PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH THUỶ
ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS
NĂM HỌC: 2016-2017
Đề chính thức
MÔN: Ngữ văn
Thời gian: 150 phút, không kể thời gian giao đề.
Đề thi có: 01 trang
Câu 1 (8,0 điểm)
Nơi dựa
Người đàn bà nào dắt đứa con nhỏ đi trên đường kia?
Khuôn mặt trẻ đẹp chìm vào những miền xa nào...
Đứa bé đang lẫm chẫm muốn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước bàn tay
hoa hoa một điệu múa kì lạ.
Và cái miệng nhỏ líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có.
Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn
bà kia sống.
Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia?
Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết.
Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rẩy.
Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp
nhăn chứa đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời.
Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người chiến
sĩ kia đi qua những thử thách.
( Tia nắng- Nguyễn Đình Thi, NXB Văn học, Hà Nội, 1983)
Hãy viết một bài văn khoảng 02 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về
nơi dựa của mỗi người trong cuộc sống.
Câu 2 ( 12 điểm)
Trong văn bản Tiếng nói của văn nghệ, Nguyễn Đình Thi viết:
“Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những chất liệu mượn ở thực
tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói lên một
điều gì mới mẻ. Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn

đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh”.
( SGK Ngữ văn 9, NXB Giáo dục,tập hai)
Từ truyện ngắn Làng hãy viết bài văn làm sáng tỏ điều mới mẻ, lời nhắn nhủ mà
nhà văn Kim Lân muốn đem góp vào đời sống.
.....Hết....
Họ và tên thí sinh:.......................................SBD:..........
Cán bộ coi thi không cần giải thích gì thêm./.

1


PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH THỦY

KÌ THI THÀNH LẬP ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9 NĂM HỌC 2016-2017
HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: Ngữ văn
Câu
Câu 1
(8điểm)

Nội dung
Điểm
* Yêu cầu về kĩ năng: Nắm vững phương pháp làm bài nghị
luận xã hội. Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. Biết kết hợp các
thao tác nghị luận( giải thích, chứng minh, bình luận...). Văn
viết trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục.
Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ
pháp; trình bày bài rõ ràng.
* Yêu cầu về kiến thức: HS đạt được các nội dung cơ bản
sau:
* Giải thích hai câu in đậm trong văn bản để tìm ra ý nghĩa

1,0
của vấn đề.
- Vì sao Nguyễn Đình Thi lại viết: “Ai biết đâu, đứa bé bước
còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia
sống”, “Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là
nơi dựa cho người chiến sĩ kia đi qua những thử thách”?.
+ Trên thực tế: người mẹ( người đàn bà kia) là chỗ dựa vững
chắc cho đứa con khôn lớn( cả về vật chất và tinh thần); người
chiến sĩ( thanh niên) là chỗ dựa cho bà cụ( già yếu) nhưng tác
giả lại nói “ ai biết đâu” đứa bé bước còn chưa vững, bà cụ
bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho hai con người
khỏe mạnh ấy. Câu nói tưởng như nghịch lí mà rất hợp lí. Đứa
bé, bà cụ già chính là nơi dựa tinh thần, là nơi tiếp cho người
mẹ, anh thanh niên( người chiến sĩ) sức mạnh, niềm tin, động
lực để họ sống và làm việc, để vượt qua mọi khó khăn, thử
thách của cuộc sống, vươn tới tương lai.
=> Nơi dựa của mỗi người trong cuộc sống là chỗ dựa tinh
thần, là nơi tiếp cho ta sức mạnh, niềm tin, động lực...để sống,
làm việc, vượt qua mọi khó khăn gian khổ và hi vọng.
*Bàn luận, chứng minh
6,0
- Nguyễn Đình Thi nói đến nơi dựa của đứa trẻ và người đàn
bà, của người chiến sĩ và người mẹ già là nói đến nơi dựa cả
về vật chất và tinh thần của các quan hệ ấy. Mẹ và con đều tìm
thấy ở nhau nơi nương tựa, tình yêu thương, sự che chở, niềm
vui và ý nghĩa cuộc sống. Rộng hơn, con người phải sống với
niềm tin, hi vọng để vượt qua mọi khó khăn gian khổ.
- Trong thực tế đời sống, nơi dựa không chỉ có vậy mà còn có
nhiều nơi dựa khác từ những người thân yêu: như cha- con,
ông bà- cháu, anh chị- em, vợ- chồng; từ những người bạn tri

