Chủ đề 5: Bài toán hỗn hợp kim loại và oxit kim loại tác dụng HNO3.
Định hướng tư duy giải
+ Để làm tốt dạng toán này các bạn có thể hiểu nó là tổng hợp của hai bài toán đơn
giản là kim loại tác dụng với HNO3 và O tác dụng với H+ để tạo ra H2O.
+ Ta cũng hay dùng phương pháp chia hỗn hợp thành kim loại và O cũng là cách tư
duy khá tốt.
Ví dụ 1: Oxi hóa chậm m gam Fe ngoài không khí thu được 3 gam hỗn hợp A gồm
FeO, Fe3O4, Fe2O3 và Fe dư. Hòa tan A vừa đủ bởi 200 ml dung dịch HNO3 thu
được 0,56 lít NO duy nhất (đktc). Tính m và nồng độ mol/l của dung dịch HNO3
A. Đáp án khác
B. 2,52 gam và 0,8M
C. 1,94 gam và 0,5M
D. 1,94 gam và 0,8M
Trích đề thi thử Chuyên ĐHSP Hà Nội – 2015
Định hướng tư duy giải
Hòa tan vừa đủ ta hiểu là muối thu được là Fe(NO3)3
m
3- m
BTE
¾¾¾
® .3 =
.2 + 0,025.3
!
"#"
$ ® m = 2,52(gam)
56
16
!
"
#"
$

NO
O

¾¾¾¾
® n HNO3 = 0,045.3 + 0,025 = 0,16 ® [HNO3 ] = 0,8M
BTNT.N

→Chọn B

Ví dụ 2: Đốt 5,6 gam Fe trong không khí, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho toàn
bộ X tác dụng với dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được khí NO (sản phẩm khử
duy nhất) và dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là:
A. 18,0.
B. 22,4.
C. 15,6
D. 24,2.
Định hướng tư duy giải
BTNT.Fe
¾¾¾¾
® n Fe = 0,1 ® n Fe(NO3 )3 = 0,1 ® m = 0,1.242 = 24,2

→Chọn D

Ví dụ 3: Cho 3,76 gam hỗn hợp X gồm Mg và MgO có tỉ lệ mol tương ứng là 14:1
tác dụng hết với dung dịch HNO3 thì thu được 0,448 lít một khí duy nhất (đo ở
đktc) và dung dịch Y. Cô cạn cẩn thận dung dịch Y thu được 23 gam chất rắn khan
T. Xác định số mol HNO3 đã phản ứng.
A. 0,28
B. 0,34
C. 0,32

D. 0,36
Định hướng tư duy giải
BTNT.Mg
ì ¾¾¾¾
® Mg(NO3 )2 : 0,15
ìMg : 0,14 ® n e = 0,28 BTKL
ï
3,76 í
¾¾¾
® 23 í
23 - 0,15.148
= 0,01
îMgO : 0,01
ïn NH4 NO3 =
80
î
BTE
¾¾¾
® 0,28 = 0,01.8 + 0,02.10
BTNT.nito
® N 2 : 0,02 ¾¾¾¾
® HNO3 = å N = 0,15.2 + 0,02 + 0,02.2 = 0,36

→Chọn D


Ví dụ 4: Hỗn hợp X gồm Al và Al2O3 có tỉ lệ số mol tương ứng là 8 : 5. Hòa tan
hoàn toàn 21,78 gam X bằng dung dịch HNO3 loãng, thu được 1,344 lít (đktc) khí
Y duy nhất và dung dịch Z chứa 117,42 gam muối. Công thức của Y là
A. N2.

B. NO2.
C. N2O.
D. NO.
Định hướng tư duy giải

ìAl : 8a
21,78 gam í
¾¾
®8a.27 + 5a.102 = 21,78
îAl2 O3 : 5a
ìAl : 0,24 ® n e = 0,72
¾¾
® a = 0,03 ¾¾
®í
îAl2 O3 : 0,15
117,42 - 0,54.213
BTNT.Al
BTKL
¾¾¾¾
® n Al( NO3 ) = 0,54 ¾¾¾
® n NH4 NO3 =
= 0,03
3
80
BTE
→Chọn C
¾¾¾
® 0,72 = 0,03.8 + n.0,06 ® n = 8
Ví dụ 5: Cho 8,16 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe3O4 và Fe2O3 phản ứng hết với
dung dịch HNO3 loãng (dung dịch Y), thu được 1,344 lít NO (đktc) và dung dịch

Z. Dung dịch Z hòa tan tối đa 5,04 gam Fe, sinh ra khí NO. Biết trong các phản
ứng, NO là sản phẩm khử duy nhất của N+5. Số mol HNO3 có trong Y là
A. 0,78 mol
B. 0,54 mol
C. 0,50 mol
D. 0,44 mol
Trích đề thi THPT Quốc Gia – Bộ Giáo Dục – 2015
Định hướng tư duy giải
BTKL
® 56a + 16b = 8,16 ìa = 0,12
ìFe : a(mol) ì ¾¾¾
Ta có: 8,16 í
®í
®í
îO : b(mol)
îb = 0,09
î3a = 2b + 0,06.3

Cho Fe vào n Fe = 0,09

BTE
¾¾¾
®0,09.2 = a + 3n NO ® n NO = 0,02(mol)

ìFe(NO3 )2 : 0,12 + 0,09 BTNT.N
→Chọn C
¾¾
®í
¾¾¾¾
® n HNO3 = 0,5(mol)

