B TĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C Uă Că I M LÝ, HOÁ C Aă T TRONG
R NG NG P M N TR NG VÀ R NG NG P M N T
NHIÊN T I BÃI B I C A SÔNG BA L T
CHUYÊN NGÀNH: KHOA H CăMỌIăTR

VẪăV N THÀNH

HÀ N I, N M 2019

NG


B TĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C Uă Că I M LÝ, HOÁ C Aă T TRONG
R NG NG P M N TR NG VÀ R NG NG P M N T
NHIÊN T I BÃI B I C A SÔNG BA L T

VẪăV NăTHĨNH
CHUYÊN NGÀNH: KHOA H CăMỌIăTR
MÃ S : 8840301
NG
IăH
NG D N KHOA H C:
PGS. TS. MAI S TU N

HÀ N I, N M 2019

NG


CỌNGăTRÌNHă
TR

NGă

Cánăb ăh

CăHOĨNăTHĨNHăT I


IăH CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NGăHĨăN I

ngăd năchính:ăPGS.TS. MaiăS ăTu n

Cánăb ăch măph năbi nă1: TS.ăMaiăV năTi n

Cánăb ăch măph năbi nă2:ăTS.ăNguy n Hùng Minh

Lu năv năth căs ăđ

căb oăv ăt i:
H Iă

TR

NGă

NGăCH MăLU NăV NăTH CăS

I H CăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
Ngày 21 tháng 01 n mă2019

NGăHĨăN I


i


L IăCAMă OAN
Tôiăxinăcamăđoanălu năv nănàyălàăcôngătrìnhănghiênăc u do cá nhân tôi th c
hi năd

is h

ng d n khoa h c c a PGS.TS. Mai S Tu n, không sao chép các

công trình nghiên c u c aăng
đ

c công b

i khác. S li u và k t qu c a lu năv năch aăt ng

b t k m t công trình khoa h c nào khác.

Các thông tin th c p s d ng trong lu năv nălàăcóăngu n g cărõăràng,ăđ
trích d năđ yăđ , trung th căvàăđúngăquiăcách.
Tôi hoàn toàn ch u trách nhi m v tính xác th c và nguyên b n c a lu năv n.
TÁC GI LU NăV N

VõăV năThƠnh

c


ii

L IăC Mă N

hoàn thành lu năv năth căs ăv iătênăđ tài:ă“Nghiên c u đ c đi m lý, hoá
c a đ t trong r ng ng p m n tr ng và r ng ng p m n t nhiên t i bãi b i c a
sông Ba L t”.ăTôiăxinăchânăthànhăc mă năPGS.TS.ăMaiăS Tu n, PGS.TS. Nguy n
Th H ng H nh, TS. Ph m H ng Tính và TS. Bùi Th Th ăđưăh ng d n, ch b o
t nătìnhăvàăđ ng viên giúp tôi hoàn thành bài báo cáo lu năv nănày.
Tôiă c ngă xină trână tr ng c mă n th y Nguy n Xuân Tùng ậ Cán b thu c
Trung tâm Nghiên c u h sinh thái R ng ng p m n,ăTr ngă i h căS ăph m Hà
N i cùng v i chính quy năđ aăph ngăxưăNamăPhú,ăhuy n Ti n H i, t nh Thái Bình,
xã Giao Thi n, huy n Giao Thu , t nhă Namă nh và ban qu n lý v n Qu c gia
Xuân Thu đưă t oă đi u ki n t t nh tă đ tôi có th điă th că đ a và cung c p nh ng
ki n th căquýăbáuăc ngănh ăchiaăs tài li u, d li u liên quan t i lu năv n.
Tôi xin g i l i tri ân sâu s căđ n quý th yăcôăKhoaăMôiătr ng,ăTr ngă i
h c Tài nguyênăvàă Môiătr ng Hà N iăđưăt n tình gi ng d y và truy năđ t nh ng
ki n th c quý giá trong su t th i gian h c cao h c t iătr

ng.

C mă năcácăanhăch , b n bè cùng t t c các em - Nh ngăng i b năđ ng hành
trong quãng th i gian h c cao h c, nh ngă ng iă đưă luônă sátă cánh,ă giúpă đ ,ă đ ng
viên và là ngu năđ ng l căđ tôiăv nălên.
Trână tr ngă c mă nă đ ă tàiă “Nghiênă c uă xâyă d ngă môă hìnhă d ă báoă xuă h ngă
thayăđ iăh ăsinhătháiăr ngăng păm nătrongăb iăc nhăbi năđ iăkhíăh uă ăcácăt nhăvenă
bi nă B că B ”,ă mưă s ă TNMT.2018.05.06ă đưă h ă tr ă kinhă phíă th că đ a,ă đi uă traă vàă
phânătíchăm u.
Do th i gian và ki n th c còn h n ch nên lu năv năkhôngătránhăkh i nh ng
thi u sót vì v y tôi r t mong nh năđ
lu năv năđ c hoàn thi năh n.

c nh ng ý ki năđóngăgópăc a quý th y ậ côăđ


Tôi xin chân thành c m n!.
ảà N i, ngày 21 tháng 01 n m 2019
H C VIÊN

VõăV năThƠnh


iii

M CăL C
L IăCAMă OAN ...................................................................................................... i
L I C Mă N ........................................................................................................... ii
M C L C ................................................................................................................ iii
DANH M C B NG ................................................................................................ vi
DANH M C HÌNH ................................................................................................ vii
DANH M C CÁC CH
M ă

VI T T T................................................................... viii

U ....................................................................................................................1

1.ăTínhăc păthi tăc aăđ ătài ..........................................................................................1
2. M c tiêu nghiên c u................................................................................................2
3. N i dung nghiên c u ...............................................................................................2
CH

NGă1:ăT NG QUAN CÁC V Nă

NGHIÊN C U ...............................4


1.1. T ng quan v r ng ng p m n...............................................................................4
1.1.1. Khái ni m ..........................................................................................................4
1.1.2. S phân b và di n tích c a r ng ng p m n .....................................................4
1.2.ă

căđi m v hình thái và sinh thái

m t s ki u r ng ng p m n .......................7

1.3. M t s nghiên c u v c u trúc r ng ng p m n ..................................................10
1.3.1. Các công trình nghiên c u trên th gi i .........................................................10
1.3.2. Các công trình nghiên c u
1.4. M t s nghiên c u v

nhăh

Vi t Nam..........................................................11
ng c aăđ căđi mălý,ăhoáăđ n s sinhătr

ng và

phát tri n r ng ng p m n ..........................................................................................12
1.4.1. Các công trình nghiên c u trên th gi i .........................................................12
1.4.2. Các công trình nghiên c u

Vi t Nam...........................................................16

1.4.3. T i khu v c c a sông Ba L t ..........................................................................19
1.5. T ng quan v đ aăđi m nghiên c u .....................................................................20

1.5.1. V tríăđ a lý ......................................................................................................20
1.5.2.ă

căđi măđ aăhình,ăđ a mao.............................................................................20

1.5.3.ă

căđi m th nh

1.5.4.ă

căđi m khí h u, th y - h iăv n ....................................................................21

ng ......................................................................................21


iv

CH

NGă2:ă

2.1.ă

iăt

2.1.1.ă

IăT


NG,ă

Aă I MăVĨăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ..26

ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................26

iăt

ng nghiên c u......................................................................................26

2.1.2. Ph m vi nghiên c u ........................................................................................26
2.2.ăTh iăgianănghiênăc u .........................................................................................27
2.3.ăPh

ngăphápănghiênăc u ....................................................................................27

2.3.1.ăPh

ngăphápăt ng h p và k th a...................................................................27

2.3.2ăPh

ngăphápăb trí thí nghi m .........................................................................27

