DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

 Quyền sử dụng đất

QSDĐ

 Ủy ban nhân dân

UBND

 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GCNQSDĐ

1


MỤC LỤC
Trang
MỤC LỤC…………………………………………………………………………2
LỜI MỞ ĐẦU……………………………………………………………………..3
NỘI DUNG………………………………………………………………………...3
I – KHÁI NIỆM…………………………………………………………………….3
1.
2.

Khái niệm bồi thường………………………………………………………..3
Khái niệm thu hồi đất……………………………………………………….4

II – CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA VIỆC BỒI THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI
ĐẤT………………………………………………………………………………..4

III – NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHƯƠNG THỨC BỒI
THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT…………………………………….5
1.
2.

Quy định chung……………………………………………………………...5
Quy định cụ thể……………………………………………………………...5

IV - ĐÁNH GIÁ VỀ PHƯƠNG THỨC BỒI THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU
HỒI ĐẤT…………………………………………………………………………...6
V - NHỮNG GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI
THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT…………………………………….7
KẾT LUẬN………………………………………………………………………..8
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………….9

2


LỜI MỞ ĐẦU
Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất
đặc biệt không gì thay thế được của nhiều ngành sản xuất, là nền tảng để xây dựng
các cơ sở kinh tế, khu dân cư, công trình văn hóa – xã hội, an ninh – quốc phòng…
của quốc gia
Hiện nay nước ta đang trong quá trình hiện đại hóa đất nước, phấn đấu xây
dựng kinh tế - xã hội vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ
và văn minh, đất nước có một nền kinh tế công nghiệp theo hướng hiện đại vào
năm 2020. Do đó không thể tránh khỏi việc phải thu hồi hàng triệu m 2 đất đang sử
dụng của các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình…và nhà nước phải thực hiện việc bồi
thường cho người bị thu hồi đất đó. Nhận thức được điều này nhà nước đã liên tục
sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện pháp luật về bồi thường. Tuy nhiên vẫn còn tồn

đọng một số bất cập trong công tác bồi thường về đất vì vậy việc tiếp tục đánh giá
các phương thức bồi thường khi thu hồi đất là điều cần thiết trong giai đoạn hiện
nay. Với ý nghĩa đó, em mạnh dạn lựa chọn đề tài “Đánh giá của anh (chị) về
phương thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất” làm đề tài tìm hiểu cho bài tập
học kỳ

NỘI DUNG
I - KHÁI NIỆM
1.

Khái niệm bồi thường

Theo từ điển Luật học: “Bồi thường thiệt hại là hình thức trách nhiệm dân sự
nhằm buộc bên có hành vi gây ra thiệt hại phải khắc phục hậu quả bằng cách đền
bù các tổn thất về vật chất và tổn thất về tinh thần cho bên bị thiệt hại”
Theo điều 4 khoản 6 Luật đất đai năm 2003 thì: “Bồi thường khi Nhà nước
thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất
bị thu hồi cho người bị thu hồi đất”
Như vậy song song với việc thu hồi đất, Nhà nước tiến hành bồi thường thiệt
cho người sử dụng đất bị thu hồi. Việc bồi thường được nhà nước tiến hành trên cơ
sở trả lại giá trị QSDĐ được tính bằng tiền đối với diện tích đất thực tế bị thu hồi.
2.

Khái niệm thu hồi đất
3


Theo giáo trình Luật đất đai của trường đại học luật Hà Nội đưa ra định nghĩa
thu hồi đất: “Là văn bản hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm
chấm dứt một quan hệ pháp luật đất đai để phục vụ lợi ích của nhà nước, của xã