î NO : 0,02 + 0,06 = 0,08
Ví dụ 6: Hỗn hợp X gồm Al, Al2O3, Fe, FeO, Fe3O4 và Fe2O3 trong đó O chiếm
18,49% về khối lượng. Hòa tan hết 12,98 gam X cần vừa đủ 627,5 ml dung dịch
HNO3 1M thu được dung dịch Y và 0,448 lít hỗn hợp khí Z (đktc) gồm NO và N2
có tỷ lệ mol tương ứng là 1:1. Làm bay hơi dung dịch Y thu được m gam muối. Giá
trị của m là:
A. 44,688
B. 46,888
C. 48,686
D. 48,666
Định hướng tư duy giải

ì NO : 0,01
î N 2 : 0,01

Ta có: n Z = 0,02 í

Phân chia nhiệm vụ H+:

n Otrong X = 0,15(mol)


0, 6275 - 0, 01.4 - 0, 01.12 - 0,15.2
= 0, 01675(mol)
4
10
0, 6275 - 0, 01675.4
BTNT.H
¾¾¾¾
® n H2O =

= 0, 28025
2
BTKL
¾¾¾
® m = 12,98 + 0,6275.63 - 0,01(30 + 28) - 0, 28025.18 = 46,888
¾¾
® n NH+ =

Ví dụ 7: Trộn bột Al với m gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe3O4, MgO, Cr2O3 rồi
nung nóng thu được 240 gam hỗn hợp Y. Để hòa tan hoàn toàn Y thì phải dùng hết
450 ml dung dịch NaOH loãng 2M. Mặt khác, lấy ½ hỗn hợp Y cho tác dụng với
dung dịch HNO3 thì thu được 12,32 lít khí NO (spk duy nhất). Thành phần phần
trăm về khối lượng của Fe3O4 trong hỗn hợp X là:
A. 58,00%
B. 64,53%
C. 48,33%
D. 53,17%
Định hướng tư duy giải
BTNT
Ta có: n NaOH = 0,9 ¾¾¾
® n Al = 0,9(mol)

Quy đổi về cả Y để tính NO:
BTE
¾¾
® n NO = 0,55.2 = 1,1 ¾¾¾
® n Fe3O4 =

¾¾
® %Fe3O4 =


1,1.3 - 0,9.3
= 0, 6(mol)
1

0, 6.232
= 58%
240

Ví dụ 8: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,03 mol Cu và 0,09 mol Mg vào dung
dịch chứa 0,07 mol KNO3 và 0,16 mol H2SO4 loãng thì thu được dung dịch chỉ
chứa các muối sunfat trung hòa và 1,12 lít (đktc) hỗn hợp khí X gồm các oxit của
nitơ có tỉ khối so với H2 là x. Giá trị của x là:
A. 20,1

B. 19,5

C. 19,6

D. 18,2

Trích đề thi thử THPT Chuyên Đại Học Vinh – 2016
Định hướng tư duy giải

ìK + : 0,07
ï 2+
ïCu : 0,03
ï
Ta có dung dịch gồm: íMg 2 + : 0,09
ï 2ïSO 4 : 0,16

BTDT
BTNT.H
ï ¾¾¾
® NH +4 : 0,01 ¾¾¾¾
® n H2 O = 0,14
î

ì N : 0,06 BTNT.O
¾¾
®Xí
¾¾¾¾
® 0,07.3 = a + 0,14 ¾¾
® a = 0,07
îO : a


¾¾
® MX =

0,06.14 + 0,07.16
= 39, 2 ¾¾
® x = 19,6
0,05

Bài tập rèn luyện
Câu 1: Cho một luồng khí O2 đi qua 63,6 gam hỗn hợp kim loại Mg, Al và Fe thu
được 92,4 gam chất rắn X. Hòa tan hoàn toàn lượng X trên bằng dung dịch HNO3
(dư).Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch Y và 3,44 gam
hỗn hợp khí Z. Biết có 4,25 mol HNO3 tham gia phản ứng, cô cạn cẩn thận dung
dịch Y thu được 319 gam muối. Phần trăm khối lượng của N có trong 319 gam hỗn

hợp muối trên là :
A. 18,082%
B. 18,125%
C. 18,038%
D. 18,213%
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2015
Định hướng tư duy giải
Cách 1: Cách này tôi hay làm nhất
92, 4 - 63,6
BTKL
Ta có: ¾¾¾
® n Otrong X =
= 1,8(mol)
16
BTKL
¾¾¾
®92,4 + 4,25.63 = 319 + 3,44 + mH2O ® n H2O = 2,095(mol)

4, 25 - 2,095.2
= 0,015(mol)
4
319 - 0,015.80 - 63,6
BTKL
muËi cÒa kim loπi
¾¾¾
® n trong
=
= 4,1(mol)
NO362
4,13.14

muËi
¾¾
® n trong
= 4,1 + 0,015.2 = 4,13 ® %N =
= 18,125%
N
319
Cách 2: Cách này mình cũng hay làm tuy nhiên với bài này làm kiểu này khá
phức tạp đòi hỏi phải hiểu sâu sắc về các định luật bảo toàn.
92, 4 - 63,6
BTKL
Ta có : ¾¾¾
® n Otrong X =
= 1,8(mol)
16
ì
ì N : a(mol) BTKL
¾¾¾®14a + 16b = 3,44(1)
ï3,44(gam) í
HNO3
X ¾¾¾® í
îO : b(mol)
ï NH NO : c(mol)
4
3
î
BTNT.H
¾¾¾¾
® n NH4 NO3 =


å

BTE
¾¾¾
® 5a + 8c + 1,8.2 = 4,25
a -$
2c + 2b (2)
!"
"#""
n e = NO3-

BTKL
¾¾¾
® 319 = 63,6 + 62(4,25 - a - 2c) + 80c (3)