âm tri kỉ, chí cốt; từ những kỉ niệm; từ quá khứ; từ những giá
trị thiêng liêng; từ cơ sở vật chất; từ những ưu điểm, mặt mạnh
của bản thân; từ sức mạnh của sự đoàn kết tập thể, cộng
đồng...
2


Câu 2
(12điểm
)

- Nơi dựa giúp cho con người cảm thấy vững tin, thấy bình
yên và sức mạnh để sống, làm việc, vượt lên gian khổ, hướng
tới tương lai và hạnh phúc.
- Nơi dựa của mỗi người trong cuộc sống có thể rất cụ thể, có
thể rất trừu tượng. Song ai cũng cần có nơi dựa và ngược lại,
mỗi người đều là nơi dựa cho người khác. Đó là ý thức sống vì
nhau, đem lại sự ấm áp cho nhau.
- Nơi dựa của mỗi người có ý nghĩa rất thiêng liêng, nhưng
trong thực tế có những người đã biến nơi dựa của mình thành
nơi dựa dẫm, sinh ra tư tưởng lười biếng, ỷ lại, ích kỉ, lợi
dụng...rất đáng phê phán.
* Bài học nhận thức và hành động
- Nơi dựa của mình chính là gia đình( ông bà, cha mẹ, anh chị 1,0
em...) đặc biệt là cha mẹ- người đã sinh thành, dưỡng dục
mình. Ngược lại, bản thân mình cũng là chỗ dựa, nơi dựa tinh
thần của cha mẹ trong hiện tại và tương lại.
- Mọi hoạt động của mình đều có ảnh hưởng tới những người
thân yêu. Cho nên, việc học tập cũng như làm bất cứ một việc
gì, mỗi người cần phải suy nghĩ đúng đắn, tránh làm cho người

thân yêu của mình buồn và thất vọng.
- Mọi hành động tốt đều có tác dụng động viên tinh thần
những người thân rất nhiều. Sự sống của mình cũng chính là ý
nghĩa, sự sống của người khác, nhất là những người ruột thịt.
Hãy sống xứng đáng để là chỗ dựa tinh thần có ý nghĩa nhất
cho mọi người.
* Yêu cầu về kĩ năng: Học sinh có kĩ năng nghị luận về một
vấn đề văn học. Các luận điểm rõ ràng, có sức thuyết phục. Bố
cục chặt chẽ, mạch lạc. Diễn đạt trôi chảy, câu văn sáng rõ, có
cảm xúc.
* Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể sắp xếp trình bày theo nhiều cách khác
nhau, có thể có những ý kiến riêng miễn sao phải phù hợp với
yêu cầu của đề bài. Dù triển khai theo trình tự nào cũng cần
đạt được những ý chính sau đây:
a. Mở bài. Dẫn dắt và nêu vấn đề.
- Văn học nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống và phục vụ đời 1,0
sống” Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những
chất liệu....đời sống chung quanh”.
- Viết truyện ngắn Làng, nhà văn Kim Lân muốn nói một điều
mới mẻ, một lời nhắn nhủ tới bạn đọc, muốn đem một phần
nhỏ bé của mình góp vào đời sống chung của nhân dân, đất
nước.
b. Thân bài
3


