghỉ - đây chính là tiền đề cho sự phát triển của loại du lịch cộng
đồng homestay.
Năm 1980, một tổ chức phi lợi nhuận về trao đổi giáo dục có tên gọi
“Cultural Homestay International” được thành lập để giúp những người có
nhu cầu, đặc biệt là các lưu học sinh đến được với các gia đình ưng ý và qua
đó xúc tiến, thúc đẩy tình đoàn kết, tăng cường sự hiểu biết quốc tế thông qua
các chương trình homestay của họ.
Năm 1995 du lịch homestay tại Việt Nam đã bắt đầu được khá nhiều
người chú ý kể từ khi có chương trình tàu Thanh niên Đông Nam Á cập cảng
lần đầu tiên ở thành phố Hồ Chí Minh.
Năm 1997, du lịch homestay dần phát triển ở nước ta, trải qua hơn một
thập kỷ phát triển du lịch homestay đã dần khẳng định được vị thế của mình
trong ngành du lịch nước nhà.
Năm 2006 du lịch homestay tại Việt Nam bắt đầu trở thành một loại
hình được đông đảo lượng khách du lịch tham gia và mang lại lợi ích kinh tế
khá cao cho ngành du lịch nước nhà và khẳng định được nhiều địa điểm du
lịch được thiên nhiên ưu đãi vô cùng.



13

1.2.2. Đặc điểm của du lịch homestay
Du lịch homestay có ba đặc trưng chủ yếu, đó là du lịch homestay phát
triển dựa trên những giá trị hấp dẫn của thiên nhiên và đặc biệt là văn hóa
bản địa, du lịch homestay góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng
địa phương và du lịch homestay được tổ chức theo phương thức “ba cùng”:
cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt.
Đặc trưng thứ nhất, du lịch homestay phát triển dựa trên những giá trị
hấp dẫn của thiên nhiên và đặc biệt là văn hóa bản địa. Bản sắc văn hóa của
mỗi một vùng đất luôn là những ẩn số hấp dẫn, trở thành động cơ để khách
du lịch đến tìm hiểu, khám phá. Đó là những nét văn hóa độc đáo của các tộc
người như phương thức sản xuất, kiến trúc nhà ở, trang phục, lễ hội, lối sống,
phong tục tập quán, tính cách…
Đặc trưng thứ hai, du lịch homestay chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng
đồng địa phương, đảm bảo sự phân chia công bằng cho các bên tham gia,
đóng góp cho những nỗ lực bảo tồn các giá trị tài nguyên và phát triển cộng
đồng. Cộng đồng địa phương là chủ nhân của vùng đất và là người sáng tạo,
duy trì và bảo tồn văn hóa bản địa. Tuy nhiên, khi hoạt động du lịch phát
triển ở địa phương thì đối tượng hưởng lợi nhiều nhất chính là công ty lữ
hành và chính quyền địa phương. Người dân đứng ngoài hoạt động kinh
doanh du lịch và không được hưởng nhiều lợi ích từ hoạt động du lịch. Du
lịch cộng đồng nói chung và du lịch homestay nói riêng là những loại hình
du lịch hướng đến lợi ích của cộng đồng địa phương, ưu tiên chia sẻ lợi ích
từ du lịch với cộng đồng địa phương nhằm đảm bảo sự công bằng trong phát
triển du lịch và góp phần bảo tồn các giá trị tài nguyên.
Đặc trưng thứ ba, du lịch homestay được tổ chức theo phương thức
trải nghiệm, nghĩa là du khách sẽ tham gia vào tất cả các hoạt động thường

ngày cùng với chủ nhà: cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt. Khách du lịch
được coi như một thành viên chính thức và tham gia trực tiếp vào một số