2.3.3.ăPh

ngăphápăđoăđ c,ăđánhăgiáăm t s đ căđi m c u trúc c a cây ng p m n .29


2.3.4.ăPh

ngăphápăl y m uăđ t và phân tích các ch tiêu lý hóa c aăđ t ................30

2.3.5.ăPh

ngăphápăphânătích,ăth ng kê và x lý s li u ..........................................31

CH

NGă3:ăK TăQU ăNGHIểNăC UăVĨăTH OăLU N ..............................33

3.1.ă

căđi m c u trúc c a các ki u r ng ng p m n khu v c c a sông Ba L t .......33

3.1.1.ă

căđi m v chi u cao ....................................................................................33

3.1.2.ă

căđi m v đ

3.1.3.ă

căđi m v m tăđ cây r ng .........................................................................35

3.2.ă


ng kính thân .........................................................................34

căđi mălý,ăhoáătheoăđ sâu t ngăđ t t i các ki u r ng ng p m n khu v c c a

sông Ba L t ...............................................................................................................37
3.2.1.ă

căđi m lý h c ..............................................................................................37

3.2.2.ă

căđi m hóa h c ............................................................................................45

3.3.ă ánhăgiáăvàăsoăsánhăcácăđ căđi m lý, hoá c aăđ t trong các ki u r ng ng p m n
t i bãi b i c a sông Ba L t ........................................................................................52
3.3.1.ă

căđi m lý h c c aăđ t

3.3.2.ă

căđi m hoá h c c aăđ t

3.4.ă

các ki u r ng ng p m n .......................................52
các ki u r ng ng p m n .....................................56

xu t m t s gi i pháp qu n lý, b o v r ng ng p m n khu v c c a sông Ba


L t..............................................................................................................................59
K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................62
K T LU N ..............................................................................................................62
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................63
PH L C ................................................................. Error! Bookmark not defined.


v

DANH M C CÁC CH

T vi t t t

VI T T T

ụăngh a

NN

t ng păn

c

HST

H sinh thái

HST RNM

H sinh thái r ng ng p m n


NN&PTNT

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

NTTS

Nuôi tr ng thu s n

OTC

Ô tiêu chu n

RNM

R ng ng p m n

TB

Trung bình

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

TN&MT

Tài nguyên và Môiătr

TPCG


Thành ph năc ăgi i

TTVNM

Th m th c v t ng p m n

UBND

U ban nhân dân

VQG

V

n qu c gia

ng


vi

DANHăM CăB NG
B ng 1.1: Thành ph n loài cây r ng ng p m nătheoăng

ngăđ m n Goa ................. 13

B ng 2.1. T aăđ đ a lý c a các ô tiêu chu n t i khu v c kh o sát..........................28
B ngă3.1:ă


căđi m v chi u cao c a cây

B ngă3.2:ă

căđi m v đ

B ngă3.3:ă

căđi m v m tăđ cây

B ngă3.4:ă

căđi m v đ m n c aăđ t

B ngă3.5:ă

căđi m v Eh c aăđ t

các ki u r ng ..................................................39

B ngă3.6:ă

căđi m v pH c aăđ t

các ki u r ng ..................................................41

các ki u r ng .......................................33

ng kính thân cây


các ki u r ng ..................................34

các ki u r ng .................................................36
các ki u r ng ...........................................38

B ng 3.7: K t qu phân tích thành ph năc ăgi i c aăđ t

các ki u r ng.................43

B ngă3.8:ă

căđi m v hàmăl

ng mùn c aăđ t

các ki u r ng ............................46

B ngă3.9:ă

căđi m v hàmăl

ng nito c aăđ t

các ki u r ng ..............................48

B ngă3.10:ă

căđi m v hàmăl

ng photpho c aăđ t


B ngă3.11:ă

căđi m v hàmăl

ng kali c aăđ t

B ng 3.12: M t s đ căđi m lý h c c aăđ t
B ng 3.13: Thành ph năc ăgi i c aăđ t

các ki u r ng ....................50

các ki u r ng ............................51

các ki u r ng ....................................52

các ki u r ng...........................................55

B ng 3.14: M t s đ căđi m hoá h c c aăđ t

các ki u r ng .................................56

B ng 3.15: K thu t tr ng khuy n ngh đ i v i m t s loài cây RNM khu v c c a
sông Ba L t ..............................................................................................................60


vii

DANHăM CăHỊNH
Hình 1.1:ăS ăđ ăcácăn iădungăliênăk tăc aălu năv n ..................................................32

Hình 1.2: S ăđ v tríăđ a lý khu v c nghiên c u ......................................................20
Hình 2.1: V ătríăkhuăv cănghiênăc u .........................................................................26
Hình 2.2:ăS ăđ ăb ătríăthíănghi m..............................................................................28
Hình 3.1:ă

căđi măv ăchi uăcaoăc aăcâyă ăcácăki uăr ng………………………...33

Hình 3.2:ă

căđi măv ăđ

Hình 3.3:ă

căđi măv ăm tăđ ăcâyă ăcácăki uăr ng ..................................................37

Hình 3.4:ă

căđi măv ăđ ăm năc aăđ tă ăcácăki uăr ng ...........................................38

Hình 3.5:ă

căđi măv ăEhăc aăđ tă ăcácăki uăr ng...................................................40

Hình 3.6:ă

căđi măv ăpHăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ..................................................42

ngăkínhăthânăcâyă ăcácăki uăr ng ...................................35

Hình 3.7:ăT ăl ăthànhăph năc ăgi iăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ......................................45

Hình 3.8:ă

căđi măv ăhàmăl

ngămùnăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ..............................47

Hình 3.9:ă

căđi măv ăhàmăl

ngănitoăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ..............................49

Hình 3.10:ă

căđi măv ăhàmăl

ngăphotphoăc aăđ tă ăcácăki uăr ng......................50

Hình 3.11:ă

căđi măv ăhàmăl

ngăkaliăc aăđ tă ăcácăki uăr ng .............................52

Hình 3.12:ă

ăm nătrungăbìnhăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ............................................53

Hình 3.13:ăEhăc aăđ tătrungăbìnhăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ........................................54
Hình 3.14:ăpHătrungăbìnhăc aăđ tă ăcácăki uăr ng ....................................................54

Hình 3.15: T l c p h t c aăđ t

các ki u r ng ......................................................56

Hìnhă3.16:ăHàmăl

ng mùn c aăđ t

các ki u r ng ................................................57

Hìnhă3.17:ăHàmăl

ng nito c aăđ t

các ki u r ng .................................................58

Hìnhă3.18:ăHàmăl

ng photpho c aăđ t

Hìnhă3.19:ăHàmăl

ng kali c aăđ t

các ki u r ng ..........................................58

các ki u r ng .................................................59


1


M ă

U

1.ăTínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
R ng ng p m n (RNM) là h sinh thái chuy n ti p gi aămôiătr
môiătr

ngăn

ng bi n và

c ng t, RNM có vai trò to l n v kinh t - xã h i,ămôiătr

ng và sinh

thái. H sinhătháiăRNMăchoăn ngăsu t sinh h căcao,ălàăn iăcungăc p ngu n v t li u
h uăc ăchoăh đ ng v t,ăđ m b o duy trì năđinhăs đaăd ng sinh h c c a vùng bi n
và ven bi n, góp ph năđ m b o th c hi năđ yăđ các d ch v h sinh thái v n có c a
chúng. Có h ăsinhăthái đa d ng đưăgi ăđ

că năđ nhăchoăcácăchu iăvàăl

iăth că n,ă

đ mă b oă tu nă hoànă chuă trìnhă v tă ch t:ă Chuă trìnhă cacbon,ă nito,ă photpho, chu trình
n

c... âyălàăm tătrongăcácăh ăsinhătháiăcóăn ngăsu tăsinhăh căcaoănh tătrongăcácăh ă


sinhăthái,ănênăvi căqu nălý,ăb oăt năvàăduyătrìăkh ăn ngăl uăgi ăcacbonătrongăcây,ă
trongăđ tăvàăn

căc năđ

cănghiênăc uăvàălàmărõă[12].