hội hoặc xử lý hành chính hành vi vi phạm pháp luật luật đất đai của người sử
dụng đất”
Theo khoản 5 điều 4 luật đất đai năm 2003 quy định: “Thu hồi đất là việc
Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất
đã giao cho tổ chức, Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn quản lý theo quy định
của Luật này”
Như vậy, thu hồi đất về mặt hình thức là văn bản hành chính, về nội dung là
việc sử dụng quyền lực nhà nước để thu lại quyền sử dụng đất đã được giao cho
các cá nhân, tổ chức để nhằm phục vụ lợi ích của nhà nước và xã hội
II - CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA VIỆC BỒI THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI
ĐẤT
Thứ nhất, chính sách bồi thường khi nhà nước thu hồi đất được đặt ra dựa
trên quyền sở hữu tài sản và quyền sử dụng đất của người dân được nhà nước bảo
hộ. Ngay từ Hiến pháp 1946 đã quy định: “Quyền sở hữu về tài sản của công dân
được nhà nước Việt Nam đảm bảo”
Thứ hai, việc thực hiện chính sách bồi thường khi nhà nước thu hồi đất dựa
trên bản chất của nhà nước ta. Bản chất nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và
vì dân phục vụ và chăm lo ổn định đời sống nhân dân, phồn vinh của xã hội. Chính
vì vậy, khi nhà nước thu hồi đất để phục vụ lợi ích chung thì vẫn phải quan tâm
đảm bảo các quyền và lợi ích của người dân bị thu hồi đất
Thứ ba, về phương diện lý luận, thiệt hại về lợi ích của người sử dụng là hậu
quả phát sinh trực tiếp từ hành vi thu hồi đất của nhà nước gây ra. Đặt trong điều
kiện nhà nước pháp quyền mọi chủ thể trong xã hội đều bình đẳng trước pháp luật,
trong khi nước ta đang từng bước xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại, nơi mà
ở đó quyền lợi hợp pháp của mọi thành viên trong xã hội được pháp luật tôn trọng
và bảo vệ. Chính vì vậy, khi nhà nước thu hồi đất để phục vụ lợi ích quốc gia, lợi
ích công…làm phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người SDĐ thì nhà
nước phải có trách nhiệm bồi thường

4



Thứ tư, nước ta đang xây dựng nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo
cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Để làm được điều này thì chúng ta
phải phát huy nội lực, tinh thần đoàn kết dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước…của
mỗi người dân góp phần vào sự nghiệp phát triển chung đất nước. Điều này chỉ có
thể thực hiện khi nhà nước tôn trọng và bảo hộ những quyền và lợi ích chính đáng
của người dân. Việc quy định chính sách bồi thường khi nhà nước thu hồi đất cũng
là một trong những nhân tố đó
Thứ năm, vấn đề bồi thường khi nhà nước thu hồi đất được xây dựng dựa trên
chế độ sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nước giao đất cho tổ chức, cá nhân sử dụng
ổn định và lâu dài
III – NHỮNG QUY ĐỊNH CUẢ PHÁP LUẬT VỀ PHƯƠNG THỨC BỒI
THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
1.

Quy định chung

Hiện nay pháp luật đất đai quy định có 2 hình thức bồi thường mà người bị
thu hồi đất được hưởng khi nhà nước thu hồi đất
+ Bồi thường bằng đất
+ Bồi thường bằng tiền, bằng nhà ở
Tùy từng trường hợp cụ thể mà người bị thu hồi đất có thể được bồi thường
bằng đất có cùng mục đích sử dụng (Khoản 1 điều 16 Nghị định 69/2009/NĐ-CP);
đất làm mặt bằng sản xuất kinh doanh dịch vụ phi nông nghiệp (Khoản 4 điều 4
Nghị định 17/2006/NĐ-CP); đất ở (Điều 48 Nghị định 84/2007/NĐ-CP)
2.

Quy định cụ thể


Do mục đích sử dụng, tính chất, chức năng của từng loại đất khác nhau nên
giá trị của từng loại đất khác nhau do đó nhà nước sẽ thực hiện bồi thường cụ thể
đối với từng loại đất theo quy định của pháp luật như: pháp luật về bồi thường khi
nhà nước thu hồi đất nông nghiệp, pháp luật về bồi thường khi nhà nước thu hồi
đất ở, bồi thường khi nhà nước thu hồi đất tổ chức… Tuy nhiên do điều kiện không
cho phép nên em xin được đi sâu tìm hiểu về pháp luật bồi thường đối với đất
thuộc hành lang an toàn khi xây dựng các công trình công cộng có hành lang bảo
vệ an toàn
5