14

hoạt động hàng ngày của gia đình người dân bản địa. Đây chính là đặc trưng
nổi bật nhất của loại hình du lịch homestay. Khách du lịch được ở cùng gia
đình người dân bản địa để thông qua đó tìm hiểu, khám phá văn hóa bản địa.
Khách du lịch không còn là khách thể, đứng từ xa ngắm nhìn mà đã trở thành
chủ thể của tự nhiên và văn hóa nơi đến. Trải nghiệm cuộc sống của một
người dân bản địa (cùng thực hành từ sinh hoạt đời sống đến lao động sản
xuất) trong thời gian của chuyến du lịch, đó chính là con đường ngắn nhất và
cũng dễ dàng nhất để khách du lịch có thể thâm nhập vào không gian văn
hóa bản địa.
Như vậy, loại hình du lịch homestay được phát triển chủ yếu dựa vào
giá trị của tài nguyên du lịch văn hóa bản địa trong đó đối tượng tham quan
chính là nhà dân và một phần tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du
lịch văn hóa tại điểm đến. Khách du lịch sẽ trải nghiệm cuộc sống của một
người dân bản địa thông qua hoạt động “ba cùng”: cùng ăn - cùng ở - cùng
sinh hoạt với gia đình người dân bản địa để từ đó tìm hiểu và khám phá
những giá trị văn hóa bản địa. Địa điểm tổ chức loại hình du lịch homestay
có thể ở cả thành thị và nông thôn. Bên cạnh những điều kiện chung cho phát
triển du lịch thì du lịch homestay đòi hỏi một số điều kiện cụ thể, đó là chính
sách phát triển và hệ thống luật pháp thuận lợi hỗ trợ cho sự phát triển,
không gian vùng và không gian nhà đặc trưng, phong phú về tài nguyên du
lịch. Ngoài ra, du lịch homestay muốn phát triển cần phải có sự chấp thuận
của chủ nhà và sự ủng hộ của cộng đồng địa phương. Đây là một điều kiện
quan trọng vì trong du lịch homestay, chủ thể tham gia chính là chủ nhà và
cộng đồng địa phương.

1.2.3. Vai trò của du lịch homestay
Du lịch homestay có vai trò góp phần đa dạng hóa các loại hình du
lịch, giáo dục hiệu quả ý thức bảo tồn tài nguyên du lịch, chia sẻ lợi ích từ du
lịch với cộng đồng địa phương, tăng cường giao lưu văn hóa và nâng cao


15

nhận thức cho người dân địa phương. Đặc biệt, Du lịch homestay là một
phương thức thiết thực, hiệu quả để đưa các Nghị quyết của Đảng- đặc biệt
là Nghị quyết Trung ương số 8 về Phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi
nhọn; góp phần tạo sinh kế bền vững cho đồng bào các dân tộc thiểu số, góp
phần làm thay đổi diện mạo nông thôn theo hướng bền vững. Du lịch
homestay cũng tạo ra môi trường giao lưu và tra đổi văn hoá đặc sắc, tăng
cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa cộng đồng các dân tộc thiểu số Sa Pa với du
khách trong nước và quốc tế.
Tuy nhiên bên cạnh những mặt tích cực, du lịch homestay cũng đem
lại những tác động tiệu cực đối với với các địa phương – đặc biệt là các vấn
đề về môi trường, an ninh trật tự, sự mai một của bản sắc văn hoá và sự biến
đối trong lối sống của nhân dân các dân tộc thiểu số.
1.3. Chỉ tiêu đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch
homestay
1.3.1. Chỉ tiêu đánh giá phát sự triển du lịch homestay
Theo Tiêu chuẩn Việt Nam (7800:2009) về nhà ở có phòng cho khách du
lịch thuê (homestay) thì hoạt động du lịch homestay cần đảm bảo 6 chỉ tiêu cơ
bản.
- Thứ nhất: Yêu cầu chung : Cơ sở homestay phải đáp ứng được các
tiêu chí sau: Dễ tiếp cận, thuận tiện; đảm bảo an ninh, an toàn; xây dựng vững
chắc; thông thoáng, ánh sáng và chiếu sáng tốt; có bảng tên đặt ở nơi dễ thấy;
- Thứ hai: Diện tích phòng ngủ, phòng vệ sinh và phòng tắm

+ Phòng ngủ: Phòng một giường đơn phải có diện tích tối thiểu là 8 m 2;
phòng hai giường đơn hoặc một giường đôi là 10 m 2 và cứ 1 gường tăng thêm
thì cần tăng 4 m2.
+ Phòng vệ sinh và tắm chung: Diện tích tối thiểu là từ 3 m2.
- Thứ ba: Trang thiết bị, tiện nghi:
+ Phòng ngủ: Trang thiết bị chất lượng khá, hoạt động tốt; bài trí hợp