R ngăng păm năt iăcácăđ aăđi măkhácănhauăthu căvenăbi năVi tăNamăhayăcácă
vùngăkhácănhauătrênăth ăgi iăcóăs ăđaăd ngăr tăl năv ăc uătrúcăvàăch căn ng,ăđâyălàă
k tăqu ăc aăcácăy uăt ăt ngăh păbaoăg măđ aăhìnhăvùngăđ t,ăth ăn n,ăv ăđ ăvàăch ăđ ă
th yă tri u,ă th yă v n,ă khíă h u.ă Doă s ă đaă d ngă v ă m tă đ ,ă chi uă caoă vàă đ

ngăkínhă

thânănênăsinhăkh iăth căv tătrênăm tăđ t cóăs ăbi năđ ngăr tăl n,ăt ăkho ngă8ăMg/haă
ăcácă vùngă RNMă th pă lùnă t iă trênă 500ă Mg/haă ăcácă vùngă RNMă g nă c aă sôngă t iă
vùngă nă

ă- TháiăBìnhăD

ngă(Kauffmanăvàăc ngăs ,ă2011ă[54]).ăT

ngăt , s ă

bi năđ ngăc aăsinhăkh iăth căv t,ăcácăy uăt ălýăhóaăkhácătrongăđ tăRNMăc ngăcóăcácă
giáă tr ă hoànă toànă khácă nhauă ph ă thu că vàoă thànhă ph nă loài,ă hìnhă tháiă vàă c uă trúcă
r ng.ă Cácă nghiênă c uă đưă choă th y,ă RNMă tíchă l yă cacbonă vàă cácă ch tă dinhă d

ngă


nhi uănh tătrongăl păđ tăcóăđ ăsâuăt ăb ăm tăt iăkho ngă3ămăd

iăm tăđ t,ăđ căbi tă

tr ăl

ngăcacbonăc aăcácă

ngăcacbonătrongăđ tăchi măt ă49ă- 98% trong t ngătr ăl

h sinh thái (HST) này (Donatoăvàăc ngăs ,ă2011ă[45]).
Ngoàiă vi că t pă trungă nghiênă c uă tr ă l

ngă cacbonă trongă h ă sinhă tháiă RNMă

(baoă g mă cacbonă trongă sinhă kh iă vàă cacbonă trongă đ t),ă m tă s ă nghiênă c uă trongă
n

că vàă qu că t ă đưă cóă nh ngă nghiênă c uă b

că đ uă v ă đ că đi mă lýă hóaă c aă đ tă

RNM.ă Vìă di nă tíchă RNMă phână b ă ă nhi uă vùngă khácă nhauă v iă cácă y uă t ă môiă


2

tr


ngăr tăđaăd ngănênăgiáătr ăcacbonătíchăl yăc ngănh ăcácăđ căđi mălýăhóaăc aăđ tă

RNMăbi năđ iăvôăcùngăđaăd ng.ă ăphíaăB căVi tăNam,ăt ăđ uănh ngăn mă2000ăm tă
s ă nghiênă c uă v ă cacbonă tíchă l yă trongă sinhă kh iă vàă đ tă đưă đ

că ti nă hànhă ă cácă

vùngăRNMăm iătr ngăb iăHaăvàăc ngăs ă(2004)ă[48],ăCucăvàăc ngăs ă(2009)ă[44],
Nguy năTh ăH ngăH nhă(2009) [8],ăHienăvàăc ngăs ă(2018)ă[50]. Tuy nhiên, nghiên
c uăv ăđ căđi mălýăhóaăh căc aăđ tăRNMăvenăbi nămi năB căVi tăNamăcònăh năch ,ă
trongăđóăcóăRNMăkhuăv căc aăBaăL t.
Xu tăphátăt ănh năth cătrên,ătôiăti năhànhăth căhi năđ ătàiă“Nghiên c u đ c
đi m lý, hoá c a đ t trong r ng ng p m n tr ng và r ng ng p m n t nhiên t i
bãi b i c a sông Ba L t”.
Nghiên c u này t pă trungă đánhă giáă kh n ngă sinhă tr
các ki u r ng ng p m nă trongă cácă đi u ki nă môiă tr

ng và phát tri n c a

ng (th n n) khác nhau. K tă

qu ănghiênăc uăcungăc păthôngătin,ăngu năt ăli u,ălàăc ăs ăchoăcácănhàăho chăđ nhă
vàăqu nălýăr ngătrongăvi căl aăch năcây,ăki uăr ng nh ăth ănàoăchoăth căs phùăh pă
vàăhi uăqu .
2.ăM cătiêuănghiênăc uă
Xác đ nh và đánh giá đ

c m i quan h gi a th c v t ng p m n v i đ căđi mă

lý, hóa h c c aăđ t trongăr ngăng pă m nătr ngăvàăr ngăng pă m nă t ănhiênăt iăbưiă

b iăc aăsôngăBaăL t.
ăxu tăđ

căm tăs ăgi iăphápăv ăqu nălý,ăb oăv ăr ngăng păm năt iăbưiăb iă

khuăv căc aăsôngăBaăL t.
3.ăN iădungănghiênăc u
Nghiên c u m t s đ căđi m c u trúc c a r ng ng p m n tr ng và r ng ng p
m n t nhiên t i khu v c bãi b i c a sông Ba L t: M tă đ cây r ng,ă đ

ng kính

thân cây và chi u cao cây.
Nghiên c uăđ căđi m lý, hóa c aăđ t

r ng ng p m n tr ng và r ng ng p m n

t nhiên t i khu v c bãi b i c a sông Ba L t:ăpH,ăEh,ăđ m n, thành ph n c gi i
c a đ t; hàm l

ng mùn,ănito,ăphotpho,ăkaliătrongăđ t.


3

Xácăđ nh m i quan h gi a th c v t ng p m n

r ng ng p m n tr ng và r ng

ng p m n t nhiên v iăcácăđ căđi m lý, hóa c aăđ t t i bãi b i c a sông Ba l t.

xu t m t s gi i pháp qu n lý, b o v r ng ng p m n t i khu v c bãi b i
c a sông Ba L t.


4

CH

NGă1: T NG QUAN CÁC V Nă

NGHIÊN C U

1.1. T ngăquanăv ăr ngăng păm n
1.1.1. Khái ni m
R ngă ng pă m nă làă nh ngă qu nă xưă th c v tă hìnhă thànhă ă vùngă venă bi nă vàă
c aăsôngănh ngăn iăb ătácăđ ngăc aăth yătri uă ăvùngănhi tăđ iăvàăÁănhi tăđ i.ăTrênă
th ăgi iăcóănhi uătênăg iăkhácănhauăv ăr ngăng păm nănh ă“r ngăvenăbi n”,ă“r ngă ă
vùngăth yătri u”ăvàă“r ngăng păm n”ă(FAO, 1994) [47].