10,
* Giải thích sơ lược ý kiến
- Từ thuở sơ khai hình thành và phát triển, văn học nghệ thuật 0

luôn lấy đời sống xã hội và con người làm đối tượng phản ánh. 1,0
Không một tác phẩm nào không được xây nên từ chất liệu của
hiện thực cuộc sống.
- ”Nhưng người nghệ sĩ không ghi lại cái đã có rồi” một cách
cứng nhắc, nghĩa là không sao chụp hiện thực đời sống một
cách trần trụi, thô nháp mà thông qua đó, người nghệ sĩ” muốn
nói một điều gì mới mẻ” với con người.
- Điều mới mẻ, đó là cách cảm nhận và cách thể hiện của
người nghệ sĩ về hiện thực đời sống. Người nghệ sĩ đem đến
cho chúng ta những nhận thức về đời sống , tự nhiên, xã hội,
con người, những rung động trước cái đẹp, những suy ngẫm về
cuộc đời qua một bài học luân lí hay một triết lí cuộc đời,
những buồn vui, yêu ghét, xấu xa, tội lỗi, cao thượng, thấp
hèn, hạnh phúc, bi kich...của đời người.
Điều mới mẻ trong một tác phẩm lớn có khả năng chiếu tỏa
lên cuộc đời ta, soi rọi vào tận ngõ ngách bóng tối tâm hồn ta,
làm cho ta thay đổi hẳn cách nhìn, cách nghĩ, cách sống.
- Vậy một lá thư, một lời nhắn nhủ đó là gì? Đó là sự sống, là
tư tưởng, tình cảm, cảm xúc... mà người nghệ sĩ muốn truyền
cho người đọc.
* Điều mới mẻ trong truyện ngắn ”Làng” của Kim Lân.
- Truyện ngắn Làng phản ánh đời sống kháng chiến của nhân
dân trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
Truyện diễn tả chân thực và sinh động tình yêu làng, yêu quê 7,5
hương đất nước và tinh thần kháng chiến của nhân vật ông Hai
- nhân vật tiêu biểu cho người nông dân yêu nước thời kì đó.
- Điều mới mẻ của tác phẩm không phải ở đề tài người nông
dân kháng chiến mà là những chuyển biến về nhận thức, tình
cảm của người nông dân đối với làng quê, đất nước và kháng
chiến.

+ Trước Cách mạng, ông Hai là người nông dân hiền lành,
chất phác, thật thà, có cái tật hay khoe làng nhưng chủ yếu
khoe cái sinh phần( lăng) của viên tổng đốc người làng đẹp và
lắm của. Ông chưa phân biệt được cái lăng đó là của kẻ áp
bức, kẻ làm cho cuộc đời mình và bao người làng khác phải
khốn khổ, đối cơm rách áo.
+ Nhưng sau cách mạng, ông Hai đã nhận ra nhờ có ánh sáng
của Đảng và cách mạng, ông trở nên căm thù nó và tình
nguyện tham gia kháng chiến. Ông nhận thức chỉ có con
4


đường theo kháng chiến, theo Đảng, Cụ Hồ mới có cuộc sống
độc lập tự do, ấm no, hạnh phúc.
+ Vì vậy ông hồ hởi cùng thanh niên làng tham gia đào hào,
đắp ụ chuẩn bị tinh thần kháng chiến.
+ Ở nơi tản cư ông luôn nhớ làng, khoe làng giàu đẹp, giàu
tinh thần cách mạng.
+ Khi nghe tin quân ta thắng trận ở khắp nơi, ông vui tươi
phấn khởi như mở cờ trong bụng.
+ Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc,ông đau đớn ê chề và
thể hiện thái độ yêu ghét rõ ràng” làng thì yêu thật nhưng làng
theo Tây thì phải thù”.Tự hứa lòng mình quyết theo kháng
chiến, Cụ Hồ...
+ Khi nghe tin làng cải chính, ông Hai vui như tết. Làng và
ngôi nhà của ông bị giặc đốt phá sạch nhưng ông không buồn
vì đó là bằng chứng làng ông không phản bội kháng chiến,
phản bội Cụ Hồ.
( HS dùng lí lẽ, dẫn chứng để phân tích các ý trên)
=> Điều mới mẻ mà Kim Lân muốn nói với bạn đọc đó là