Khi Nhà nước thu hồi đất nằm trong hành lang bảo vệ an toàn xây dựng công
trình công cộng có hành lang bảo vệ an toàn thì được thực hiện bồi thường theo
quy định như sau:
Thứ nhất, làm thay đổi mục đích sử dụng thì được bồi thường bằng tiền theo
mức chênh lệch về giá trị quyền sử dụng đất. Cụ thể nếu làm thay đổi mục đích sử
dụng đất từ đất ở sang đất phi nông nghiệp (không phải đất ở ); từ đất ở sang đất
nông nghiệp thì bồi thường bằng chênh lệch giữa giá đất ở với giá đất phi nông
nghiệp (không phải đất ở) giữa giá đất ở với giá đất nông nghiệp. Trường hợp làm
thay đổi mục đích sử dụng đất từ đất phi nông nghiệp (không phải đất ở) sang đất
nông nghiệp thì bồi thường bằng chênh lệch giữa giá đất phi nông nghiệp (không
phải đất ở) với giá đất nông nghiệp
Thứ hai, không làm thay đổi mục đích sử dụng nhưng làm hạn chế khả năng
sử dụng của đất thì được bồi thường bằng tiền theo múc thiệt hại thực tế. Mức bồi
thường thực tế do UBND cấp tỉnh quy định cho phù hợp đối với từng trường hợp
cụ thể. Trường hợp bảo vệ hành lang an toàn công trình chiếm dụng khoảng không
chiếm trên 70% diện tích đất sử dụng có nhà ở, công trình của chủ sử dụng đất,
phần diện tích đất còn lại cũng được bồi thường theo quy định vừa nêu trên
Thứ ba, nhà ở công trình xây dựng khác và các tài sản khác nằm trong phạm
vi hành lang an toàn bị thiệt hại phải giải tỏa được bồi thường theo mức thiệt hại

thực tế
IV – ĐÁNH GIÁ VỀ PHƯƠNG THỨC BỒI THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU
HỒI ĐẤT
Như vậy qua thực tế thì pháp luật bồi thường đã phần nào góp phần ổn định
đời sống nhân dân, giải quyết được những vấn đề bất cập trong công tác thu hồi
đất, đáp ứng được quyền lợi chính đáng của các cá nhân, hộ gia đình sử dụng đất.
Tuy nhiên với những quy định pháp luật về bồi thường như trên thì rõ ràng còn
nhiều bất cập cụ thể như sau:
Các quy định hiện hành không quy định rõ trường hợp nào thì phải thu hồi,
trường hợp nào thì làm thay đổi mục đích sử dụng, hạn chế khả năng sử dụng, như
thế nào là làm thay đổi mục đích sử dụng, các quy định mang tính chất chung
chung, chưa quy định một cách cụ thể

6


Do việc quy định một cách chung như vậy dẫn đến việc áp dụng một cách tùy
tiện như trường hợp của ông Nguyễn Trung Tính có 502m 2 đã được cấp
GCNQSDĐ. Khi mở rộng đường 558, hành lang của đường chiếm một phần diện
tích đất nhà ở của ông 100m 2 nhưng UBND Huyện Hưng Nguyên vẫn không thu
hồi và bồi thường vì cho rằng đây là đất hành lang, yêu cầu ông di dời để tiến hành
công tác thi công
Vấn đề xác định giá đất để tính bồi thường cho người bị thu hồi đất chưa
được quy định theo một chuẩn mực nhất quán; có nhiều quyết định của UBND về
giá đất để tính bồi thường còn thiếu cơ sở; nói chung, người bị thu hồi đất nông
nghiệp thường chịu thiệt thòi, người bị thu hồi đất phi nông nghiệp thường được
lợi.
Thu hồi đất nhưng không ưu tiên trả bằng đất mà thường trả bằng tiền, những
trường hợp phải tái định cư cho người bị thu hồi đất ở đối với các dự án lớn chưa
được giải quyết thỏa đáng, điều kiện khu tái định cư không bằng khu dân cư có đất