Vi tăNam,ăh uăh tăcácă

nhàăkhoaăh căđ uăth ngănh tătênăg iăchungă làă“R ngăng pă m n”ă(Ngôă ìnhă Qu ,ă
Võă

iăH i,ă2012) [24].
Theo PhanăNguyênăH ngă(1997) [13],ăcácăcâyăng păm năs ngă ăvùngăchuy nă

ti păgi aămôiătr

ngăbi năvàăđ tăli n,ătácăđ ngăc aăcácăy uăt sinhătháiă nhăh


đ nă phână b ă c aă chúng,ă câyă ng pă m nă làă nh ngă câyă g ă vàă câyă b iă th

ngă

ngă xanh,ă

thu cănhi uăh ăkhôngăh ăcóăquanăh ăthânăthu căv iănhauănh ngăcóănh ngăđòiăh iă
nh ă nhauă v ă sinhă c nh.ă RNMă làă ki uă th mă th că v tă đ că tr ngă choă vùngă venă bi nă
nhi tăđ iăvàăáănhi tăđ i.ăTheoăTháiăV năTr ngă(1999) [37], gi iăh năki uăph ăth ă
nh

ngăRNMăvàoăđ tăm năbùnăl y,ăb ăng păn

căbi năhàngăngàyăho căt ngăth iăk ,ă

trongăđóăcóăch aăch ăy uămu iăNaClăvàăcácălo iămu iăkhácăv iăt ăl ăítăh n.
1.1.2. S phân b và di n tích c a r ng ng p m n


Các công trình nghiên c u trên th gi i
Trênăth ăgi iăRNMăphânăb ăch ăy uă ăvùngăvenăbi nănhi tăđ iăvàăc nănhi tă

đ iăhaiăbánăc u,ătrongăkho ngă32ºăB căvàă38ºăNam,ăd căb ăbi năChâuăPhi,ăChâuă
D

iă

ng,ăChâuăÁăvàăChâuăM .ă
N mă2010ăcácănhàăkhoaăh căchoăbi tăsauăkhiăphânătíchăd ăli uăt ăH ăth ngă


v ătinhăch pă nhăTráiăđ tă(Landsat)ăc aăNASA,ăh ă
12,3%ădi nătíchăb ăm tăTráiăđ tă(t
123ăn

ngăđ

cătínhăRNMăcònăt năt iăchi mă

ngăkho ngă137.760 km²)ăvàăphânăb ătrênă

cătrênăth ăgi i.ăCácăr ngăng păm năphânăb ătrongăph măviăr ngă ăcácăvùngă

bi nă m.ă V ă tríă xaă nh tă c aă RNMă ă B că bánă c uă làă v nhă Agabaă thu că H ngă H iă
(300B)ă vàă Namă Nh tă B nă (320B);ă ă Namă bánă c uă làă Namă Autraliaă (380N),ă đ oă


5

Chatham và phía Tây New Zeyland (440N) (Blasco F., 1984; Molony B. và
Sheaves M., 1995) [40].
Trongăđóăcóăkho ngă42%ăRNMătrênăth ăgi iăđ

cătìmăth yăt iăchâuăÁ,ătheoă

sauălàăchâuăPhiăv iă21%,ă15%ăthu căB căvàăTrungăM ,ă12%ăt iăchâuă

iăD

ngăvàă


cu iăcùngălàăNamăM ăv iă11%.ăDi nătíchăRNMăl nănh tălàăt iăIndonesiaăchi măt iă
21%,ăBrasilăchi măkho ngă9%ăvàăÚcăchi mă7%ăt ngădi nătíchăRNMătrênăth ăgi i.
Conăs ătrênăs ăti păt căgi mătrongăt

ngălai, RNMătoànăc uăđangăbi năm tănhanhă

chóngădoăbi năđ iăkhíăh uălàmăm căn

căbi nădângăcao,ăpháăr ngăđ ăphátătri năkinhă

t ă venă bi n, làmă nôngă nghi pă vàă nuôiă tr ngă th yă s n.ă Theoă báoă cáoă m iă đâyă c aă
LiênăH păQu căn mă2010,ăs ăbi năm tăc aăcácăkhuăRNMănhanhăh năg pă4ăl năsoă
v iăcácăkhuăr ngătrênăc n.ă
Theoă àiăQuanăsátăTráiăđ tă(EO)ăc aăNASA,ăIndonesiaăcóă17.000ă hònăđ oă
nh ăvàăchi măg nă¼ădi nătíchăRNMătrênăth ăgi i.ăTuyănhiên,ăcácăkhuăr ngănàyăđưăb ă
gi măm tăn aătrongăbaăth păk ăquaă- c ăth ăgi măt ă4,2ătri uăhaăn mă1982ăxu ngă
cònă 2ă tri uă trongă n mă 2000.ă Trongă ph nă r ngă cònă l i,ă cóă g nă 70%ă làă “trongă tìnhă
tr ngănguyăk chăvàăb ăthi tăh iăn ng” [36].


Các công trình nghiên c u t i Vi t Nam
Theoă

ăánăph căh iăvàăphátătri năr ngăng păm năvenăbi năgiaiăđo nă2008-

2015ă c aă B ă Nôngă nghi pă vàă Phátă tri nă ôngă thônă (đưă đ

că Th ă t


ngăChínhă ph ă

phêăduy tăt iăCông v n s ă405/TTg-KTN ngày 16/3/2009), vùngăvenăbi năn

cătaă

cóă th ă chiaă làmă 5ă vùng.ă T ngă di nă tíchă quyă ho chă choă m că đíchă phátă tri nă r ngă
ng păm nălàă323.712 ha [36].
Trongăđóăcóă209.741 haăđưăcóăr ngă(152.131ăhaălàăr ngătr ngăvàă57.610 ha là
r ngăt ănhiên),ăphânăb ăt iăcácăvùngănh ăsau:ă
Vùng venăbi năt nhăQu ngăNinhăvàăđ ngăb ngăB căB ă(QN& BBB),ăg mă5ă
t nhă (Qu ngă Ninh,ă H iă Phòng,ă Tháiă Bình,ă Namă

nhă vàă Ninhă Bình):ă 88.340 ha.

Trongăđó,ădi nătíchăcóăr ngă37.651 ha.ăPhânăb ăch ăy uă ăt nhăQu ngăNinh.ă


6

Vùngăvenăbi năB căTrungăB ă(BTB),ăg mă6ăt nh (ThanhăHóa,ăNgh ăAn,ăHàă
T nh,Qu ngăBình,ăQu ngăTr ăvàăTh aăThiênăHu ):ă7.238 ha.ăTrongăđó,ădi nătíchăcóă
r ngă1.885 ha.ăPhânăb ăch ăy uă ăt nhăThanhăHóa.ă
Vùngă venă bi nă Namă Trungă B ă (NTB):ă g mă 6ă t nhă( àă N ng,ă Qu ngă Nam,ă
Qu ngăNgưi,ăBìnhă

nh,ăPhúăYênăvàăKhánh Hòa): 743 ha.ăTrongăđó,ădi nătíchăcóă

r ngăkhôngăđángăk .ă
Vùngăvenăbi nă ôngăNamăB ă( NB):ăg mă5ăt nhă(NinhăThu n,ăBìnhăThu n,ă

BàăR aă- V ngăTàu,ă

ngăNaiăvàăThànhăph ăH ăChíăMinh):ă61.110 ha.ăTrongăđó,ă

di nătíchăcóăr ngălàă41.666 ha.ăPhânăb ăch ăy uă ăthànhăph ăH ăChíăMinh.ă
Vùngăvenăbi năđ ngăb ngăsôngăC uăLong ( BSCL):ăg mă8ăt nhă(LongăAn,ă
Ti nă Giang,ă B nă Tre,ă Tràă Vinh,ă Sócă Tr ng,ă B că Liêu,ă Kiênă Giangă vàă Càă Mau):ă
166.282 ha.ăTrongăđóădi nătíchăcóăr ng 128.537 ha.ăPhânăb ăch ăy uă ăcácăt nhăCàă
Mau và Kiên Giang.
D aăvàoăcácăy uăt ăđ aălý,ăkh oăsátăth căđ aăvàăm tăph năk tăqu ă nhăvi năthám,ăPhan
NguyênăH ng, 1991 [12] đưăchiaăRNMăVi tăNamăthànhă4ăkhuăv căvàă12ăti uăkhu:

Tr

- Khuăv căI:ăVenăbi nă ôngăB c,ăt ăm iăNg căđ năm iă

ăS n.

- Khuă v că II:ă Venă bi n đ ngă b ngă B că B ,ă t ă m iă

ă S nă đ nă m iă L chă

ng.
- Khuăv căIII:ăVenăbi năTrungăB ,ăt ăm iăL chăTr

ngăđ năm iăV ngăTàu.