ì14a + 16b = 3, 44
ìa = 0,12
( 4, 25 - 0,12 ).14 = 18,125%
ï
ï
BTNT.N
® í6a - 2b + 10c = 0,65 ® íb = 0,11 ¾¾¾¾
® %N =
319
ï62a + 44c = 8,1
ïc = 0,015
î
î
Câu 2: Cho O3 dư vào bình kín chứa hỗn hợp Fe và Cu rồi nung nóng tới phản ứng



hoàn toàn thấy khối lượng chất rắn tăng 5,12 gam và thu được m gam hỗn hợp oxit.
Mặt khác, cho hỗn hợp kim loại trên vào dung dịch HNO3 thu được 2,688 (lít) khí
NO đktc (sản phẩm khử duy nhất) và

2
m gam chất rắn chỉ chứa một kim loại. Giá
7

trị m là :
A. 24,2
B. 22,4
C. 22,6
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2015
Định hướng tư duy giải

D. 26,2

ìFe : a BTE
5,12
Ta có : í
¾¾¾
® 3a + 2b =
.4 = 0,64(1)
Cu
:
b
32
î
2,688

2m
BTE
¾¾¾
® 2a + 2b =
.3 +
.2 vµ m = 56a + 64b + 5,12
22, 4
7.64

ì3a + 2b = 0,64
ìa = 0,08(mol)
ï
Do đó, í
4(56a + 64b + 5,12) ® í
îb = 0,2(mol)
ïî2a + 2b = 0,36 +
7.64

® m = 22,4(gam)
Câu 3: A là hỗn hợp chứa Fe, Al, Mg cho một luồng khí O2 đi qua 21,4 gam A
nung nóng thu được 26,2 gam hỗn hợp rắn B. Cho toàn bộ B vào bình chứa 400
gam dung dịch HNO3 (dư 10% so với lượng phản ứng).Sau khi các phản ứng xảy
ra hoàn toàn thấy có NO và N2 thoát ra với tỷ lệ mol 2 : 1. Biết khối lượng dung
dịch C sau phản ứng là 421,8 gam,số mol HNO3 phản ứng là 1,85 mol. Tổng khối
lượng các chất tan có trong bình sau phản ứng là :
A. 156,245
B. 134,255
C. 124,346
D. 142,248
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2015

Định hướng tư duy giải
26, 2 - 21, 4
X
Ta có : n Trong
=
= 0,3(mol)
n HNO3 = 1,85(mol)
O
16
ì NO : 2a(mol) BTKL
HNO3
B ¾¾¾
®í
¾¾¾® 26, 2 + 400 = 421,8 - 88a
î N 2 : a(mol)
ì NO : 0,1(mol)
® a = 0,05 ® í
î N 2 : 0,05(mol)
Giả sử sản phẩm có :
BTNT.N
C
n NH+ = a ¾¾¾¾
® n Trong
= 1,85 - 0,1 - 0,05.2 - a = 1,65 - a (mol)
NO4

3

BTE


¾¾¾
®1,65 - 2a = 8a + 0,1.3 + 0,05.10 + 0,3.2 ® a = 0,025(mol)
Chất tan trong bình gồm hỗn hợp muối và HNO3 dư.


ìFe + Al + Mg : 21, 4(gam)
ï
m = í NO3- :1,625(mol)
+ 1,85.10%.63 = 134, 255(gam)
ï
+
î NH 4 : 0,025(mol)
Câu 4: Cho hỗn hợp X chứa 56,9 gam gồm Fe, Al , FeO, Fe3O4, Al2O3 và CuO.
Hòa tan hết X trong dung dịch HNO3 dư thấy có 2,825 mol HNO3 tham gia phản
ứng thu được 208,7 gam muối và 2,24 lít (đkc) khí NO duy nhất.Mặt khác,từ hỗn
hợp X ta có thể điều chế được tối đa m gam kim loại.Giá trị của m là :
A. 39,75
B. 46,2
C. 48,6
D. 42,5
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2015
Định hướng tư duy giải
Nhìn thấy rất nhanh là bài toán có 6 ẩn. Do đó,phải loại ngay kiểu đặt ẩn rồi giải vì
ta chỉ có 4 dữ kiện. Vậy thì người ra đề giải kiểu gì? Chẳng lẽ không có muối NH+4
BTNT.N
muoi
Và ¾¾¾¾
® nTrong
= 2,825 - 0,1 = 2,725
NO3


¾¾¾®m = 208,7 - 2,725.62 = 39,75
BTKL

Có rất nhiều cách suy ra vô lý. Vậy thì có thể là như sau :
Đầu tiên dùng bảo toàn khối lượng và bảo toàn nguyên tố hidro có ngay
BTKL
¾¾¾
® 56,9 + 2,825.63 = 208,7 + 0,1.30 + m H2 O ® n H2 O = 1,2875

2,825 - 1,2875.2
= 0,0625
4
Tiếp tục BTNT Nito : 2,76 = nNO- + 0,1 + 0,0625 ® n NO- = 2,5975
BTNT.hidro
¾¾¾¾
® n NH+ =
4

3

3

Lại BTNT Oxi : n + 2,76.3 = 2,5975.3
! + 1,2875
"
#$#
% + 0,1
"$%
X

O

NO3-

X
¾¾¾® mTrong
Kim loai
BTKL

NO

® n OX = 0,9

H2 O

= m = 56,9 - 0,9.16 = 42,5(gam)