nhận thức và tình cảm của người nông dân. Người nông dân
không còn u mê, ngu muội, cam chịu đời sống như trước nữa.
Ánh sáng của Đảng, cách mạng đã soi sáng, dìu dắt họ thoát
khỏi đêm trường khổ ải, bước lên trên con đường độc lập, tự
do, được làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời, làm chủ thiên
nhiên đất nước. Người nông dân hiểu để có được cuộc sống ấy
thì mỗi người cần phải có trách nhiệm, nghĩa vụ với Tổ quốc
khi bị xâm lăng... Đó chính là những điều chuyển biến mới mẻ
trong nhận thức tâm tư, tình cảm của người nông dân mà Kim
Lân rất thấu đáo, tường tận.
- Điều mới mẻ của truyện ngắn Làng còn ở cách thức ( nghệ
thuật) thể hiện. Sự thành công và sức hấp dẫn của Làng chính
là nghệ thuật xây dựng tình huống, nghệ thuật miêu tả tâm lí
nhân vật và ngôn ngữ nghệ thuật.
+ Tình huống đột ngột, gay cấn, đặt nhân vật vào thử thách
tâm lí, để từ đó nhân vật tự bộc lộ nội tâm, tư tưởng, tình cảm
của mình.
+ Nghệ thuật miêu tả tâm lí vừa cụ thể vừa tinh tế, sâu sắc: từ
biểu hiện bên ngoài đến diễn biến nội tâm qua ý nghĩ, hành vi,
ngôn ngữ nhân vật.
+ Sử dụng ngôn ngữ đặc sắc mang đậm khẩu ngữ và lời ăn
tiếng nói hàng ngày của người nông dân, khiến người đọc thấy
gần gũi, yêu thích.
5


( HS dùng lí lẽ, dẫn chứng để phân tích các ý trên)
=> Tất cả những thành công đó làm nổi bật lên chủ đề, tư
tưởng tác phẩm và đem lại sự hấp dẫn cho người đọc.
* Điều nhắn nhủ của tác phẩm

+ Nông dân là lực lượng cơ bản của cách mạng, những con
người hiền lành, chất phác trong đời sống hàng ngày nhưng rất
giàu lòng yêu nước, đặc biệt là khi đất nước lâm nguy, họ sẵn
sàng xả thân cho Tổ quốc. Cần có thái độ tôn trọng, yêu mến,
động viên, khích lệ họ tham gia xây dựng và bảo vệ làng quê,
Tổ quốc.
+ Nhân vật ông Hai chính là bóng dáng, là tấm lòng, tình cảm, 1,5
tinh thần của Kim Lân và biết bao người Việt Nam đối với quê
hương, đất nước. Làng không chỉ là một làng chợ Dầu cụ thể
mà tất cả mọi làng quê trên đất nướcViệt Nam đều có chung
tinh thần ấy.
+ Từ tình yêu làng, quê hương, đất nước của ông Hai, Kim
Lân còn muốn gửi tới bạn đọc một bức thông điệp: Dù có đi xa
hay ở gần hãy yêu và nhớ ngôi làng của mình, luôn có ý thức
bảo vệ và xây dựng nó ngày một giàu đẹp. Yêu làng là yêu quê
hương, đất nước.
c. Kết bài
- Khẳng định sự đúng đắn của ý kiến, khẳng định chức năng
giáo dục, chức năng cảm hóa tâm hồn con người của văn học.
- Khẳng định giá trị của văn bản Làng: có tính giáo dục, làm
trái tim con người biết rung động...
- Mỗi tác phẩm là một viên ngọc quý, hãy biết đón nhận, trân
trọng, giữ gìn như chính cuộc sống của mình.
1,0

-----------------Hết---------------Ghi chú:
- Trên đây chỉ là những định hướng, giám khảo cần nắm vững bản chất yêu
cầu ở Hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của học sinh.
- Đặc biệt khuyến khích những bài có cách viết sáng tạo, diến đạt tinh tế,
giàu cảm xúc, có chất văn.

6


- Trước khi chấm các giám khảo thống nhất cách cho điểm từng phần và cho
điểm lẻ đến 0,25.

7