- Khuăv căIV:ăVenăbi năNamăB ,ăt ăm iăV ngăTàuăđ năm iăN iă- Hà Tiên.
Khácăv iăcácăh ăsinhătháiăr ngă ăđ iănúi,ăh ăsinhătháiăr ngăng păm năvenăbi nă
làăm tăh ăsinhăh .ăTrongăquáătrìnhădiăchuy nălênăxu ngăhàngăngàyăc aăn


cătri uă

vùngăvenăbi n,ăđ căbi tă ănh ngăn iăcóăbiênăđ ătri uăl nă3 m ậ 4,5 măđưămangăraă
kh iăr ngăng păm năt ă20%ă- 40%ăt ngăs năph măch tăh uăc ăc aăr ngătr ăl iăchoă
đ tăhàngăn măquaăcànhăr iăláăr ng.
 T i khu v c c a sông Ba L t
C a Ba L tălàăn iăt p trung các loài cây ng p m n ch y u phân b

khu v c

ven bi nă đ ng b ng B c B , v i các loài ng p m n ch y uă nh ă trangă (Kandelia


7

ovovata), sú (Aegiceras corniculatum), đ

c vòi (Rhizophora stylosa), m m bi n

(Avicennia marina), b n chua (Sonneratia caseolaris), ô rô (Acanthus ilicifolius).
Ch tính riêng khu v căv
tích kho ngă 2.670ă ha,ă đ

n Qu c gia Xuân Thu , r ng ng p m n chi m di n

c phân b

khu v c C n Lu, C n Ng n và Bãi Trong.


R ng phát tri n t các cây r ng ng p m nătrênăđ tăphùăsa,ăth

ng xuyên b ng p l t

trong th y tri u.
Vào nh ngă n mă cu i th p k 80,ă đ u 90 phongă tràoă làmă đ m nuôi tôm phát
tri nă đưă pháă r ng ng p m nă làmă đ m. T n mă 1997, đ

c h i ch th pă đ

ană

M ch tài tr tr ng r ng ng p m n, hi n nay khu v c có kho ng 1.600 ha r ng tr ng
m i. Thành ph n loài ch y uălàătrang,ăđ

c, b n chua (Phan Nguyên H ng, 1999)

[13].
căđi măv ăhìnhătháiăvƠăsinhătháiă ăm tăs ăki uăr ngăng păm n

1.2.

1.2.1. R ng thu n loài B n chua (Sonneratia caseolaris)
Câyă b nă chuaă (Sonneratia caseolaris)ă thu că h ă B nă (Sonneratiaceae), b ă
Simă(Myrtales).ă âyălàăm tătrongă3ăloàiăcâyăng păm năthu căchiăb nă(Sonneratia),
phânăb ă ăvùngăn

căl ăc aăsôngăvenăbi năVi tăNam.

c đi m hình thái




B năchuaă(Sonneratia caseolaris) làăcâyăthânăg ăcóăchi uăcaoăt ă5ăậ 15m (có
khiăcóăcâyăcaoăt iă20m).ăCâyăphânănhi uăcành,ătánăr ng,ăr ăhôăh păhìnhăchôngăphátă
tri n,ălanăr ngăquanhăg cătheoăhìnhăphóngăx ,ăkhôngăcóătr ăm m,ătánăr ng,ăthânăcâyă
tr n.ă
R g căto,ăkho ,ăm căsâuătrongăđ tăbùn.ăT ăr ăm căraănhi uăr ăth ăthànhăt ngă
khómăquanhăg c,ăr ăth ăcóăchi uădàiăt ă50ăđ nă90cm,ăđ

ngăkínhăkho ngă7cm.ăV ă

câyămàuăxám,ăbongăt ngăm ng.ă
Láă đ n,ă m că đ i,ă dày,ă giòn,ă h iă m ngă n
ng

c,ă hìnhă b uă d că ho că tráiă xoană

căhayătráiăxoanăthuôn,ădàiăt ă5ă- 13cm,ăr ngăt ă3ă- 5cm. Láănonăhìnhăng năgiáo,ă

cu ngă màuăđ ă nh t. Cu ngăvàă m tăph năgânăchínhă màuăđ ,ăgânăgi aăn iăc ă ăhaiă
m t,ăcu ngădàiă0,5ăậ 1,5cm.


8

Hoa to dài 17,5 ậ 25mm,ă r ngă 1,2mm,ă nh ă dínhă vàoă ngă dài,ă ph nă trênă có
màuătr ng,ăph năd

iămàuăh ngăđ ,ăcóănh ăhìnhăs iădàiă35ăậ 45mmăkhiănonăcu năl iă


phíaă trong,ă khiă n ă cácă nh ă bungă raă làmă choă hoaă cóă kíchă th
đ

că l n.ă Qu ă h iă d pă

ngăkínhă3ăậ 5cm,ătrongăm iăqu ăcóăt ă500ăậ 2500ăh tă(Nguy năHoàngăTrí, 1999)

[35].
Qu :ăqu ăm ng,ăđ

ngăkínhă3ăậ 5cm, cao 1,5 ậ 2cm,ăg căcóăthu ăđàiăxoèăra.ă

H tănhi u,ăd t.
Câyăb năphùăh păv iăđi uăki năs ngătrênăn năbùnăm m,ăthi uăôxy,ăch uătácă
đ ngăc aăth yătri u,ăgióăbi n…đưăcóăhìnhăth căthíchănghiăđ căđáoălàăphátătri năh ăr ă
hôă h pă dàyă đ că m că raă t ă cácă r ă bênă n mă ngangă ăg nă m tă đ tă vàă đâmă th ngă lênă
không khí.


c tính sinh thái
Loàiăb nă(Sonneratia caseolaris) làăloàiăcâyă aăsángăvàăm căđ

n

căm năhayăn

că ăn iăcóă

căl .ă âyălàăloàiăcâyătiênăphongăđi năhìnhăđ ăphátătri năRNMăvenă


bi nă vàă các bưiă b iă venă sông.ă S ă phongă phúă c aă qu nă t ă nàyă tùyă thu că theoă m că
n

căl ăvàăch ăđ ăth yătri u.ăTrênăth ăgi i,ăb năm căhoangăvàăđ

cătr ngănhi uă ă

Châuă Phi,ă Mianma,ă Tháiă lan,ă Vi tă Nam,ă Campuchia,ă Philippin,ă Indonesia,ă …..ă ă
Vi tăNam,ăcâyăb năm căhoangăvàăđ

cătr ngă ăr ngăng păm năvenăbi năt ăB căvàoă

Namă n iă cóă nhi uă bùnă vàă bưiă b i.ă ă Mi nă B că câyă b nă m că thànhă r ngă g nă nh ă
thu năloàiăvenăb ăbi năvàăvùngăc aăsôngănh ă ăH iăphòng,ăNgh ăAn,ăHàăT nh.ă ă
Mi nă Namă câyă b nă làă thànhă ph nă chínhă y uă c aă cácă r ngă ng pă m nă t ă nhiênă venă
bi năvàăchúngăm cădàyăđ căvenăsôngăr chă ă

ngăb ngăsôngăC uăLong.