Câu 5: Cho 24,12 gam hỗn hợp X gồm CuO, Fe2O3, Al2O3 tác dụng vừa đủ với
350ml dung dịch HNO3 4M rồi đun đến khan dung dịch sau phản ứng thì thu được
m gam hỗn hợp muối khan. Tính m .
A. 77,92 gam
B. 86,8 gam
C. 76,34 gam
D. 99,72 gam
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016
Định hướng tư duy giải
BTNT
n H+ = 0,35.4 = 1,4 ¾¾¾
® n H2 O = n Otrong oxit = 0,7
BTKL

¾¾¾
® m = å m(KL;NO3- ) = 24,12 - 0,7.16 + 1,4.62 = 99,72


Câu 6: Nung 13,72 gam hỗn hợp X gồm Al, Mg, Zn trong oxi sau một thời gian
thu được 17,72 gam hỗn hợp Y. Hoàn tan hoàn toàn Y trong dung dịch HNO3 dư
thu được 1,792 lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Số mol HNO3 phản ứng là:
A. 0,84 mol.
B. 0,78 mol.
C. 0,82 mol.
D. 0,72 mol
Trích đề thi chuyên Nguyễn Huệ Hà Nội – 2015
Định hướng tư duy giải
BTKL
Ta có : ¾¾¾
® nO =

17,72 - 13,72
= 0,25(mol)
16

BTE
muËi
Và n NO = 0,08 ¾¾¾
® ne = n Trong
= 0,08.3 + 0,25.2 = 0,74(mol)
NO3

BTNT.N
¯ng

¾¾¾¾
® nPh∂n
= 0,74 + 0,08 = 0,82(mol)
HNO
3

Câu 7: Khi cho 39,2 gam hỗn hợp M gồm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3, CuO và Cu
(trong đó oxi chiếm 18,367% về khối lượng) tác dụng với lượng dư dung dịch
HNO3 nồng độ a mol/l thì thể tích dung dịch HNO3 tham gia phản ứng là 850 ml.
Sau phản ứng thu được 0,2 mol NO (sản phẩm khử duy nhất của N+5). Giá trị của a
là
A. 2,0.
B. 1,0.
C. 1,5.
D. 3,0.
Định hướng tư duy giải
ìFe: x mol
ì56x + 64y = 32
ìx = 0, 4
ï
Ta có: 39, 2 íCu :y mol ® í
®í
ïO :0, 45 mol î3x + 2y = 0, 45.2 + 0, 2.3 = 1,5 î y = 0,15
î
BTNT.N
¾¾¾¾
® å N = 0,4.3 + 0,15.2 + 0,2 = 1,7 ® a =

1,7
=2

0,85

Câu 8: Cho 22,72 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 phản ứng hết với
dung dịch HNO3 loãng dư thu được V lít khí NO(duy nhất ở đktc) và dung dịch X.
Cô cạn dung dịch X thu được 77,44 gam muối khan. Giá trị của V là
A. 2,688 lít.
B. 2,24 lít.
C. 4,48 lít.
D. 5,6 lít.
Định hướng tư duy giải
ìFe : 0,32
BTNT.Fe
BTE
n Fe(NO3 )3 = 0,32 ¾¾¾¾
® 22,72 í BTKL
¾¾¾
® 0,32.3 = 0,3.2 + 3n NO
¾¾¾
®
O
:
0,3
î
® V = 2,688
Câu 9: Để 4,2 gam sắt trong không khí một thời gian thu được 5,32 gam hỗn hợp
X gồm sắt và các oxit của nó. Hòa tan hết X bằng dung dịch HNO3, thấy sinh ra
0,448 lít khí NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch Y. Vậy khối lượng
muối khan thu được khi cô cạn dung dịch Y là
A. 13,5 gam. B. 18,15 gam. C. 16,6 gam. D. 15,98 gam.
Định hướng tư duy giải



ìFe : 0,075 ìïFe2 + : a BTE ì2a + 3b = 0,07.2 + 0,02.3
Fe : 0,075 ® í
® í 3+ ¾¾¾
®í
ïîFe : b
îO : 0,07
îa + b = 0,075

ìa = 0,025 BTKL
®í
¾¾¾
® m = 4,2 + 62(2.0,025 + 3.0,05) = 16,6
îb = 0,05
Câu 10: Hòa tan hết 0,03 mol một oxit sắt có công thức FexOy vào dung dịch
HNO3 loãng, dư thu được 0,01 mol một oxit nitơ có công thức NzOt (sản phẩm
khử duy nhất). Mối quan hệ giữa x, y, z, t là
A. 27x –18y = 5z – 2t.
B. 9x –6y = 5z – 2t.
C. 9x –8y = 5z – 2t.
D. 3x –2y = 5z – 2t.
Định hướng tư duy giải
2t
ì +5
z
zN
+
(5z
2t)

=
zN
ï
® 0,03.(3x - 2y) = 0,01(5z - 2t) ® 9x - 6 y = 5z - 2 t
í
2y
ïxFe x + - (3x - 2y)e = xFe3+
î

Câu 11: Hòa tan hết m gam hỗn hợp M gồm 2 oxit sắt trong lượng dư dung dịch
HCl, thu được dung dịch X. Sục khí Cl2 tới dư vào X thu được dung dịch Y chứa
40,625 gam muối. Nếu cho m gam M trên tác dụng hết với dung dịch HNO3 loãng,
dư thì thu được 0,05 mol NO (sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của m là
A. 23,6.
B. 18,4.
C. 19,6.
D. 18,8.
Định hướng tư duy giải