bị thu hồi
Không bảo đảm công bằng trong những người sử dụng đất chung quanh dự
án, công trình đang triển khai (đặc biệt là các dự án, công trình mở rộng đường
giao thông thuộc khu dân cư); có người đang sử dụng đất ở vị trí thuận lợi (thí dụ
giáp mặt đường) nay bị thu hồi toàn bộ đất phải tái định cư ở nơi khác, có người
đang sử dụng đất ở vị trí không thuận lợi nay ngẫu nhiên được ở vị trí thuận lợi và
đương nhiên nhận được giá trị tăng thêm của quyền sử dụng đất do dự án. Đó là
những hạn chế của phương thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất nói chung
cũng như cơ chế bồi thường đối với đất thuộc hành lang an toàn khi xây dựng các
công trình công cộng có hành lang bảo vệ an toàn
V – NHỮNG GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI
THƯỜNG KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
Đẩy mạnh công khai hóa, minh bạch hóa quá trình thực thi pháp luật về bồi
thường khi nhà nước thu hồi đất. Thực tế cho thấy nhiều nguyên nhân phát sinh là
do cơ quan nhà nước có thẩm quyền không công khai minh bạch hóa việc bồi
thường nên dẫn đến việc khiếu nại, không thực hiện đúng như các chỉ dẫn của nhà
nước. Do đó đê đảm bảo các quyền và lợi ích của các bên liên quan thì nhà nước

7


cần tiếp tục đẩy mạnh công khai minh bạch từ việc thông báo công khai thu hồi,
thời gian, kế hoạch, phương án….để người dân được biết
Đào tạo, nâng cao trình độ trách nhiệm của đội ngũ cán bộ làm công tác bồi
thường khi nhà nước thu hồi đất. Đồng thời cần đẩy mạnh tăng cường công tác
tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất
Xác định đúng và giải quyết hài hòa giữa lợi ích nhà nước, người sử dụng đất
và người hưởng lợi từ việc thu hồi đất trong bồi thường khi nhà nước thu hồi đất
Quy định cụ thể thế nào là hành vi làm thay đổi, hạn chế mục đích sử dụng
trong trường hợp bồi thường đất hành lang an toàn khi xây dựng các công trình

công cộng
Nhà nước cần chú ý đến việc bảo đảm lợi ích từ việc bị thu hồi đất cho người
sử dụng đất. Điều này có nghĩa là thu hồi đất không chỉ đem lại lợi ích cho nhà
nước, cho xã hội, cho doanh nghiệp…mà còn đem lại lợi ích cho người bị thu hồi
đất

KẾT LUẬN
Việt Nam đang trên con đường đổi mới nền kinh tế, chúng ta đang xây dựng
một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà ở đó các hoạt động
kinh tế được diễn ra theo đúng quy luật, minh bạch thông tin và công bằng về
quyền cũng như lợi ích hợp pháp của các chủ thể.Do đó vấn đề bồi thường khi nhà
nước thu hồi đất trở thành một trong những vấn đề được quan tâm hiện nay, không
những sẽ đảm bảo được quyền và lợi ích của người bị thu hồi đất, chủ đầu tư mà
còn góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế và sự ổn định về
chính trị

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I – Văn bản luật

8


1.
2.
3.

Luật đất đai 2003
Nghị định số 149/2004/NĐ-CP của chính phủ ngày 3/12/2004 quy định về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất

Nghị định số 69/2009/NĐ-CP của chính phủ quy định bổ xung về quy hoạch
sử dụng đất, giá đất, thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư

II – Giáo trình, luận văn
1.
2.
3.

4.

Trường đại học luật Hà Nội, Giáo trình luật đất đai, Nxb. Công an nhân dân,
Hà Nội –
Nguyễn Thị Dương, Khóa luận tốt nghiệp “Tìm hiểu pháp luật về bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất” Hà Nội – 2012
Trần Cao Hải Yến, Khóa luận tốt nghiệp “Thực trạng và giải pháp hoàn
thiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất” Hà Nội –
2012
Nguyễn Vĩnh Diện, Luận án thạc sĩ luật học “Pháp luật về bồi thường thiệt
hại khi nhà nước thu hồi đất” Hà Nội – 2004

III – Các trang mạng
1.

2.
3.

/> /> />
9