 Giá tr s d ng
Câyăb năchuaăălàăngu năcungăc pănguyênăv tăli uăchoăngànhăxâyăd ng,ăph că
v ăchoăđ iăs ngăsinhăho tăhàngăngàyăc aăng

iădânăthôngăquaăcácăs năph măt ăr ngă

nh ăg ,ăc i,ăph năhoa,ăm tăong,ăth căph m,ălàmăthu c…ăCâyăb năchuaăcònălàăn iăc ă
trú,ăsinhăs nă c aăcácăloàiăchimăn

c,ăchimădiăc ăvàănhi uăloàiă đ ngăv tăquýăhi mă


khác.ăNgoàiăra,ăcâyăb năchuaăcònăcungăc păth că năchoănhi uăloàiăthu ăs năcóăgiáătr ă
kinhăt ăcaoăt ăcácăs năph măc aăquáătrìnhăphânăhu ăl

ngăr iă(cành,ălá,ăhoa,ăqu )ă


9

r ngăc aăcây.ă

căbi t,ăcâyăb năchuaăcònălàănh ngăloàiăcâyăng păm năcóăgiáătr ăl nă

v ăm tăsinhătháiănh ăb oăv ămôiătr
l năbi nătr

ng,ăb oăv ăđêăbi n,ăch ngăs tăl ,ăc ăđ nhăđ tă

căs ătànăpháăc aăbưo,ăgióămùa,ăcácăđ tăthu ătri uădângăvàăcóăkh ăn ngă

c ăđ nhăm tăl

ngăl năCO2 t ăquáătrìnhăquangăh p.

1.2.2. R ng thu n loài trang (Kandelia obovata)
Loài trang (Kandelia obovata Sheue,ă Liuă &ă Young)ă thu că h ă

că

(Rhizophoracease),ă b ă Simă (Myrtales).ă âyă làă loàiă câyă tr ngă chínhă ă r ngă ng pă

m nămi năB căVi tăNam.


c đi m hình thái

Câyătrangălàălo iăcâyăg ănh ăcóăchi uăcaoătrungăbìnhăt ă4ăđ nă10m,ăkhôngăcóăr ă
khíăsinhănh ngăcóăg căcâyăr ng,ăhìnhăthànhăb nhăg c,ăphíaăd
tác d ngăhútăn

căvàăch tădinhăd

iăcóănhi uăr ăx păcóă

ng.

Láă câyă m că đ i,ă hìnhă thuônă dài,ă đ uă láă th

ngă b u,ă h iă congă vàoă trong,ă kíchă

th

căkho ngăt ă7ă- 12 cm x 3 - 5,5ăcm;ăcu ngăláădàiă1-1,5ăcm.ăC măhoaăhìnhătán,ă

th

ngăcu ngădàiăt ă2ă- 4ăcm,ăláăđàiămàuăl c.ăHoaă5ăcánhămàuătr ng m ng,ăx ăthùyă

nh ,ăđ uănh yăcóă2ăthùy.
Hoaăcóăđ aăm tăvàăth ăph nănh ăcônătrùng. Qu ătrangăcóăláăđàiăt năt i.ăH tăn yă
m mătrongăqu ăkhiăcònă ătrênăcâyăm ăvàăphátătri năthànhătr ăm m.

Tr ăm măc aăcâyădàiă15ăậ 35ăcm,ăd ngătr ăkhôngăđ u,ăphíaăcu iăphìnhătoăsauăđóă
thonă d nă vàă nh ,ă tr nă nh n,ă gi aă qu ă vàă tr ă m mă cóă m tă đo nă th tă g iă làă “vòngă
nh n”ămàuăl cănh t,ăsauăchuy năsangămàuănâuăvàngăkhiătr ăm măgià.
Khiă tr ă m mă chínă táchă kh iă qu ă r ngă xu ngă đ t,ă c mă vàoă bùnă vàă phátă tri nă
thành cây conă m iă (Nguy nă Hoàngă Trí,ă 1999) [35].ă Mùaă raă hoa,ă k tă qu ă c aă câyă
trangăph ăthu căvàoăv ăđ .ă ămi năb căn

căta,ătr ăm măgiàăvàoăkho ngăcu iăthángă

3ăđ năđ uăthángă5.


c tính sinh thái

Loài trang (Kandelia obovata)ălàăloàiăcóăkh ăn ngăch uăl nh,ăđ

cătr ngăt

ngă

đ iă ph ă bi nă trongă h ă th ngă r ngă ng pă m n.ă S ă phână b ă c aă loàiă trangă ă cácă n iă
trênăth ăgi iălàăkhácănhau.ăPhânăb ăch ăy uă ăNh tăB n,ă àiăLoan,ăTháiăLan,ăTrungă


10

Qu c,ă Indonesia,ă nă

,ă Bangladeshă vàă mi nă B că Vi tă Nam.ă Theoă th ngă kêă c aă


Vi năđi uătraăvàăquyăho chăr ng,ătínhăđ năn mă1999ăt ngădi nătíchăr ngăng păm nă
đ

cătr ngăc aăVi tăNamălàă96,876ăha,ătrongăđóăt ngădi nătíchăr ngătrangălàă16,876ă

ha,ătr ngăph ăbi năt iămi năB căđ căbi tălàă ôngăB căvàă

ngăb ngăB căB .ăCâyăcóă

kh ăn ngăm cătrênăn năcátăvàăx pă(Nguy năTh ăH ngăH nh,ă2009ă[8]).
 Giá tr s d ng
Làăngu năcungăc pănguyênăv tăli uăchoăngànhăxâyăd ng,ăchoăđ iăs ngăsinhăho tă
hàngăngàyăc aăng

iădânăthôngăquaăcácăs năph măt ăr ngănh :ăg ,ăc i,ă ph năhoa,ă

m tă ong….ă Làă n iă c ă trúă c aă nhi uă loàiă đ ngă v tă nh ă chimă n
nhi uăloàiăđ ngăv tăkhác.ăT oăđi uăki năchoăm tăl

c,ă chimă diă c ă vàă

ngăl nătôm,ăcua,ăcáăvàăcácăloàiă

th yă s nă khácă t ă bi nă vàoă tìmă n iă c ă trú,ă t oă nênă ngu nă l iă th yă s nă phongă phú.ă
Cung c păth că năchoănhi uăloàiăth yăs năcóăgiáătr ăkinhăt ăt ăcácăs năph măc aăquáă
trìnhăphânăh yăl

ngăr iă(PhanăNguyênăH ngăvàăc ngăs ,ă1997) [12].ăBênăc nhăđó,ă

h ăsinhătháiăr ngăng păm năcònălàăđ aăđi măduăl chăh păd n,ăđemăl iăngu năthuănh pă

choăng

iădân s ngăxungăquanhăkhuăv c.

R ngăcâyătrangăcònăđemăl iăgiáătr ăd chăv ătoăl năchoăđ iăs ngăc aăng
nh ngăv

nă

iădânăt ă

m.ăLàăláăch năphòngăh ăvùngăvenăbi n,ăb oăv ăđêăbi n,ăch ngăs tăl ă

c ăđ nhăđ tăl năchi măd

iăs ătànăpháăc aăbưo,ăth yătri uăvàăláăph iăxanhăh păth ă

khí CO2 gópăph năđi uăti tănhi tăđ ,ăkhíăh u,ă ngăphóăv iăbi năđ iăkhíăh uătoànăc u.
1.3. M tăs ănghiênăc uăv ăc uătrúcăr ngăng păm n
1.3.1. Các công trình nghiên c u trên th gi i
Mendoza and Alura, (2001) [58] đưănghiênă c u v c u trúc r ng ng p m n
phíaăTâyăđ o Samar, Philippine. Các tác gi đưăs d ng ô m u 10m x 10măđ xác
đ nh m tă đ cây, chi uă caoă d
m i liên h đ i v iăđ t

i tán, ti t di n ngang, m tă đ cây con và tìm hi u

khu v c ven bi n.ăPh

ngăphápănàyăgiúpăb o v đ


ng b

bi n, ch ng xói mòn ven bi n,ăđ c bi t là khu b bi n ti p xúc tr c ti p v i Thái
BìnhăD

ng.