ìFe : a
Ta quy đổi m í
îO : b

® Y : FeCl3 ® a =

40,625
= 0,25
56 + 35,5.3

BTE

BTKL
¾¾¾
® 0,25.3 = 2b + 0,05.3 ® b = 0,3 ¾¾¾
® m = 0,25.56 + 0,3.16 = 18,8

Câu 12: Hòa tan hết 31,2 gam hỗn hợp Fe, FeO, Fe2O3 vào 800 ml dung dịch
HNO3 2M vừa đủ thu được V lít NO (đkc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X.
Dung dịch X hòa tan tối đa 9,6 gam Cu. Giá trị của V là:
A. 8,21 lít
B. 6,72 lít
C. 3,36 lít
D. 3,73 lít
Định hướng tư duy giải

ì
ìFe3+ : 0,3
ï
ï 2+
BTDT
¾¾¾
® 0,3.3 + 2a = b
ïn Cu = 0,15 ® n Fe3+ = 0,3 ® X íFe : a
ï
ïNO - : b ® n = 1,6 - b
í
NO
î 3
ï
ìFe : 0,3 + a ì56(a + 0,3) + 16c = 31,2
ï

31,2
® í BTE
í
ï
O
:
c
® 3.0,3 + 2a = 2c + 3(1,6 - b)
î
î ¾¾¾
î
ì-2a + b = 0,9
ìa = 0,2
ï
ï
® í56a + 16c = 14,4 ® íb = 1,3
ï2a + 3b - 2c = 3,9 ïc = 0,2
î
î


Câu 13: Đốt 12,8 gam Cu trong không khí thu được chất rắn X. Hòa tan hết X
bằng dung dịch HNO3 0,5 M được 0,448 lít khí NO. Thể tích dung dịch axit HNO3
đã dùng là:
A. 0,21 (lít)
B. 0,42 (lít)
C. 0,63(lít)
D. 0,84(lít)
Định hướng tư duy giải
BTNT.nito

Cu : 0,2 ® n Cu(NO3 )2 = 0,2 ¾¾¾¾
® å N = 0,2.2 + 0,02 = 0, 42

0, 42
= 0,84(l)
0,5
Câu 14: Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe2O3, Fe3O4 bằng HNO3 đặc
nóng thu được 4,48 lit khí NO2 (đktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được
145,2 gam muối khan giá trị của m là:
A. 35,7 gam
B. 15,8 gam
C. 46,4 gam
D. 77,7 gam
Định hướng tư duy giải
ìïFe : a = 0,6 = n Fe( NO3 ) BTE
3
mí
¾¾¾
® 3.0,6 = 2b + 0,2 ® b = 0,8
O
:
b
ïî
® m = 46,4(gam)
Câu 15: Để m gam phôi bào sắt ngoài không khí,sau một thời gian Fe bị oxi hóa
thành hỗn hợp X gồm 4 chất rắn có khối lượng 27,2 gam. Hòa tan vừa hết X trong
300 ml dung dịch HCl nồng độ a mol/lit thấy thoát ra 3,36 lít H2(đktc) và dung dịch
Y. Cho tiếp dung dịch HNO3 tới dư vào dung dịch Y được dung dịch Z chứa hỗn
hợp FeCl3,Fe(NO3)3,HNO3 dư và có 2,24 lít NO duy nhất thoát ra(đktc). Giá trị của
m và a lần lượt là:

A. 22,4 và 3M
B. 16,8 gam và 2M.
C. 22,4 gam và 2M
D. 16,8 gam và 3M.
Định hướng tư duy giải
Bài này ta áp dụng BTE cho cả quá trình.
ìFe : a BTE
27,2 í
¾¾¾
® 3a = 2b + 0,15.2 + 0,1.3
îO : b
ì3a - 2b = 0,6
ìa = 0,4 ® m = 22,4
®í
®í
î56a + 16b = 27,2 îb = 0,3
®V=

BTNT.hidro
n HCl = n H+ ¾¾¾¾
® n HCl = 0,15.2 + 2b = 0,9 ® a = 3M

Câu 16: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe2O3 nung nóng. Sau
một thời gian thu được 10,44 gam chất rắn X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4. Hòa
tan hết X trong dung dịch HNO3 đặc, nóng thu được 4,368 lít NO2 (sản phẩm khử
duy nhất ở đktc). Tính m ?
A. 12
B. 8
C. 20
D. 24



Định hướng tư duy giải

ìFe : a ì56a + 16b = 10, 44 ìa = 0,15
0,15
10, 44 í
®í
®í
®m=
.160 = 12
2
îO : b
î3a = 2b + 0,195
îb = 0,1275
Câu 17: Cho 61,2 gam hỗn hợp X gồm Cu và Fe3O4 tác dụng với dung dịch HNO3
loãng, đun nóng và khuấy đều. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được
3,36 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc), dung dịch Y và còn lại 2,4 gam
kim loại. Cô cạn dung dịch Y, thu được m gam muối khan. Giá trị của m là
A. 97,5
B. 137,1.
C. 108,9.
D. 151,5
Định hướng tư duy giải
ì64a + 232b = 58,8 ìa = 0,375
61, 2 - 2, 4 = 58,8 í
®í
î2a = 2b + 0, 45
îb = 0,15
ìFe(NO3 )2 : 0,45

BTKL
® Yí
¾¾¾
® m = 151,5(gam)
Cu(NO
)
:
0,375
3 2
î
Câu 18: Đốt 4,2 gam sắt trong không khí thu được 5,32 gam hỗn hợp X gồm sắt và
các oxit sắt. Hòa tan hết X bằng 200 ml dung dịch HNO3 a mol/l sinh ra 0,448 lít
NO (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất của N+5). Giá trị của a là
A. 1,2.
B. 1,1.
C. 1,5.
D. 1,3.
Định hướng tư duy giải
Chú ý : Số mol NO 3- trong muối bằng số mol e nhường.Với bài toán này ta BTE
cho cả quá trình nên sô mol e nhường sẽ tính qua O và NO

5,32 - 4,2
ì
= 0,07
ïn O =
® n e = n NO- = 0,07.2 + 0,02.3 = 0,2
16
í
3
ïn = 0,02

î NO

0,22
= 1,1
0,2
Câu 19: Hòa tan hết 14,6 gam hỗn hợp gồm Zn và ZnO có tỷ lệ mol 1:1 trong 250
gam dung dịch HNO3 12,6% thu được dung dịch X và 0,336 lít khí Y (đktc). Cho
từ từ 740 ml dung dịch KOH 1M vào dung dịch X thu được 5,94 gam kết tủa.
Nồng độ phần trăm của muối trong dung dịch X là:
A. 28,02%
B. 14,29%
C. 12,37%
D. 14,32%
Nguồn đề : Nguyễn Anh Phong
Định hướng tư duy giải
BTNT.nito
¾¾¾¾
® n HNO3 = 0,2 + 0,02 = 0,22 ® a =

ìn = 0,1(mol) ® n e = 0,2(mol)
Ta có : 14,6 í Zn
în ZnO = 0,1(mol)

® n NH4 NO3 = a(mol)
ax
Có NH4NO3 vì nếu Y là N2 → nM
= 0,15 < 0,2
e

n Y = 0,015(mol)



Sau khi cho KOH vào thì K nó chạy đi đâu? Việc trả lời câu hỏi này sẽ giúp ta tiết
kiệm rất nhiều thời gian và không cần quan tâm HNO3 thừa thiếu thế nào.

ìïn KNO3 = 0,74 - 0,14.2 = 0,46(mol)
BTNT.K
0,74 mol KOH + X ¾¾¾¾
®í
ïîn K 2 ZnO2 = 0,2 - 0,06 = 0,14(mol)
ìï n NH 4 NO3 = 0,01
Yvà NH3
BTNT.N
nHNO3 = 0,5 ¾¾¾¾
® n Trong
= 0,5 - 0,46 = 0,04(mol) → í
N
ïî n N2 O = 0,015
0,2.189
® % Zn ( NO3 )2 + NH 4 NO3 =
= 14,32%
250 + 14,6 - 0,015.44
Câu 20: Hồn hợp M gồm Al, Al2O3, Fe3O4, CuO, Fe và Cu trong đó oxi chiếm
20,4255% khối lượng hỗn hợp. Cho 6,72 lít khí CO ( đktc ) đi qua 35,25 gam M
nung nóng, sau một thời gian thu được hỗn hợp rắn N và hỗn hợp khí X có tỉ khối
so với H2 bằng 18. Hòa tan hết toàn bộ N trong lượng dư dung dịch HNO3 loãng.
Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn , thu được dung dịch chứa m gam muối (
không có muối NH4NO3 sinh ra) và 4,48 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm NO và N2O.
Tỉ khối của Z so với H2 là 16,75. Giá trị của m là
A. 117,95

B. 96,25
C. 80,75
D.139,50
Trích đề thi thử Chuyên ĐH Vinh – 2015
Định hướng tư duy giải

(

)

ìKim loπi : 28,05(gam)
ï
Ta có: m M = 35, 25(gam) ® í Trong M 35, 25 - 28, 05
=
= 0, 45(mol)
ïîn O
16

ìCO : (mol)
M
n CO = 0,3 ¾¾
®í
® n OTrong N = 0, 45 - 0,15 = 0,3(mol)
îCO2 : 0,15(mol)
ì NO : 0,15
m
® å n e = n Trong
= 0,3.2 + 0,15.3 + 0,05.8 = 1, 45(mol)
NO3î N 2O : 0,05


Lại có : í

BTKL
¾¾¾
® m = 28,05 + 1, 45.62 = 117,95(gam)

Câu 21: Hoà tan hết 17,92 gam hỗn hợp X gồm Fe3O4, FeO, Fe, CuO, Cu, Al và Al2O3
(trong đó Oxi chiếm 25,446% về khối lượng) vào dung dịch HNO3 loãng dư, kết thúc
các phản ứng thu được dung dịch Y và 1,736 lít (đkc) hỗn hợp khí Z gồm N2 và N2O, tỉ
khối của Z so với H2 là 15,29. Cho dung dịch NaOH tới dư vào Y rồi đun nóng, không
có khí thoát ra. Số mol HNO3 đã phản ứng với X là
A. 0,75. B. 1,392.
C. 1,215.
D. 1,475.
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2015
Định hướng tư duy giải


Ta

có

ì N2 : 0,065(mol)
n Z = 0,0775 í
î N2O : 0,0125(mol)

n Otrong X =

:


0,25446.17,92
= 0,285(mol)
16

BTE
muËi
¾¾¾
® ne = n trong
= 0,065.10 + 0,0125.8 + 0,285.2 = 1,32(mol)
NO3

BTNT.N

¾¾¾¾
® n HNO3 = 1,32 + 0,065.2 + 0,0125.2 = 1,475(mol)
Câu 22: Hoà tan m gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe(OH)2, FeCO3, Fe3O4 (số mol
Fe3O4 bằng ¼ số mol hỗn hợp) bằng dung dịch HNO3 dư thu được 15,68 lít NO và
CO2 có tỷ khối hơi của hỗn hợp so với hiđro là 18. Cô cạn dung dịch thu được (m +
284,4) gam muối khan. Giá trị của m là
A. 75,6.
B. 201,6.
C. 151,2
D. 302,4.
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016
Định hướng tư duy giải
+ Ta có