Mutsert và c ng s , (2004) [58] đưănghiênăc u v c u trúc r ng và s tái sinh
cây ng p m n

Everglade, Florida. Các tác gi đưăs d ng 2 ô m uăkíchăth

c 20m


11

x 20m và 100 ậ 150 tuy n (transect) t n mă1995ăậ 2003ăđ nghiên c u v s đaă
d ng c u trúc r ng (chi u caoăcây,ăđ

ng kính ngang ng c và m tăđ ). Các tác gi

phát hi n r ng c u trúc khu r ngănàyă đ
Shark River và đ

c

c chi mă uăth b iăđ


c và cóc tr ng

Taylor Slough.

B ng cách s d ng m t dãy các ô m u và tuy n c đ nh, Lovelock và c ng
s , (2005) [55] đưăphátăhi n r ng các khu r ng t iăBocasădelăToroăđ
th b i đ

c v i r t ít cá th m m và b n. S đaăd ng loài

s phong phú v c u trúc r ngătheoăcácăđi u ki n th nh

c chi mă uă

đâyăth p,ănh ngăv n có
ngă(đ m n, N, P, S).

Kasawani và c ng s , (2007) [51] đưănghiênăc u v c u trúc r ng, ch s đaă
d ng và sinh kh i t i khu r ng ng p m n Tok Bali, Kelanta, Mã Lai. Các tác gi đưă
tìm hi u v c u trúc c a s phân b r ng ng p m n
và ph c h i. Nghiên c uăđ

đâyăchoăch

ngătrìnhăqu n lí

c ti n hành t thángă7ăđ năthángă11ăn mă2006ăđ xác

đ nh thành ph n loài, ch s đaăd ng và sinh kh i b m t trong 15,8 ha r ng ng p
m n h n giao. Các tác gi đư công b r ng loài b n tr ng chi mă uăth v iăh nă73ă

cá th trong m i tuy n (31 cây l n, 42 cây con và cây t h t).ăTrongăđó,ăh u h t cây
hi n di n trong các tuy n kh o sát có chi u cao t 10 - 14 m.
Macintosh và c ng s , (2002) [56] đưănghiênăc u ph c h i r ng ng p m n và
đaăd ng sinh h c vùng c a bi n

Ranong, Thái Lan b ngăph

ngăphápăthuăth p s

li u trên th că đ a v i ô tiêu chu n là 100 m2 và x lý s li u b ng ph n m m
PRIMERăđ xácăđ nh các ch s đaăd ng sinh h c. Tác gi đưănghiênăc uăđaăd ng
sinh h cătheoăph

ng phápănàyăvàăđưăphânătích,ăđánhăgiá,ăsoăsánhăđaăd ng sinh h c

d a trên các ch s ,ăgiúpăđánhăgiáăc u trúc sinh h c cây ng p m n theo y u t môi
tr

ng và l păđ a.

1.3.2. Các công trình nghiên c u

Vi t Nam

Nguy n Hoàng Trí, (1999) [34] đưănghiênăc u t ng quát v r ng ng p m n.
Trongăđó,ătácăgi cho r ng các h sinh thái r ng ng p m nămangăđ căđi măđaăd ng
sinh h c v m t thành ph n th c v t, c u trúc r ng và t l t ngătr

ng.ă


c bi t,

tác gi đưăđ c păđ n các nhân t sinh thái chi ph iăđ n s hình thành và phát tri n
c a r ng ng p m n,ăđ ng th i phân tích các tính ch tăthíchănghi,ăđaăd ng c a r ng


12

ng p m n. Các v năđ b o t n, qu n lý h sinh thái này và s d ng nó m t cách b n
v ng.
Tr n Tri t và c ng s , (2007) [36] đưă nghiênă c u các ki u th m th c v t
r ng trong Khu D tr sinh quy n C n Gi , Tp. H Chí Minh. Các tác gi đưăphână
tích, so sánh s khác bi tăvàăt

ngăđ ng gi a các ki u r ngăc ngănh ăgi a hai tr ng

thái r ng t nhiên và tr ng l i. Các k t qu này có th

ng d ng trong các nghiên

c u khác v c u trúc th m th c v t.
Tr

ngăTh Nga và Hà Chí Tâm, (2009) [21] đưăđánhăgiáă nhăh

y u t môiătr

ng c a các

ngăđ n th c v t ng p m n t i r ng ng p m n t nhiên t i Cà Mau


cho th yăcácăloàiăcâyă uăth thích nghi b i m t nhóm y u t môiătr

ng. R ng ng p

m n t i c aă sôngă Cùă Laoă Dungă cóă đaă d ng sinh h că caoă vàă uă th là r ng ng p
n

c l v i loài b n chua (Nguy n Hà Qu c Tín, 2007) [27]
H a M Ng c, (2011) [22] đưă nghiênă c u c u trúc cây thân g r ng ng p

m n t i C n Trong c a sông Ông Trang. Tác gi đã b trí 5 tuy năđi uătraăđ i di n
cho 5 khu v c phân b c a các loài cây ng p m n t i C n Trong.
Tác gi đưănghiênăc u c u trúc sinh thái và c u trúc theo không gian
V c u trúc sinh thái: tác gi đưăxácăđ nh t thành loài th c v t t i c n Ông
Trang có 4 loài chính, g m đ

căđôi,ăm m tr ng, v t tách và b n tr ng. M i quan

h gi a các qu n x trong khu v c nghiên c u
c năđ

m căt

c b o t n.
V c u trúc ngang (phân b s câyă theoă đ

cây theo c păđ
đ


ngăđ ng 80% có 3 qu n xã

ng kính ngang ng c khác nhau

ng kính). Quy lu t phân b s
t ng tuy n.

h u h t các tuy n

ng bi u di n quy lu t phân b theo c păkínhăcóăđ nh l chătrái,ăđ

có xu h

ng gi m v s l

ng theo c păt ngălênăc aăđ

1.4. M tăs ănghiênăc uăv ă nhăh

1.4.1. Các công trình nghiên c u trên th gi i
m n

ng kính ngang ng c.

ngăc aăđ căđi mălỦ,ăhoáăđ năs ăsinhătr

vƠăphátătri năr ngăng păm n


ng bi u di n

ngă


13

Theo B lâm nghi p c a chính ph Goa (2007) [27], c u trúc và s s p s p
c a các loài cây r ng ng p m n
c aăsôngăđ năth

căđôiăthíchănghiăt

ngăt t 6 - 37‰,ătrongăkhiăđóăloàiăb n

vùngăđ t m năh năt 10 - 37‰.

B ng 1.1: Thành ph n loài cây r ng ng p m nătheoăng
TT

ngăđ m n t vùng

ng ngu n,ătrongă đóăloàiă m m tr ngălàăloàiăcóăbiênăđ ch u m n

r ng t 7 - 35‰,ăloàiăđ
tr ng l i thích h p

c aăsôngăthayăđ iătheoăng

Loài

Ng


ngăđ m n Goa

ngăđ m n (‰)

1

Rhizophora mucronata

6 ậ 37

2

Rhizophora apiculata Bl.