ìïn NO = 0,4(mol) ® n e = n X = 0,4.3 = 1,2(mol) ® n Fe3O4 = 0,3(mol)
n hh = 0,7(mol) ® í
BTNT.C

® n FeCO3 = 0,3(mol)
ïîn CO2 = 0,3(mol) ¾¾¾¾
ìFeO : a
ï
ïFe(OH)2 : b ïìa + b = 1,2 - 0,3 - 0,3 = 0,6(mol)
X
® í BTNT.Fe
+ Và í
FeCO
:
0,3
® n Fe(NO3 )3 = a + b + 1,2 = 1,8(mol)
3
ï
îï ¾¾¾¾
ïFe O : 0,3
î 3 4
Câu 23: Cho 1 luồng khí O2 qua 8,48 gam hỗn hợp X gồm Fe, Mg, Cu sau một
thời gian thu được 10,08 gam hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tan hoàn toàn trong dung
dịch HNO3 (dư 20% so với lượng phản ứng). Sau phản ứng thu được dung dịch Z
chứa 43,101 gam chất tan và 1,792 lít hỗn hợp khí T gồm NO và NO2 (đktc) có tỷ
khối so với H2 là 18. Số mol HNO3 bị khử gần nhất với :
A. 0,092
B. 0,087
C. 0,084
D. 0,081
Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016
Định hướng tư duy giải

ìïn NO = 0,05(mol)

ïîn NO2 = 0,03(mol)

+ Có ngay n T = 0,08(mol) ® í
+ Nhìn thấy Mg nên

ìn = 0,05(mol)
ïï NO
10,08 - 8,48
BTKL
¾¾
® ín NO2 = 0,03(mol) vµ ¾¾¾
® nO =
= 0,1(mol)
16
ï
ïîn NH4 NO3 = a(mol)


¾¾
® ne = 0,05.3 + 0,03 + 0,1.2 + 8a = 0,38 + 8a
BTNT.N
ph∂n ¯ng
¾¾¾¾
® n HNO
= 0,38 + 8a + 0,05 + 0,03 + 2a = 0,46 + 10a
3

ìFe,Mg,Cu : 8,48(gam)
ï ïNO : 0,38 + 8a
¾¾

® 43,101 í 3
ïNH 4 NO3 : a
ïHNO : 0,2(0,46 + 10a)
3
î
BTKL
¾¾¾
® 43,101 = 8,48 + 62(0,38 + 8a) + 80a + 63.0,2.(0,46 + 10a)

¾¾
® a = 0,0075

khˆ
¾¾
® nBfi
HNO3 = 0,0075 + 0,05 + 0,03 = 0,0875(mol)

Câu 24: Hỗn hợp X gồm Cu và Fe3O4. Hoà tan m gam hỗn hợp X bằng dung dịch
H2SO4 loãng dư thu được dung dịch Y và

8
m gam chất rắn không tan. Hoà tan
45

m gam hỗn hợp X bằng dung dịch HNO3 dư thu được 0,05 mol NO2 (sản phẩm khử
duy nhất). Giá trị của m là :
A. 8,4
B. 3,6
C. 4,8
D. 2,3

Trích đề thi thử Nguyễn Anh Phong – 2016
Định hướng tư duy giải:
+ Có ngay m -

8m 37m ìCu : a(mol)
=
® m = 360a
í
45
45 îFe3 O4 : a(mol)

8
1
BTE
¾¾¾
® 2(a + .360a. ) + a! = 0,05 ® a = 0,01(mol) ® m = 3,6(gam)
45
64
"##
#$###
% Fe2+
Cu

Câu 25: Cho hỗn hợp gồm 0,14 mol Mg và 0,01 mol MgO phản ứng vừa đủ với
dung dịch HNO3 thu được 0,448 lít (đktc) khí nitơ và dung dịch X. Khối lượng
muối trong X là:
A. 23 gam.
B. 24,5 gam. C. 22,2 gam. D. 20,8 gam.
Trích đề thi chuyên Nguyễn Huệ Hà Nội – 2015
Định hướng tư duy giải

0, 28 - 0,02.10
BTE
Ta có : n Mg = 0,14 ® n e = 0, 28 ¾¾¾
® n NH+ =
= 0,01(mol)
4
8

ìMg(NO3 )2 : 0,15(mol)
BTNT.Mg
¾¾¾¾
®X í
® m = 23(gam)
î NH4 NO3 : 0,01
Câu 26: Cho 9,6 gam hỗn hợp X gồm Mg và Fe3O4 vào 300ml dung dịch HNO3
2M thu được dung dịch Y và 0,896 lít (đktc) hỗn hợp N2O và NO có tỷ khối so với
hidro là 16,75. Trung hòa Y cần dung 40ml NaOH 1M thu được dung dịch A, cô


cạn A thu được m gam muối khan. Biết rằng phản ứng xảy ra hoàn toàn và khi cô
cạn muối không bị nhiệt phân. Giá trị m là:
A. 42,26.
B. 19,76
C. 28,46
D. 72,45
Trích đề thi Chuyên Quốc Học Huế – 2015
Định hướng tư duy giải
Ph∂n ¯ng
Ta có : n D≠
= 0,3.2 - 0,04 = 0,56(mol)

HNO3 = n NaOH = 0,04 ® n HNO3

ì N2O : 0,01(mol)
Với kim loại Mg thường cho muối NH +4 .
NO
:
0,03(mol)
î

Và í

BTKL
ì ¾¾¾
® 24x + 232y = 9,6
ìMg : x
ì x = 0,11
ï
ï
ï BTE
ï
Ta đặt : íFe3O 4 : y ® í ¾¾¾
® 2x + y = 8a + 0,01.8 + 0,03.3 ® í y = 0,03
ï
ï BTNT.N
ïa = 0,01
+
® 2x + 9y = 0,51 - 2a
î
î NH 4 : a
ïî ¾¾¾¾


BTNT + BTKL
¾¾¾¾¾
® 0,11.(24 + 62.2) + 0,09(56 + 62.3) + 0,01.80 = 38,86(gam)

Chú ý : Trong A có NaNO3 nên m = 38,86 + 0,04(23 + 62) = 42,26(gam)
Câu 27: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp FeS và FeCO3 bằng dung dịch HNO3 đặc,
nóng, dư thu được hỗn hợp gồm 2 khí CO2 và NO2 (NO2 là sản phẩm khử duy nhất
của HNO3) có tỉ khối hơi so với hiđro bằng 22,909. Phần trăm khối lượng của FeS
trong hỗn hợp ban đầu là
A. 43,14%.
B. 44,47%.
C. 56,86%.
D. 83,66%.
Trích đề thi thử Chuyên Thăng Long – 2015
Định hướng tư duy giải
BTNT.C
ìïn CO = 0,091 ¾¾¾¾
® n FeCO3 = 0,091
+ Có n hh khi = 1 ® í 2
ïîn NO2 = 0,909
0,909 - 0,091
BTE
+ ¾¾¾
® n FeS =
= 0,0909 ® %FeS = 43,14%
9
Câu 28: Nung 8,42g hỗn hợp X gồm Al, Mg, Fe trong oxi sau một thời gian thu
được 11,62g hỗn hợp Y. Hòa tan hoàn toàn Y trong dung dịch HNO3 dư thu được
1,344 lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Số mol HNO3 phản ứng là:

A. 0,56 mol
B. 0,64 mol
C. 0,48 mol
D. 0,72 mol
Định hướng tư duy giải

ìn NO = 0,06
ï
Ta có: í
®
11,62 - 8,42
= 0,2
ïn O =
16
î
BTNT.N
¾¾¾¾
®

åN = n

axit

= 0,64

ån = ån
e

NO3-


= 0,2.2 + 0,06.3 = 0,58


Câu 29: Để 4,2 gam sắt trong không khí một thời gian thu được 5,32 gam hỗn hợp
X gồm sắt và các oxit của nó. Để hòa tan hết X cần 200 ml dung dịch HNO3 xM,
thấy sinh ra 0,448 lít khí NO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch Y. Vậy
giá trị của x là
A. 1,3.
B. 1,2.
C. 1,1.
D. 1,5.
Định hướng tư duy giải
ìFe : 0,075
BTNT.Fe
2+
® a + b = 0,075
ï
ïìFe : a BTNT + BTE ïì ¾¾¾¾
Ta có: íO : 0,07 ® í
¾¾¾¾¾
®
í
3+
BTE
® 2a + 3b = 0, 2
ïî ¾¾¾
ï NO : 0,02 îïFe : b
î

ìa = 0,025

¾¾
®í
¾¾
® N : 0, 22 ¾¾
® x = 1,1
îb = 0,05
Câu 30: Cho 22,8 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe3O4 tác dụng với H2 dư, nóng. Phản
ứng hoàn toàn thu được chất rắn Y, cho Y tác dụng hết với dung dịch HNO3 dư thu
được 84,7 gam muối. % khối lượng của Fe3O4 trong hỗn hợp X là
A. 50,80%
B. 49,21%
C. 49,12%
D. 50,88%
Định hướng tư duy giải
84,7
22,8 - 0,35.56
Ta có: n Fe(NO3 )3 =
= 0,35 ® n O =
= 0, 2
245
16
® n Fe3O4 = 0,05 ® %Fe3O4 = 50,877

å

Câu 31: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe2O3 nung nóng. Sau
một thời gian thu được 10,44 gam chất rắn X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4. Hòa
tan hết X trong dung dịch HNO3 đặc, nóng thu được 4,368 lít NO2 (sản phẩm khử
duy nhất ở đktc). Tính m ?
A. 12

B. 8
C. 20
D. 24
Định hướng tư duy giải

ìFe : a ì56a + 16b = 10, 44 ìa = 0,15
0,15
10, 44 í
®í
®í
®m=
.160 = 12
2
îO : b
î3a = 2b + 0,195
îb = 0,1275
Câu 32: Cho 67 gam hỗn hợp X gồm Fe3O4 và kim loại A vào dung dịch HNO3
đến khi phản ứng kết thúc thu được 2,24 lít khí NO là sản phẩm khử duy nhất của
nitơ (ở đktc), dung dịch Y và 13 gam kim loại A. Cho NH3 dư vào dung dịch Y thu
được kết tủa Z. Nung Z trong không khí đến khối lượng không đổi thu được 36
gam chất rắn. Kim loại A là:
A. Ag
B. Zn
C. Ni
D. Cu
Định hướng tư duy giải
pu
ì
ïn Fe2O3 = 0,225 ® n Fe3O4 = 0,15 ® å mA = 32,2 ® mA = 19,2
í

+
ï
îå n A = 0,3 + 0,15.2 = 0,6 ® A º Cu


Câu 33: Hòa tan m(g) hỗn hợp A gồm FeO và Fe2O3 bằng dung dịch HNO3 thu
được 0,01 mol NO. Nung m(g) hỗn hợp A với a mol CO được b(g) chất rắn B rồi
hòa tan trong HNO3 thì thu được 0,034 mol NO. Giá trị của a là:
A. 0,024
B. 0,036
C. 0,03
D. 0,04
Định hướng tư duy giải
0,024.3
Dn = 0,034 - 0,01 = 0,024 ® n O =
= n CO = 0,036
2