6 ậ 37

3

Bruguiera gymnorriza

6 ậ 33

4

Bruguiera cylindica

11 ậ 35

5


Ceriops tagal

10 ậ 37

6

Kadelia candel

6 ậ 26

7

Avicennia officinalis

6 ậ 30

8

Avicennia marina

6 ậ 40

9

Avcicennia alba

7 ậ 35

10


Sonneratia alba

10 ậ 37

11

Sonneratia caseolaris

5 ậ 22

12

Aegiceras corniculatum

11 ậ 35

13

Acanthus illicipolius

11 ậ 39

14

Excoecaria agallocha

9 ậ 35

15


Derris heterophylla

5 ậ 30

16

Aerostichurm aureum

0 ậ 20
(B Lâm nghi p Goa, 2007) [27]

Trongăcácănhânăt ăsinhătháiăthìăđ ăm nălàănhânăt ăquanătr ngănh tă nhăh
đ nă t ngă tr

ngă

ng,ă t ă l ă s ng,ă phână b ă cácă loài.ă Deă Hannă (1931) (Tríchă d nă t ă

Aksornkoae, 1993) [39] choăr ngăr ngăng păm năt năt i,ăphátătri nă ăn iăcóăđ ăm nă
t ă10 - 30‰ vàăcácătácăgi ăđưăchiaăth căv tăng păm năthànhăhaiănhóm,ănhóm phát


14

tri nă ăđ ăm năt ă10 - 30‰ và nhómăphátătri nă ăđ ăm năt ă0 - 10‰. Y uăt ăgi iă
h năs ăphânăb ăc aăr ngăng păm nălàăs ăthi uăv ngămu iătrongăđ tăvàăn

c.ăM iă


lo iăcâyăng păm năch uăđ ngăm tăđ ăm nănh tăđ nh.ăKhiăđ ăm nătrongăđ tăt ngăvàă
t ngăbùnăgi măthìăcâyăcòiăc c,ăcànhăng n,ăláănh ăvàădàyăh nă(Rao A.N., 1986) [60].
Nhi uănghiênăc uăchoăth y,ăcâyăng păm năcóăth ăt năt iăđ
m tăth iăgianănàoăđó,ănh ng sinhătr
đ

că cungă c pă m tă l

cătrongăn

căng tă

ngăc aăcâyăgi măd n,ăsauăvàiăthángăn uăkhôngă

ngă mu iă thíchă h pă thìă câyă sinhă tr

ngă r tă kém,ă láă câyă cóă

nhi uăch măđenăvàăvàngădoăs căt ăb ăphânăh y,ăláăs măr ng.ăH uăh tăcácăcâyăng pă
m năđ uăsinhătr

ngăt tă ămôiătr

ngăn

bi n.ăKhiăđ ăm năcàngăcaoăthìăsinhătr

căcóăđ ăm năt ă25 - 50%ăđ ăm năn

că


ngăc aăcâyăcàngăkém,ăsinhăkh iăc aăr ,ăthână

vàăláăđ uăth păd n,ăláăs măr ngă(Saengerăvàăc ngăs ,ă1983)ă(Tríchăd năt ăNguy nă
Hoàng Trí, 1999) [34],.Khiă nghiênă c uă s ă sinhă tr

ngă c aă loài Trang (Kandelia

candel (L.Druce)ăliênăquanăđ năđ ăm năc aămôiătr

ng,ăP.ăLinăvàăX.M.Weiă(1980)ă

(Tríchăd năt ăRao A.N., 1986) [60] đưănh năth yăchúngăphátătri năt tă ăn iăcóăn ngă
đ ămu iăt ă7,5ăđ nă21,2‰.
Nhi uătácăgi ăchoăr ngăđ tălàănhânăt ăchínhăgi iăh năs ăt ngătr

ngăvàăphânăb ă

câyă ng pă m nă (Gledhill,ă 1963;ă Giglioliă vàă King,1966;ă Clarkă vàă Hannonn,ă 1967;ăă
Aksornkoae S. vàăc ngăăs ,ă1985)ă(Tríchăd năAksornkoae, 1993) [39]). Aksornkoae
S. (1993)ă nghiênă c uă đ tă ng pă m nă ă Tháiă Lan,ă cònă Karim A. (1983, 1988) [52]
nghiênă c uă đ tă ng pă m nă ă Sundarbans ậ Bangladesă cóă đ ă m nă c aă đ tă t ă 3,3 17,3‰ vàăôngăchiaăđ tăraălàmă3ălo i:ăLo iăcóăđ ăm năth păd

iă5‰,ălo iăcóăđ ăm nă

trungăbìnhăt ă5-10‰ vàălo iăcóăđ ăm năcaoătrênă15‰. Choudhury J.K., (1994) [43]
nghiênăc u tínhăch tălýăhóaăc aăđ tăr ngăng păm nă ăSundarbans ậ

nă


ăchoăth yă

đ tă ăt ngă0 - 15cmăcóăt ăl ăcátăt ă15,25ă- 49,25%,ăđ ăpH:ă7 - 8, N: 0,02 - 0,09%, P:
0,1 - 0,2%, CaO: 0 - 6%, C: 0,5 - 1,0%.


pH và Eh c a đ t
pHă đ t là m t trong nh ng y u t môiă tr

ng quan tr ng. Theo English và

c ng s , (1997) [46], n ngă đ axit c aă đ t có nhă h
d

ngă đ n s chuy n hóa các

ng ch t và các loài cây thích h p. H u h tăđ t r ng ng p m n có giá pH trung


15

tính t 6 ậ 7,ă nh ngă c ngă cóă nhi uă n iă giáă tr pH th pă h n. Williams and Gray,
(1974) [63] cho r ngăpHăđ t có nhăăh

ngăđ n ho tăđ ng c a các vi sinh v t trong

đ t. Các vi sinh v t phân h y v t ch t h u c ăphátătri n t t
tr pH g n trung tính và kém phát tri n

môiătr


môiătr

ngăđ t có giá

ngăđ t có tính axit.

Do đó,ă nh ngăn iăcóăgiáătr pHăđ t g n trung tính s thu n l i cho quá trình
phân h y v t ch t x yăraăvàăl

ngăđ măđ

c cung c păchoămôiătr

Trong các sinh v t phân h y, vi sinh v t s ng
h

cácămàngăn

ng nhi uăh n.ă

cătrongăđ t d b

nh

ng nh tăđ i v i s thayăđ i giá tr pH, m c dù ph n l n có s thíchănghi,ăđ

c

cho là ch uăđ ng s thayăđ i pH. Trong nghiên c u c a Williams and Gray, (1974)

[63], k t qu cho th y r ng

các giá tr pH th p (th păh nă5,0),ănhi u sinh v t phân

h y tr nên không ho tăđ ng ho c gi m ho tăđ ng.
Theo Boto, (1984) [41] khiă đ t b ng p, t l khu ch tán oxy b suy gi m
nghiêm tr ng, nó ph thu căvàoăđ sâu c a s ng p và th iăgianăđ t b ng p, oxy
cung c p cho đ t b ng ngăh uănh ăhoànătoàn.ăD
v tătrongăđ t b bi năđ iănhanhăchóng.ăBìnhăth

i nh ngăđi u ki n này, vi sinh
ngăđ t thoáng khí, vi sinh v tă aă

khí chi mă uăth , nh ngăloàiănàyăđòiăh iăoxyăđ hô h p, khi thi u oxy vi sinh v t b
gi m s l

ng và nh ng ki u vi sinh v t khác không ph thu c oxy tr nênă uăth .

Clough và c ng s , (1983) [43], cho r ng, th oxy hóa kh suy gi m t hi u khí
(+700ămV)ăđ n y m khí hoàn toàn (-300 mV) ph m vi tr s này ph thu c vào hóa
h căđ t. Khi tr s gi m, oxy b gi mătr
bi nă đ i thành CH4,ă t

cătiên,ăđ n nh ng m c th p nh t, CO2 b

ng t nh ng ion ho tă đ ngă nh ă nh ng ch t nh nă đi n t

quy tăđ nh ti n trình trung gian: NO3- thành N2, Mn4+ thành Mn2+, Fe3+ thành Fe2+,
SO42- thành S2-.
 ảàm l


ng ch t h u c và thành ph n c gi i đ t

tăr ngăng pă m nălàă đ tăphùăsaăb iăt ăcóăđ ămu iăcao, thi uăO2, giàu H2S,
r ngăng păm năth păvàăc năc iătrênăcácăbưiăl yăcóăítăphùăsa,ănghèoăch tădinhăd

ng.ă

Karim A. và c ng s , [52] choăbi tăs ăphátătri năc aăth căv tăng păm năliênăquană
đ năs ăl
dày.

ngăphùăsaăl ngăđ ngăvàăcâyăđ tăchi uăcaoăc căđ iă ăn iăcóăl păđ tăphùăsaă